Genda ha biroho

Genda ha rukarra rw'ebirumu

EKICWEKA KY’OKWEGA 15

Ebiturukwegera ha Bigambo bya Yesu eby’Okumalirra

Ebiturukwegera ha Bigambo bya Yesu eby’Okumalirra

“Ogu nuwe Mwana wange oungonza, ounkyanganukiire muno: mumuhurre.”​—MAT. 17:5.

EKIZINA 17 “Ningonza”

EBITURAYEGA *

1-2. Kiki ekyabaireho Yesu atakabalize ebigambo bye eby’okumalirra?

BUKABA buli bwire bwa nyamusana, Nisani 14, omwaka 33 C.E. Hanyuma y’okuhangirra Yesu n’okumusingisa omusango ogw’akaba atakozere, bakamujuma, bamubonabonesa kandi hanyuma bamuhanika ha muti. Bakamuteera emisumaali omu mikono n’omu bigere bye. Buli murundi oguyaikyaga, na buli kigambo ekiyabazaaga byamuleteraga kweyongera kusaasa. Baitu akaba aine kubaza habwokuba akaba aine ebintu ebikuru muno eby’okubaza.

2 Leka tubazeeho ebigambo Yesu ebiyabalize obw’akaba ali ha muti ali haihi kufa kandi turole n’ekitusobora kubyegeraho. Nitusobora kugamba ngu leka ‘tumuhurre.’​—Mat. 17:5.

“ISENYOWE OBAGANYIRE”

3. Bantu ki Yesu abaasobora kuba akaba n’abazaaho obuyagambire ngu: “Isenyowe obaganyire”?

3 Yesu akagamba ki? Yesu obwakaba ali ha muti, akasaba ati: “Isenyowe obaganyire.” Akaba nagonza Ise aganyire baha? Ebigambo Yesu yayongiire kubaza nibitukonyera kumanya nibaha abaasobora kuba akaba n’abazaaho, akagamba ati: “Tibamanyire ekibarukukora.” (Luk. 23:33, 34) Nikisobora kuba ngu Yesu akaba namanyisa abaserikale ba Rooma abaamutiire emisumaali omu mikono n’omu bigere. Mali baali batamanyire nk’oku Yesu ali Mwana wa Ruhanga. Kandi n’asobora kuba akaba namanyisa bamu ha bantu abakaba bali omu kitebe, abaasabire ngu aitwe baitu abaakumwikiririzeemu hanyuma. (Eng. 2:36-38) Yesu ataikirize omulingo ogutali gw’obwinganiza ogubamutwaizeemu kumuletera kukwatwa ekiniga n’okwanga kuganyira abaali nibamukora kubi. (1 Pet. 2:23) Baitu akasaba Yahwe kuganyira abo abaali nibamwita.

4. Omulingo Yesu yaganyiremu abaali nibamuhakaniza nigutwegesa ki?

4 Kiki ekitusobora kwegera ha bigambo bya Yesu? Nka Yesu, naitwe tusemeriire kwikara twetekaniize kuganyira abandi. (Bak. 3:13) Abantu abamu, otwaliremu n’abanyabuzaale baitu nibasobora kutuhakaniza habwokuba tibarukwetegereza enyikiriza zaitu hamu n’omulingo twetwazaamu. Nibasobora kutubazaaho ebisuba, nibatuswaza omu maiso g’abantu abandi, nibahwerekereza ebitabu byaitu rundi nibatutiinisiriza kutuhikyaho akabi. Omu kiikaro ky’okwikara tukwatiirwe ekiniga abarukutuhakaniza, tusemeriire kusaba Yahwe abaigule amaiso nabo basobole kwega amananu. (Mat. 5:44, 45) Baitu obwire obumu, nikisobora kutugumira kubaganyira, kukira muno obubarukuba batukozere ebintu ebibi muno. Baitu obuturaikara twine ekiniga kandi tutarukuganyira, nitwija kuba nitwesaliza itwenka. Munyaanya itwe omu akagamba ati: “Kuganyira abandi kiba kitarukumanyisa ngu ekibakozere ninkirora nk’ekihikire rundi ngu nimbaikiriza kundabyamu amaiso. Baitu mbaganyira habwokuba tindukugonza kwikara mbakwatiirwe ekiniga.” (Zab. 37:8) Obutucwamu kuganyira abandi, tuba tucwiremu kutaikiriza ebintu ebibaatukozere kutuletera kwikara tubakwatiirwe ekiniga.​—Bef. 4:31, 32.

