Genda ha biroho

Nkaikiriza Omulingo Ruhanga Aroramu Esagama

Nkaikiriza Omulingo Ruhanga Aroramu Esagama

Nkaikiriza Omulingo Ruhanga Aroramu Esagama

Dakitaali Abazaaho Ebyarabiremu

NKABA omu kisiika ekiikooto eky’irwarro nimaliiriza ripooti eyinkaba ningenda kuha guruupu y’abadakitaali erukukwata ha mutumbi ogunkaba nkebiire. Omurwaire ow’akaba afiire akaba aine ekizimba, kandi nkagamba, “nitusobora kugamba ngu omurwaire onu aisirwe hemolysis [kusisikara okw’obutafaali bw’esagama oburukwetwa red blood] n’okulemererwa kw’ensigo ze habw’okuteekwamu esagama ehinguraine.”

Purofesa omu akemerra yatokera haiguru n’ekiniga nagamba ati, “Nomanyisa omurwaire tukamutekamu ekika ky’esagama ekitahikire?” Nkamugarukamu ningamba nti: “Eki tikiri nikyo ndukugamba.” Nkaboleka ebisisani ebirukwoleka obucweka bw’ensigo z’omurwaire kandi nabagambira ngu: “Ebisisani binu nibyoleka kusiisikara kw’obutafaali bwa red cells omu nsigo kandi nitusobora kukigumya ngu kinu nikyo kiretiire ensigo z’omurwaire kulemererwa.” * Ebintu bikantabukaho, akanwa kannyoma habw’okutiina. N’obukiraaba ngu nkaba ndi dakitaali ow’akyatendekwa kandi uwe akaba ali purofesa, nkehurra ngu nsemeriire kulemera ha nsonga yange.

Ekintu kinu obukyabaireho, nkaba ntakafookere omu h’Abakaiso ba Yahwe. Nkazaarwa omu mwaka 1943 omu kibuga ekirukwetwa Sendai, ekiri omu matemba ga Japan. Habwokuba isenyowe akaba ali dakitaali, nanyowe nkacwamu kusoma obwa dakitaali. Omu mwaka gwange ogwakabiri, omu 1970, nkataaha obuswere n’omwisiki arukwetwa Masuko.

Kutandika Kusoma ha by’Endwaire

Masuko akaba nakora kusobora kutusagika obu nimmaliiriza emisomo yange. Kusoma emibazi kyansemezaaga muno. Nahunirraga muno habw’omulingo omubiri gw’omuntu gw’akozerwe! Baitu nabwo nkaba ntakatekerezaahoga ngu haroho Omuhangi. Nkatekereza ngu kuseruliiriza omu by’obujanjabi nikiija kuha obwomeezi bwange ekigendererwa. Nahabweki hanyuma y’okufooka dakitaali, nkacwamu kweyongerayo kusoma eby’endwaire (pathology)​—oku nukwo kusoma omulingo oburwaire bw’etwazaamu, ekibuleeta, n’omulingo bukora kubi omuntu.

Obunkaba ninkebera omutumbi gw’omurwaire ow’akaba aisirwe kansa, nkatunga okugurukyagurukya ha bujanjabi oburumu okutekwamu esagama. Abarwaire abaine kansa ey’ehikire hara nibasobora kutaba na sagama erukumara omu mibiri yabo habw’okujwa muno. Obujanjabi bwa kansa rundi chemotherapy nabwo bwongerereza ha kizibu, nahabweki badakitaali bakira kuragira ngu omurwaire ateekwemu esagama. Nkatandika kwekengera ngu kutekwamu esagama nikisobora kuba nikyongerereza ha kujanjaara kwa kansa. Baitu nabwo, mu kasumi kanu badakitaali bakimanyire ngu kuteekwamu esagama kireetera abarwaire ba kansa kuceka, kansa kugaruka kandi kibalemesa kukira. *

Omu mwaka 1975, nubwo nahikirweho ebibaziibweho hakutandika. Purofesa ow’akaba ali mukugu omu burwaire bw’esagama kandi nuwe ow’akaba najunanizibwa ha kufa kw’omurwaire ogu. Nahabweki tikikuhuniriza ngu akatabuka obuyakihuliire ngu omurwaire akafa habw’okutekwamu esagama! Baitu nabwo nkagenda omu maiso nimbazaaho ebinzoire kandi mporampora yatekaana.

