1, 2. Ow’oruganda omu akesanga aine kizibu ki, kandi akakimaraho ata?

ROBERT akabatizibwa obwakaba akyali musigazi muto, baitu amananu atagatwale nk’ekintu ekikuru omu bwomeezi bwe. Nagamba: “Ntakole ekibi kyona, baitu nkaba ningenderamu kwonka. Nkaba ninsisana nk’omuntu agumire omu by’omwoyo habwokuba tinayosaga enso’rokano, kandi nakoraga nka payoniya omukonyezi ameezi gamu omu mwaka. Baitu haroho ekikaba nikimburamu.”

² Robert akaikara atamanyire ekyakaba naburwamu kuhikya obu yaswire. Haroho emizano ei bazanaga uwe na mukazi we, nambere bakaguzanganaga ebikaguzo ebirukusigikirra ha Baibuli. Mukazi we akaba amanyire kurungi Baibuli kandi ebikaguzo yabigarukamuga kurungi muno. Baitu Robert uwe ebikaguzo byamulemaga kugarukamu namalirra ahuliire kubi. Nagamba ngu: “Nasisanaga nk’omuntu ataine ekyamanyire. Nkaijwamu ekitekerezo ekirukugamba ngu, ‘obu ndaba ndi w’okuba mutwe gwa mukazi wange omu by’omwoyo, nyine kugira eki nakoraho.’” Robert aine eki yakozere. Nagamba ati: “Nkesomesa Baibuli, nagyesomesa kandi mali nagisomera kimu natandika kurora ngu ebikaba nibimburamu ntandikire  kubyetegereza. Nkeyongera kutunga okwetegereza, kandi ekirukukira obukuru, enkoragana yange na Yahwe ekatandika kuguma.”

3. (a) Ebyahikire hali Robert nibitwegesa ki? (b) Nitugenda kubazaho nsonga ki enkuru?

³ Ekyahikire hali Robert nikitwegesa ebintu bingi. Nitusobora kuba twine ebitumanyire omu Baibuli, kandi tutoosa omu nso’rokano n’omu buheereza, baitu ebintu binu tibirukumara kutufoora bantu ab’eby’omwoyo. Rundi nitusobora kuba tukuzire ira omu by’omwoyo baitu hanyuma y’okwekebera nitusanga ngu haroho ebintu bindi ebi twine kukoraho. (Abafiripi 3:16) Ekicweka kinu nikigenda kutukonyera kugarukamu ebikaguzo bisatu ebikuru: (1) Nitusobora kumanya tuta obu turaaba tuli bantu b’eby’omwoyo? (2) Kiki ekisobora kutukonyera kweyongera kuguma omu by’omwoyo? (3) Kuba bantu abagumire omu by’omwoyo nikisobora kutukonyera kita omu bwomeezi bwaitu obwa buli kiro?

4. Obuhabuzi oburukusangwa omu Abefeso 4:23, 24 nibukwataho bantu ba mulingo ki?

⁴ Obutwafokere baheereza ba Ruhanga, tukakora empinduka z’amaani ezakwasireho obwomeezi bwaitu bwona. Baitu okubatizibwa kitamanyise ngu titukyayetagisibwa kukora empinduka zindi zoona. Baibuli netutererra kweyongera kufooka abahyaka omu bitekerezo byaitu. (Abefeso 4:23, 24) Kusigikirra nk’oku tuli bantu abatahikiriire, nikitwetagisa kwikara nitukora empindukahinduka omu bwomeezi bwaitu. N’obu turaaba tumazire emyaka nyingi nituheereza Yahwe, tusemeriire kukora n’amaani kurora ngu enkoragana yaitu nauwe yaikara egumire.—Abafiripi 3:12, 13.

