1. Kiki ekitusemeriire kukora kusobora kukura omu by’omwoyo?

 KITUHUNIIRIZA muno kurora omulingo omwana ayanguha kukura nafooka muntu mukuru. Kiba nikisisana ngu okukura kunu kwija bwija. Baitu kufooka Mukristaayo ow’akuzire omu by’omwoyo, tikiija bwija. b (1 Kol. 13:11; Baheb. 6:1) Kusobora kuhika ha kigendererwa eki, tusemeriire kugumya enkoragana yaitu na Yahwe. Ekindi, nitwetaaga omwoyo gwe ogurukwera oguratukonyera kukurakuraniza emiringo enungi, kutunga obukugu obuturukwetaaga, n’okwetekaniriza obujunanizibwa obutusobora kutunga omu kasumi ak’omumaiso.​—Nfu. 1:5.

2. Kiki ekiturukwega kuruga omu Okubanza 1:​27, kandi nitwija kubazaaho ki omu kicweka kinu?

² Yahwe akahanga abantu kuba basaija rundi bakazi. (Soma Okubanza 1:27.) Baitu abasaija n’abakazi nibahukana omu nzooka, n’omu miringo endi. Ekyokurorraho, akabaha obujunanizibwa obw’embaganiza n’obusobozi obw’okubuhikiiriza. (Kub. 2:18) Omu kicweka kinu, nitwija kubazaaho ebintu munyaanya itwe omuto eby’asobora kukora kufooka Mukristaayo ow’akuzire omu by’omwoyo. Omu kicweka ekirukuhonderaho, nitwija kurora ebintu ab’oruganda abato ebibasobora kukora.

3-4. Ninkaha nambere banyaanya itwe abato basobora kusanga ebyokurorraho ebirungi? (Rora ekisisani.)

³ Baibuli ebazaaho abakazi baingi abaagondeze Yahwe kandi baamuheereza. (Rora ha jw.org ekicweka ekiine omutwe “Women in the Bible—What Can We Learn From Them?”) Bakooleka emiringo ebazibweho omu kyahandiikirwe ekyebembiire ekicweka kinu, nk’okuba ‘abasemiire’ omu ngeso kandi ‘abesigwa.’ Ekindi, banyaanya itwe nibasobora kwegera ha ebyokurorraho eby’abakazi abakuzire omu by’omwoyo abali omu kitebe.

⁴ Banyaanya itwe abato, mumanyire banyaanya itwe abandi abataireho ekyokurorraho ekirungi abamusobora kwegeraho? Mwetegereze emiringo yaabo enungi. Kandi murole omulingo musobora kubegeraho. Omu bucweka oburukuhonderaho, nitwija kubazaaho emiringo esatu enkuru Abakristaayo abakazi eibasemeriire kukurakuraniza kufooka abakuzire omu by’omwoyo.

5. Habwaki obwebundaazi guli mulingo omukuru kusobora kufooka Mukristaayo ow’akuzire omu bw’omwoyo?

⁵ Obwebundaazi guli mulingo omukuru ogwoleka ngu Mukristaayo akuzire omu by’omwoyo. Kakuba omukazi aba mwebundaazi, naija kwegondeza omu kuba n’enkoragana enungi na Yahwe hamu n’abantu abandi. (Yak. 4:6) Ekyokurorraho, omukazi ow’agonza Yahwe, n’obwebundaazi ahondera oburagirizi oburukukwata ha ntekaniza ey’obwebembezi Yahwe ey’ataireho. (1 Kol. 11:3) Kandi kinu akikora omu kitebe, n’omu ka. c

6. Kiki banyaanya itwe abato ekibarukwegera ha bwebundaazi bwa Rebeka?

⁶ Tekerezaaho ekyokurorraho kya Rebeka. Akaba ali mukazi ow’amagezi kandi omu bwomeezi bwe bwona akooleka obumanzi kandi yakora encwamu enungi. (Kub. 24:58; 27:​5-17) Kandi yaikaraga ayetekaniize kuhondera oburagirizi. (Kub. 24:​17, 18, 65) Kakuba n’obwebundaazi osagika entekaniza Yahwe  ezataireho nk’oku Rebeka yakozere, noija kuteraho ab’omu ka yaawe n’ab’omu kitebe ekyokurorraho ekirungi.

