Genda ha biroho

Genda ha rukarra rw'ebirumu

‘Nyine Okunihira Hali Ruhanga’

‘Nyine Okunihira Hali Ruhanga’

“Adamu owahanyuma akaforwa omwoyo ogwomeza.”​—1 ABAKOLINSO 15:45.

EBIZINA: 151, 147

1-3. (a) Nyegesa ki endi ei tusemeriire kutwara kuba nkuru? (b) Habwaki okuhumbuuka kintu kikuru? (Rora ekisisani ekiri ha rupapura 9)

OMUNTU kakuba akukaguza nyegesa ki enkuru omu diini yanyu, nosobora kumugarukamu ota? Nosobora kumugambira ngu Yahwe nuwe Muhangi kandi nuwe ndugirro y’obwomeezi obu twine. Osobora n’okwongera kumugambira ngu noikiririza omu Yesu Kristo, ayafiire nk’ekicunguro. Hataroho kugurukyagurukya nosobora n’okubazaaho ensi empyaka nambere abantu ba Ruhanga barukwija kwikara ebiro n’ebiro. Baitu oramugambira ha kuhumbuuka nk’emu ha nyikiriza ez’orukukirayo kugonza?

2 Haroho ensonga nyingi habwaki tusemeriire kutwara okuhumbuuka nk’emu ha nyikiriza zaitu enkuru, n’obuturaba nitunihira kuraba omu omuhito omwingi n’okwikara omu nsi ebiro n’ebiro. Omukwenda Paulo akoleka habwaki okuhumbuuka kintu kikuru. Akagamba ngu: “Kandi haraba hataroho okuhumbuuka kwabafu, na Kristo atahumburwe.” Kakuba Yesu atarahumbwirwe, yakubaire atarukulema nk’Omukama omu iguru, kandi n’okutebeza kwaitu kwakubaire kutaine mugaso. (Soma 1 Abakolinso 15:12-19.) Baitu nitumanya ngu Yesu akahumburwa. Habwokuba nitwikiriza ngu Yesu akahumbuuka, titurukusisana nka Abayudaaya Abasadukayo abayangiire kimu ngu abafu tibaligaruka kuba bomeezi. N’obu abandi baraba nibatusekereza, twikara nitwikiriza ngu Ruhanga aine obusobozi bw’okuhumbuura abafu.​—Marako 12:18; Engeso Ezabakwenda 4:2, 3; 17:32; 23:6-8.

3 Omukwenda Paulo akagamba ngu enyegesa ‘ey’okuhumbuuka okw’abafu’ ekaba eri emu hanyegesa ‘ez’okubandizaaho eza Kristo.’ (Abaheburaniya 6:1, 2) Akabazaaho muno okuhumbuuka nk’emu ha nyegesa ei yaikiririzamuga. (Engeso Ezabakwenda 24:10, 15, 24, 25) N’obweraba eri nyegesa ey’okubandizaho, kandi eri emu ha bintu ebikuru ebi twega kuruga omu Kigambo kya Ruhanga, tusemeriire kutaho omutima obu turukuba nitwega ha kuhumbuuka. (Abaheburaniya 5:12) Habwaki?

4. Bikaguzo ki ebi tusobora kwekaguza ha kuhumbuuka?

4 Abantu obu batandika kwega Baibuli, basoma ha kuhumbuuka okwabaireho omu busumi bwa kara, nk’okuhumbuuka okwa Lazaro. Kandi bongera beega ngu Iburahimu, Yobu, hamu na Danieri bakaba nibakigumya ngu omu busumi obw’omu maiso abafiire balyongera babe bomeezi. Baitu osobora kukozesa ota Baibuli kugarukamu omuntu, kakuba akukaguza habwaki noteka obwesige bwawe omu murago ogw’okuhumbuuka ogwaraganizibwe emyaka eyaira muno? Baitu Baibuli esoborra di obu okuhumbuuka kulibaho? Ebyokugarukamu eby’ebikaguzo binu nibiija kugumya okwikiriza kwaitu.