5. Nitusobora kwekaguza bikaguzo ki ebiratukonyera kumanya obu turaaba tuli bantu b’eby’omwoyo?

⁵ Tube bato rundi bakuru, tusemeriire kwekebera tutakulekayo kintu kyona. Nitusobora kwekaguza: ‘Ninyerora nk’omuntu arukweyongera kufooka muntu w’eby’omwoyo? Ninyeyongera kufooka nka Kristo? Entekereza yange n’omulingo nyetwaza obu mba ndi omu nso’rokano nibyoleka ngu ndi muntu wa mulingo ki? Ebimbazaho nibyoleka ngu ngonza bintu ki omu bwomeezi? Omulingo nyesomesa, enjwara, enzooka yange, n’omulingo nyetwaza hanyuma y’okuhaburwa nibyoleka ngu ndi muntu wa mulingo ki? Nkora ki obumba nyizirwemu ekitekerezo ky’okukora ekibi? Ndi muntu akuzire omu by’omwoyo?’ (Abefeso 4:13) Kwekaguza ebikaguzo binu nikiija kukukonyera kumanya orulengo orw’oroho omu by’omwoyo.

6. Kintu ki ekindi ekisobora kutukonyera kumanya obu turaaba tugumire omu by’omwoyo?

⁶ Haroho obwire obumu obu kyetagisa omuntu ondi kutukonyera kumanya obu turaaba tuli bantu b’eby’omwoyo. Omukwenda Paulo akagamba ngu omuntu ow’omubiri, rundi atali ow’eby’omwoyo, tasobora kumanya ngu engeso ze tizirukusemeza Ruhanga. Baitu omuntu ow’eby’omwoyo amanyire omulingo Ruhanga arora ensonga. Aba akimanyire ngu Yahwe tasobora kusiima entekereza ye ey’omubiri. (1 Abakolinso 2:14-16; 3:1-3) Abagurusi omu kitebe abaine entekereza ya Kristo banguha  kumanya ow’oruganda anyakutandikire kutwalirizibwa entekereza ey’omubiri kandi balengaho kumukonyera. Kakuba abagurusi balengaho kutukonyera, turaikiriza obukonyezi bwabo tukahinduramu nambere batwolekere? Obu turaikiriza kandi tukahinduramu, nitwija kwoleka ngu mali nitugonza kweyongera kukura omu by’omwoyo.—Omugambizi 7:5, 9.

7. Kiki ekirukwoleka ngu kumanya Baibuli tikirukumara kusobora kuba bantu ab’eby’omwoyo?

⁷ Kumanya Baibuli eby’ebazaho tikirukumara kutufoora bantu ab’eby’omwoyo. Omukama Sulemani akaba amanyire Yahwe kandi ebimu ha bigambo by’amagezi ebi yabalize bikahandiikwa omu Baibuli. Baitu hanyuma y’obwire, enkoragana ye na Yahwe ekaceka kandi yamaliira arugire hali Yahwe. (1 Ekyabakama 4:29, 30; 11:4-6) Hati, kintu ki ekindi eky’orukwetagisa oihireho kumanya Baibuli? Tusemeriire kwikara nitugumya okwikiriza kwaitu. (Abakolosai 2:6, 7) Ekintu kinu nitusobora kukikora tuta?

8, 9. (a) Kiki ekirukwija kutukonyera kugumya okwikiriza kwaitu? (b) Tusemeriire kuba na kigendererwa ki obu turukuba nitusoma kandi nitwecumitiriza? (Rora ekisisani ekiri ha rupapura 22.)

⁸ Pauli akatererra Abakristaayo kweyongera kukura. (Abaheburaniya 6:1) Obuhabuzi bwe nitusobora kubuta tuta omu nkora? Ogumu ha miringo enkuru muno nukwo kusoma akatabu Mwerindirege omu Kugonza kwa Ruhanga. Akatabu kanu nikaija kutukonyera kumanya omulingo tusobora kuta omu nkora emisingi ya Baibuli. Obworaaba wakasomere ira wakamara, haroho ebitabu bindi eby’osobora kusoma bikakukonyera kugumya okwikiriza kwawe. (Abakolosai 1:23) Ekintu ekindi, tusemeriire kwecumitiriza ha bitusomere kandi tusabe Yahwe atukonyere kurora omulingo tusobora kubita omu nkora.

