Genda ha biroho

Genda ha rukarra rw'ebirumu

Badaimoni Babiiha ngu Abaafiire Bakyayomiire

Badaimoni Babiiha ngu Abaafiire Bakyayomiire

Baibuli n’egamba ngu Sitaani ‘nabiihabiiha ensi zona.’ (Okusuku’rwa 12:9) Sitaani na badaimoni be tibarukugonza twikiririze omu Kigambo kya Ruhanga Baibuli. Nibalengaho kuleetera abantu kwikiriza ngu abantu abaafiire bakyali bomeezi omu kiikaro eky’emyoyo. Leka turole omulingo bakikoramu.

Amadiini ag’Ebisuba

Abantu, ebisoro, encu, hamu n’ebinyonyi, byona biine emalirra emu (kufa)

Amadiini maingi gegesa ngu buli muntu aine ekintu ekiikara kiri kyomeezi hanyuma y’okufa kwe. Bagamba ngu hanyuma y’okufa kwe, haroho ekintu ekiikara kiri kyomeezi kandi kigenda nambere abaafiire bali.

Baitu Ekigambo kya Ruhanga tinukwo kyegesa. Ekyokurorraho, Baibuli obw’eba n’ebazaaho okuhangwa kwa Adamu, egamba eti: “Kandi Mukama Ruhanga yakora omuntu omu cucu y’itaka, yamuhuha omu nyindo orwoya rwobwomezi; omuntu yafoka obwomezi obwomiire.” Okubanza 2:7. Nahabweki busaho ekintu Ruhanga ekiyataire omu mubiri gwa Adamu ekisigara kiri kyomeezi hanyuma y’okufa.

Baibuli n’egamba ngu omuntu obwafa, busaho ekisigara kiri kyomeezi. Habwokuba omuntu weena aba afire, aba atasobora kugira ekiyakora ha bwomeezi bw’abantu abandi. Ebyahandiikirwe bigamba ngu:

  • Ezekyeri 18:4: “Obwomezi oburukusisa nubwo bulifa.”

  • Zabuli 49:16,17: “Otalitina iwe, omuntu obwatunga obuguda, ekitinisa ekyenjuye obukikanya: Baitu obwalifa talitwara kantu; Ekitinisakye tikirisirimuka okumuhondera.”

  • Zabuli 146:4: “Orwoya rwe rurugamu, agaruka hali itakalye; Omu kiro eki ebitekerezobye nubwo bihwaho.”

Baibuli eyoleka ngu busaho ekintu ekisigara kiri kyomeezi hanyuma y’okufa

Ebyahandiikirwe ebindi byoleka ngu nk’oku ekisoro kifa n’omuntu nukwo afa. (Omugambizi 3:19, 20). Abo abaafiire tibaine ekibamanyire na kimu (Omugambizi 9:5,10). Nahabweki omuntu obwafa, busaho ekisigara kiri kyomeezi.

Kakuba osoma Baibuli kuruga ha kyesweko kuhika ha kyesweko, tolisangamu ekintu kyona ekirukwoleka ngu abantu abaafiire baine nambere bali bomiire. Enyegesa erukugamba ngu haroho ekiikaro nambere emyoyo y’abafu egenda teri omu Baibuli. Egi nyegesa ya Sitaani na badaimoni be. Yahwe nanobera kimu ebisuba eby’amadiini gegesa.—Enfumo 6:16-19; 1 Timoseo 4:1, 2.

Abarukubandwa Emyoyo

Badaimoni befoora kuba emyoyo ey’abantu abaafiire

Omulingo ogundi Sitaani ogw’akozesa kubiihabiiha abantu nukwo kurabira omu kubandwa emyoyo. Omuntu ow’abandwa emyoyo nuwe ogu ow’atunga obutumwa kuruga omu biikaro eby’emyoyo. Abantu baingi, otwaliremu n’ababandwa bonyini baikiriza ngu obutumwa obubatunga buruga hali emyoyo ey’abantu abafiire. Baitu nk’oku turozere kuruga omu Baibuli, eki tikirukusoboka.—Omugambizi 9:5, 6, 10.

Hati obutumwa obu buruga nkaha? Buruga hali badaimoni! Badaimoni baine obusobozi obw’okwetegereza omuntu obwarukuba atakafiire; nibamanya omulingo akaba nabazaamu, omulingo yazookamuga, ebintu ebiyakoraga, n’ebintu ebyakaba amanyire atakafiire. Nahabweki kyanguha badaimoni kwefoora abantu abafiire.—1 Samuiri 28:3-19.

Enganikyo Ez’ebisuba

Omulingo ogundi Sitaani ogw’akozesa kubaza ebisuba ebirukukwata ha bantu abafiire nukwo kurabira omu nganikyo ez’ebisuba. Enganikyo ezo zihugura abantu kubaiha ha mananu agali omu Baibuli.—2 Timoseo 4:4.

