Genda ha biroho

Genda ha rukarra rw'ebirumu

Yegera ha Kyokurorraho kya Yahwe eky’Obwinganiza n’Embabazi

Yegera ha Kyokurorraho kya Yahwe eky’Obwinganiza n’Embabazi

“Mucwege emisango eyobulyo, kandi mukolege omuntu wena mugenziwe embabazi nokuganyira.”​—ZAKALIYA 7:9.

EBIZINA: 125, 88

1, 2. (a) Yesu yatwaraga ata Ebiragiro bya Ruhanga? (b) Abasadukayo n’Abafalisayo bakozesaga bata kubi Ebiragiro bya Ruhanga?

YESU yagonzaga muno Ebiragiro bya Musa. Eki tikirukuhuniriza habwokuba Ebiragiro ebi bikaruga hali Ise, Yahwe, Omuntu arukukirayo obukuru omu bwomeezi bwa Yesu. Omu Zabuli 40:8, Baibuli ekaba ebalizeho ira omulingo Yesu agonza Ebiragiro bya Ruhanga. Ekagamba: “Ninsemererwa okukora ebyogonza, [Ai] Ruhanga wange; Ego, ebiragiro byawe biri omu mutima gwange.” Ebigambo n’ebikorwa bya Yesu bikagumya ngu mali Ekiragiro kya Yahwe kihikiriire, nikigasa, kandi nikiija kuhikirizibwa.​—Matayo 5:17-19.

2 Nikisobora kuba kyabihiize Yesu kurora Abafalisayo n’Abasadukayo nibakozesa kubi Ebiragiro bya Ise, nibaletera abantu kutekereza ngu bigumangaine. Akababazaho ati: “Muhonga ekicweka ekya ikumi ekyomubuiga, naneta, na kumino,” ekirukumanyisa ngu balengahoga kuhondera buli kantu koona akataito akakaba katairwe omu Biragiro. Baitu bakaba baine kizibu ki? Yesu akasoborra ati: “Nimulekaho ebigambo ebyebiragiro ebikuru, okucwa omusango ogwobulyo, nembabazi, nokuikiriza.” (Matayo 23:23) Abafalisayo batafeyo kwetegereza amakuru g’Ebiragiro, kandi bayetwaraga kuba bakuru kukira abantu abandi. Baitu Yesu akaba nayetegereza amakuru g’Ebiragiro kandi yayetegerezaga n’omulingo buli kiragiro kyabazahoga Yahwe.

3. Kiki ekiturukwija kubazaho omu kicweka kinu?

3 Nka Abakristaayo, tikirukutwetagisa kuhondera Ebiragiro bya Musa. (Abarumi 7:6) Baitu habwaki Yahwe yataire Ebiragiro binu omu Baibuli? Habwokuba nagonza twetegereze “ebigambo ebyebiragiro ebikuru,” rundi emisingi enyakuli omu Biragiro binu. Ekyokurorraho, misingi ki erukusangwa omu ntekaniza Ruhanga yataireho ira ey’embuga ez’okwirukiramu? Omu kicweka ekihoire, tukega amasomo maingi obu twarozere omuntu anyakwirukire eki yali aine kukora. Omu kicweka kinu, nitwija kurora eki embuga z’okwirukiramu zirukutwegesa hali Yahwe, n’omulingo tusobora kwegera ha miringo ye. Nitwija kugarukamu ebikaguzo bisatu: Embuga z’okwirukiramu nizoleka zita ngu Yahwe ali Ruhanga ow’embabazi? Embuga zinu nizitwegesa ki ha mulingo Ruhanga arora obwomeezi? Kandi nizoleka zita obwinganiza bwe obuhikiriire? Obu turaaba nitubazaho ebikaguzo binu byona, lengaho kurora omulingo osobora kwegera hali Isitwe ow’omu iguru.​—Soma Abefeso 5:1.

EBIKARO NAMBERE EMBUGA Z’OKWIRUKIRAMU ZASANGWAGA NIKYOLEKA EMBABAZI ZA RUHANGA

4, 5. (a) Yahwe akakora ki kurora yakonyera omuntu anyakwirukire kwanguhirwa kuhika omu mbuga z’okwirukiramu, kandi habwaki? (b) Ekintu kinu nikitwegesa ki hali Yahwe?

