Маттай 25:1—46

25  Шул вакытта күкләр Патшалыгы кулларына яктырткычлар+ алып, кияүне каршыларга чыккан 10 гыйффәтле кызга охшаш булыр.+ 2  Аларның бишесе — акылсыз, ә бишесе акыллы булган.+ 3  Акылсызлары яктырткычларын алса да, үзләре белән май алмаган, 4  ә акыллылары, яктырткычлары белән бергә май салынган савытларын да алган. 5  Кияү тоткарланган, шуңа күрә алар барысы йокымсырый башлаган һәм йоклап киткән. 6  Нәкъ төн уртасында: „Кияү килә! Аны каршы алырга чыгыгыз“,— дип кычкырган тавыш ишетелгән. 7  Шунда алар барысы да торып, яктырткычларын әзерләгән.+ 8  Акылсызлары акыллы кызларга: „Яктырткычларыбыз сүнәргә тора, безгә әз генә маегызны бирегезче“,— дигәннәр. 9  Шунда акыллылары: „Маебыз барыбызга да җитмәс, шуңа күрә сатучыларга барып, алардан үзегезгә май сатып алыгыз“,— дип җавап биргәннәр. 10  Тегеләре май сатып алып йөргән арада, кияү килгән. Әзер торган кызлар кияү белән туй мәҗлесенә кереп киткәннәр,+ һәм алар артыннан ишек ябылган. 11  Аннан соң калган кызлар да килгән һәм: „Әфәнде, Әфәнде, безгә ач!“ — дип үтенгән.+ 12  Ул аларга: „Сезгә хак сүз әйтәм: мин сезне белмим“,— дип җавап кайтарган. 13  Шуңа күрә уяу торыгыз,+ чөнки көнен дә, сәгатен дә белмисез.+ 14  Патшалык шулай ук чит илгә китүче кешегә охшаш. Китәр алдыннан ул үз хезмәтчеләрен чакырган да, аларга үз милкен ышанып тапшырган.+ 15  Ул һәрберсенә сәләтенә карап биргән: берсенә — биш талант, икенчесенә — ике талант, ә өченчесенә бер талант калдырган,+ һәм чит илгә китеп барган. 16  Биш талант алганы, барып, аларны шунда ук сәүдә эшендә кулланган һәм тагын биш талантка ия булган. 17  Ике талант алганы да, шулай ук эш итеп, ике талантка ия булган. 18  Ә бер генә талант алганы, барып, үз хуҗасының көмеш тәңкәләрен җиргә күмеп яшереп куйган. 19  Күп кенә вакыт узгач, хезмәтчеләрнең хуҗалары әйләнеп кайткан һәм алардан хисап таләп иткән.+ 20  Биш талант алганы тагын бишне китергән һәм: „Хуҗам, син миңа биш талант ышанып тапшырдың. Кара, мин тагын биш талантка ия булдым“,— дигән.+ 21  Хуҗасы аңа болай дигән: „Яхшы эшләгәнсең, син яхшы һәм ышанычлы хезмәтче. Син әз нәрсәләрдә дә ышанычлы булдың, шуңа күрә мин сиңа күбрәкне тапшырырмын.+ Үз хуҗаң белән шатлан“.*+ 22  Аннары ике талант алганы килгән һәм: „Хуҗам, син миңа ике талант ышанып тапшырдың. Кара, мин тагын ике талантка ия булдым“,— дигән.+ 23  Хуҗасы аңа болай дигән: „Яхшы эшләгәнсең, син яхшы һәм ышанычлы хезмәтче. Син әз нәрсәләрдә дә ышанычлы булдың, шуңа күрә мин сиңа күбрәкне тапшырырмын. Үз хуҗаң белән шатлан“. 