Genda ha biroho

Genda ha rukarra rw'ebirumu

Omutima ogw’Okwoleka Amakune​—Nigwetagwa Muno!

Omutima ogw’Okwoleka Amakune​—Nigwetagwa Muno!

“Kandi nimukunirangana hataloho okuhyema.”​—1 PETERO 4:9.

EBIZINA: 100, 87

1. Abakristaayo omu kyasa eky’okubanza bakaraba omu bulemeezi?

HAGATI y’omwaka 62 na 64, omukwenda Petero akahandikira “abaikazi ab’akacu kake abarukwikara omu Ponto, Garatiya, Kapadokiya, Asiya, na Bisuniya.” (1 Petero 1:1NW) Ab’oruganda hamu n’abanyaanya itwe banu bakaba barugire omu bicweka ebirukwahukana. Bakaba nibaraba omu ‘kwohebwa okw’omurro,’ rundi okuhiganizibwa, kandi bakaba nibetaaga obuhabuzi n’okugarurwamu amaani. Kandi bakaba bali omu bwire obubi muno. Petero akagamba ngu: “Empero ya byona eri haihi.” Omu myaka etarukuhika ikumu, Yerusalemu ekaba negenda kuhwerekerezebwa. Kiki ekyakukonyiire Abakristaayo omu buli kicweka kuraba omu bwire obu obugumangaine?​—1 Petero 4:4, 7, 12.

2, 3. Habwaki Petero yatereriire ab’oruganda bagenzi be kwoleka amakune? (Rora ekisisani ekiri ha rupapura 15)

2 Kimu ha bintu Petero yatereriire ab’oruganda kukora nikyo ‘kukunirangana.’ (1 Petero 4:9) Ekigambo ky’Oruyonani ekirukuhindurwa “amakune” nikimanyisa “kwoleka okugonza, rundi kugirra embabazi, abantu abatutamanyire.” Baitu Petero akaba natererra ab’oruganda n’abanyaanya itwe ‘kukunirangana,’ nobu kiraba ngu bakaba nibamanyangana kandi nibakorra hamu. Kuba n’amakune kyakubakonyiire kita?

3 Kikaba nikigenda kubaletera kwirrangana haihi. Kandi iwe? Noijuka okusemererwa oku watungire omuntu obuyakuraliize omu ka ye? Kandi obuwaraliize omuntu omu ka yawe, kitabaletere kweyongera kwirrangana haihi. Omulingo omurungi oguratukonyera kumanya ab’oruganda na banyaanya itwe nukwo kuboleka amakune. Abakristaayo ab’omu bwire bwa Petero bakaba basemeriire kwirrangana haihi omu bwire ebizibu bikaba nibyeyongera. Naitwe tusemeriire kukora ekintu nikyo kimu omu biro binu “ebya hanyuma.”​—2 Timoseo 3:1.

4. Bikaguzo ki ebiturabazaaho omu kicweka kinu?

4 Miringo ki ei tusobora kwolekamu amakune? Kiki ekisobora kutulemesa kwolenkangana amakune, kandi nitusobora tuta kweyongera kuba b’amakune? Kiki ekisobora kutukonyera kuba abagenyi abarungi?

EMIGISA EI TUSOBORA KUKOZESA KWOLEKA AMAKUNE

5. Nitusobora kwoleka tuta amakune obuturukuba tuli ha nso’rokano?

5 Obu tuba tuli ha nso’rokano: Yahwe n’ekitebe kye baturaliza kwija omu nso’rokano. Nitugonza buli omu arukwija omu nso’rokano zaitu kuhurra atekaine, kukira muno abahyaka. (Abarumi 15:7) Nabo bagenyi ba Yahwe, nahabweki tusemeriire kubafaaho, kandi kinu tukikole tutarukusigikirra ha mulingo barukuzokamu rundi omulingo bajwairemu. (Yakobo 2:1-4) Kakuba orora ngu omuntu omuhyaka ali wenka, oraikarra nauwe? Nikisobora kumusemeza kakuba omukonyera kwetegereza omulingo puroguramu erukwija kuba rundi kumukonyera kuzoora ebyahandikirwe. Gunu nugwo mulingo murungi ‘ogw’okukunira abagenyi.’​—Abarumi 12:13.