4 Embuga mukaaga ez’okwirukiramu zikaba zanguhire kuzihikamu. Akaragira Abaisareri kukoma embuga isatu ha rubaju rumu orwa Yorudanu n’embuga ezindi isatu ha rubaju rundi orwa Yorudani. Habwaki? Nukwo kyanguhire omuntu arukwiruka okuhika omu mbuga zinu omu bwangu. (Okubara 35:11-14) Emihanda erukutaha omu mbuga zinu baikaraga nibagirolerra kurungi. (Ekyebiragiro 19:3) Kusigikirra ha migenzo y’Abayudaaya, emihanda enu ekaba etairwemu ebipande nukwo bikonyere kuragirra omuntu anyakwirukire kuzoora embuga zinu. Kusigikirra nk’oku embuga zinu zikaba zitairweho omu Isareri kuba z’okwirukiramu, kikaba kitarukwetagisa Omuisareri anyakwisire omuntu atakigenderiire kwirukira omu nsi y’abanyamahanga nambere akaba n’asobora kwohebwa kutandika kuramya abaruhanga abandi.

5 Tekereza ha kintu kinu: Yahwe akaba aragiire ngu abaisi nabo baitwe. Baitu kandi akaha omugisa omuntu anyakwisire omuntu ondi atakigenderiire kwolekwa embabazi kandi atunge obulinzi. Omuntu omu arukubaza ha bya Baibuli akagamba ati: “Enkora enu ekaba eyanguhire muno omuntu kugihondera.” Yahwe tali mucwi w’emisango ow’ataine embabazi arukuserra omulingo gw’okufubira abaheereza be. Baitu, ali ‘muguda omu mbabazi.’​—Abefeso 2:4.

6. Abafalisayo bakahondera ekyokurorraho kya Yahwe eky’okwoleka embabazi? Soborra.

6 Baitu Abafalisayo bakaba batarukugonza kwoleka abantu embabazi. Ekyokurorraho, emigenzo y’Abayudaaya neyoleka ngu Abafalisayo bayangaga kuganyira omuntu anyakugarukiremu kukora ensobi niyo emu emirundi erukuhingura esatu. Kusobora kwoleka omulingo bakaba baine entekereza embi, Yesu akakozesa ekyokurorraho eky’Omufalisayo arukusaba haihi n’omusorooza w’omusoro. Omufalisayo akagamba: “Ruhanga, ninkusiima nyowe okutasisana nkabantu abandi​—abakatuzi, abasezi, abasihani—​nobwakubaire [nkomusoroza] onu ow’omusoro.” Yesu akaba nalengaho kumanyisa ki? Abafalisayo bakaba “nibagaya [abantu] abandi bona,” kandi bakaba nibatekereza ngu tikirukubetagisa kwoleka embabazi.​—Luka 18:9-14.

Oyetwaza omu mulingo ogukonyera abandi kwaguhirwa kukusaba ekiganyiro? Obe mwebundaazi kandi muntu anyakwanguhire nukwo abandi banguhirwe kukuhikirra (Rora akacweka 4-8)

7, 8. (a) Nosobora ota kuhondera ekyokurorraho kya Yahwe eky’embabazi? (b) Habwaki nikyetagisa omuntu kuba mwebundazi kusobora kuganyira abandi?

7 Yegera ha kyokurorraho kya Yahwe, hatali eky’Abafalisayo. Girra abandi embabazi. (Soma Abakolosai 3:13.) Wetwaze omu mulingo ogurakonyera abantu abandi kwanguhirwa kukusaba ekiganyiro, otagumanganiza ensonga. (Luka 17:3, 4) Wekaguze: ‘Nyanguha kuganyira abandi n’obu bansobeza emirundi nyingi? Mba n’ekihika kyo’okuletaho obusinge hagati yange n’omuntu anyakumbihiize?’

8 Obu turaaba nigutonza kuba bantu abarukuganyira, tusemeriire kuba bantu abarukwebundaaza. Abafalisayo bagayaga abantu abandi boona, nahabweki bakaba batarukugonza kuganyira. Baitu itwe nk’Abakristaayo, abantu abandi tubarora nk’abarukutukira kandi twanguha kuganyira. (Abafiripi 2:3) Tusemeriire kwekaguza, ‘Nimpondera ekyokurorraho kya Yahwe kandi ndi mwebundaazi?’ Obu turaaba tuli baculezi, abantu abandi nibaija kwanguhirwaga kutusaba ekiganyiro kandi naitwe nikiija kutwanguhiraga kuganyira abandi. Otaikaraho kwoleka embabazi kandi otabihirwa bwangu.​—Omugambizi 7:8, 9.