24  Инде бер талант алганы да килгән һәм болай дигән: „Хуҗам, мин синең таләпчән* кеше икәнеңне һәм үзең чәчмәгән җирдә урганыңны, үзең җилгәрмәгән җирдә җыйганыңны белә идем,+ 25  шуңа күрә мин курыктым һәм барып, талантыңны җиргә яшереп куйдым. Мә, мин сиңа аны кире кайтарам“. 26  Моңа хуҗасы болай дигән: „Явыз һәм ялкау* хезмәтче, үзем чәчмәгән җирдә урганымны, җилгәрмәгән җирдә җыйганымны син белә идең бит! 27  Шуңа күрә сиңа көмеш тәңкәләремне әйләнешкә кертергә кирәк иде, һәм мин, кайткач, акчамны табышы белән алган булыр идем. 28  Алыгыз аңардан бер талантны һәм 10 талантлысына бирегез.+ 29  Чөнки кемнең бар, шуңа күбрәк бирелер һәм аның артыгы белән булыр, ә кемнең юк, шуның булганы да алыныр.+ 30  Бу юньсез хезмәтчене тышкы караңгылыкка чыгарып ташлагыз. Анда ул үкереп елап, тешләрен шыкырдатачак“. 31  Адәм Улы+ үз данында һәм барлык фәрештәләре белән килгәч,+ шөһрәтле тәхетенә утырачак. 32  Шунда аның каршына бар халыкларны җыячаклар, һәм ул, көтүче сарыкларны кәҗәләрдән аерган кебек, кешеләрне ике төркемгә бүләчәк. 33  Сарыкларны+ ул үзенең уң ягына, ә кәҗәләрне сул ягына бастырачак.+ 34  Шунда Патша үзенең уң ягында торучыларга болай диячәк: „Атамнан фатиха алганнар, килегез һәм дөнья яратылганнан бирле сезнең өчен әзерләп куелган Патшалыкны мирас итеп алыгыз. 35  Чөнки мин ач идем, ә сез мине ашаттыгыз; мин сусаган идем, ә сез мине эчерттегез; мин чит кеше идем, ә сез мине кунак иттегез;+ 36  ялангач идем, ә сез мине киендердегез;+ авырган идем, ә сез мине кайгырттыгыз; төрмәдә идем, ә сез минем яныма килдегез“.+ 37  Шунда тәкъвалар болай дияр: „Хуҗабыз, без синең ач булуыңны күреп, кайчан ашаттык; сусаганыңны күреп, кайчан эчерттек?+ 38  Чит кеше булуыңны күреп, кайчан сине кунак иттек? 39  Авырганыңны яки төрмәдә утырганыңны күреп, кайчан синең яныңа бардык?“ 40  Патша аларга мондый җавап бирер: „Сезгә хак сүз әйтәм: сез моны иң кече кардәшләремнең берсенә эшләгән булсагыз, миңа эшләгән буласыз“.+ 41  Аннан соң ул үзенең сул ягында торучыларга болай дияр: „Китегез минем янымнан,+ ләгънәт төшкәннәр. Иблискә һәм аның фәрештәләренә әзерләп куелган+ мәңгелек утка барыгыз.+ 42  Чөнки мин ач идем, ә сез мине ашатмадыгыз; мин сусаган идем, ә сез мине эчертмәдегез; 43  мин чит кеше идем, ә сез мине кунак итмәдегез; ялангач идем, ә сез мине киендермәдегез; авырган идем һәм төрмәдә идем, ә сез мине кайгыртмадыгыз“. 44  Шунда тегеләре дә: „Хуҗабыз, кайчан без синең ач булуыңны, сусавыңны, чит кеше булуыңны, ялангач, авыру булуыңны, төрмәдә утыруыңны күреп, сиңа хезмәт күрсәтмәдек?“ — дип сорарлар. 45  Ул аларга мондый җавап бирер: „Сезгә хак сүз әйтәм: сез моны иң кече кардәшләремнең берсенә эшләмәгән булсагыз, миңа эшләмәгән буласыз“.+ 46  Һәм алар мәңгегә юк ителәчәк,+ ә тәкъвалар мәңгелек тормыш алачак».+