⁹ Obu turaaba nitwesomesa kandi nitwecumitiriza, ekigendererwa kyaitu kisemeriire kuba ky’okutunga omutima ogurukugonza kusemeza n’okworobera Yahwe. (Zabuli 40:8; 119:97) Ekintu kindi, tutaikiriza ekintu kyona kutulemesa kukura omu by’omwoyo.—Tito 2:11, 12.

10. Ensingaanto nibasobora kukora ki kusobora kuguma omu by’omwoyo?

¹⁰ Obworaaba okyali muto, oine ebigendererwa eby’omwoyo? Ow’oruganda omu ow’arukukora ha Beseri alengaho muno kubaza  n’abasigazi ababa bali haihi kubatizibwa ha nso’rokano enkooto ez’ekiro kimu, abakaguza ebigendererwa eby’omwoyo ebi baine. Asangire ngu baingi omuli bo baba beteriireho ebigendererwa ebirungi muno eby’okuheereza Yahwe ebiro ebirukuhonderaho. Abamu baba betekanize kuheereza Yahwe obwire bwabo bwona kandi abandi baba nibagonza kugenda omu biikaro nambere hali obwetago bw’amaani obw’abatebezi. Baitu kandi nagamba ngu abamu tibamanya omulingo gw’okumugarukamu ebikaguzo ebyaba abakagwize. Nikisobora kuba ngu baba bataketeriireho ebigendererwa eby’omwoyo? Obworaaba okyali nsingaanto, wekaguze: ‘Ngenda omu nso’rokano n’omu buheereza habw’okugonza kusemeza abazaire bange kwonka? Rundi nyeteriireho enkoragana enungi na Yahwe?’ Baitu itwena, abakuru n’abato, tusemeriire kuba n’ebigendererwa eby’omwoyo. Ebigendererwa binu nibiija kutukonyera kweyongera kuguma omu by’omwoyo.—Omugambizi 12:1, 13.

11. (a) Tusemeriire kukora ki kusobora kuba bantu b’eby’omwoyo? (b) Noha omu Baibuli ou tusemeriire kwegeraho?

¹¹ Obu turarora twine nambere tusemeriire kusemezamu, tutandikireho kukora empindukahinduka. Ekintu kinu kikuru muno habwokuba nikisobora kuturugiramu obwomeezi rundi okufa. (Abarumi 8:6-8) Yahwe tarukutunihiriramu kuba abahikiriire, baitu atuha omwoyo gwe ogurukwera kutukonyera. Baitu naitwe tusemeriire kutamu amaani. Kiro kimu, ow’oruganda John Barr, ayaheriizeho ha Katebe Akalemi akabazaho Luka 13:24 ati: “Abaingi balemwa habwokuba baba batakozere  n’obwekambi kusobora kuguma.” Tusemeriire kuba nka Yakobo ayarwanisize maraika kandi atajwahe kuhika obu yahairwe omugisa. (Okubanza 32:26-28) Nobukiraaba ngu obwoba nosoma Baibuli ekuletera kusemererwa, tutanihira ngu kugisoma nikiija kukisana nk’okusoma akatabu akarumu enganikyo. Obu turaaba tuli b’okutunga amananu ag’omuhendo kandi agaratukonyera, tusemeriire kutamu amaani.

12, 13. (a) Kiki ekisobora kutukonyera kuta omu nkora ebigambo ebiri omu Abafiripi 2:5? (b) Ekyokurorraho kya Petero n’obuhabuzi bwe nibisobora kutukonyera bita? (c) Osemeriire kukora ki kusobora kukura omu by’omwoyo? (Rora akasanduuko “ Nosobora Kukora ki Kurora Wakura omu by’Omwoyo?”)