“OLIBA NA NYOWE OMU RUGONJO RWA RUHANGA”

5. Kintu ki Yesu ekiyaraganiize omu ha bacwi b’ebiragiro abakaba bahanikirwe ha rubaju rwe, kandi habwaki yamuraganiize?

5 Yesu akagamba ki? Abacwi b’ebiragiro babiri bakaba bahanikirwe ha muti haihi na Yesu. Ha kubanza, boona babiri bakamusekereza. (Mat. 27:44) Baitu hanyuma, omu halibo yahindura entekereza ye. Akakyetegereza ngu Yesu akaba ‘atakasiisaga.’ (Luk. 23:40, 41) Kandi ekirukukirayo, akooleka okwikiriza ngu Yesu akaba naija kuhumbuurwa omu bafu, kandi akasumu kahike aleme nk’omukama. Omucwi w’ebiragiro onu akagambira Yesu ati: “Yesu olinyijuka obwoliizira omu bukama bwawe.” (Luk. 23:42) Omusaija onu kakooleka okwikiriza okw’amaani! Kandi Yesu, akamugarukamu ati: “Mananu kwo ninkugambira hati ngu, oliba na nyowe omu Rugonjo rwa Ruhanga.” (Luk. 23:43, NW) Okyetegeriize nk’oku Yesu yagambire omusaija onu ngu “nikugambira,” “oliba,” hamu na “nyowe.” Habwokuba akaba akimanyire ngu Ise w’embabazi, Yesu akaha okunihira omusaija onu ow’akaba aliyo n’afa.​—Zab. 103:8.

6. Ebigambo Yesu ebiyagambiire omucwi w’ebiragiro nibitwegesa ki?

6 Kiki ekitusobora kwegera ha bigambo bya Yesu? Yesu n’asisanira kimu nka Ise. (Baheb. 1:3) Yahwe aine ekihika eky’okutuganyira n’okutwoleka embabazi kakuba tumusaba ekiganyiro habw’ebibi ebitwakozere kara kandi tukaikiriza ngu ebibi byaitu nibisobora kuganyirwa kurabira omu kihongwa kya Yesu Kristo. (1 Yoh. 1:7) Abantu abamu nikisobora kubagumira kwikiriza ngu Yahwe n’asobora kubaganyira ebibi ebibaakozere kara. Obukiraaba ngu obwire obumu nukwo oyehurra oti, banza otekereeho kinu: Yesu obwakaba ali haihi kufa akaganyira omucwi w’ebiragiro ow’akaba nubwo akyatandikire kwoleka okwikiriza. Kinu nikyoleka ngu Yahwe ayetegekere n’okukiraho kuganyira abaheereza be abesigwa abarukukora kyona ekirukusoboka kworobera ebiragiro bye.​—Zab. 51:1; 1 Yoh. 2:1, 2.

“DORA, OMWANA WAWE! . . . DORA, NYOKO!”

7. Nk’oku kyolekerwe omu Yohana 19:26, 27, Yesu akagambira ki Malyamu na Yohana, kandi habwaki?

7 Yesu akagamba ki? (Soma Yohana 19:26, 27.) Yesu akaba natekerezaaho nyina, ow’asobora kuba akaba ali mufaakati. Bagenzi ba Yesu bakaba nibasobora kuhikyaho nyina ebyetaago by’omubiri. Baitu n’oha ow’akaba n’asobora kumukonyera kwikara ali mwesigwa hali Yahwe? Busaho kyona ekirukwoleka ngu omu kasumi ako bagenzi ba Yesu bakaba bafookere abegeswa be. Baitu Yohana akaba ali mwegeswa we omwesigwa kandi akaba ali munywani we nfe nanfe. Yesu yaroraga abo abaamweteranizaahoga kuheereza Yahwe nk’eka ye ey’eby’omwoyo. (Mat. 12:46-50) Habwokuba Yesu akaba n’agonza kandi n’afaaho muno Malyamu, akaha Yohana obujunanizibwa obw’okumurolerra habwokuba akaba akimanyire ngu naija kumukonyera kwikara n’aheereza Yahwe. Yesu akagambira nyina ati: “Dora, omwana wawe!” Kandi yagambira Yahana ati: “Dora, nyoko!” Kuruga obu, Yohana akasisana nka mutabani wa Malyamu kandi akamurolerra nkarukurolerra nyina. Mali, Yesu akooleka okugonza kw’amaani hali omukazi onu, ayamufiireho muno ha kuzaarwa kwe kandi ow’akaba amwemeriire haihi ha kufa kwe!

