1, 2. Kikaguzo ki eky’okutekwa kwekaguza hanyuma y’okuruga omu madiini ag’ebisuba, kandi habwaki n’otekereza ngu kinu kikuru?

KAKUBA okizoora ngu ekikaro nambere oikara kisiisirwe habwokuba haroho omuntu aikaire nanagamu ebintu eby’obutwa omu nsita, kandi okakizoora ngu kakuba ogenda omu maiso n’okwikara omu kikaro ekyo, nikiija kukurugiramu akabi k’amaani, wakukozire ki? Hataroho kugurukyagurukya nosobora kukirugamu. Kyonka omazire kukirugamu nosobora kwikara n’oyekaguza eby’obutwa ebyo tibiina akabi akabinkozireho?

² Entekaniza ekusisanaho nk’egyo eri omu madiini ag’ebisuba. Baibuli eyegesa ngu okuramya kw’ago kwijwiremu enyegesa n’ebikorwa ebitasemiire. (2 Abakolinso 6:17) Egyo niyo nsonga habwaki kiri kikuru muno iwe kuruga omu “Baburoni Orukoto” nigo madiini goona ag’ebisuba. (Okusuku’rwa 18:2, 4) Kinu okikozire? Obukiraba kiri kityo, nosiimwa muno. Baitu kw’eyahukaniza bw’eyahukaniza kyonka ha madiini ag’ebisuba tikikumara. Hanyuma noyetaga kwekaguza, ‘Haroho ekintu kyoona ekiina akakwatiraine n’okuramya okw’ebisuba ekinsigaize?’ Tekereza ha by’okurorraho binu.

3. (a) Baibuli egamba ki ha kukozesa ebisisani, kandi habwaki abandi bakusobora kukisanga kigumire kwikiraniza n’entekereza Ruhanga eyaina ha bisisani? (b) Wakukolire ki ebintu byoona eby’obaire n’okozesa omu kuramya okw’ebisuba?

³ Abamu baikaire n’ebisisani rundi ensisira z’abacwezi omu maka gabu kumara emyaka nyingi. Naiwe owanyu mwina byo? Nosobora kutekereza ngu tikihikire kusaba Ruhanga otakubikozesa. Nosobora kuba nohu’ra otakugonza n’okubyeihaho. Baitu Ruhanga nuwe akutugambira omulingo ogu twina kumuramyamu, kandi Baibuli eyegesa ngu tagonza tukozese ebisisani. (Okuruga 20:4, 5; Zabuli 115:4-8; Isaya 42:8; 1 Yohana 5:21) Nahabwekyo, nosobora kugumira ha kuramya okw’amananu kakuba ohwerekereza ebintu byoona eby’obaire n’okozesa omu kuramya okw’ebisuba. Birole nka Ruhanga okwabirora—‘nk’ebinugwa.’ —Ekyebiragiro 27:15.

4. (a) Tumanya tuta ngu okuramya baisenkuru itwe abafiire tikiine mugaso? (b) Habwaki Yahwe yahakaine abantu be kwetahya omu bikorwa eby’oburaguzi?

⁴ Amadiini maingi ag’ebisuba gakora emikoro ekwatagaine  n’okuramya abafiire. Abamu batakegere mananu, baikirizaga ngu abafu bafooka myoyo ngu nibeyongera kuba bomezi omu kikaro nambere tutakusobora kubarora kandi ngu nibasobora kukonyera rundi kurumya abomezi. Nosobora kuba wafayoga muno kukora emikoro y’okusemeza abafu. Baitu nkoku wayegere omu Suura 6 ey’ekitabo kinu, abafu tibeyongera kuba bomezi ahantu hoona. Nahabwekyo, kulengaho kubaza nabo kuba kusiisa obwire. Omu mananu, obukwenda bwoona obukusobora kuzooka nk’obukuruga hali abagonzebwa baitu abafiire, buruga hali badaimoni. Nahabwekyo, Yahwe akatangira Abaisareri kulengaho kubaza n’abafu n’obukwakuba kukora eby’oburaguzi eby’omulingo gwoona.—Ekyebiragiro 18:10-12.

5. Wakukozire ki kakuba ediini eyi wabairemu y’akozesaga ebisisani hamu n’okuramya abaswenkuru abafiire?

⁵ Obworaba wakozesaga ebisisani kandi n’oramya n’abaswenkuru abafiire, kiki ekyo kutekwa kukora? Soma kandi ocumitirize ha bicweka by’omu Baibuli ebikubaza ha mulingo Ruhanga atwaramu ebintu ebyo. Saba Yahwe butoosa akukonyere kugumira ha kuramya okw’amananu, kandi n’okutunga entekereza nk’eye.—Isaya 55:9.