¹² Obu tutamu amaani kweyongera kukura omu by’omwoyo, omwoyo ogurukwera gutukonyera kuhinduramu entekereza yaitu. Mporampora tutandika kutunga entekereza nk’eya Kristo. (Abafiripi 2:5.) Omwoyo ogurukwera nigusobora kutukonyera kweyihamu okwegomba okubi n’okukurakuraniza emiringo ey’erukusemeza Ruhanga. (Abagaratiya 5:16, 22, 23) Kakuba twesanga ngu obwire obumu n’obumu ebitekerezo byaitu nibitwalirizibwa itungo rundi eby’okwesemeza, eki kitatumara amaani. Twikale nitusaba Yahwe kutuha omwoyo gwe ogurukwera nukwo gutukonyere kuhindura entekereza yaitu tugite ha bintu ebihikire. (Luka 11:13) Noijuka omukwenda Petero? Obumu tiyatekerezaga nka Kristo. (Matayo 16:22, 23; Luka 22:34, 54-62; Abagaratiya 2:11-14) Baitu atahwemu amaani, kandi Yahwe akamukonyera. Mporampora, Petero akatandika kutunga entekereza nk’eya Kristo. Naitwe nitusobora kukura omu by’omwoyo.

¹³ Hanyuma y’akasumi, Petero akabazaho emiringo esobora kutukonyera. (Soma 2 Petero 1:5-8.) Tusemeriire kwekamba muno kurora twatunga okwetanga, okugumisiriza, okugonza, hamu n’emiringo endi enungi. Buli kiro nitusobora kwekaguza, ‘Kiro kinu ninsobora kukora ha mulingo ki ogurankonyera kuguma omu by’omwoyo?’

14. Kuba bantu b’eby’omwoyo nikiija kukwataho kita obwomeezi bwaitu?

¹⁴ Obuturatekereza nka Kristo, nikiija kweyoleka omu nyetwaza yaitu obu turukuba tuli ha isomero, rundi ha mulimo, omulingo tubazamu, n’omulingo tukora encwamu zaitu eza buli kiro. Encwamu zaitu niziija kwoleka ngu nitulengaho kuhondera ekyokurorraho kya Kristo. Obu turukuba tuli bantu b’eby’omwoyo, titusobora kwikiriza ekintu kyona kusiisa enkoragana yaitu na Yahwe. Kakuba twohebwa kukora ekintu kibi, kuba bantu b’eby’omwoyo niikija kutukonyera kwanga ekyohyo eki. Tutakakozere encwamu yoona, nitwija kubanza kwekaguza: ‘Misingi ki omu Baibuli ey’esobora kunkonyera? Kuba Yesu nuwe abaire ahikirweho ekintu kinu, yakukozere ki? Kiki ekirasemeza Yahwe?’ Tusemeriire kwemanyiza kutekereza omu mulingo gunu. Hati leka tubazeho ebintu ebisobora kutukonyera. Buli kintu eki turabazaho, nitwija kurora omusingi gwa Baibuli ogusobora kutukonyera kukora encwamu ey’amagezi.

15, 16. Kutekereza nka Kristo nikisobora kutukonyera kita kukora encwamu ez’amagezi obu kirukuhika ha (a) kutunga omuntu w’okutaaha nauwe omu buswere? (b) kutunga abanywani?

¹⁵ Kutunga omugonzebwa w’okutaaha nauwe omu buswere. Omusingi ogurukukwata ha nsonga enu nigusangwa omu 2 Abakolinso 6:14, 15. (Soma.) Paulo akolekera ngu abantu ab’eby’omwoyo tibarora ebintu nk’oku abantu abaine entekereza y’omubiri batekereza. Entekereza yabo eba etarukusisana. Omusingi gunu nigusobora kukukonyera guta kutunga omugonzebwa w’okutaaha nauwe omu buswere?