6. Kukira muno tusemeriire kukunira baha?

6 Kulyaho nabo eby’okulya byona ebiturukuba twine: Abantu omu busumi bwa kara bakuniraga abantu abandi obu babaralizaga omu maka gabo nukwo balye hamu ekiihuro, ekyayolekaga ngu nibagonza kuba banywani kandi ngu baine obusinge hagati yabo. (Okubanza 18:1-8; Ekyabacwi 13:15; Luka 24:28-30) Kukira muno tusemeriire kukunira baha? Tusemeriire kukunira ab’oruganda na banyaanya itwe omu kitebe kyaitu. Ensi enu obw’eragenda neyeyongera kusisikara, nitwija kwetaaga obukonyezi bw’ab’oruganda n’abanyaanya itwe hamu n’okwikara tuli banyawani abarukwesigwa. Omu mwaka 2011, Akatebe Akalemi kakacwamu ngu esaaha ez’okwega Omunaara gw’Omulinzi ha Beseeri eya Amerika, zihindurwe kuruga ha saaha 12:45 ezarwebagyo zibe saaha 12:15 ezarwebagyo. Habwaki? Ekirango ekyarangirwe kikagamba ngu kinu kikaba nikigenda kusobozesa Ababeseeri kwolekangana amakune kakuba bamara kara kwega omunaara. Kandi ofiisi ez’amataagi ezindi nazo zikozere ekintu nikyo kimu. Kinu kihaire omugisa Ababeseeri kweyongera kumanyangana.

Oraraliza abahyaka kwija kulya naiwe ekihuro rundi kugenda nabo omu biikaro ebihyaka?

7, 8. Nitusobora kwoleka tuta amakune ab’oruganda abatubungira kutuha embazo?

7 Obwire obumu ab’oruganda kuruga omu bitebe ebindi, abarolerezi b’ebicweka, rundi ab’oruganda abatumirwe Beseeri batubungira kutuha embazo. Turakozesa omugisa gunu kwoleka ab’oruganda banu amakune? (Soma 3 Yohana 5-8.) Gumu ha miringo ei tusobora kwolekamu amakune nukwo kubaraliza omu maka gaitu tukalyaho nabo ekihuro rundi eky’okulya ekindi kyona ekitwine.

8 Munyaanya itwe kuruga omu ihanga lya Amerika nagamba ngu: “Kumara emyaka nyingi, nyowe na iba nyowe tubaire n’omugisa gw’okukunira ab’oruganda hamu nabakazi babo ababa baizire kuha embazo.” Munyaanya itwe onu nayehurra ngu ab’oruganda banu obu babagambira byona ebibarabiremu, buli kimu ekibabagambira kigumya okwikiriza kwe n’okwa iba kandi kibasemeza muno. Nagamba ngu: “Titukeyijukyaga.”

9, 10. (a) Nibaha abasobora kwetaaga ahokuraara kumara akasumi? (b) Nikisoboka abo abaine amaju amataito kukonyera? Ha ekyokurorraho.

9 Abagenyi abaikara kumara akasumi kaingi: Omu bwire bwa kara, kuraaza abagenyi kikaba kintu kya buli kiro. (Yobu 31:32; Firemoni 22) Omu kasumi kanu, nikisobora kutwetagisa kukora ekintu nikyo kimu. Abaroleerezi b’ebicweka obu babungira ebitebe, baba nibetaaga ah’okuraara. Ab’oruganda abagenda omu masomero ag’ekitebe rundi abakonyera omu mulimo gw’okwombeka nabo betaaga ahokuraara. Kandi abo abaferwa amaju gabo habw’ebigwererezi? Nibasobora kwetaaga ahokuraara kuhikya enju zabo obuziragaruka kwombekwa. Tutatekereza ngu abo abaine amaju amakooto nibo bonka abasemeriire kukonyera. Nibasobora kuba baikaire nibakonyera kumara obwire bwingi. Oraraaza omuntu n’obu enju yawe eraaba eri ntaito?

10 Ow’oruganda omu ihanga lya South Korea naijuka obuyarazaaga abeegi abaizire omu masomero ag’ekitebe. Nagamba ngu: “Nkabanza kutiina habwokuba nubwo tukaba tukyatahire omu buswere kandi enju yaitu ekaba efunzire. Baitu obutwaikirize kwikara nabo kikatuletera okusemererwa kwingi. Kinu kikatukonyera kurora omulingo abaswerangaine batungamu okusemererwa obu baheereza hamu Yahwe kandi baketeraho ebigendererwa eby’omwoyo.”