6, 7. (a) Abakuza krisimansi baba nibakuza ki, baitu abakurasi ba Yesu Kristo ab’omu kyasa eky’okubanza nabo bagikuzaga? (b) Omu kasumi k’abakurasi ba Yesu emikoro y’okukuza amazarwa yatwaraga eta?

⁶ Ebiro bikuru ebikuzibwa amadiini ag’ebisuba bisobora kusiisa okuramya kw’omuntu. Nk’eky’okurorraho cumitiriza hali Krisimansi, bagamba ngu kiri kiro ky’amazarwa ga Yesu Kristo, kandi haihi buli diini ekweyeta Nkristayo ekikuza. Kyonka kandi tiharoho bujulizi obukwoleka ngu abakurasi ba Yesu ab’omu kyasa eky’okubanza nabo bakuzaga ekiro ekyo. Ekitabu ekyetwa Sacred Origins of Profound Things kigamba: “Okumara ebyasa bibiri hanyuma y’okuzarwa kwa kristo, busaho muntu wena akaba amanyire ekiro kyonyini Yesu eki yazalirweho n’obukwakuba kufayo kukimanya.”

 ⁷ Abageswa ba Yesu gonze n’obubakubaire bamanyire ekiro kyonyini eky’okuzarwa kwe tibakukikulize. Habwaki? Habwokuba nkoku ekitabu The World Book Encyclopedia kigamba, Abakristayo abaira batwaraga “okukuza amazarwa g’omuntu wena, nk’ekikorwa ky’obukafiri.” Amazarwa gonka agabazibwaho omu Baibuli agakuziibwe, g’abalemi babiri abataramyaga Yahwe. (Okubanza 40:20; Marako 6:21) Abantu bakuzaga amazarwa kuhereza abacwezi babu ekitinisa. Nk’eky’okurorraho, ha 24 Mayi Abarumi bakuzaga ekiro ky’amazarwa ga ruhanga waabu omukazi ayetwa Diana. Ekiro ekyahonderahoga bakuzaga, amazarwa ga ruhanga waabu kazooba ayetwa Apollo. Nahabwekyo kukuza amazarwa kikorwa eky’amanywaga nk’eky’obukafiri, hatali eky’Obukristayo.

8. Soborra akakwatiraine akaroho hagati y’okukuza amazarwa n’emizizozizo?

⁸ Haroho ensonga endi habwaki Abakristayo ab’omu kyasa eky’okubanza tibakukulize amazarwa ga Yesu. Abegeswa be bakaba bamanyire kurungi ngu okukuza amazarwa kukaba kwine akakwatiraine n’emizizozizo. Nk’eky’okurorraho, baingi ha Bayonani n’Abarumi aba ira baikirizaga ngu buli muntu obu yabaga nazarwa habahoga omwoyo ogw’amulindaga omu bwomezi bwe bwoona. Ekitabu ekyetwa The Lore of Birthdays kigamba ngu “Omwoyo ogwo gwabaga gwine oruganda na ruhanga ayazairwe ha kiro omuntu ogwo eky’azalirweho.” Nikyeyoleka kurungi ngu Yahwe tiyakusiimire emikoro erukukwataniza Yesu n’eby’oburaguzi. (Isaya 65:11, 12) Hati Krisimansi ekahika eta kukuzibwa abantu baingi?

9. Desemba 25 kikatandika kita kukuzibwa nk’eky’amazarwa ga Yesu?

⁹ Hakaba harabireho myaka nyingi hanyuma ya Yesu kuruga omu nsi nubwo abantu bakatandika kukuza amazarwa ge ha 25 Desemba. Kyonka ekyo kitabe kiro Yesu eki yazalirweho, obujulizi bwoleka ngu nikizooka akazarwa omu Okitoba. * Hati habwaki bakomere Desemba 25? Kikuzooka ngu abamu  hanyuma abatandikire kweyeta Abakristayo “bakagonza ekiro ekyo kihikire hamu n’ekiro ky’Abarumi abakafiri eki bakulizahoga ‘ekiro ky’okuzarwa kw’eizooba eritasingurwa.’” (The New Encyclopædia Britannica) Omu busuumi bw’obutiti omusana nambere gwabaga mutito muno, Abarumi bakoraga emikoro y’ekikafiri ey’okugarra izooba. Desemba 25 kyatekerezebwaga kuba nikyo ekiro izooba ly’atandikaga kugaruka. Omu kulengaho kuhindura abakafiri abebembezi b’amadiini bakatandika kukuza ekiro kinu kandi balengaho kukifora ‘eky’Ekikristayo.’ *