Tihalibaho Okurwaara Rundi Okufa

Kasumi ako mukazi wange akabungirwa omukazi ow’akuzire omu myaka ow’akaba ali omu h’Abakaiso ba Yahwe. Akakozesa ekigambo “Yahwe” omu bigambo bye kandi mukazi wange yamukaguza nikimanyisa ki. Akamugarukamu ati, “Yahwe niryo ibara lya Ruhanga ow’amananu.” Masuko akaba asomere Baibuli kuruga omu buto bwe, baitu Baibuli ey’akaba nakozesa ekaba n’ekozesa ekigambo “MUKAMA” omu kiikaro ky’ibara lya Ruhanga. Obu nubwo yakimanyire ngu Ruhanga akaba ali muntu anyakwine ibara!

Aho naaho Masuko akatandikiraho kwega Baibuli n’omukaikuru ogu. Obunarugire mwirwarro nka saaha 7:00 ez’ekiro, akangambira n’amasemererwa ngu: “Baibuli n’egamba ngu kurwara n’okufa nibiija kuhwaho!” Nkamugarukamu nti: “Eki nikiija kuba kirungi mali!” Akagumizaamu nagamba ngu: “Nkoku ensi empyaka eri haihi kwija, tinkugonza osiise obwire bwawe.” Nyowe nkakitwara ngu namanyisa nyerekere eby’obwadakitaali, nahabweki nkakwatwa ekiniga kandi okusemererwa kwabura omu buswere bwaitu.

Mukazi wange atanjwahe. Akasaba Ruhanga kumukonyera kutunga ebyahandiikirwe ebisemeriire kandi yabinyoleka. Ebigambo ebirukusangwa omu Omugambizi 2:22, 23 bikankwataho: “Baitu omuntu aihire ki omu kutalibanakwe kwona, nomu kwekamba okwomutimagwe, okwatalibaniramu hansi yizoba? . . . Kandi ekiro omutimagwe tiguhumura.Nakyo butarumu.” Ekyahandiikirwe kinu kikabazaaho enyikara yange yonyini​—nkaba nyemaliire ha by’endwaire n’obujanjabi ekiro na nyamusana kandi ntaine kumarwa kwona.

Kiro kya Sande nyenkyakara omu Julaayi 1975, mukazi wange obuyagenzere ha Kyombeko ky’Obukama eky’Abakaiso ba Yahwe, aho naaho nkacwamu kumuhondera. Mukazi wange akahunirra muno kundora, kandi nkatangirirwa kurungi muno. Kuruga obu, nkatandika kuba omu buli rusorrokano orwa Sande. Hanyuma y’okwezi kumu, omu h’Abakaiso ba Yahwe akatandika kwega na nyowe Baibuli. Mukazi wange akabatizibwa hanyuma y’emyezi esatu yonka kwiha abungirwa omurundi gw’okubanza.

Nkaikiriza Baibuli Eky’egamba ha Sagama

Hanyuma y’akacu kake nkega ngu Baibuli etererra Abakristaayo ‘kwetantara esagama.’ (Engeso Ezabakwenda 15:28, 29; Okubanza 9:4) Nk’oku nkaba nsangirwe nyine okugurukyagurukya ha bujanjabi obw’okutekwamu esagama, kikanyanguhira kwikiriza Baibuli eky’egamba ha sagama. * Nkatekereza ngu, ‘Obuharaaba haroho Omuhangi, kandi eki nikyo arukugamba, mali kisemeriire kuba kihikire.’

Nkakimanya ngu ekibi ekitwaijukwire kuruga hali Adamu nikyo kireeta okurwaara n’okufa. (Abarumi 5:12) Omu kasumi ako, nkaba ninkora okuseruliiriza ha burwaire bw’ebinywa (arteriosclerosis) Obutugenda nitukura, ebinywa byaitu bikadadara kandi bifunda, eki kireeta endwaire ez’amaani muno. Nahabweki kikaba nikirorwa kurungi ngu ebi byona nibireetwa okutahikirra okutwaijukwire. Hanyuma y’eki, ekihika ekinkaba nyiniire eby’obwadakitaali kikagenda nikikeeha. Yahwe wenka nuwe asobora kumaraho oburwaire n’okufa!