7. Banyaanya itwe abato nibasobora kwoleka bata obuculeezi nk’obwa Esiteri?

⁷ Obuculeezi guli mulingo ogundi Abakristaayo boona abakuzire omu by’omwoyo ogubarukwetaaga. Baibuli egamba ngu “amagezi gaba nabaculezi.” (Nfu. 11:2) Esiteri akaba muheereza wa Yahwe omwesigwa kandi omuculeezi. Obuculeezi bukamukonyera kutaba n’emyehembo. Akahuliiriza obuhabuzi bwa Morodekai kandi yabuhondera. (Es. 2:​10, 20, 22) Naiwe n’osobora kwoleka obuculeezi kuraba omu kuserra obuhabuzi kandi okabuhondera.​—Tit. 2:​3-5.

8. Kusigikirra ha 1 Timoseo 2:​9, 10, obuculeezi nibwija kukonyera buta banyaanya itwe kukora encwamu enungi obukirukuhika ha kujwara n’okwekoraho?

⁸ Esiteri akooleka obuculeezi omu mulingo ogundi. Akaba ali mwisiki “omurungi muno,” baitu ataleetere abandi kumuteekaho omutima. (Es. 2:​7, 15) Ekyokurorraho kya Esiteri nikyegesa ki banyaanya itwe? Gumu ha mulingo nigusangwa omu 1 Timoseo 2:​9, 10. (Soma.) Omukwenda Paulo akatererra banyaanya itwe kujwara kurungi kandi omu mulingo ogurukuhaisa ekitiinisa. Ebigambo eby’Oruyonaani ebikozesiibwe omu nkarra zinu nibyoleka ngu Omukristaayo omukazi asemeriire kujwara omu mulingo ogusemeriire kandi ogurukwoleka ngu nafaaho enyehurra ez’abantu abandi. Nikitusemeza muno kurora banyaanya itwe abakuzire omu by’omwoyo nibajwara omu mulingo ogurukwoleka obuculeezi.

9. Kiki ekiturukwegera hali Abigairi?

⁹ Okwetegereza guli mulingo ogundi banyaanya itwe abakuzire omu by’omwoyo ogubasemeriire kukurakuraniza. Okwetegereza nikimanyisa ki? Nikimanyisa kukora encwamu enungi kandi nikitwarramu obusobozi obw’okwahukaniza ekihikire n’ekitahikire. Tekerezaaho ekyokurorraho kya Abigairi. Iba akakora encwamu embi ey’ekaba niija kurugirramu ab’omu ka ye boona akabi. Aine ekiyakozereho ahonaaho. Habwokuba akooleka okwetegereza, akajuna obwomeezi obw’ab’omu ka ye. (1 Sam. 25:​14-23, 32-35) Ekindi, okwetegereza kutukonyera kumanya nidi obutusemeriire kubaza hamu n’okuculeera. Kandi kutukonyera kutataahamu abandi ekihinguraine obuturukuba nitwoleka ngu nitubafaaho.—1 Bas. 4:11.

10-11. Obworayega kusoma n’okuhandiika nikiija kukugasira kita hamu n’abandi? (Rora ekisisani.)

¹⁰ Munyaanya itwe asemeriire kwega ekintu ekiramukonyera kutunga omulimo. Ebintu ebimu omwisiki ebyayega obwaba akyali muto  bimugasira omu bwomeezi bwe. Leka tubazeeho bimu hali byo.

¹¹ Yega kusoma kurungi n’okuhandiika. Omu biikaro ebimu, kusoma hamu n’okuhandiika tibabirora nk’ebintu ebikuru abakazi ebibasemeriire kwega. Baitu kikuru buli Mukristaayo kwega kusoma, n’okuhandiika. d (1 Tim. 4:13) Nahabweki otaikiriza ekintu kyona kukulemesa kubyega. Noija kugasirwa ota? Nikisobora kukukonyera kutunga omulimo. Ekindi, nikiija kukwanguhira kwesomesa Baibuli n’okugyegesa abandi. Ekirukukirayo obukuru, noija kweyongera kwirra haihi na Yahwe obworasoma Ekigambo kye kandi okakyecumiitirizaaho.​—Yos. 1:8; 1 Tim. 4:15.

