Genda ha biroho

Genda ha rukarra rw'ebirumu

Ensinganto, Emitima Yanyu Mugitaire ha Bigendererwa eby’Omwoyo?

Ensinganto, Emitima Yanyu Mugitaire ha Bigendererwa eby’Omwoyo?

“Sigira Mukama emirimo yawe, kandi nebitekerezo byawe birigumibwa.”​—ENFUMO 16:3.

EBIZINA: 135, 144

1-3. (a) Abato boona bahikwaho enyikara ya mulingo ki, kandi enyikara egi nitusobora kugirengesaniza na ki? (Rora ekisisani ekiri ha rupapura 27.) (b) Kiki ekisobora kukonyera Abakristaayo abato abahikirweho enyikara ya mulingo gunu?

TERAMU akasisina nogonza kugenda ha mukoro gw’embaganiza kandi nigugenda kuba omu rubuga oruli hara muno. Orugendo oru nirwetagisa okozese baasi. Obwohika omu paaka, obanza osoberwa habwokuba haroho abasabazi baingi muno kandi na baasi ziri nyingi muno. Baitu eky’omugisa kiri ngu, ekiikaro eky’orukugonza kugendamu n’okimanya kurungi kandi na baasi ey’okukozesa nogimanya. Tosobora kukozesa baasi endi yoona habwokuba nomanya ngu niija kukutwara omu kiikaro kindi eky’otarukugendamu.

2 Obwomeezi buli nk’orugendo, kandi abato bali nk’abasabazi abali ha paaka. Obwire obumu nosobora kwesanga oine ebintu bingi eby’oine kucwamu kukora nomalirra osobiirwe. Baitu nikisobora kukwanguhira kukora encwamu ehikire kakuba oba omanyire nambere orukugonza kugenda. Rubaju ki orw’osemeriire kukwata?

3 Ekicweka kinu nikiija kugarukamu ekikaguzo eki, kandi nikitererra abato kwebembeza ebintu ebirukusemeza Yahwe. Kinu nikitwarramu encwamu zoona ezibarukukora omu bwomeezi bwabu nk’obubarukuba nibacwamu emisomo rundi emirimo eyibarakora, obubaraaba bali b’okutaaha obuswere rundi kuzaara abaana. Kandi nikitwarramu kwekamba kuhikiriza ebigendererwa byabo eby’omwoyo ebirabakonyera kweyongera kwirra haihi na Yahwe. Omutima gwawe obworaguta ha kuheereza Yahwe, okigumye ngu naija kukuha emigisa kandi naija kukukonyera kuhika ha businguzi.​—Soma Enfumo 16:3.

HABWAKI OSEMERIIRE KWETERAHO EBIGENDERERWA EBY’OMWOYO?

4. Nitugenda kubazaho ki omu kicweka kinu?

4 Kintu kikuru kweteraho ebigendererwa eby’omwoyo. Habwaki? Nitugenda kubazaho ensonga isatu. Ensonga ey’okubanza n’eyakabiri niziija kukwoleka ngu kukora n’amaani kuhikiriza ebigendererwa byawe eby’omwoyo nikiija kukukonyera kweyongera kuba munywani murungi owa Yahwe. Ensonga eyakasatu niija kuba neyoleka habwaki kirungi kwetereho ebigendererwa eby’omwoyo okyali muto.

5. Nsonga ki erukukirayo obukuru eyitusemeriire kusigikirraho kweteraho ebigendererwa eby’omwoyo?

5 Ensonga erukukirayo obukuru habwaki tusemeriire kweteraho ebigendererwa eby’omwoyo niyo ngu tuba nitusiima Yahwe habw’okugonza kwe na habw’eby’atukoliire. Omuhandiiki omu owa Zabuli akagamba: “Kisemiire okusiima Mukama . . . Baitu niwe Mukama wansemeriize omulimo gwawe: ndikyanganukira emirimo eyemikono yawe.” (Zabuli 92:1, 4) Tekerezaho ebintu byona ebi Yahwe akuhaire: obwomeezi, akuhaire okwikiriza, Baibuli, ekitebe, hamu n’okunihira kw’okwomeera ebiro n’ebiro omu nsi empyaka. Obwoyeteraho ebigendererwa eby’omwoyo, oba noyoleka ngu nosiima Yahwe habw’ebintu binu byona, kandi kikukonyera kwirra haihi nauwe.

