Genda ha biroho

Genda ha rukarra rw'ebirumu

Ebyongiirweho

Ebyongiirweho
  1.  Kumanyirra Baburoni Orukuru

  2.  Masiya Yakwizire Di?

  3.  Eby’Obujanjabi Ebirumu Kukozesa Esagama

  4.  Kwahukana omu Buswere

  5.  Ebijaguzo Hamu n’Ebiro Bikuru

  6.  Endwaire Ezirukuturra

  7.  Eby’obusubuuzi Hamu n’Ensonga ez’Ebiragiro

 1. Kumanyirra Baburoni Orukuru

Nitukimanya tuta ngu “Baburoni Orukuru” nirukikirra amadiini ag’ebisuba? (Okusuku’rwa 17:5) Tekerezaaho ensonga zinu:

  • Aroho kandi n’akora omu nsi yoona. Baburoni Orukuru n’abazibwaho kuba aikaliire ‘h’abitebe n’amahanga.’ Nuwe “orubuga orukuru orukulema abakama bensi.”​—Okusuku’rwa 17:15, 18.

  • Tarukukikiirra eby’obulemi rundi eby’obusuubuzi. “Abakama abensi” hamu na “abaguzi” tibalihwerekerra nauwe.​—Okusuku’rwa 18:9, 15.

  • Abazaaho Ruhanga ebisuba. N’ayetwa omusiihani habwokuba akorra hamu na gavumenti nukwo asobole kutunga sente n’ebintu ebindi ebirungi. (Okusuku’rwa 17:1, 2) Ahabisa abantu ab’omu mahanga goona. Kandi n’ajunanizibwa habw’okufa kw’abantu baingi.​—Okusuku’rwa 18:23, 24.

Garuka omu isomo 13 akacweka 6

 2. Masiya Yakwizire Di?

Baibuli ekaranga ngu hakurabireho wiiki 69 nukwo Masiya aije.​—Soma Danieri 9:25.

  • Wiiki 69 zikatandika di? Omu mwaka 455 B.C.E. Nehemiya Omulemi akahika Yerusalemu ‘kugarra buhyaka n’okwombeka’ orubuga.​—Danieri 9:25; Nehemiya 2:1, 5-8.

  • Wiiki 69 zikamara bwire ki? Omu bunabbi bwa Baibuli obumu, ekiro kikikirra omwaka. (Okubara 14:34; Ezekyeri 4:6) Nahabweki buli wiiki n’ekikirra emyaka musaanju. Omu bunabbi bunu, wiiki 69 niyo emyaka 483 (wiiki 69 x ebiro 7).

  • Wiiki 69 zikahwaho di? Kakuba tutandika kubara emyaka 483 kuruga 455 B.C.E., nitwesanga tuhikire ha mwaka gwa 29 C.E. a Gunu nugwo omwaka gwonyini Yesu oguyabatirizibwemu kandi yafooka Masiya!​—Luka 3:1, 2, 21, 22.

Garuka omu isomo 15 akacweka 5

 3. Eby’Obujanjabi Ebirumu Kukozesa Esagama

Haroho obujanjabi oburukwetaagisa kukozesa esagama ey’omurwaire. Bumu halibwo​—tiburukwikirizibwa hali Abakristaayo. Ekyokurorraho, omuntu n’asobora kuhayo esagama rundi kuhayo esagama ye bagyahule kumara nka wiiki, atakagenzere kusemezebwa​—baitu Abakristaayo tibasobora kukora ekintu nk’eki.​—Ekyebiragiro 15:23.

Baitu eby’obujanjabi ebindi nibisobora kwikirizibwa. Binu nibitwarramu kukebeza esagama, hemodialysis, hemodilution, rundi cell-salvage rundi heart-lung bypass machine. b Buli Mukristaayo asemeriire kwecweramu obukirukuhika ha mulingo esagama ye erakozesebwamu obw’arukuba n’asemezebwa, n’akeberwa rundi obwarukuba ali ha bujanjabi. Buli dakitaali n’asobora kuha obujanjabi bunu omu mulingo ogurukwahukana. Nahabweki buli Mukristaayo atakaikiriize kusemezebwa, kukeberwa rundi kutunga obujanjabi, asemeriire kubanza kwetegereza kurungi omulingo dakitaali arakozesamu esagama ye. Wetegereze ebikaguzo binu:

  • Baitu, kakuba kyetaagisa kurabya emu ha sagama yange aheeru y’omubiri gwange kandi ekaleka n’okugenda kumara akaire? Ndagumizaamu ningirora nk’ekicweka ky’omubiri gwange rundi omuntu wange ow’omunda aranyetaagisa kugiseesa “ha nsi”?​—Ekyebiragiro 12:23, 24.