¹⁶ Kutunga abanywani. Omusingi ogurukukwata  ha nsonga enu nigusangwa omu 1 Abakolinso 15:33. (Soma.) Omuntu ow’eby’omwoyo tasobora kunywana abantu abaracekya okwikiriza kwe. Tekerezaho omulingo osobora kuta omu nkora omusingi gunu obworukuba oli omu nyikara ezitarukusisana. Ekyokurorraho, omusingi gunu nigusobora kukukonyera guta kukora encwamu ezihikire obworukuba n’okozesa emikura y’okubalizaho? Omusingi gunu nigusobora kukukonyera guta kucwamu obworaaba oli w’okuzaana emizaano ya ha mukura n’abantu ab’otamanyire?

17-19. Kuba muntu w’eby’omwoyo kirakukonyera kita (a) kwanga kukora ebintu ebitaine omugaso? (b) kweteraho ebigendererwa ebirungi? (c) kumaraho obutetegerezangana?

¹⁷ Ebikorwa ebisobora kutwita omu by’omwoyo. Haroho omusingi ogurukukwata ha nsonga enu ogurukusangwa omu Abaheburaniya 6:1. (Soma.) “Engeso ezifire” ezitusemeriire kwetantara nizo ziha? Binu nibyo bintu ebitasobora kutukonyera kuguma omu by’omwoyo. Omusingi gunu ogurukubazaho engeso ezifiire nigusobora kutukonyera kugarukamu ebikaguzo nka binu: ‘Ekintu kinu nikingasira, rundi tikinyinire omugaso? Nikinyetagisa kwetahya omu by’obusubuzi binu? Habwaki ntasemeriire kweteranizaho abantu abaine ebigendererwa by’okuhindura ensi bagifoole kiikaro ekirungi?’

¹⁸ Ebigendererwa eby’omwoyo. Yesu obwakaba ali ha rusozi natebeza, haroho amagezi marungi agayahaire ha nsonga y’okuba n’ebigendererwa eby’omwoyo. (Matayo 6:33) Omuntu ow’eby’omwoyo ayebembeza Obukama bwa Yahwe omu bwomeezi bwe. Omusingi gunu nigwija kutukonyera kugarukamu ebikaguzo nka binu: ‘Nsemeriire kugenda ha yunivasite? Nsemeriire kwikiriza omulimo gunu?’

¹⁹ Obutetegerezangana. Obuhabuzi bwa Paulo hali Abakristaayo omu Roma nibusobora kutukonyera obu turukuba tutungire obutetegerezangana n’abantu abandi. (Abarumi 12:18) Tulengaho kuba nka Kristo, nahabweki tukora kyona ekirukusobora ‘kwikara omu businge n’abantu boona.’ Twetwaza tuta obu tutunga obutetegerezangana n’omuntu ondi? Kitugumira kwikiriza amagezi g’omuntu ondi? Rundi tumanyirwe nk’abantu abalengaho kwikara omu businge n’abantu abandi?—Yakobo 3:18.

20. Habwaki nogonza kweyongerayo kukura omu by’omwoyo?

²⁰ Ebyokurorraho binu nibisobora kutukonyera kukora encwamu ezirayoleka ngu nitwebemberwa omwoyo gwa Yahwe. Obu turaaba bantu ab’eby’omwoyo, nitwija kutunga okusemererwa n’okumarwa omu bwomeezi. Robert, ou tusangirwege tubalizeho n’agamba ngu: “Hanyuma y’okutunga enkoragana enungi na Yahwe, nkafooka nyineeka kandi taata omurungi. Nkaba nyine okumarwa n’okusemererwa.” Obu turaakora kyona ekirukusoboka kweyongera kukura omu by’omwoyo, nitwija kugasirwa omu miringo nyingi. Nitwija kutunga okusemererwa omu bwomeezi obwa hati, kandi n’omu busumi obw’omu maiso, nitwija kutunga “obwomezi mali.”—1 Timoseo 6:19.