6. (a) Kweteraho ebigendererwa kikwataho kita enkoragana yawe na Yahwe? (b) Ebimu ha bigendererwa eby’osobora kweteraho okyali muto nibyo biha?

6 Ensonga eyakabiri habwaki tusemeriire kweteraho ebigendererwa eby’omwoyo eri ngu, obututamu amaani kubihikiriza, tuba nitukorra Yahwe omulimo omurungi. Eki kitukonyera kwirra haihi nauwe. Omukwenda Paulo akagamba ngu: “Ruhanga tali atahikiriire okwebwa emirimo yanyu, nokugonza okumwayolekere hali ibaralye.” (Abaheburaniya 6:10) Otatekereza ngu tokahikize emyaka y’okweteraho ebigendererwa. Ekyokurorraho, Christine akaba aine emyaka 10 obuyayeteriireho ekigendererwa eky’okusomaga ebyafaayo by’Abakaiso ba Yahwe abesigwa. Toby akaba aine emyaka 12 obuyayeteriireho ekigendererwa eky’okusoma Baibuli yona kugimara atakabatizibwe. Maxim akaba aine emyaka 11 kandi munyaanya arukwetwa Noemi akaba aine emyaka 10 obubabatiziibwe. Boona baketeraho ebigendererwa eby’okuheereza ha Beseeri. Kurora ngu tibahuguka kuruga ha kigendererwa kyabo, bakatimba foomu ya Beseri ha kisiika omu nju yabo. Kandi iwe? Bigendererwa ki eby’osobora kweteraho kandi eby’osobora kukorra kurora wahikiriza?​—Soma Abafiripi 1:10, 11.

Obwoba oine ebigendererwa omu bwomeezi bwawe, kikwanguhira kukora encwamu enungi

7, 8. (a) Kweteraho ebigendererwa nikikonyera kita omu kukora encwamu? (b) Habwaki Damaris yacwiremu kutagenda ha yunivasite?

7 Ensonga eyakasatu habwaki kiri kirungi kweteraho ebigendererwa eby’omwoyo okyali muto niyo eha? Kusigikirra nk’oku okyali muto, oine encwamu nyingi ez’osemeriire kukora. Nkekyokurorraho, oine kucwamu misomo ya mulingo ki eyoine kusoma rundi, mulimo gwa mulingo ki ogw’osemeriire kukora, hamu n’ebintu ebindi bingi. Encwamu zinu ziri nk’emihanda nyingi ey’orukusanga obworukuba oli ha rugendo. Obworukuba omanyire nambere orukugenda, nikisobora kukwanguhira kumanya omuhanda oguhikire. Nikyo kimu n’obwomeezi bwawe. Obworukuba oine ebigendererwa omu bwomeezi bwawe, nikisobora kukwanguhira kukora encwamu. Enfumo 21:5 rugamba: “Ebitekerezo ebyomwekambi bireta omweru.” Obworayeteraho ebigendererwa okyali muto, noija kwanguha kutunga obusinguzi. Kinu nikyo kyahikire hali munyaanya itwe arukwetwa Damaris obuyayesangire aine kukora encwamu y’amaani omu myaka ye ey’obuto.

8 Damaris obuyaikaliire ebirengeso bye, akabihika kurungi kandi akaba nasobora n’okweyongerayo ha yunivasite kusomerra omulimo ogw’ebiragiro, kandi obu akaba nagenda kusomera busa. Baitu Damaris akacwamu kugenda kukora omu banka. Habwaki yacwiremu ati? Habwokuba obwakaba akyali muto muno, aketeraho ekigendererwa eky’okuheereza nka payoniya. Nagamba ngu: “Eki kikaba nikimanyisa ngu nyine kukora obwire obuke, kandi obundi mbukozese omu kukora nka payoniya. Kakuba nasomeriire omulimo ogw’ebiragiro, nkaba ningenda kutunga omulimo gwa sente nyingi baitu ogukaba nigwetagisa kukora obwire bwona.” Damaris hati amazire emyaka 20 nakora nka payoniya. Notekereza Damaris nayeyijukya habw’okweteraho ekigendererwa ekihikire n’okukora encwamu ehikire obwakaba akyali nsingaanto? Nangwa. Banka nambere akorra, atangatangaana n’abapuliida abarukukora omulimo oguyakubaire nakora kakuba yagenzere ha yunivasite kugusomerra. Nagamba ngu baingi tibaine okusemererwa habw’emirimo yabo. Baitu Damaris uwe narora ngu emyaka yona ey’amazire nakora nka payoniya atungire okusemererwa kandi kimukonyiire kwetantara ebintu ebyakumumazireho okusemererwa kwe.