10. Omu busumi obuhingwireho habwaki abantu abamu bataakuzaga krisimansi?

¹⁰ Kuruga ira Krisimansi ikaire emanyirwe kuba y’arugire omu bukafiri. Habw’obutasagikwa ebyahandiikirwe ekatangwa kukuzibwa omu Bungereza n’omumatwale agamu ag’Amerika omu kyasa kya 17. Omuntu wena ayayangaga kugenda ha mulimu ha kiro kya Krisimansi y’afubirwaga. Baitu hakarabaho akasumi kataito Krisimansi yagarukamu kukuzibwa nk’ekiro kikuru kandi eyongirweho n’obuzizozizo obundi, ekeyongera kuba kiro kikuru kandi nukwo kiri n’omu nsi nyingi hati. Habwokuba Krisimansi ine akakwatiraine n’amadiini g’ebisuba Abakristayo abakugonza kusemeza Ruhanga tibagikuza rundi ekiro ekindi ekikuru ekiine endugirro omu kuramya kw’obukafiri. *

11. Habwaki abantu abamu bakuza ebiro bikuru, baitu kiki eki tusemereire kutwara nk’ekikuru muno?

¹¹ Abamu baikiriza ngu ebiro nka Krisimansi bikaruga omu bukafiri kyonka kandi nibatekereza ngu tikiri kibi kubikuza. Eky’okubanza baingi obu baba nibakuza ebiro ebyo baba batakutekereza ha kuramya okw’ebisuba. Obusumi nka bunu buhereza ab’omu maka akagisa kwikaraho hamu. Naiwe nukwo okutekereza? Obukiraba kiri kityo, ekizibu ekikukulemesa okugumira ha kuramya okw’amananu tikiri habw’okugonza muno ediini ez’ebisuba baitu kugonza muno ab’omu maka gaawe. Ba n’okugumya ngu Yahwe ayatandikireho amaka, nagonza obe n’enkoragana ennungi n’aboruganda rwawe. (Abafeso 3:14, 15) Baitu nosobora kugumya enkoragana egyo omu mulingo ogukusiimwa Ruhanga. Eki tusemereire kutwara nk’ekikuru nikyo omukwenda Paulo yagambire: ‘Mwekambege kumanya Mukama waitu eky’agonza okukiri.’—Abafeso 5:10.

12. Soborra habwaki twine kwetantara engeso n’emikoro enyakwina endugirro embi?

¹² Rundi osobora kuba n’otekereza ngu endugirro ye biro bikuru ina akakwatiraine kataito n’omulingo ogu bikukuzibwa hati. Endugirro y’ekintu mali nkuru muno? Mali nkuru! Cumutiriza ha kulengesaniza kunu: Kakuba, osanga eswiti omu mukura, nosobora kugikomamu okagirya? Nangwa! Eswiti egyo mbi. Okusisanaho eswiti egyo, ebiro bikuru nibisobora kuzooka nk’ebirungi, baitu bikaihwa omu bikaro ebitari birungi. Kugumira ha kuramya okw’amananu, twina kuba n’endora y’ebintu nk’eya Isaya, ayagambiire abaramya omu mananu: “Mutakora hakintu kyona ekitasemiire.”—Isaya 52:11.

13. Buzibu ki obukusobora kuruga omu butakuza biro bikuru?

¹³ Nihasobora kubaho obuzibu habwokuba ocwiremu  buteteraniza ha kukuza ebiro bikuru. Nk’eky’okurorraho, bakozi bagenzi bawe nibasobora kwekaguza habwaki otabeteranizaho ha mikoro y’okukuza ebiro bikuru ha mulimo. Kandi kakusangwa ohebwa ekisembo kya Krisimansi, kyakubaire kibi kukikiriza? Kakuba mugenzi waawe omu buswezi aba atali omu nyikiriza yaawe? Nosobora kukigumya ota ngu abaana baawe tibakitwale ngu baina eki bakuferwa habw’obutakuza biro bikuru?

14, 15. Wakukozire ki kakusangwa omuntu akugondeza ekiro kikuru ekirungi, rundi aba n’agonza kukuha ekisembo?

¹⁴ Amagezi nigetagisa kumanya omulingo ogu twina kukwatamu buli ekiraijaho. Kakusangwa omuntu akugondeza ekiro kikuru ekirungi omu mulingo omurungi, okusobora kumusiima. Baitu kakuba aba muntu ow’oikara n’orora rundi ow’okora nawe, nosobora kubaza nauwe ebikukiraho. Kyonka mu buli mulingo, kozesa amagezi. Baibuli ehanura: “Ebigambo byanyu biikalege byembabazi ebiro byona, nibirungibwamu ekisura, nukwo mumanye okukibahikiriire okwanukura abantu omu omu.” (Abakolosai 4:6) Wegendereze muno butabarabyamu maiso. Baitu omu mulingo gw’amagezi soborra enyikiriza yaawe. Kimanyise kurungi ngu tokuhakaniza kugaba ebisembo n’obukwakuba okwesoroza ahamu kyonka ngu wakugondeze kukikora akasumi akandi.