12. Kusigikirra ha Enfumo 31:26 n’osobora ota kwega kubaza kurungi n’abandi?

¹² Yega kubaza kurungi n’abantu abandi. Kikuru muno Abakristaayo boona kwega kubaza kurungi n’abantu abandi. Ha nsonga enu, omwegeswa Yakobo akatutererra ati: “Omuntu arahukege okuhurra, naikaraho okutagamba.” (Yak. 1:19) Obw’ohuliiriza n’obwegendereza abandi obubaba nibabaza, obooleka embabazi hamu n’okugonza. (1 Pet. 3:8) Obwoba otetegeriize omuntu ebyarukubaza rundi omulingo arukwehurramu, kaguza ebikaguzo ebisemeriire. Hanyuma banza otekereze otakabalize. (Nfu. 15:28) Wekaguze: ‘Ebindukugenda kubaza bihikire kandi nibyombeka? Nibyoleka embabazi kandi ngu ninteekamu abandi ekitiinisa?’ Yegera ha banyaanya itwe abakuzire omu by’omwoyo abamanyire kuhuliiriza kurungi kandi abarukubaza omu mulingo ogw’embabazi. (Soma Enfumo 31:26.) Wetegereze ebibarukubaza n’omulingo barukubibazaamu. Obworayega kubaza kurungi n’abantu abandi, noija kweyongera kukoragana kurungi nabo.

13. N’osobora ota kwega kukora emirimo y’omu ka? (Rora ekisisani.)

¹³ Yega kukora emirimo y’omu ka. Omu biikaro ebirukukira obwingi, abakazi nubo bakora emirimo y’omu ka. Maama waawe rundi munyaanya itwe ondi n’asobora kukukonyera kweyongera kwega kukora emirimo y’omu ka. Munyaanya itwe Cindy n’agamba ati: “Kimu ha bintu ebirungi ebinayegiire hali nyina nyowe nikyo ngu kukora n’amaani kireeta okusemererwa. Kwega emirimo nk’okucumba, kuyonja, kusona, n’okugura ebintu kyorobezeemu obwomeezi bwange kandi kinkonyiire n’okweyongera kuheereza Yahwe. Ekindi, nyina nyowe akanyegesa kwoleka amakune kandi kinu kinkonyiire kumanya ab’oruganda na banyaanya itwe abansobora kwegeraho.” (Nfu. 31:​15, 21, 22) Omukazi omwekambi kandi ow’ayoleka amakune kisembo hali ab’omu ka ye hamu n’ekitebe.​—Nfu. 31:​13, 17, 27; Eng. 16:15.

14. Ekyokurorraho kya Crystal nikikwegesa ki, kandi kiki eky’osemeriire kuteekaho omutima?

 ¹⁴ Yega kwekorra encwamu enungi. Abakristaayo abakuzire omu by’omwoyo basemeriire kwega kukora encwamu enungi. (Baf. 4:11) Munyaanya itwe Crystal n’agamba ati: “Bazaire bange bakankonyera kucwamu ebindayega ha isomero nukwo ntunge obukugu oburankonyera. Ise nyowe akantererra kusoma eby’okubaliira sente kandi kikankonyera muno.” Oihireho kutunga obukugu oburakukonyera kutunga omulimo, lengaho kwega kukozesa kurungi sente. (Nfu. 31:​16, 18) Oikale otaire omutima ha bigendererwa eby’omwoyo kuraba omu kwetantara amabanja kandi obe muntu arukumarwa.​—1 Tim. 6:8.

15-16. Banyaanya itwe abatali omu buswere bakonyera bata abandi? (Marako 10:​29, 30)

¹⁵ Kukurakuraniza emiringo ey’Ekristaayo n’okutunga obukugu obworukwetaaga, nikiija kukukonyera kwetekaniriza obujunanizibwa obworatunga omu kasumi ak’omumaiso. Leka tubazeeho bimu ha bintu eby’osobora kukora.

¹⁶ N’osobora kucwamu kulindaho kutaaha obuswere. Nk’oku Yesu yagambire, abakazi abamu nibasobora kucwamu kutataaha obuswere n’obukiraaba ngu nambere barukwikara nibakijumirra. (Mat. 19:​10-12) Abamu nibasobora kutataaha buswere habw’ensonga ezindi ezirukwahukana. Baitu kigumye ngu Yahwe na Yesu nibakurora nk’ow’omuhendo. Banyaanya itwe abatali omu buswere omu nsi yoona bateraho abandi ekyokurorraho ekirungi omu kitebe. Habwokuba bagonza kandi bafaaho abantu abandi, baingi omu kitebe babarora nk’abanyaanya rundi ba nyina bo.​—Soma Marako 10:​29, 30; 1 Tim. 5:2.