9. Habwaki nitwesimisa abato abali omu kitebe?

9 Enkumi n’enkumi z’ensingaanto omu bitebe bingi nibakora kurungi muno kandi basemeriire kusiimwa. Bebembiize obunywani bwabo na Yahwe kandi beteriireho ebigendererwa eby’omwoyo. Ensingaanto banu batunga okusemererwa kwonyini omu bwomeezi bwabo kandi ha bwire nubwo bumu balengaho kuhondera oburagirizi bwa Yahwe omu bwomeezi bwabo bwona obukihika ha bintu nk’eby’emisomo, emirimo, n’obwomeezi obw’omu maka. Sulemani akagamba: “Yesiga [Yahwe] nomutima gwawe gwona.” Akongera yagamba: “Omu mihanda yawe yona omwatulege, kandi nuwe aliterekereza emihanda yawe.” (Enfumo 3:5, 6) Abato, Yahwe nabagonza muno! Muli b’omuhendo haluwe, kandi naija kubalinda, kubebembera, n’okubaha emigisa.

WETEKANIZE KURUNGI KUTEBEZA ABANDI

10. (a) Habwaki omulimo gw’okutebeza gusemeriire kuba gumu ha bintu ebikuru muno omu bwomeezi bwaitu? (b) Kiki ekisobora kukukonyera kukuguka omu kutebeza?

10 Obworakifoora kigendererwa kyawe kusemeza Yahwe omu bwomeezi bwawe, nikiija kukuletera kugonza kugambiraho abandi ebirukumukwataho. Yesu Kristo akagamba ngu “enjiri ine kubanza kutebezebwa.” (Marako 13:10NW) Nahabweki omulimo gw’okutebeza gwine kukorwa bwangu, kandi twine kugutwara nk’ekimu ha bintu ebikuru muno omu bwomeezi bwaitu. Nosobora kweteraho ekigendererwa eky’okwongeraho obuheereza bwawe? Nosobora kukora nka payoniya? Baitu nosobora kukora ki obworaaba otakira kwegondeza omu mulimo ogw’okutebeza? Kiki ekisobora kukukonyera kwega kusoborra kurungi enyikiriza zaawe? Haroho ebintu bibiri ebisobora kukukonyera: Wetekanize kurungi, kandi otajwaha kugambiraho abandi eby’omanyire hali Yahwe. Okusemererwa okw’oratunga habw’okutebeza nikwija kukuhuniriza.

Oyetekaniza ota kusobora kugambiraho abandi ebirukukwata hali Yahwe? (Rora akacweka 11, 12)

11, 12. (a) Nosobora kwetekaniza ota kugambiraho abandi ebirukukwata hali Yahwe? (b) Ow’oruganda omu akakozesa ata omugisa oguyatungire kubazaho Yahwe obwakaba ali ha isomero?

11 Nosobora kutekaniza omulingo osobora kugarukamu abeegi bagenzi baawe kakuba bakukaguza ebikaguzo nka, “Habwaki noikiriza ngu Ruhanga aroho?” Twine ebicweka bingi ha mukura gwaitu ogwa jw.org ebisobora kukukonyera kutunga eky’okugarukamu ky’ekikaguzo eki. Genda nambere hali BIBLE TEACHINGS > TEENAGERS, noija kusangaho ekikaguzo ekiine omutwe “Habwaki Ninyikiriza ngu Ruhanga Aroho?” Kozesa ebibarakuha kuhandiika omulingo osobora kugarukamu ekikaguzo eki. Noija kusangaho ebyahandikirwe binu bisatu eby’osobora kukozesa: Abaheburaniya 3:4, Abarumi 1:20, hamu na Zabuli 139:14. Haroho n’ebintu bindi ebiine ebikaguzo ebirukwahukana eby’osobora kukozesa kuhandika eby’okugarukamu byawe.​—Soma 1 Petero 3:15.