Искәрмәләр

Яки «Кил һәм хуҗаңның шатлыгын уртаклаш».
Яки «каты; кырыс».
Яки «иренчәк; эшлексез».

Искәрмәләр

кияүне каршыларга чыккан 10 гыйффәтле кызга: Изге Язмалар язылган чорда кәләшне атасы йортыннан кияүнең йортына я кияү атасының йортына тантаналы рәвештә алып килгәннәр, һәм бу никахлашу йоласының мөһим үзенчәлеге булган. Кичен кияү иң яхшы киемендә үз дуслары белән өеннән чыгып, кәләшнең әти-әнисе йортына киткән. Шуннан бу пар музыкантлар, җырчылар һәм гадәттә яктырткычлар тоткан кешеләр белән кияүнең йортына юл тоткан. Очраган кешеләр бу төркемне кызыксынып күзәткән (Иш 62:5; Ир 7:34; 16:9). Бу төркемгә кушылучылар арасында, күрәсең, яктырткычлар тоткан яшь хатыннар да булган. Ашыгычлык булмаганга, туйга баручы төркем соңлый алган, шуңа күрә аларга кушылырга җыенган кешеләр көткән арада йокымсыраган һәм йоклап киткән. Озак көткәнгә күрә, яктырткычларга, бәлки, май өстәргә кирәк булгандыр. Җырлау һәм шатлыклы авазлар ерактан ишетелеп торган. Кияү һәм аның белән булган кешеләр йортка кереп ишекне япкач, соңлаган кунакларны инде кертмәгәннәр. (Мт 25:5—12; Мт 1:20 гә аңлатманы кара.)

акыллы: Яки «зирәк» (Мт 24:45 кә аңлатманы кара.)

яктырткычларын әзерләгән: Күрәсең, яктырткычлар балкып янсын өчен, кирәкле чаралар күрүне, шул исәптән филтәне кисү һәм май өстәүне күрсәтә.

уяу торыгыз: Сүзгә-сүз «йокламагыз». Рухи яктан йокламаска өндәү — ун гыйффәтле кыз турындагы гыйбрәтле хикәянең төп мәгънәсе. (Мт 24:42; 26:38 гә аңлатмаларны кара.)

талант: Грек таланты берәр тәңкә түгел, ә авырлык һәм акча берәмлеге булган. Бер грек көмеш таланты 20,4 кг тәшкил иткән һәм якынча 6 000 драхмага яки Рим динарына тиң булган. Бу акча гади эшченең якынча 20 еллык эш хакына тиң булган. (Ә14 кушымт. кара.)

көмеш тәңкәләрен: Сүзгә-сүз «көмешен», ягъни акча итеп кулланылган көмешне.

талантыңны җиргә яшереп куйдым: Изге Язмаларда телгә алынган җирләрдә археологлар һәм игенчеләр күп итеп тапкан кыйммәтләр һәм тәңкәләр кешеләрнең шулай эшләгәннәрен дәлилли.

әйләнешкә... табышы: Беренче гасырда акчаны процентка бирү Исраилдә һәм күрше халыкларда киң таралган булган. Канун буенча, исраилле ярлы милләттәшенә әҗәткә акча биргәч, аннан риба түләтергә тиеш булмаган (Чг 22:25), әмма чит ил кешесеннән (күрәсең, акча-сәүдә эшләрендә) риба түләтү рөхсәт ителгән (Кн 23:20). Гайсә көннәрендә, күрәсең, акчаны әйләнешкә кертеп, табыш алу гадәти хәл булган.

тешләрен шыкырдатачак: Мт 8:12 гә аңлатманы кара.

Адәм Улы: Мт 8:20 гә аңлатманы кара.

килгәч: Мт 24:30 га аңлатманы кара.

көтүче сарыкларны кәҗәләрдән аерган кебек: Гайсә монда тыңлаучыларына таныш булган күренеш турында әйтә. Изге Язмалар язылган чорда көтүчеләр төрле хайваннардан торган көтүләр көткән (Яр 30:32, 33; 31:38). Якын Көнчыгышта сарыклар һәм кәҗәләр бергә утлап йөргән, һәм көтүче аларны бүләргә теләгәч, бу ике төр хайванны җиңел генә аера алган. Бу хайваннарны, бәлки, төрле сәбәпләр аркасында аерганнардыр. Мәсәлән, моны хайваннарны көтү өчен, үрчетү, саву, кырку, сую я хәтта алар төнлә җылыныр өчен бергә төркемләшсен өчен эшләгәннәр. Һәрхәлдә, бу мисал «Адәм Улы үз данында... килгәндә» булачак икегә бүленүне яхшы сурәтли (Мт 25:31).