8. Ebigambo Yesu yagambire Malyamu na Yohana nibitwegesa ki?

8 Kiki ekitusobora kwegera ha bigambo bya Yesu? Okugonza okutwiniire ab’oruganda na banyaanya itwe ob’omu kitebe, nikusobora kukirra hara okutwiniire banyabuzaale baitu. Abanyabuzaale baitu nibasobora kutuhakaniza rundi nibatulekaho, baitu nk’oku Yesu yaraganiize, kakuba twikara haihi na Yahwe hamu n’ekitebe kye, nitwija ‘kuheebwa emirundi kikumi’ kukira ebitufeeriirwe. Baingi nibaija kufooka nk’abatabani baitu, bahara baitu, ba nyina itwe rundi ba isiitwe. (Mar. 10:29, 30) N’oyehurra ota habw’ab’oruganda na banyaanya itwe omu kitebe, abali omu bumu habwokuba nibaikiririza omuli Yahwe, nibamugonza kandi abarukugonzangana?​—Bak. 3:14; 1 Pet. 2:17.

“RUHANGA WANGE, KIKYEKIKUNSIGISIZE?”

9. Ebigambo bya Yesu ebirukusangwa omu Matayo 27:46 nibitukonyera kumanya ki?

9 Yesu akagamba ki? Yesu obwakaba ali haihi kufa akatokera haiguru n’agamba ati: “Ruhanga wange, Ruhanga wange, kikyekikunsigisize?” (Mat. 27:46) Baibuli tesoborra ensonga habwaki Yesu yabalize ebigambo binu. Baitu, wetegereze ekibisobora kutukonyera kumanya. Kimu ha bintu ebiturukumanya nikyo ngu, Yesu obuyabalize ebigambo binu akaba n’ahikiiriza obunabbi obuli omu Zabuli 22:1. * Ekindi, ebigambo binu bikakyolekera kimu kurungi ngu Yahwe akaba ‘atazitiriire orugo okwehinguliriza’ Omwana we nukwo amulinde. (Yob. 1:10) Yesu akakyetegereza ngu Ise akaba amuherireyo kimu omu mikono y’abanyanzigwa be nukwo bamulengese kuhika ha rulengo omuntu ondi weena atakahikahoga. Ekindi, ebigambo binu nibikigumiza kimu ngu Yesu akaba atakozere omusango gwona ogwakumuletiire kwitwa.

10. Masomo ki agaturukwega kuruga omu bigambo Yesu yagambiire Ise?

10 Kiki ekitusobora kwegera ha bigambo bya Yesu? Limu ha isomo eriturukwega niryo ngu, titusemeriire kunihira ngu Yahwe naija kutangira ebizibu byona hamu n’emitalibaine ebisobora kulenga okwikiriza kwaitu. Nk’oku Yesu yalengerwe kuhikira kimu ha kufa, naitwe tusemeriire kwikara twetekanize kwikara tuli besigwa hali Yahwe n’obukirukuba kyetagisize kufa. (Mat. 16:24, 25) Baitu, nitukigumya ngu Ruhanga tasobora kutuleka tukalengwa kukira hali eki ekitusobora kugumiisiriza. (1 Kol. 10:13) Ekindi, nitwega ngu nka Yesu, naitwe nitusobora kubonabonesebwa n’obuturukuba tutakozere ekintu kyona ekibi. (1 Pet. 2:19, 20) Abarukutuhakaniza batubonabonesa hatali ngu haroho ekibi ekitukozere, baitu habwokuba tituli kicweka ky’ensi kandi niturangirra amananu. (Yoh. 17:14; 1 Pet. 4:15, 16) Yesu aketegereza ensonga habwaki Yahwe yamulekere akabonabonesebwa. Baitu, okutasisanaho na Yesu, bamu ha baheereza ba Yahwe abesigwa abahikirweho ebizibu, haroho obubekaguza habwaki Yahwe alakere ebintu ebimu bikabahikaho. (Baheb. 1:3) Ruhanga waitu ow’okugumiisiriza kandi ow’embabazi n’akyetegereza ngu abantu nk’abo obubehurra bati, kiba kitarukumanyisa ngu tibaine kwikiriza; baitu nibetaaga okuhumuzibwa uwe wenka okw’asobora kubaha.​—2 Kol. 1:3, 4.