12 Gambiraho abeegi bagenzi baawe ngu nibasobora kutunga ebintu bingi kakuba bakozesa omukura gwaitu ogwa jw.org. Ow’oruganda omu arukwetwa Luca nukwo yakozere. Obwakaba ali ha isomero, bakegaho ediini ezirukwahukana. Luca akagenda kurora ekitabu kimu nikibazaho ebisuba hali Abakaiso ba Yahwe. Luca nobwaraaba yali atinire, akasaba omwegesa amuhe omugisa gw’okusoborra abeegi ngu ebintu ebibakaba nibabazaho Abakaiso ba Yahwe bikaba bitahikire. Omwegesa akamuha omugisa gw’okubasoborra kandi Luca yayoleka ekitebe kyona omukura gwaitu. Omwegesa akagambira ekitebe kyona ngu obubarataaha omu ka, barole vidiyo ine omutwe Rwanisa Omwenderezi Otamutiire, bagirole nka homuwaka yabo. Notekereza Luca atasemererwe habw’okugambiraho abeegi bagenzi be hali Yahwe?

13. Habwaki tutasemeriire kuhwamu amaani kakuba tutunga ebizibu?

13 Kakuba otunga ebizibu, otahwamu amaani baitu weyongere kukora n’amaani kuhikiriza ebigendererwa byawe. (2 Timoseo 4:2) Munyaanya itwe arukwetwa Katharina nauwe nukwo yakozere. Obwakaba aine emyaka 17 aketeraho ekigendererwa eky’okutebeza buli omu ha bakozi bagenzi be. Omu ha bakozi akaikara namwendereza. Baitu atebwe ekigendererwa kye. Omukozi ondi arukwetwa Hans akakwatwaho habw’engeso enungi eza Katharina. Akatandika kusoma ebitabu byaitu, yayegesebwa Baibuli, kandi yabatizibwa. Katharina atamanye ekintu kinu habwokuba uwe akaba arugireyo ira atakyakora omu kiikaro eki. Katharina obwakaba ali omu nso’rokano n’abazaire be hanyuma y’emyaka 13, akahunirra muno kumanya ngu Hans nuwe akaba nagenda kubaha orubazo rwa boona! Akasemererwa muno habw’okurora oburungi obw’okutajwaha kutebeza abakozi bagenzi be.

OTEBWA EBIGENDERERWA BYAWE

14, 15. (a) Osemeriire kwijuka ki kakuba abandi bakusindikiriza kukora ebintu ebibarukugonza? (b) Kiki ekisobora kukukonyera kwikara ogumire kakuba abandi bakusindikiriza kukora ekitahikire?

14 Ebiturozere omu kicweka kinu bine kuba bikwekambisize kukora n’amaani kusemeza Yahwe omu bwomeezi bwawe n’okweteraho ebigendererwa eby’omwoyo. Baitu ensingaanto baingi abali omu myaka nk’eyaawe ekibarukufaaho nukwo kwesemeza. Kandi nibasobora n’okukusindikiriza kubeteranizaho. Omu bwire obutali bwa hara, nikiija kukwetagisa kwoleka abandi ngu kuhikiriza ebigendererwa byawe n’okitwara kuba kintu kikuru. Otaikiriza abantu bandi kukuhugura kuruga ha bigendererwa byawe. Kakuba oba oli ha paaka ei tubalizehoga ha kubanza, wakwikiriize kutemba baasi yoona ey’okasangire habwokuba ngu abantu abarukugigenderamu nibengonza? Nangwa, nikiba kitaine makuru!

15 Hati kiki eky’osobora kukora kurora wasigara ogumire abandi n’obu barakusindikiriza kukora ebibarukukora? Wetantale enyikara yona ey’esobora kukulemesa kuhika ha bigendererwa byawe eby’omwoyo. (Enfumo 22:3) Wecumitirize ha bizibu ebiruga omu kukora ekibi. (Abagaratiya 6:7) Kandi ijuka ngu nk’omuntu, naiwe noyetagisa obuhabuzi oburungi. Huliiriza abazaire baawe n’ab’oruganda hamu n’abanyaanya itwe abakuzire omu by’omwoyo abanyakuli omu kitebe kyanyu.​—Soma 1 Petero 5:5, 6.