  • Kandi, kakuba kyetaagisa ngu emu ha sagama yange bagiihemu, bagikolemu empidahinduka, kandi bagigarre omu mubiri gwange obundukuba ninjanjabwa? Kusigikiirra ha binyegere omu Baibuli, kakuba nyikiriza obujanjabi bwa mulingo ogu, omuntu wange ow’omunda aranjunaana?

Garuka omu isomo 39 akacweka 3

 4. Kwahukana omu Buswere

Baibuli egambira omusaija n’omukazi abali omu buswere ngu bataahukana kandi ekyoleka kurungi ngu kakuba baahukana nibaba bataine obugabe kwongera kuswera rundi kuswerwa omuntu ondi. (1 Abakolinso 7:10, 11) Baitu, haroho enyikara eziretiire Abakristaayo abamu abali omu buswere kucwamu kwahukana.

  • Kwanga kuhikiriza ebyetaago: Nyineeka ayanga kuhikyaho eka ye ebyetaago eby’omubiri kuhika ha rulengo ngu eka tekyaine ebyetaago ebikuru omu bwomeezi.​—1 Timoseo 5:8.

  • Kubonabonesebwa ekihinguraine: Omu h’abaswerangaine n’asobora kubonabonesa mugenzi we kubi muno kandi kikaletera obwomeezi bw’omugonzebwa we kuba omu kabi.​—Abagaratiya 5:19-21.

  • Enkoragana y’omuntu na Yahwe obwerukuba eri omu kabi: Omu h’abaswerangaine n’asobora kulemesa omugonzebwa we kuheereza Yahwe.​—Engeso Ezabakwenda 5:29.

Garuka omu isomo 42 akacweka 3

 5. Ebijaguzo Hamu n’Ebiro Bikuru

Abakristaayo tibejumbira omu biro bikuru ebitarukusemeza Yahwe. Baitu buli Mukristaayo asemeriire kukozesa omuntu we ow’omunda anyakutendekerwe Baibuli kucwamu eky’okukora abantu abandi obubarukuba nibajaguza ebiro bikuru. Wetegereze ebyokurorraho binu.

  • Kakuba omuntu akugondeza ekiro kikuru ekirungi. N’osobora kugamba oti, “Webale.” Kakuba aba n’agonza kumanya ebirukukiraho, n’osobora kumugambira ensonga habwaki otarukujaguza ekiro kikuru eki.

  • Kakuba ow’oli nauwe omu buswere kandi ow’atali omu h’Abakaiso ba Yahwe akuraaliza kulya ekiihuro n’abanyabuzaale be ha kiro kikuru. Kakuba omuntu waawe ow’omunda akwikiriza kugenda, n’osobora kubanza okabaza kara n’omugonzebwa waawe nk’oku otarukwija kwejumbira omu bikorwa byona eby’obukafiiri, kakuba bibayo.

  • Kakuba mukama waawe ha mulimo akuha akasiimo omu bwire bw’ebiro bikuru. Osemeriire kukaanga? Nikisigikirra. Mukama waawe n’akarora nk’ekintu ky’okukozesa kujaguza rundi nk’omulingo gw’okwoleka okusiima habw’omulimo gwawe omurungi?

  • Kakuba omuntu akuha ekisembo omu bwire bw’ebiro bikuru. Ow’arukukikuha n’asobora kugamba ati: “Nkimanyire ngu tojaguza ekiro kikuru baitu ningonza kinu okitwale.” Obundi omuntu ogu n’agonza kukuhabuha ekisembo. Ekindi, haroho ensonga yoona ey’esobora kukuletera kuteekereza ngu aliyo n’alengaho kulenga okwikiriza kwawe rundi ngu n’agonza naiwe ojaguze ekiro kikuru? Hanyuma y’okwekaguza ebikaguzo ebi, kiri hali iwe kukiikiriza, rundi kukyanga. Omu ncwamu zaitu zoona, nitugonza kuba n’omuntu ow’omunda omurungi kandi tube besigwa hali Yahwe.​—Engeso Ezabakwenda 23:1.