17. Munyaanya itwe omuto n’asobora ata kwetekaniriza kutaaha obuheereza obw’akasumi koona?

¹⁷ N’osobora kutaaha omu buheereza obw’akasumi koona. Banyaanya itwe nibekamba omu mulimo ogw’okutebeza omu nsi yoona. (Zab. 68:11) Hati, n’osobora kweteraho ekigendererwa eky’okuheereza omu buheereza obw’akasumi koona? N’osobora kuheereza nka payoniya, kukonyera omu mulimo ogw’okwombeka, rundi kuheereza ha Bbeseri. Kuraba omu kusaba, gambira Yahwe ha kigendererwa kyawe. Baza n’abandi abasoboire kuhikiiriza ekigendererwa nk’eki, omanye eby’osemeriire kukora kusobora kukihikaho. Hanyuma okole ebintu ebirakukonyera kuhika ha kigendererwa kyawe. Obworahika ha kigendererwa  kyawe, nikiija kukukonyera kuheereza Yahwe omu miringo endi.

18. Habwaki munyaanya itwe asemeriire kukomamu ow’arataaha nauwe obuswere n’obwegendereza? (Rora ekisisani.)

¹⁸ N’osobora kucwamu kutaaha obuswere. Emiringo n’obukugu ebitubalizeeho nibiija kukukonyera kufooka nyinabwenge omurungi. Obworaaba n’otekerezaaho kutaaha obuswere, komamu ow’orataaha nauwe obuswere n’obwegendereza. Enu eri emu ha ncwamu ezirukukirayo obukuru omu bwomeezi. Ijuka ngu nikiija kukwetaagisa kworobera baro nk’omutwe gwe ka. (Bar. 7:2; Bef. 5:​23, 33) Nahabweki wekaguze: ‘Ali Mukristaayo ow’akuzire omu by’omwoyo? N’ayebembeza ebintu eby’omwoyo? Akora encwamu ez’amagezi? Ateekamu abakazi ekitiinisa? N’asobora kurolerra eka omu by’omubiri n’omu by’omwoyo? Ahikiiriza kurungi obujunanizibwa? Ekyokurorraho, bujunanizibwa ki obwaine omu kitebe kandi abuhikiiriza ata?’ (Luk. 16:10; 1 Tim. 5:8) Obworaaba n’ogonza omusaija omurungi naiwe osemeriire kuba omukazi omurungi.

19. Habwaki kuba ‘mukonyezi’ tikiretera omukazi kuba muntu wa hansi?

¹⁹ Baibuli egamba ngu, nyinabwenge omurungi ‘mukonyezi’ hali iba. (Kub. 2:18) Kinu nikimanyisa ngu abakazi ba hansi muno? Nangwa! Kintu ky’ekitiinisa omukazi kuba mukonyezi. Ijuka ngu na Baibuli eyeta Yahwe “mukonyezi.” (Zab. 54:4; Baheb. 13:6) Ekyokurorraho, nyineeka obwakora encwamu, nyinabwenge ayooleka ngu ali mukonyezi murungi obwakwataniza nauwe kandi akamusagika. Kandi habwokuba agonza Yahwe, nyinabwenge ayekamba kuhaisa iba ekitiinisa. (Nfu. 31:​11, 12; 1 Tim. 3:11) N’osobora kwetekaniza hati kufooka nyinabwenge omurungi kuraba omu kukurakuraniza okugonza okwoiniire Yahwe, n’okukonyera abandi omu ka hamu n’omu kitebe.

20. Bintu ki maama eby’asobora kukorra eka ye?

²⁰ N’osobora kuzaara abaana. Hanyuma y’okutaaha obuswere iwe na musaija waawe nimusobora kuzaara abaana. (Zab. 127:3) Nahabweki kikuru muno kutekerezaaho obusumi obw’omumaiso. Emiringo n’obukugu ebitubalizeeho omu kicweka kinu nibiija kukukonyera kufooka nyinabwenge kandi maama omurungi. Okugonza, embabazi, n’okugumiisiriza nibiija kuleetera eka yaawe kuba kiikaro abaana ekibarayengondezaamu.—Nfu. 24:3.

21. Banyaanya itwe abato batuleetera kwehurra tuta kandi habwaki? (Rora ekisisani ekya ha kyesweko.)

²¹ Nitubasiima muno banyaanya itwe habw’ebi byona ebimukorra Yahwe hamu n’abantu be. (Baheb. 6:10) Mwekamba kukurakuraniza emiringo enungi, kutunga obukugu oburabakonyera omu bwomeezi kandi oburabasobozesa kukonyera abandi n’okwetekaniriza obujunanizibwa obumuratunga omu kasumi ak’omumaiso. Mali muli b’omuhendo muno hali ekitebe kya Yahwe!