16. Ebyahikire hali Christoph nibyoleka bita ngu kikuru kuba bantu baculeezi?

16 Obuculeezi bukakonyera Christoph kwikiriza obuhabuzi oburungi obwamuhairwe. Hanyuma y’okubatizibwa, hakarabaho obwire buke yatandika kugendaga nambere bakorra ebisasaizi. Ensingaanto abandi abayasangireyo bakamusaba kweteranizaho ekitebe ky’eby’emizaano. Ekintu kinu akakigambiraho omugurusi w’ekitebe, kandi omugurusi yamutererra kutekerezaho akabi akasobora kurugamu, nk’okuba n’omutima gw’okugonza kuba w’okubanza. Baitu Christoph uwe akagenda omu maiso n’okweteranizaho ekitebe kinu eky’eby’emizaano. Baitu obuharabireho obwire buke, akarora ngu omuzaano gunu gukaba gurumu eby’okurwana kandi niguta obwomeezi bwe omu kabi. Akagarukayo yabazaho n’abagurusi omu kitebe kye kandi bamuha obuhabuzi kuruga omu Baibuli. Christoph nagamba ngu, “Yahwe akansindikira abantu bampabura kurungi kandi nkahuliiriza n’obukiraaba ngu kikantwarra obwire kubahuliiriza.” Naiwe oli muntu muculeezi arukusobora kuhondera obuhabuzi oburungi?

17, 18. (a) Yahwe nagondeza ki ensingaanto? (b) Nosobora kukora ki kurora tiwayeyijukya hanyuma y’okukura? Kozesa ekyokurorraho.

17 Baibuli egamba: “Semererwa musigazi iwe [rundi mwisiki iwe], omu busigazi bwawe; omutima gwawe gukusemeze omu biro ebyobusigazi bwawe.” (Omugambizi 11:9) Yahwe nagonza otunge okusemererwa omu myaka yawe ey’obuto. Ekicweka kinu kikwegeseze ngu ogumu ha miringo esobora kukuletera okusemererwa nukwo kugumira ha bigendererwa byawe eby’omwoyo n’okuhondera oburagirizi bwa Yahwe omu ntekaniza n’encwamu zaawe zoona. Ekintu kinu obworakikora okyali muto, noija kurora omulingo Yahwe arakwebembera, arakulinda, kandi arakuha emigisa. Tekerezaho obuhabuzi bwona oburungi obwarukukuha omu Kigambo kye, kandi obute omu nkora: “Kandi oijukege Omuhangi wawe omu biro ebyobusigazi bwawe.”​—Omugambizi 12:1.

18 Abato bakura bwangu. Eky’enaku, baingi batandika kweyijukya hanyuma y’akasumi habw’okweteraho ebigendererwa ebibi, rundi habwokuba ngu bakaba bateteriireho ebigendererwa obubakaba bakyali bato. Baitu kakuba ogumira ha bigendererwa byawe eby’omwoyo, encwamu ez’orakora niziija kukuletera okusemererwa nahanyuma y’okukura. Nukwo na munyaanya itwe Mirjana arukwehurra. Obwakaba ali nsingaanto, akaba mukugu omu kuzaana emizaano. Akasumi kamu bakamuralizaho n’okugenda kuzaana omu mizaano ya Winter Olympic. Baitu uwe akacwamu kuheereza Yahwe obwire bwona. Hati harabireho emyaka 30 baitu na hati akyali omu buheereza obw’akasumi koona, uwe na musaija we. Nagamba ngu abantu abarukugonza kuba ruranganwa, kutunga ebitiinisa, n’obuguuda tibasobora kutunga okusemererwa kwonyini. Kandi nagamba ngu ebigendererwa ebirukukirayo oburungi nibyo eby’okuheereza Ruhanga n’okukonyera abantu kumumanya.

19. Habwaki kiri kirungi kuta omutima ha bigendererwa eby’omwoyo obwoba okyali muto?

19 Abato inywena nimusemerra kusiimwa habwokuba n’obu muraaba nimuraba omu bizibu ebirukwahukana, timulekere kuheereza Yahwe. Mweteriireho ebigendererwa eby’omwoyo, kandi nimutwara omulimo gw’okutebeza nk’ekimu ha bintu ebikuru muno omu bwomeezi bwanyu. Kandi timulekere ensi enu kubaletera kwebwa ebigendererwa byanyu. Mukigumye ngu amaani agamuratamu tigarukwija kufa busa. Mwine ab’oruganda n’abanyaanya itwe abarukubagonza kandi abarukubasagika. Nahabweki ‘musigire Mukama emirimo yawe, kandi nebitekerezo byanyu birigumibwa.