Garuka omu isomo 44 akacweka 1

 6. Endwaire Ezirukuturra

Habwokuba nitugonza abantu, twegendereza muno kurora ngu titwabatuliza oburwaire. Nahabweki obuturukuba turwaire rundi nituteekereza ngu turwaire, tusemeriire kwegendereza kutuliza abandi. Kinu tukikora habwokuba Baibuli eragira eti: “Gonza mutahi wawe nkokwoyegonza wenka.”​—Abarumi 13:8-10.

Omuntu anyakurwaire n’asobora ata kwoleka abandi okugonza kunu? Omuntu anyakwine oburwaire oburukuturra tasemeriire kukora ebikorwa nk’okugwa abandi omu kifuba n’okubanywegera. Tasemeriire kwehurra kubi kakuba abandi batamuraaliza omu ka yabo habw’okugonza kulinda abantu baabo. Kandi kakuba aba n’agenda kubatizibwa, asemeriire kumanyisa omuteraniza w’akatebe k’abagurusi enyikara ey’arumu nukwo bakole entekaniza kurora yabatizibwa atatuliize abandi oburwaire. Ekindi omuntu kakuba aba n’agonza kujumbira, kandi akimanyire ngu ebiyakoraga byali nibisobora kumuletera kukwatwa oburwaire oburukuturra, kyakubaire kirungi abanze akebeze esagama. Obw’okora kinu oyoleka ngu n’ofaaho abandi.​—Abafiripi 2:4.

Garuka omu isomo 56 akacweka 2

 7. Eby’obusubuuzi Hamu n’Ensonga ez’Ebiragiro

Nitusobora kutangira ebizibu bingi kakuba tukora endagaano ezirukukwata ha sente hamu n’eby’obusubuzi​—n’obukiraaba ngu endagaano tugikozere n’Omukristaayo mugenzi waitu. (Yeremiya 32:9-12) Baitu nabwo, obwire obumu Abakristaayo nibasobora kutunga obutetegerezangana obukirukuhika ha sente rundi ensonga ezindi. Basemeriire kumaraho obutetegerezangana hagati yabo bonka, omu bwangu, kandi omu mulingo ogw’obusinge.

Kandi esonga ezirukukwata ha kugobeza n’okusiisa ibara ly’omuntu tusemeriire kuzimaraho tuta? (Soma Matayo 18:15-17.) Yesu akatuha amadaara asatu ag’okuhondera:

  1. Mulengeho kumara ensonga hagati yanyu inywenka.​—Rora orukarra 15.

  2. Eki kakuba kirema, saba Omukristaayo omu, rundi babiri abakuzire omu by’omwoyo omu kitebe kugenda naiwe.​—Rora orukarra 16.

  3. Kakuba ensonga etagonjoorwa, obu nubwo orahikirra abagurusi.​—Rora orukarra 17.

Obwire oburukukira obwingi titusemeriire kutwara Abakristaayo bagenzi baitu omu mbuga z’ebiragiro habwokuba kinu nikisobora kuletera abantu kubazaaho kubi Yahwe hamu n’ekitebe. (1 Abakolinso 6:1-8) Baitu haroho ensonga ezimu ezisobora kwetaagisa kugenda omu mbuga z’ebiragiro ekyokurorraho, kugaitururwa, okuta omwana hansi y’omuzaire omu, kutungaga sente z’obukonyezi hanyuma y’okugaitururwa, kutunga insurance, kubanja banka enyakugwire, rundi kugumya ekiraamo omu butongole. Omukristaayo ow’arukugenda omu mbuga z’ebiragiro kugonjoora ensonga nk’ezi omu businge naaba atajeemiire obuhabuzi bwa Baibuli.

Kakuba habaho omusango gw’amaani ogukozerwe nk’ekyokurorraho​—kuhamba, kusobyaho omwana, kuteera, obusuma obw’amaani, rundi kwita. Omukristaayo ow’anyegerra hali ab’obusobozi naaba atajeemiire obuhabuzi bwa Baibuli.

Garuka omu isomo 56 akacweka 3

a Kuruga 455 B.C.E. kuhika 1 B.C.E. eri myaka 454. Kuruga 1 B.C.E. kuhika 1 C.E. guli mwaka gumu (hatabeho mwaka gwa ziiro). Kandi kuruga 1 C.E. kuhika 29 C.E. eri myaka 28. Nahabweki kakuba ogiteeraniza hamu n’efooka myaka 483.

b Kumanya ebirukukiraho, rora ekicweka Ebikaguzo Kuruga omu Basomi Baitu” ekiri omu Watchtower, eya Okitobba 15, 2000.