11. Habwaki abahyaka omu kitebe kyanyu nibetaaga kuboleka amakune?

11 Ab’oruganda n’abanyaanya itwe abahyaka omu kitebe: Ab’oruganda n’abanyaanya itwe nibasobora kufuruka kuruga omu biikaro ebindi bakaija omu kitebe kyanyu. Nibasobora kuba baizire omu kitebe habwokuba nibagonza kusagika ekitebe kyanyu. Rundi nibasobora kuba bali bapayoniya abasindikirwe omu kitebe kyanyu. Enu eba mpindukahinduka ey’amaani eyibakora. Baine kumanyiira ekiikaro ekihyaka, ekitebe ekihyaka, orulimi oruhyaka, n’omulingo ebintu bikorwamu omu kiikaro eki. Orabaraliza kwija kulya naiwe ekihuro rundi orabatwara omu biikaro ebihyaka? Kinu nikisobora kubakonyera kuba n’abanywani abahyaka hamu n’okumanyiira enyikara y’ekicweka.

12. Kyokurorraho ki ekirukwoleka ngu titurukwetaaga kutekaniza ebintu bingi kusobora kukunira abantu abandi?

12 Tikirukwetagisa kutekaniza ebintu bingi kusobora kwoleka amakune. (Soma Luka 10:41, 42.) Ow’oruganda omu naijuka ekyababaireho uwe na mukazi we baali obubafokere bamisaani. Nagamba ngu: “Tukaba tukyali bato, tutamanyire bingi, kandi nitwegomba kugaruka omu ihanga lyaitu. Orwebagyo rumu mukazi wange akaba nagondeza kimu ngu tugaruke omu ihanga yaitu, kandi nkalengaho kumugumya baitu nalemwa. Baitu nk’omu bwire bwa saaha 1:30 ezarwebagyo, tukahurra omuntu nakonkona ha rwigi. Akaba mwegi wa Baibuli ayali atuletiire emicunguwa esatu. Akaba aizire kutangirra abamisaani abahyaka. Tukamusaba kutaaha omu nju kandi twamuha amaizi g’okunywa. Hanyuma tukamucumbira cai hamu n’akokulya akataito. Tukaba tutakegere kubaza Oruswahiri, kandi akaba atamanyire Orugengereza.” Ow’oruganda akagamba ngu ekintu kinu kikabakonyera kunywana ab’oruganda abandi kandi bakeyongera kusemererwa.

OTAIKIRIZA EKINTU KYONA KUKULEMESA KWOLEKA AMAKUNE

13. Kuba muntu w’amakune nikisobora kukukonyera kita?

13 Oratinire kwoleka amakune? Obu kiraba nukwo kiri, okaferwa omugisa gw’okutunga okusemererwa hamu n’okwetungira abanywani ab’orukwija kuba nabo ebiro n’ebiro. Kukunira abandi guli gumu ha miringo emirungi ey’okurwanisa amasu. Baitu, habwaki omuntu nasobora kutiina kukunira abandi? Katurole ezimu ha nsonga.

14. Tusemeriire kukora ki obuturaba tutaine obwire n’amaani ebirukumara kusobora kwoleka amakune rundi kugenda nambere baturaliize?

14 Obwire hamu n’amaani: Abantu ba Yahwe baine bingi eby’okukora kandi baine obujunanizibwa bwingi. Abamu behurra bataine obwire oburukumara rundi amaani ag’okutekaniriza bagenyi. Obworaaba noyehurra oti, nikyetagisa okole empindukahinduka kusobora kwoleka amakune rundi kugenda nambere bakuraliize. Kinu kintu kikuru habwokuba Baibuli netutererra kwoleka amakune. (Abaheburaniya 13:2) Nahabweki, kwoleka amakune kiri kintu ekitusemeriire kukora. Baitu kusobora kwoleka amakune, tusemeriire kwetantara kumarra obwire bwingi ha bintu ebitali bikuru.