TAMU OBWOMEEZI EKITIINISA, NUKWO “ESAGAMA EREKE OKUKUHIKAHO”

9. Yahwe akakonyera ata Abaisareri kurora ngu obwomeezi kiri kintu ekirukwera?

9 Emu ha nsonga enkuru habwaki embuga z’okwirukiramu zatairweho ekaba y’okukonyera Abaisareri kutaba n’ekibi ky’okusesa esagama etaine omusango. (Ekyebiragiro 19:10) Yahwe agonza obwomeezi kandi anoba obwisi. (Enfumo 6:16, 17) Nka Ruhanga arukwera kandi ow’obwinganiza, akaba atasobora kwitira eriso okwita n’obukuraba kutagenderiirwe. Mananu ngu omuntu ayaitaga mugenzi we atakigenderiire yayolekwaga embabazi. Baitu akaba aine kubanza kwesoborraho hali abakuru b’orubuga. Abakuru obu bacwamuga ngu omuntu onu aisire atakigenderiire, yaikirizibwaga kwikara omu rubuga kuhikya nyakatagara omukuru afiire. Kinu kikaba nikisobora kuletera omuntu anyakwirukire kwikara omu rubuga runu obwomeezi bwe bwona. Entekaniza enu ekaba etairweho kwoleka Abaisareri boona ngu obwomeezi kintu ekirukwera. Kwoleka ngu bakaba nibatamu ekitiinisa Omugabi w’obwomeezi, bakaba baine kukora kyona ekirukusoboka kwerinda kuta obwomeezi bw’abandi omu kabi.

10. Kusigikirra hali Yesu, Abasadukayo n’Abafalisayo bakoleka bata ngu bakaba nibatwara obwomeezi bw’abantu abandi nk’ekintu ekitali kikuru?

10 Abasadukayo n’Abafalisayo bakaba batali nka Yahwe habwokuba bakoleka ngu bakaba batarukutwara obwomeezi bwa abandi kuba kikuru. Yesu akabagambira ati: “Mukaihaho ekisumuruzo ekyokwetegereza: mutatahemu inywenka, kandi abo abakaba nibatahamu mukabatanga!” (Luka 11:52) Yesu akaba namanyisa ki? Abasadukayo n’Abafalisayo bakaba basemeriire kukonyera abantu kwetegereza Ekigambo kya Ruhanga nukwo babakonyere kutunga obwomeezi obutahwaho. Omu kiikaro ky’okukonyera abantu, babalemesaga kuhondera Yesu, “Omukuru wobwomezi.” (Engeso Ezabakwenda 3:15) Bakaba nibebembera abantu kuhika omu kuhwerekerezebwa. Abasadukayo n’Abafalisayo bakaba baine emyehembo kandi nibefaho bonka, batarukufaho obwomeezi bw’abantu abandi. Kabaali bataine mbabazi n’okugonza!

11. (a) Omukwenda Paulo akoleka ata ngu akaba narora obwomeezi nk’oku Yahwe aburora? (b) Kiki ekirukwija kutukonyera kwekamba omu buheereza nka Paulo?

11 Nitusobora tuta kwegera hali Yahwe kandi tuketantara kuba nk’Abasadukayo n’Abafalisayo? Tusemeriire kutamu obwomeezi ekitiinisa n’okubutwara kuba bw’omuhendo mwingi. Ekintu kinu omukwenda Paulo akakyoleka obu yayekambire kutebeza abantu baingi amakuru amarungi ag’Obukama. Nikyo yagambiire ngu: “nsemeziibweho esagama ya bona.” (Soma Engeso Ezabakwenda 20:26, 27.) Baitu Paulo akatebeza habwokuba akaba atarukugonza kujunanwa esagama y’abandi, rundi habwokuba nukwo Yahwe akaba amuragiire? Nangwa. Paulo yagonzaga abantu. Obwomeezi bwabo akaburora buli bw’omuhendo kandi akaba nagonza batunge obwomeezi obutahwaho. (1 Abakolinso 9:19-23) Naitwe obwomeezi tusemeriire kuburora nk’oku Yahwe aburora. Nagonza buli muntu ayegarukemu nukwo atunge obwomeezi obutahwaho. (2 Petero 3:9) Obu turaaba nitugonza kwetwaza nka Yahwe, tusemeriire kugonza abantu. Omutima ogw’embabazi nigwija kutwekambisa kutebeza n’obwekambi kandi nigwija n’okutuletera okusemererwa obu turaaba nitukora omulimo gunu.