OKUHUMBUUKA OKWARANGIRWE EMYAKA NYINGI ENYUMA

5. Kiki eki turabanza kubazaaho?

5 Omuntu obwaba nubwo yakamara kufa nikisobora kutwanguhira kuteramu akasisani nagaruka kuba mwomeezi. (Yohana 11:11; Engeso Ezabakwenda 20:9, 10) Baitu nitusobora kwesiga ngu omuntu ayafiire ira muno ali humbuuka omu busumi obw’omu maiso? Nitusobora kwikara nitwikiriza ngu n’omuntu ayafiire kara muno rundi ayakafa nasobora kuhumbuuka? Amananu gali ngu, haroho okuhumbuuka okw’orukwikiririzamu okwabaireho emyaka nyingi hanyuma y’okuraganizibwa. Okuhumbuka oku nukwo kuha? Kandi nukukwataho kuta okunihira kwawe okw’omu kasumi ak’omu maiso okurukukwata ha kuhumbuuka?

6. Yesu nabazibwaho ata omu kuhikirizibwa kwa Zabuli 118?

6 Leka tukozese Zabuli 118 ey’esobora kuba yahandikirwe Daudi, kubazaaho okuhumbuuka okwarangirwe emyaka nyingi kutakabaireho. Zabuli enu erumu ebigambo binu: “Juna hati bunu, tukwesengeriize, Ai Mukama!” hamu na “Ayina omugisa arukuija omu ibara lya Mukama.” Abantu bakabaza ebigambo binu eby’obunabbi ebirukubaza hali Masiya obu Yesu yatahire omu Yerusalemu ha Nisani 9, obu hakaba nihaburayo ebiro bike aitwe. (Zabuli 118:25, 26; Matayo 21:7-9) Baitu Zabuli 118 ekabazaaho eta okuhumbuka okwali nikugenda kubaho emyaka nyingi omu maiso? Wetegereze ekintu ekindi ekya Zabuli enu erukugamba: “Ibale abombeki eribayehakaine niryo lifokere erikuru eryaha karugu.”​—Zabuli 118:22.

“Abombeki” bakanga Masiya (Rora akacweka 7)

7. Mulingo ki ogu Abayudaaya bayangire Yesu?

7 “Abombeki” abayangire Masiya nubo abebembezi b’Abayudaaya. Batagarukire ha kwanga Yesu nka Kristo baitu bakasaba Pirato amwite. (Luka 23:18-23) Kinu nikimanyisa ngu nabo bakaba nibajunanwa habw’okufa kwa Yesu.

Ruhanga akahumbuura Yesu kuba “ibale erikuru eryaha karugu” (Rora akacweka 8, 9)

8. Yesu akaba nasobora kufoka ata “ibale erya ha karugu”?

8 Yesu obwaraaba yayangirwe kandi yaitwa, akaba nasobora ata kuba “ibale eryaha karugu”? Kuhumbuuka nukwo kwonka okukaba nukugenda kusobozesa ekintu eki. Yesu akakyoleka obu yaganikize oruganikyo orw’omukama w’orugonjo ayatumire abairube hali abalimi abakaba nibakora omu rugonjo rwe. Abalimi abo bakabonabonesa abairu be abaakaba atumire. Ha kumalirra, mukama w’orugonjo akasindika omutabani, nanihira ngu abalimi baramuhuliriza. Baitu abalimi banu bakaita omutabani. Hanyuma y’okubaza oruganikyo runu, Yesu akabazaho obunabbi obuli omu Zabuli 118:22. (Luka 20:9-17) Omukwenda Petero nauwe akakozesa orukarra runu obu akaba nabazaliza ‘abalemi, abakuru n’abahandiiki abayesoroliza Yerusalemu.’ Akabagambira at ‘Yesu Kristo owa Nazalesi, inywe oumwabambire hamuti, Ruhanga ouyahumbwire omu bafu.’ Akongera yabagambira ati: “Ogu niryo ibale eryagayirwe inywe abombeki, niryo lyafokere erikuru erya ha karugu.’”​—Engeso Ezabakwenda 3:15; 4:5-11; 1 Petero 2:5-7.