15. Habwaki abamu behurra ngu tibarukusobora kwoleka amakune?

15 Omulingo turukwehurramu: Orahuliire n’ogonza kwoleka amakune baitu wayehurra nk’atarukusobora? Obundi ogira ensoni kandi n’otiina ngu toine ebyorabaliza abagenyi. Obundi toine sente ezirukumara kandi notekereza ngu tosobora kuha abagenyi bawe ebintu nk’eby‘ab’oruganda n’abanyaanya itwe abandi babaha. Baitu oijuke tikirukwetagisa kuba na buli kimu omu ka yawe kusobora kukunira abagenyi. Abagenyi bawe nibaija kusemererwa obubarasanga eka yawe eri nyecumi, etekanizibwe kurungi kandi oli muntu arukugonza kubaza n’abantu.

16, 17. Kiki ekyosobora kukora kakuba ohurra n’otiina kuraliza abagenyi omu ka yawe?

16 Obworaba n’otiina kubungisa abagenyi, toli wenka. Omugurusi omu kitebe ekiri omu ihanga lya Bungereza nagamba ngu: “Nihasobora kubaho okutiina obu kirukuhika ha kutekaniriza abagenyi. Baitu nk’oku tumanyire ngu buli kimu ekitukora kuheereza Yahwe kirugamu emigisa, kukunira abagenyi nakwo kirugamu emigisa n’okumarwa ebirukukira okutiina okwoba nakwo ha kubanza. Nyegonza obunyikarra bwikarra n’abagenyi tukanywera hamu ekikopo kya kaawa.” Kirungi kwoleka abagenyi bawe ngu n’obafaaho. (Abafiripi 2:4) Abantu baingi bagonza kubazaaho ebibarabiremu omu bwomeezi bwabo. Obwire obumu, omugisa gumu gwonka ogutusobora kutunga kuhurra ebibarabiremu nukwo kakuba tuba nabo. Omugurusi w’ekitebe ondi nagamba ngu: “Kuba hamu n’ab’oruganda hamu na banyaanya itwe ab’omu kitebe kyange, kinkonyera kubetegereza n’okubamanya kurungi, kukira muno omulingo bayegeremu amananu.” Obworayoleka abagenyi bawe ngu nobafaaho, nikiija kubasemeza muno.

17 Munyaanya itwe omu arukuheereza nka payoniya kandi ow’akira kuraaza abeegi ababa baizire omu masomero g’ekitebe nagamba ati: “Omu kubanza nkaba ninyeralikirra habwokuba eka yange erumu ebintu ebitali birungi muno kandi tibiri by’omulembe. Mukazi w’omu ha b’oruganda abegesa amasomero akangarramu amaani. Akagamba ngu uwe na iba obubaba nibakora omulimo gw’okubungira ebitebe, wiiki ezikira kubasemeza nizo ezi nambere baikara n’abantu ab’ebyomwoyo abasobora kuba bataine ebintu bingi baitu abanyakwine entekereza nk’eyabo​—ey’okuheereza Yahwe n’okuba n’obwomeezi obworobere. Kinu kinyijukya ekintu nyina itwe yatugambiraga tukyali bato: ‘Nikikira kulya obunyata nambere hali okugonza.’” (Enfumo 15:17) Tosemeriire kweralikirra, habwokuba ekintu ekirukukira obukuru nikyo kwoleka abagenyi baitu engonzi.

18, 19. Kwoleka amakune nikisobora kita kutukonyera kurwanisa enyehurra embi eyitusobora kuba twiniire abandi?

18 Omulingo orukwehurra ha bandi: Haroho omuntu wena omu kitebe kyawe anyakukubihiize? Kakuba otalengaho kurwanisa enyehurra egi embi, terukwija kukurugaho. Nosobora kuhurra otarukugonza kuraliza omuntu kwija omu ka yawe habwokuba togonza omulingo ayetwazamu. Rundi haroho omuntu ayakubiihize, kandi nikikugumira kwebwa ekiyakukozere.