Omu Maaci 1976, hanyuma y’okurabaho emyezi musanju ntandikire kwega Baibuli, nkaleka okuseruliiriza okunkaba ninkora ha irwarro lya yunivasite. Nkatiina ngu ninsobora kutongera kukora nka dakitaali omurundi ogundi, baitu nkatunga omulimo ha irwarro erindi. Nkabatizibwa omu Maayi 1976. Nkacwamu ngu omulingo omurungi ogunsobora kukozesaamu obwomeezi bwange nukwo kuheereza nk’omutebezi ow’akasumi koona obu nimpereza nka payoniya kutandika na Julaayi 1977.

Kurwanirra Endora ya Ruhanga ha Sagama

Omu Novemba 1979, nyowe na Masuko tukagenda kuheereza omu kitebe ekiri Chiba ekikaba kiine obwetaago bw’abatebezi. Nkatunga omulimo omu irwarro nambere nakoraga habw’esaaha nke. Ha kiro eky’okubanza ha mulimo, tiimu ya badakitaali abarukusemeza ekanyetoroora. Bakaikara nibankaguza; “nk’omu h’Abakaiso ba Yahwe, kiki eky’osobora kukora kakuba otunga omurwaire w’okujanjaba arukwetaaga kutekwamu esagama?”

Omu mulingo ogw’ekitiinisa nkabagambira ngu, nimpondera Ruhanga eky’arukugamba ha sagama. Nkabasoborra ngu hakaba haroho ebintu ebindi ebisobora kukora hatali esagama kandi ngu naakukozere kyona ekirukusoboka kukonyera omurwaire wange. Hanyuma y’esaaha nk’emu nitubaza, mukuru wa badakitaali abarukusemeza akagamba ati, “Ninkyetegereza. Baitu obuturatunga omurwaire ow’ajwire esagama nyingi, nitwija kumwekorraho.” Mukuru wa badakitaali abarukusemeza akaba amanyirwe nk’omusaija ow’agumangaine, baitu hanyuma y’ebi tukafooka banywani, kandi yaikaraga natamu ekitiinisa enyikiriza yange.

Nkateekamu Ekitiinisa Endora ya Ruhanga ha Sagama n’Omu Nyikara ey’Egumire

Obutwali nituheereza Chiba, ofiisi ey’Abakaiso ba Yahwe ekaba n’eyombekwa omu Ebina. Nyowe na mukazi wange twagendayoga omurundi gumu omu wiiki kujanjaba abaali nibakonyera omu kwombeka Beseri. Hanyuma y’emyezi nke, tukaraalizibwa kuba baheereza b’akasumi koona ha Beseeri. Nahabweki, omu Maaci 1981 tukatandika kuraara omu byombeko ebyararwamuga abakonyezi abarukuhika 500. Nyenkyakara, nakonyeraga omu kuyonja ebyogero n’ebyolooni, hanyuma nyamusana nagendaga kukebera n’okujanjaba abantu.

Omu h’abarwaire akaba nayetwa Ilma Iszlaub, ayali aizire Japan kuruga Australia nk’omumiisani omu mwaka 1949. Akaba arwaire oburwaire bwa leukemia kandi badakitaali be bakamugambira ngu akaba asigaizeyo emyezi nke kufa. Ilma akanga kutekwamu esagama kusobora kwomeera ebiro bingiho, oihireho akacwamu kwikara ha Beseeri kuhikya obw’araafa. Omu kasumi ako, emibazi ey’ekonyera omubiri kukora esagama ekaba etaroho. Obwire obumu ekipimo kye ekya hemoglobin kyakeehaga muno kuhikira kimu ha guraamu 3 rundi 4! (omuntu omwomeezi kurungi asemeriire kuba aine guraamu 12 kuhika ha 15.) Baitu nkakora kyona ekirukusoboka kumujanjaba. Ilma akagumizaamu kwoleka okwikiriza okw’amaani kuhikya obuyafiire hanyuma y’emyaka musanju omu Janwali 1988!