9. Obunabbi obuli omu Zabuli 118:22 nibubazaaho kintu ki ekikuru ekyabaireho?

9 Nikyeyoleka kurungi ngu obunabbi obuli omu Zabuli 118:22 bukaranga okuhumbuka okukaba nikugenda kubaho emyaka nyingi omu maiso. Masiya yakwangirwe kandi aitwe. Baitu akaba naija kuhumbuuka kandi afoke ibale erya ha karugu. Hanyuma y’okuhumbuka, akafooka muntu wenka anyakwine ibara “eryahairwe abantu erituhikiriire okutujuna.”​—Engeso Ezabakwenda 4:12; Abefeso 1:20.

10. (a) Zabuli 16:10 ekaranga ki? (b) Nitusobora kugumya tuta ngu Zabuli 16:10 terukubazaaho Daudi?

10 Leka turole orukarra orundi orukubazaaho okuhumbuuka. Orukarra runu rukahikirizibwa hanyuma y’emyaka erukuhingura omu rukumi. Kinu kisemeriire kutuha okunihira ngu okuhumbuka nikusobora kubaho n’obu kuraba kwaraganizibwe emyaka nyingi kutakabaireho. Omu Zabuli 16, Daudi akahandika ati: “Baitu tolisiga obwomezi bwange okuzimu; nobukwakuba okuleka owawe arukwera okubona okujunda.” (Zabuli 16:10) Daudi akaba atarukugamba ngu uwe talifa bamuzike omu kituuro. Baibuli n’egamba ngu Daudi akagurusa kandi yafa “yagwijagira na baisenkurubo yazikwa omu rubuga rwa Daudi.” (1 Ekyabakama 2:1, 10) Hati orukarra runu nirubazaaho oha?

11. Di obu omukwenda Petero yasoboroire Zabuli 16:10?

11 Hanyuma y’emyaka erukuhingura omu rukumi Daudi ahandikire ebigambo binu, Omukwenda Petero akasoborra omuntu arukubazibwaho omu Zabuli 16:10. Hanyuma ya wiiki ntaito Yesu amazire kufa n’okuhumbuka, Petero akabaliza enkumi n’enkumi ez’Abayudaaya hamu n’abahinduki. (Soma Engeso Ezabakwenda 2:29-32.) Akabaijukya ngu Daudi akafa kandi bamuziika. Kandi Baibuli terukugamba ngu haroho omuntu wena ayahakaine obu Petero yagambire hali Daudi ngu “obuyakiboine kara yagamba ha Kuhumbuka” kwa Masiya.

12. Zabuli 16:10 ekahikirizibwa eta, kandi eki nikigumya ki ha murago gw’okuhumbuuka?

12 Petero akagagumya ensonga enu obu yabalizeho ebigambo bya Daudi ebiri omu Zabuli 110:1. (Soma Engeso Ezabakwenda 2:33-36.) Omulingo Petero yasoboroiremu ebyahandikirwe gukakonyera ekitebe ky’abantu kumanya ngu Yesu nuwe “Mukama [kandi] Kristo.” Abantu bakakyetegereza ngu Zabuli 16:10 ekahikirizibwa obu Yesu yahumbuukire kuruga omu bafu. Hanyuma, omukwenda Paulo akakozesa obwakaiso nubwo bumu obw’akaba nabaza n’Abayudaaya omu rubuga rwa Antyokiya omu Pisidia. Obwakaiso bunu mali bukabasemeza kandi bakagonza kuhurra ebirukukiraho. (Soma Engeso Ezabakwenda 13:32-37, 42.) Kinu kisemeriire kutugumya ngu, obunabbi obuli omu Baibuli obukaba nibubazaho okuhumbuuka bukaba nibwesigwa n’obu kiraba ngu bukahikirizibwa hanyuma y’emyaka nyingi burangirwe.

OKUHUMBUUKA KULIBAHO DI?

13. Bikaguzo ki ebirukukwata ha kuhumbuuka ebi tusobora kwekaguza?

13 Nikigarramu amaani kumanya ngu okuhumbuuka nikusobora kubaho n’obu kuraaba kwarangirwe kumara emyaka nyingi. Baitu nabwo, abandi nibasobora kwekaguza: ‘Ninyija kulinda akasumi karaihire kurora abagonzebwa bange abafiire? Okuhumbuuka kulibaho di?’ Yesu akagambira abakwenda be ngu haroho ebintu ebi bakaba batamanyire kandi batasobora kumanya. Haroho ebirukukwata ha “obusumi nobubyakuba ebiro Isitwe ebiyataire omu busobozibwe.” (Engeso Ezabakwenda 1:6, 7; Yohana 16:12) Baitu haroho ebi tumanyire ebirukwoleka akasumi okuhumbuuka obu kulibaho.