уң ягына... сул ягына: Кайбер контекстларда ике як та ихтирам һәм хакимлек билгесе булып тора (Мт 20:21, 23), ләкин уң як һәрчак хөрмәтлерәк урын дип санала (Зб 110:1; Рс 7:55, 56; Рм 8:34). Әмма монда һәм Мт 25:34, 41 дә Патшаның уң ягында торучылар сул ягында торучыларга каршы куела: беренчеләре хуплана, икенчеләре хупланмый. (Юн 4:11, иск. белән чагыштыр.)

кәҗәләрне: Гайсә монда үзенең рухи кардәшләренә ярдәм итмәгән кешеләрне күрсәтсә дә, ул үз мисалында «кәҗәләрне» шушы хайваннарның кайбер тискәре үзенчәлекләре аркасында куллана икәнен аңлатмый. Чыннан да, кәҗәләр сарыкларга караганда бәйсезрәк, ә кайвакыт үҗәтрәк тә була, шулай да алар яһүдләр өчен чиста хайваннар булган, һәм аларны сарыклар урынына Пасах ризыгы өчен кулланып булган (Чг 12:5; Кн 14:4). Өстәвенә, Муса кануны буенча, һәр ел Гөнаһ йолу көнендә Исраилнең гөнаһларын йолып алыр өчен кәҗә канын куллану таләп ителгән (Лв 16:7—27). Гайсә, күрәсең, кәҗәләрне бер төркем кешеләрен, ә сарыкларны икенче төркем кешеләрен күрсәтер өчен генә куллана (Мт 25:32).

дөнья яратылганнан: «Яратылу» дип бирелгән грек сүзе Ев 11:11 дә «балага узу» дип тәрҗемә ителгән. Монда ул «дөнья яратылу» сүзтезмәсендә, күрәсең, Адәм белән Хауваның балаларының яралуын һәм тууын күрсәтә. Гайсә «дөнья яратылуын» Һабил белән бәйли. Һабил, күрәсең, кешелек тарихында йолып алыначак беренче кеше булган, һәм аның исеме «дөнья яратылганнан бирле» тормыш төргәгенә язылган (Лк 11:50, 51; Ач 17:8).

Патшалыкны: Изге Язмаларда «патшалык» төшенчәсе төрле мәгънәдә кулланыла, мәсәлән, ул «патша идарә иткән илнең җирләрен», «патша хакимлеген», «дәүләтне» һәм «патша идарәсендә булуны» аңлатырга мөмкин. Монда ул, күрәсең, Аллаһы Патшалыгы идарәсендә булып фатихалар алуны һәм аның биләмәләрендә шатланып яшәүне аңлата.

мирас итеп алыгыз: Монда кулланылган грек фигыленең төп мәгънәсе: берәр нәрсәне хокук буенча мирас итеп алу. Мирас еш кына берәр туганнан, мәсәлән, угылга атасыннан күчкән булган (Гл 4:30). Әмма монда бу сүз, Мәсихче Грек Язмаларының башка күп урыннарындагы кебек, киңрәк мәгънәдә — Аллаһыдан берәр нәрсәне бүләк итеп алу мәгънәсендә кулланыла (Мт 19:29; 1Кр 6:9).

ялангач: Яки «кирәк кадәрле киенмәгән». Грек сүзе гимно́с «эчке кием генә кию; өс киемсез» дигән мәгънә йөртергә мөмкин.

хак сүз: Мт 5:18 гә аңлатманы кара.

кардәшләремнең: Күплек санда «кардәш» дип бирелгән грек сүзе ир-атларга да, хатын-кызларга да карарга мөмкин.

юк ителәчәк: Сүзгә-сүз «чабып ташланачак». Грек сүзе ко́ласис агачларның кирәкмәгән ботакларын «кисү» я «чабып ташлауга» карата кулланыла. Бу «мәңгегә» «чабып ташлау» булачак, чөнки ул кешеләр юк ителәчәк һәм үледән инде терелтелмәячәк.

Медиаматериал

Ашлык җилгәрү
Ашлык җилгәрү

Игенче сугылган ашлыкны югары чөеп, чуп-чарын җилгә очыру өчен җилгәргеч кулланган. Авыр бөртекләр җиргә төшкән, ә җиңел кибәкне җил очырган. Игенче бөтен бөртекләр аерылганчыга кадәр шулай эшләгән.