Kumara emyaka nyingi, bamu ha bakonyezi ha ofiisi ey’Abakaiso ba Yahwe omu Japan kibetaagisize kusemezebwa. Ekirungi kiri ngu badakitaali ab’omu marwarro agali haihi na ofiisi bakwataniize naitwe kusobora kusemeza hataroho kutekwamu esagama. Obumu banyeta kugenda kubaho obubarukuba nibasemeza kandi obumu nanyowe nkonyeraho omu kusemeza. Ninsiima badakitaali abatamu ekitiinisa enyikiriza y’Abakaiso ba Yahwe obukirukuhika ha sagama. Kukora nabo kimpaire emigisa nyingi ey’okubagambiraho enyikiriza yange. Omu ha badakitaali akabatizibwa obwire bw’enyumaho.

Habwokuba badakitaali beegere kusemeza abarwaire batarukukozesa esagama, abarwaire abandi nabo bagasiirwe. Hati nitumanya ngu hanyuma y’okusemezebwa, abarwaire abatatirwemu sagama bakira bwangu.

Ningumizaamu Kwegera Hali Dakitaali Omukuru

Ndengaho kwikara ninsomaho enkurakurana omu by’obujanjabi. Baitu, ndengaho n’okwikara ninyesomesa ebirukukwata hali Yahwe, Dakitaali omukuru. Tarora nasigikirra ha nzooka y’omuntu baitu arora ebiri ha mutima gwe. (1 Samuiri 16:7) Nka dakitaali, ndengaho kurora omuntu nk’oku ali wena, hatali kuteeka omutima ha burwaire bwe kyonka. Kinu kinsobozesa kuha omuntu obujanjabi oburukukirayo.

Ningumizaamu kuheereza ha Beseeri, n’okukonyera abandi kwega hali Yahwe​—otwaliremu n’omulingo aroramu esagama​—eki kikyali kimu ha bintu ebikirayo kundetera okusemererwa. Okusaba kwange kuli ngu, Dakitaali omukuru, Yahwe Ruhanga, amaleho okurwaara n’okufa omu bwire obutali bwa hara.​—Bikagambwa Yasushi Aizawa.

[Obugambo obuli hansi]

^ kac. 4 Kusigikirra ha kitabu Modern Blood Banking and Transfusion Practices ekyahandiikirwe Dr.  Denise M. Harmening, “abarwaire abatwaireho enda, abaasangirwe batairwemu esagama enyumaho, rundi abaatairwemu ebicweka eby’omubiri kuruga omu bantu abandi (transplant) nibasobora kukorwa kubi esagama eyebatairwemu kandi n’esiisa obutafaali bw’esagama obwa red cells. Omu nyikara nk’enu, esagama y’omurwaire n’obw’ekeberwa batakamutairemu ey’omuntu ondi, ekizibu tikyeyoleka.” Kusigikirra ha kitabu ekimu ekirukusoborra ha sagama nikigamba ngu obutafaali bw’esagama bunu nibusobora kusiisikara n’obu omurwaire yakuteekwamu esagama nke muno ey’etarukukwatagana n’eye. Ensigo obuzireka kukora, ziba zitakyasobora kuyonja esagama kugiihamu oburofu, kandi kireetera omuntu kurwaara.”

^ kac. 8 Magaziini eya 1988 erukubazaaho obujanjabi bwa kansa ekagamba ngu abarwaire ba kansa baingi abatatekwamu esagama omu kasumi k’okubasemeza bagira emigisa nyingi ey’okuba kurungi kukira ababa batairwemu esagama.

^ kac. 16 Kumanya ebirukukiraho ha nyegesa za Baibuli ezirukukwata ha sagama, rora burocuwa How Can Blood Save Your Life? eyatiirwe Abakaiso ba Yahwe.

[Ebigambo ebikomerwemu]

“Nkabasoborra ngu hakaba haroho ebintu ebindi ebisobora kukora hatali esagama kandi ngu nakukozere kyona ekirukusoboka kukonyera omurwaire wange”

[Ebigambo ebikomerwemu]

“Habwokuba ba dakitaali beegere kusemeza abarwaire batarukukozesa sagama, abarwaire abandi nabo bagasiirwe”

[Ebisisani]

Haruguru: Nimpa orubazo orukusigikirra ha Baibuli

Habulyo: Ndi na mukazi wange Masuko, omu kasumi kanu