14. Okuhumbuuka kwa Yesu kukaba nikwahukana kuta hali okuhumbuuka okwabaireho atakahumbuukire?

14 Okuhumbuuka okurukukirayo obukuru okuli omu Baibuli nukwo okuhumbuuka kwa Yesu. Kakuba yali atahumbuukire, busaho n’omu omuli itwe ayakubaire aine okunihira kw’okwongera kurora abagonzebwa be abafiire. Abantu abahumbuukire okuhumbuka kwa Yesu kutakabaireho, eky’okurorraho abahumbwirwe Eriya na Erisa, batomeere ebiro n’ebiro. Bakongera bafa kandi bafooka cuucu. Baitu Yesu ‘akahumbuuka omu bafu’ kandi “tarukufa obwakabiri; okufa tikukyamulema.” Ali omu iguru, kandi ayomiire “ebiro nebiro.”​—Abarumi 6:9; Okusuku’rwa 1:5, 18; Abakolosai 1:18; 1 Petero 3:18.

15. Habwaki Yesu nayetwa “omuganuro”?

15 Okuhumbuuka kwa Yesu nk’omuntu ow’omwoyo akagenda omu iguru kukaba kw’okubanza kandi okurukukirayo obukuru. (Engeso Ezabakwenda 26:23) Baitu Yesu tali nuwe wenka ayakuhumbuukire kugenda omu iguru. Yesu akaraganiza abakwenda be ngu bakaba nibaija kulema nauwe omu iguru. (Luka 22:28-30) Baitu empeera yabo bakugitungire hanyuma y’okufa. Okusisanaho nka Yesu, nabo bakuhumbuukire n’omubiri ogw’omwoyo. Paulo akahandiika ngu ‘Kristo akahumburwa omu bafu, nugwo muganuro gwabo abafire.’ Hanyuma Paulo akagamba ngu hakaba haloho n’abandi abakaba nibaija kuhumbuuka kandi bagende omu iguru ‘Baitu abantu bona omu rubu rwabu bonka: Kristo nugwo muganuro; hanyuma ye abo abali ba Kristo omu kasumi ak’okubaho kwe.’​1 Abakolinso 15:20, 23, NW.

16. Kiki ekirukutukonyera kumanya akasumi k’abo abarukugenda omu iguru akabakuhumbuukiiremu?

16 Ebigambo bya Paulo nibitukonyera kumanya di okuhumbuuka okwabo abarukugenda omu iguru kwakubaireho. Kwakubaireho omu kasumi ak’okubaho kwa Yesu. Kumara emyaka nyingi, Abakaiso ba Yahwe baikaire niboleka kuruga omu Baibuli ngu akasumi “ak’okubaho” kwa Kristo kakatandika omu 1914. Nahati tukyali omu kasumi “ak’okubaho” kwa Kristo kandi empero yensi enu embi eri haihi muno.

17, 18. Kiki ekirihika ha baseserweho amagita abamu omu kasumi ak’okubaho kwa Yesu?

17 Baibuli n’esoborra ha kuhumbuuka kwabo abarukugenda omu iguru: “Baitu titurukugonza inywe okutamanya, bene baitu, hali abo abagwijagiire . . . Baitu obu turaba ntuikiriza ngu Yesu akafa yahumbuka, nukwo nabo abagwijagiire omu Yesu, Ruhanga alibaleta ati hamu nauwe . . . Baitu ntubagambira kinu omu kigambo kya mukama waitu ngu itwe abali bomezi, abaikaraho okuhikya [okubaho] kwa Mukama waitu, titulibanza abo abagwijagiire. Baitu Mukama waitu wonyini alisirimuka kuruga omu iguru, nokugambira haiguru, . . . Kandi abafire omu Kristo nibo balibanza okuhumbuka; Nubwo naitwe abomezi abasigaraho tulitwarwa hamu nabo omu bicu, okutangirra Mukama waitu omu mwanya: Kandi nukwo tuliikara tuti na Mukama waitu ebiro byona.”​—1 Abasesalonika 4:13-17.