Abantu abamu bagamba ngu barozere abantu abarugire omu bafu

Omu Afirika, haroho enganikyo nyingi ezirukukwata ha bantu abarozerwe hanyuma y’okufa. Kandi ebintu nka binu bikira kuba hara n’ekiikaro nambere omuntu ayafiire yaikaraga. Baitu wekaguze: ‘Mali nikikora makuru ngu omuntu anyakwine amaani g’okugaruka kuruga omu bafu, yakugarukire n’agenda omu kiikaro ekiri hara muno n’eka ye hamu n’abanywani be?’

Ekindi, nikisobora kuba ngu omuntu ow’arozerwe nasisana busisana n’omuntu ayafiire? Ekyokurorraho, Abakristaayo abatebezi babiri abaali nibatebeza omu kyaro kimu bakarora omugurusi nabahondera kumara esaaha nke. Obubamukagwize habwaki nabahondera, bakakyetegereza ngu omugurusi onu akaba asisaniriize omu h’ababatebezi banu kuba mugenzi we ayafiire emyaka y’enyuma. Ago gakaba gatali mananu, baitu uwe akanga kukiikiriza. Hati tekerezaaho omugurusi ogu ebiyagambiire banywani n’abataahi be!

Kwolekwa, Ebirooto, Hamu n’Amaraka

Badaimoni babiihabiiha abantu kurabira omu birooto, kwolekwa, hamu n’amaraka

Busaho kugurukyagurukya n’omanya ebintu ebitali bya buli kiro eby’abantu barozere, bahurra, rundi barotaho. Ebintu nk’ebi mali bitiinisa abantu ababa babihikirweho. Marein, ow’arukwira omu bugwaizooba bwa Afirika, buli kiro yahurraga iraka lya nyinenkuru n’amweta omu bwire bw’ekiro. Marein yatiinaga muno, ateera enduuru, kandi aimukya buli omu munju. Hakumalirra akagwa iraro.

Hati, abafiire obu baraaba mali bakyayomiire, bakugondeze kwikara nibatiinisa abagonzebwa baabo? Mali nangwa. Obutumwa nk’obu oburukukora kubi abantu buruga hali badaimoni.

Baitu kandi obutumwa oburukusisana nk’oburukukonyera kandi oburukuhumuza? Ekyokurorraho, Gbassay, kuruga omu ihanga lya Sierra Leone, akaba arwaire. Akatunga ekirooto nambere ise ayafiire yamubonekiire. Akamuragira kugenda ha muti ogumu, acweho ekibabi, akitabuli omu maizi, hanyuma anywe. Akaba ataine kugambiraho omuntu wena atakakozere ekyagambiirwe kukora. Eki obuyakikozere akakira.

Omukazi ondi akagamba ngu iba akamweyoleka hanyuma y’okurabaho ekiro kimu afiire. Omukazi onu n’agamba ngu omusaija akaba n’azooka kurungi kandi akaba ajwaire engoye enungi muno.

Obutumwa nk’obu nibuzooka nk’oburungi kandi oburukukonyera. Nibuba niburuga hali Ruhanga? Nangwa, eki tinukwo kiri. Yahwe ali “Ruhanga owamananu.” (Zabuli 31:5) Tasobora n’akake kutubuzabuza rundi kutubiihabiiha. Badaimoni bonka nubo bakora ebintu nk’ebi.

Baitu haroho badaimoni abarungi? Nangwa. N’obukiraaba ngu obwire obumu nibasobora kuzooka nk’abarukukonyera, badaimoni boona babi. Sitaani obuyabalize na Hawa, akamubaliza omu mulingo ogw’obunywani. (Okubanza 3:1) Baitu kiki ekyarugiremu hanyuma y’okumuhuliiriza n’okukora ekyakaba amugambiire? Akafa.

Sitaani akagambira Hawa ngu tarukwija kufa. Hawa akamwikiririzaamu, baitu akamalirra afiire

Okimanyire ngu kya buli kiro omuntu kw’efoora omunywani hali abo abarukugonza kubiiha rundi kwiba. Orufumu orumu kuruga omu Afirika nirugamba ngu “Amaino agarukwera, omutima ogurukwiragura.” Kandi Ekigambo kya Ruhanga nikigamba ngu: “Baitu na Setani ayefora maraika womusana.”—2 Abakolinso 11:14.

Ruhanga takyabaza n’abantu omu nsi kurabira omu birooto, kwolekwa, rundi amaraka kuruga omu kiikaro eky’emyoyo. Abebembera kandi abaha oburagirizi kurabira omu Baibuli, nukwo omuntu “aleke okuburwaho kyona kyona, abe na byona ebyegomberwa omulimo gwona omurungi.”—2 Timoseo 3:17.

Nahabweki, Yahwe obwatuhabura hali obukodyo bwa Sitaani, akikora habwokuba natugonza. Akimanyire ngu badaimoni banyanzigwa ab’akabi muno.