12. Habwaki kulinda kurungi obwomeezi kiri kikuru ha bantu ba Ruhanga?

12 Obu turaaba nitugonza kurora obwomeezi nk’oku Yahwe aburora, tusemeriire kubulinda kurungi. Tusemeriire kwerinda obu turukuba nituvuga, nitukora, nitwombeka, nitudabiriza, rundi nitugenda nambere turamiza nukwo tutateka obwomeezi omu kabi. Abantu abamu obu baba nibakora emirimo, bagikora bwangu nukwo bagende bakole sente ezindi. Ekintu kinu nikisobora kuta obwomeezi omu kabi. Twijuke ngu obwomeezi bw’abantu nibukira obwire na sente. Yahwe akora ebintu bihikire obwire bwona, kandi naitwe nitugonza kuba nka uwe. Kukira muno abagurusi, ensonga y’okulinda kurungi obwomeezi bwabo n’obwabandi basemeriire kugitwara nk’enkuru. (Enfumo 22:3) Omugurusi obwarakutererra kukora ebintu ebirukulinda kurungi obwomeezi, muhuliirize. (Abagaratiya 6:1) Obwomeezi burole nk’oku Yahwe aburora nukwo “esagama ereke okukuhikaho.”

OCWE OMUSANGO “NKEBIGAMBO BINU OKUBIRI”

13, 14. Abakuru omu Isareri bakaba basemeriire kukora ki kusobora kwoleka obwinganiza nk’obwa Yahwe?

13 Yahwe akaragira abakuru omu Isareri kuhondera ekyokurorraho kye eky’obwinganiza. Eky’okubanza, abakuru b’orubuga bakaba basemeriire kubanza kugumya ngu byona ebirukugambwa mananu. Ekyakabiri, batakolekere embabazi hali omuntu anyakwisire, bakaba baine kwetegereza kurungi ekigendererwa kye, entekereza ye, n’ebikorwa bye ebyakara. Kandi bakaba baine kwetegereza omwisi onu obwaraaba yali anobere omuntu owaisire rundi akigenderiire kumwita. (Soma Okubara 35:20-24.) Abakaiso obu babaga baroho, hakire babiri nubo bakaba nibetagisibwa kuha obwakaiso bwabo omuntu atakacweriirwe.​—Okubara 35:30.

14 Hanyuma y’okwetegereza ekintu kyonyini ekyabaireho, hati abakuru b’orubuga bakaba baine kutekerezaho omuntu onu wonyini, hatali eki kyonka ekyakaba akozere. Abagurusi bakaba baine kumanya ebirukukiraho ha bibahuliire rundi ebi barozere nukwo betegereza ensonga ezaletiire ekintu eki kubaho. Ekirukukira byona, bakaba nibetagisa omwoyo gwa Yahwe ogurukwera kubakonyera kwoleka okumanya, embabazi, n’obwinganiza nk’obwa Yahwe.​—Okuruga 34:6, 7.

15. Omulingo Yesu yaroramuga abasisi gukaba nigwahukanaho guta n’ogw’Abafalisayo?

15 Abafalisayo tibacwaga emisango omu mulingo ogw’embabazi. Bagenderaga ha kikorwa ky’omusiisi omu kiikaro ky’okwetegereza omuntu ogu akaba muntu wa mulingo ki. Obu barozere Yesu n’alya ekiihuro omu ka ya Matayo, bakakaguza abegeswa be: “Omwegesa wanyu kikyekimulisa hamu [nabasoroza b’omusoro] nabasisi?” Yesu akabagarukamu ati: “Abomiire [tibetaga] mufumu, rundi abarwaire. Baitu mugende mwege amakuru gekigambo kinu ngu Ningonza embabazi; tindukugonza ebyonzira: Baitu ntaije okweta abahikiriire, baitu abasisi.” (Matayo 9:9-13) Yesu akaba nasagika abasisi? Nangwa. Akaba nagonza begarukemu. Eki nikyo kimu ha bintu ebikuru ebi yatebezaga. (Matayo 4:17) Yesu akarora ngu abamu ha basoroza b’omusoro n’abasisi bakaba nibagonza kuhinduka. Bakaba batagenzere omu ka ya Matayo kulya kwonka. Bakagendayo habwokuba baali bahondiire Yesu. (Marako 2:15) Eky’enaku, Abafalisayo abarukukira batarole abantu omulingo Yesu yabaroramuga. Bakaba batarukukikiriza ngu abantu nibasobora kuhinduka, baitu bakaba nibabarora nk’abasisi abataliganyirwa. Entekereza y’abantu banu ekaba neyahukanira kimu n’eya Yahwe, anyakuli ow’obwinganiza kandi ow’okuganyira!