18 Okuhumbuuka okw’okubanza kwakutandikire hanyuma y’akasumi ak’okubaho kwa Kristo kumazire kutandika. Abaseserweho amagita abaliba baloho omu muhito omwingi ‘balitwarwa omu bicu.’ Eki nikimanyisa ki? Abo “abalitwarwa” ‘tibaligwijagira omu kufa, eki nikimanyisa ngu tibaliikara bafiire kumara akasumi. Baitu obu balifa, ‘balihindurwa, omu kasumi kake nka’ak’eriiso likoimizaamu, hangwara eya hampero.’​—1 Abakolinso 15:51, 52; Matayo 24:31.

19. “Okuhumbuuka okurukukira oburungi” nukwo kuha?

19 Omu kasumi kanu, Abakristaayo abesigwa abarukukira obwingi tibaseserweho amagita kandi tibakomerwemu kulema na Kristo omu iguru. Baitu balindiriire “ekiro kya Mukama,” obwalihwerekereza ensi enu embi. Busaho n’omu ow’amanyire ekiro kyonyine eky’empero eriziramu, baitu obwakaiso nibwoleka ngu eri haihi. (1 Abasesalonika 5:1-3) Ensi empyaka obw’eriija, nihaija kubaho okuhumbuuka okw’embaganiza. Omu kasumi ako, abantu balihumbuuka nukwo baikale omu nsi kandi baliba n’okunihira kw’okuba n’obwomeezi obuhikiriire kandi tibalyongera kufa. Oku kuliba “okuhumbuka okurukukira oburungi” kukira okuhumbuuka okw’abantu abahumbukire omu busumi obwa kara baitu bayongera bafa.​—Abaheburaniya 11:35.

20. Nitumanya tuta ngu okuhumbuuka kulibaho omu mulingo ogutekanizibwe kurungi?

20 Baibuli n’egamba ngu abo abarukugenda omu iguru balihumbuuka “omu rubu rwabu bonka.” (1 Abakolinso 15:23) Nahabweki nitusobora kunihira ngu n’okuhumbuuka okulibaho omu nsi kulibaho omu mulingo ogutekanizibwe kurungi. Eki nikisobora kutuletera kwekaguza: Abo abalimalirra kufa nubo balibanza kuhumbuuka ha kutandika kw’obulemi bwa Kristo obw’emyaka rukumi nukwo batangirirwe abagonzebwa babo abarukubamanya? Abasaija abesigwa abakara abakaba bali balemi abarungi nubo balibanza kuhumbuuka nukwo bakonyere kutekaniza abantu omu nsi empyaka? Kiki ekirihika ha bantu abafiire batarukuhereza Yahwe? Abantu balihumbuukira nkaha kandi kasumi ki? Haroho ebikaguzo bingi ebi tusobora kwekaguza. Baitu ebintu ebi tibisemeriire kutweralikiriza omu kasumi kanu. Kirungi kulinda tukarora ebintu nk’oku biriba. Hataroho kugurukyagurukya, tulisemererwa kurora nk’oku Yahwe alikoramu ebintu binu.

21. Oine kunihihira ki?

21 Obu tulindiriire akasumi ako, tusemeriire kwikara nitugumya okwikiriza kwaitu omuli Yahwe. Akaturaganiza kurabira omu Yesu ngu abafiire boona nakyabaijuka kandi naija kubahumbuura. (Yohana 5:28, 29; 11:23) Kwongera kugumya ngu Yahwe alihumbuura abafu, Yesu akagamba ngu Iburahimu, Isaka, na Yakobo “bona bomiire habwe.” (Luka 20:37, 38) Hataroho kugurukyagurukya, twine ensonga nungi habwaki tusemeriire kugamba nk’omukwenda Paulo ayagmbire ngu: “Ndina okunihira hali Ruhanga . . . ngu halibaho okuhumbuka.”​—Engeso Ezabakwenda 24:15.