19 Baibuli egamba ngu kuba muntu w’amakune nikisobora kukukonyera kuba n’enkoragana enungi n’abantu abandi, n’obu barukuba bali banyanzigwa bawe. (Soma Enfumo 25:21, 22.) Kakuba oraliza omuntu omu ka yawe, nikisobora kukukonyera kurwanisa enyehurra embi ey’oine kandi noyesanga mutandikire kukoragana kurungi n’omuntu ogu. Nikisobora kukukonyera kutandika kurora emiringo emirungi eyibaine ei Yahwe yasigikirireho kusobora kubaleta omu mananu. (Yohana 6:44) Okugonza obu kurakuletera kuraliza omuntu ow’abaire atarukukinihira, nesobora kuba ntandikwa y’obunywani. Nosobora ota kurora ngu okugonza nukwo kurukukwekambisa kwoleka abantu amakune? Ekintu kimu ekiratukonyera nukwo kuta omu nkora obuhabuzi obuli omu Abafiripi 2:3: “Omu buculezi omuntu wena omulinywe atekereze mutahiwe okumukira.” Tusemeriire kutekerezaaho omulingo ab’oruganda n’abanyaanya itwe barukutukira. Obundi nitusobora kwegera ha kwikiriza kwabo, okugumisiriza kwabo, hamu n’emiringo endi emirungi ey’Ekikristaayo. Kutekerezaaho emiringo emirungi baine nikiija kutuletera kubagonza kandi nikiija kutwanguhira kubakunira.

BA MUGENYI OMURUNGI

Omuntu obwaraaliza abandi, akira kubatekaniriza kurungi (Rora akacweka 20)

20. Kakuba turalizibwa kandi tukaikiriza, nitusobora kwoleka tuta obwesigwa, kandi habwaki?

20 Omuhandika wa Zabuli Daudi akakaguza ati: “Mukama, noha alirara omu hema yawe?” (Zabuli 15:1) Hanyuma, Daudi akabazaho emiringo ei Yahwe arukugonza abagenyi be kuba nayo. Gumu ha miringo enu nukwo kuba mwesigwa: “Ahikiriza ekyaba araganiize n’obu bimugendera kubi.” (Zabuli 15:4NW) Kakuba omuntu aturaliza kandi tukaikiriza, titusemeriire kusazamu okuraganiza kwaitu rundi buli obukiraaba kitarukusobora kwetantarwa. Anyakukuraliize nasobora kuba amazire kutekaniza, kandi kakuba tusazaamu okubunga kwaitu, naija kuba ajwahiire busa. (Matayo 5:37) Abantu abandi basazaamu okuralizibwa nukwo baikirize okuralizibwa okw’omuntu ondi ou barukutekereza ngu naija kubakunira kurungi. Mali eki nikyoleka okugonza? Tusemeriire kusiima buli kimu abaturaliize baratuha. (Luka 10:7) Kakuba kyetagisa kusazaamu okubunga kwaitu, nikiija kwoleka okugonza kakuba tumanyisa kara anyakuturaliize.

21. Kutekamu ekitinisa enyetwaza y’abantu ab’omu kiikaro kitukonyera kita kuba bagenyi abarungi?

21 Kikuru kutekamu enyetwaza y’abantu ab’ekiikaro eki ekitinisa. Abantu abamu, batangirra abagenyi nobu baba bataralizibwe. Kandi abandi, kirungi kubanza kubamanyisa otakababungiire. Omu biikaro ebimu, omugenyi bamuha eby’okulya ebirukukirayo oburungi, kandi ab’omu ka balya ebindi ebiba biroho. Kandi abandi, batwaza omugenyi n’ab’omu ka omu mulingo ogurukusisana. Omu biikaro ebindi, abagenyi baija n’eby’okulya ebisobora kuliibwa. Abandi, anyakuraliize tagonza omugenyi we kuleta ekintu kyona. Omu bantu abandi, anyakuraliziibwe nanihirwa kubanza kwanga okuralizibwa okw’okubanza rundi okwakabiri. Baitu abandi, kizooka kubi kwanga okuralizibwa okw’omurundi ogw’okubanza. Tusemeriire kukora kyona ekirukusoboka kurora ngu anyakuturaliize yasigara asemeriirwe habw’okuturaliza.

22. Habwaki kikuru kukunirangana?

22 Petero akagamba: “Empero ya byona eri haihi.” (1 Petero 4:7) Omu kasumi kanu, empero eri haihi n’okukira kara. Tuli haihi kuhika omu muhito omwingi ensi ogw’etakaroraga. Ensi enu obweragenda neyeyongera kusisikara, tusemeriire kuba n’okugonza okw’amaani hali ab’oruganda n’abanyaanya itwe. Obuhabuzi bwa Petero oburukugamba ngu ‘mukunirangane,’ nibutukwataho muno kukira n’omulingo kikaba kiri omu busumi bwa kara (1 Petero 4:9) Mali, amakune galeta okusemererwa kandi kicweka ky’obwomeezi bwaitu hati n’ebiro byona.