1912 ел, 1 июнь санындагы «Күзәтү манарасы»нда болай диелгән: «Күп кенә укучыларыбызның сукыр танышлары бардыр. Алар уку материалларын бушлай ала ала. [...] Бу әдәбият калку хәрефләр белән язылган, шуңа күрә сукырлар аны укый ала». Шул ук «Күзәтү манарасы»нда тагын мондый сүзләр язылган: «Күп кенә сукырлар киләчәктә булачак фатихалар турындагы хәбәр өчен бик рәхмәтле».

 Бу сүзләр язылганда, инглиз телендә бердәм Брайль системасы әле булмаган. Ләкин инде ул вакытта Йәһвә Шаһитләре Изге Язмалардагы хакыйкатьне Брайль шрифтында «калку хәрефләр» белән язган. Хәзер дә бу эш дәвам ителә. Бүген безнең Брайль шрифтында язылган 50 дән артык телдә әдәбиятыбыз бар. Ул ничек бастырыла?

 Башта текстны Брайль шрифтына күчерергә кирәк. Паттерсендагы (Нью-Йорк) Текст эшкәртү бүлегендә эшләүче Майкл Миллен болай ди: «Үткәндә без, текстны Брайль шрифтына күчерер өчен, сатып алынган программаны кулландык. Ләкин анда безгә кирәкле бар телләр дә булмады. Бүген без Watchtower Translation System дигән үз программабызны кулланабыз. Аның ярдәмендә әдәбиятны Брайль шрифтында дөньяның күпчелек телләрендә бастырып була. Минемчә, моңа охшаш программа бүтән юк».

 Брайль шрифтындагы әдәбиятыбызда текст кына түгел, ә шулай ук иллюстрацияләргә аңлатмалар да бар. Мәсәлән, Брайль шрифтында бастырылган «Мәңге шатланып яшәгез!» китабының тышлыгындагы рәсемгә мондый аңлатма китерелә: «Бер ир-ат бормалы сукмак буйлап бара башлый. Тирә-якта матур үсемлекләр, калкулыклар һәм таулар». Хезмәттәш ярдәмче һәм пионер булып хезмәт иткән Ямшедның күзләре күрми. Ул болай ди: «Бу иллюстрацияләргә аңлатмаларны мин бик кадерлим».

 Транскрипцияләүдән соң файллар әдәбиятны Брайль шрифтында бастыручы филиалларга җибәрелә. Анда текст нык кәгазьдә бастырыла. Андый кәгазь тишелми, һәм дәвамлы кулланыш вакытында хәрефләр үз формасын югалтмый. Аннары битләр җыела һәм үзара тегелә. Басмалар җыелышларга гадәти заказ белән килә яисә почта аша бушлай илтеп тапшырыла (илдә сукырлар өчен андый хезмәт эшләсә). Кирәк булганда, начар күрүче я сукыр кардәшләрнең җыелыш очрашуларында кирәкле басмалары булсын өчен, филиаллар аларны ашыгыч рәвештә җибәрә ала.

 Бу эшне башкарыр өчен шактый вакыт һәм акча таләп ителә. Уолкиллда (Нью-Йорк) Брайль шрифтындагы ике генә Изге Язмаларны бастырыр өчен 50 000 гадәти Изге Язмаларны бастыруга киткән вакыт кирәк. Инглиз телендә 2 нче дәрәҗәдәге Брайль шрифтында язылган тулы Изге Язмалар 25 томнан тора. Гадәти Изге Язмаларны бастыруга караганда, андый Изге Язмаларны бастырыр өчен материалга 123 тапкыр күбрәк акча китә a. 25 томның тышлыкларына гына 150 доллар (АКШ) акча тотыла!

 Басмаларны Брайль шрифтында чыгаруда катнашкан кардәшләр бу эш турында нәрсә уйлый? Көньяк Африка филиалында хезмәт итүче Надя исемле апа-кардәш болай ди: «Начар күрүче һәм сукыр кардәшләребезнең тормышлары җиңел түгел. Шуңа күрә аларга ярдәм итәр өчен нәрсәдер эшли алуыма мин бик шат. Бу эш аркылы Йәһвәнең аларга карата чын яратуы күренә».

 Берничә ел элек Брайль шрифтында укый белмәгән сукыр кешеләр өчен «Брайль шрифтында укырга өйрәнәбез» дигән басма чыгарылды. Анда калку хәрефләр белән дә, гадәти хәрефләр белән язылган текст та бар. Бу брошюраны сукыр кешеләр күрә торган кешеләр белән бергә укый ала. Сукыр кеше яза алсын өчен, брошюра белән бергә махсус җайланма белән грифель бара. Бу җайланмаларны кулланып, сукыр кеше Брайль символларын җыя ала. Бу күнегүләр ярдәмендә кеше һәр хәрефнең язылышын истә калдыра һәм бармак белән укыганда аны таный ала.

 Начар күрүче һәм сукыр кардәшләребезгә бу басмалар нинди файда китерә? Гаитида яшәүче Эрнестның элек Брайль шрифтындагы бер басмасы да булмаган. Шуңа күрә чыгышлар ясаганда һәм комментарийлар биргәндә аңа үз хәтеренә генә таянырга кирәк булган. «Ләкин хәзер,— дип әйтә ул,— мин теләсә нинди вакытта кулымны күтәреп комментарий бирә алам. Мин кардәшләрдән бер дә аерылып тормыйм, без берүк рухи ризыкны алабыз!»

 Австриядә яшәүче Ян исемле өлкән начар күрә. Ул җыелышта «Күзәтү манарасы» өйрәнүен һәм Изге Язмаларны җыелыш белән өйрәнүне үткәрә. Ул болай ди: «Безнең әдәбиятыбыз дөньяви әдәбиятка караганда аңлаешлырак. Мәсәлән, басмаларыбызда битләрнең саннары, җиңел табып булган искәрмәләр һәм рәсемнәргә җентекле аңлатмалар бар».

 Көньяк Кореядә яшәүче Сонок исемле пионер апа-кардәш сукыр һәм саңгырау. Элек очрашуларда аңа һәрвакыт тәрҗемәченең ярдәме кирәк булган, ләкин хәзер ул Брайль шрифтында язылган басмаларыбызны үзе укый ала. Ул болай ди: «Брайль шрифтындагы дөньяви китапларны уку авыр, чөнки кайбер нокталар җитми, юллар кәкре я кәгазе бик юка. Ләкин Йәһвә Шаһитләренең басмаларында сыйфатлы кәгазь кулланыла, бар нокталар үз урынында тора, шуңа күрә миңа аларны уку җиңел». Ул болай дип өсти: «Элек мин Изге Язмаларга нигезләнгән басмаларны башкаларның ярдәме белән генә өйрәнә ала идем, ә хәзер үзем өйрәнәм. Җыелыш очрашуларына әзерләнә һәм аларда катнаша алганыма мин бик шат. Мин Брайль шрифтындагы бар басмаларыбызны укыйм. Мин аларсыз яши алмыйм».

 Башка басмаларыбыздагы кебек үк, Брайль шрифтындагы әдәбиятыбызда мондый язу бар: «Бу басма бушлай таратыла. Ул Изге Язмаларга нигезләнгән белемне бөтен дөнья буенча тарату максаты белән иганә акчасына бастырыла». Дуслар, donate.pr418.com. сайты аша ясаган ирекле иганәләрегез өчен рәхмәт сезгә. Юмартлыгыгыз ярдәмендә бар кешеләр, шул исәптән сукыр һәм начар күрүче кешеләр, рухи ризыкны ала ала.