16. Ab’oruganda abarukukora ha katebe akarukucwa omusango basemeriire kulengaho kwetegereza ki?

16 Abagurusi b’ekitebe nabo basemeriire kuhondera ekyokurorraho kya Yahwe Ruhanga, habwokuba “nagonza omusango ogwobulyo.” (Zabuli 37:28) Eky’okubanza, basemeriire kuseruliiriza kurungi kugumya obu garaaba gali mananu ngu omuntu akokora ekibi. Obu garaaba gali mananu ngu akakikora, basemeriire kuhondera emisingi ya Baibuli obu barukuba nibacwamu eky’okukora. (Ekyebiragiro 13:12-14) Kandi obu baraaba baikaliire ha katebe akarukucwa omusango, baine kulengaho muno kwetegereza omusisi obwaraaba aine omutima gw’okwegarukamu rundi nangwa. Tikyanguhire kwetegereza omuntu obwaraaba aine omutima gw’okwegarukamu rundi tagwine. Habwokuba okwegarukamu kiba nikitwarramu omulingo omusisi arukuroramu ekibi kye, n’eki ekiri omu mutima gwe. (Okusuku’rwa 3:3) Kusobora kuganyirwa, omuntu omusiisi asemeriire kwoleka okwegarukamu. *​—Rora obugambo obuli hansi.

17, 18. Abagurusi nibasobora kumanya bata omuntu obwaraaba ayegarukiremu kuruga ha mutima? (Rora ekisisani ekiri ha rupapura 15.)

17 Yahwe na Yesu bamanyire omulingo gwonyini omuntu arukwehurra n’ekyarukutekerezaho habwokuba nibasobora kurora ekiri omu mitima yaitu. Baitu abagurusi tibasobora kumanya ekiri omu mitima y’abantu. Nahabweki obworaaba oli mugurusi, kiki ekirukusobora kukukonyera kumanya omuntu obwaraaba ayegarukiremu? Eky’okubanza, saba Yahwe akuhe amagezi n’okwetegereza. (1 Ekyabakama 3:9) Ekyakabiri, kozesa Ekigambo kya Ruhanga n’ebitabu by’omwiru omwesigwa kukukonyera kurora omulingo “okutuntura okwomu nsi” kurukwahukana hali “okutuntura hali Ruhanga,” okunyakuli okwegarukamu kwonyini. (2 Abakolinso 7:10, 11) Seruliriza omu Baibuli orole omulingo esoborraho abantu abayolekere okwegarukamu kwonyini hamu n’abo abaali bategarukiremu kuruga ha mutima. Lengeho kwetegereza omulingo Baibuli ebazaho enyehurra yabo, entekereza yabo, n’omulingo bayetwaize.

18 Ekyakasatu, otarora ekibi eky’omuntu akozere kyonka, baitu nauwe mutekerezeho nk’omuntu. Banza oyekaguze: Habwaki omuntu onu ali omu mulingo gunu? Kiki ekimuletiire kukora encwamu ezimu? Aine bulemezi ki kandi aine buceke ki? Baibuli egamba ngu, Yesu, anyakuli mutwe gw’ekitebe Ekikristaayo, “talicwa emisango nahondera okurora kwa maisoge, kunu taliramura nahondera okuhurra kwamatuge: baitu nokuhikirra nukwo alicwera abanaku, naramura ebyobulyo habwabaculezi bomu nsi.” (Isaya 11:3, 4) Abagurusi, Yesu abakomere nukwo murolerre ekitebe kye, kandi naija kubakonyera kucwa emisango omu bwinganiza n’omu mulingo ogw’embabazi. (Matayo 18:18-20) Nitusiima muno kurora ngu twine abagurusi abarukutufaho! Kandi batukonyera kumanya omulingo tusobora kwoleka obwinganiza n’okumanya omulingo gw’okwolekangana embabazi.

19. Kiki eky’oyegere ha mbuga ez’okwirukiramu eki wakugondeze kuta omu nkora?

19 Ebiragiro bya Musa bikabamu “ebintu ebikuru eby’okumanya n’eby’amananu.” Nibitukonyera kweyongera kumanya Yahwe n’emisingi ye. (Abarumi 2:20, NW) Embuga z’okwirukiramu ezirukubazibwaho omu biragiro nizegesa abagurusi ‘kucwa emisango ey’obulyo,’ kandi itwena nizitwegesa kwolekangana “embabazi nokuganyira.” (Zakaliya 7:9) Nobukiraaba kitakyatwetagisa kuhondera ebiragiro ebi, twijuke ngu Yahwe takahindukaga. Obwinganiza n’ebambazi bikyali bintu bikuru hali uwe. Mugisa gw’amaani kuramya Ruhanga owa mulingo gunu. Leka itwena tweyongere kwegera ha miringo ye enungi muno, nukwo tutunge obulinzi kuruga haluwe!

^ kac. 16 Rora “Ebikaguzo Kuruga omu Basomi Baitu” omu Watchtower, ya Sebutemba 15, 2006, rupapura 30.