¹⁵ Kandi, kakusangwa omuntu aba nagonza kukuha ekisembo? Kikusigiki’ra ha kigendererwa ekyaina. Ogwo akikugabira nasobora kukugamba: “Manyire ngu tokuza kiro kinu, baitu nabwo nigonza kukuha ekisembo kinu.” Nosobora kucwamu ngu kutwara ekisembo ekyo tikiri nikyo kimu n’okukuza ekiro ekyo. Kyonka akikugabire obw’araba atamanyire nyikiriza yaawe nosobora kumumanyisa ngu ekiro ekyo tokikuza. Kinu nikisobora kukukonyera kusoborra habwaki oikirize ekisembo kye kyonka iwe otakugenda kumugabira ekisembo omu kasumi ako. Harubaju orundi, kyakubaire ky’amagezi butaikiriza ekisembo ekyo kakuba ogwo akikugabiire  aba n’ekigendererwa ky’okukwoleka ngu tokugumira ha nyikiriza yaawe ngu rundi okusobora kunaga emitindo y’enyikiriza yaawe habw’okugonza ebintu.

16. Nosobora ota kukozesa amagezi n’obaza ha nsonga ezikwatiraine na h’akukuza ebiro bikuru?

¹⁶ Kakusangwa ab’oruganda rwawe baba batali b’enyikiriza yaawe? Nabwo, kozesa amagezi. Tikikukwetagisa kutera empaka nabo ha buli kazizo rundi buli mukoro ogu bakukuza. Mu kikaro ky’ekyo hereza ekitinisa okucwamu n’obugabe bwabu, nka iwe oku wakugondeze bakulekere obugabe bwawe. (Matayo 7:12) Wetantare ebikorwa ebisobora kukuletera kweteraniza ha kukuza ekiro ekikuru. Kyonka kandi lenga ebintu ebitakumanyisa ngu okulize omukoro rundi ekiro kikuru. Baitu nabwo oina kukigumya ngu ebirarugamu biraleka isenkati mutima wawe atekaine.—1 Timoseo 1:18, 19.

17. Nosobora ota kukonyera abaana baawe butakitwara ngu nibaferwa butakuza biro bikuru?

¹⁷ Nosobora kukora ota nukwo abaana baawe baleke kukitwara ngu nibaferwa habwokuba timukukuza biro ebitali mu byahandiikirwe? Kinu kikusigikira ha by’obako’ra omu biro ebindi omu mwaka. Abazaire abamu baba n’obusumi obu bagabiramu abaana babu ebisembo. Ekimu ha bisembo ebirukuki’rayo kimu oburungi eky’osobora kuha abaana baawe, nibwo obwire obw’omara nabo, okubafaho, hamu n’okubagonza.

18. Okubaho omu nsorrokano ez’Ekikristayo nikisobora kita kukukonyera okwikara oli mwesigwa omu kuramya okw’amananu?

¹⁸ Kusemeza Ruhanga, oina kwangira kimu okuramya okw’ebisuba kandi ogumire ha kuramya okw’amananu. Kinu nikitwarramu ki? Baibuli egamba: “Kandi tutekerezege okwekambisangana okugonzangana nokukora engeso ezisemire; okutaleka okwesorozaga hamu, nkabandi okubagira  baitu nitugambi’rangana itwenka kandi okweyongera tweyongerege tuti nkoku mukurora ekiro kiri haihi n’okuhika.” (Abaheburaniya 10:24, 25) Ensorrokano ez’Ekikristayo nugwo omulingo gumu ogw’okuramizamu Ruhanga omu mulingo ogw’agonza. (Zabuli 22:22, 122:1) Omu nso’rokano zinu Abakristayo ab’amananu “baga’ranganamu amaani.”—Abarumi 1:12.

19. Habwaki kikuru muno kugambiraho abandi ha bintu eby’oyegere kuruga omu Baibuli?

¹⁹ Kugambiraho abandi eby’oyegere kuruga omu Baibuli n’Abakaiso ba Yahwe nakyo kiija kukukonyera kugumira ha kuramya okw’amananu. Abantu baingi ‘nibasinda niba’ra’ habw’ebibi ebirukukorwa omu nsi hati. (Ezekyeri 9:4) Nosobora kuba n’omanyayo abamu abarukwehurra bati. Habwaki otabagambiraho ha kunihira okwoina okukusigikira ha Baibuli okw’ebiro eby’omumaiso? Noyeyongera kuba hamu n’Abakristayo ab’amananu n’okugambiraho abandi hali amananu aga Baibuli agoyegere, noija kusanga okwegomba kwoona okw’ebintu ebikorwa omu madiini ag’ebisuba kwokaba osigaize, nikuhweramu kimu. Kigumye ngu noija kutunga okusemererwa hamu n’emigisa nyingi obw’oragumira ha kuramya okw’amananu.—Maraki 3:10.