“NKWASIRWE IROHO”

11. Habwaki Yesu yabalize ebigambo ebirukusangwa omu Yohana 19:28?

11 Yesu akagamba ki? (Soma Yohana 19:28.) Habwaki Yesu yagambire ngu: “Nkwasirwe iroho”? Akakikora nukwo ahikiirize obunabbi oburukusangwa omu Zabuli 22:15, aharukugamba ngu: “Amani gange gomere nkoruguhyo. Norulimi rwange rugumira ha nsaya zange.” Ekindi, hanyuma y’okubonabonesebwa kwona Yesu okuyarabiremu, otwaliiremu n’obusaasi obuyahuliire obwakaba ali ha muti, nibisobora kuba byamuletiire kukwatwa irobo. Akaba n’ayetaaga ekiramukonyera kumaraho iroho.

12. Kiki ekiturukwegera ha bigambo bya Yesu ebirukugamba ngu “nkwasirwe iroho”?

12 Kiki ekitusobora kwegera ha bigambo bya Yesu? Yesu atatekereze ngu kubaza nk’oku arukwehurra nikimanyisa ngu muceke; kandi naitwe tusemeriire kubaza nk’oku turukwehurra. Nikisobora kuba ngu obwire oburukukira obwingi titugonza kusaba abandi obukonyezi. Baitu kakuba akasumi kahika tukesanga nitwetaaga obukonyezi, titusemeriire kutiina kubusaba abandi. Ekyokurorraho, kakuba oba okuzire omu myaka rundi oli muceke omu bwomeezi, n’osobora kusaba munywani waawe ow’aine ekiiruka kukutwaraho kugura ebintu rundi obworukuba n’ogenda omu irwarro. Kakuba tuba tuhoirwemu amaani nitusobora kusaba omugurusi w’ekitebe rundi Omukristaayo ondi anyakukuzire omu by’omwoyo kutuhuliriza rundi kutugambira ekigambo ekirungi ekiratusemeza. (Nfu. 12:25) Leka twijuke ngu ab’oruganda na banyaanya itwe nibatugonza muno kandi nibagonza kutukonyera ‘omu busumi bw’obujune.’ (Nfu. 17:17) Baitu tibasobora kurora omu mitima yaitu kumanya omulingo turukwehurramu rundi ekiturukutekerezaaho. Tibasobora kumanya ngu nitwetaaga obukonyezi rundi buli itwe tubagambiire.

“KIHOIRE!”

13. Bintu ki Yesu ebiyahikiiriize obuyalinzire obwesigwa bwe kuhikira kimu ha kufa?

13 Yesu akagamba ki? Zikaba ziri saaha nka mwenda eza nyamusana Nisani 14, Yesu akatokera haiguru yagamba ati: “Kihoire!” (Yoh. 19:30) Obuhaali nihaburayo akasumi kake muno Yesu afe, akaba akimanyire ngu amazire kuhikiiriza ebintu byona Yahwe eby’akaba n’agonza akole. Yesu obuyalinzire obwesigwa bwe kuhikira kimu ha kufa, haroho ebintu ebiyahikiriize. Eky’okubanza, akakyolekera kimu ngu Sitaani mubiihi w’ebisuba. Yesu akakyoleka ngu omuntu ow’ahikiriire n’asobora kulinda obwesigwa Sitaani n’obuyakukora ki. Ekyakabiri, akahayo obwomeezi bwe nk’ekicunguro. Okufa kwe kukasobozesa abantu abatahikiriire kuba n’enkoragana enungi na Ruhanga, kandi kwabaha n’okunihira okw’okutunga obwomeezi obutahwaho. Ekyakasatu, Yesu akakyoleka kurungi ngu Yahwe nuwe asemeriire kulema kandi yaihaho ekijumo ha ibara lya Ise.

14. Tusemeriire kucwamu kwetwaza tuta buli kiro? Soborra.

14 Kiki ekitusobora kwegera ha bigambo bya Yesu? Tusemeriire kucweramu kimu kulinda obwesigwa bwaitu buli kiro. Wetegereze ebigambo by’Ow’oruganda  Maxwell Friend, ayaheriizeeho nk’omwegesa w’isomero lya Watchtower Bible School of Gilead. Ha rusorrokano orukooto orw’ensi yoona, Ow’oruganda Friend omu rubazo rwe akabazaaho obwesigwa ati: “Ebintu eby’osobora kukora n’okubaza kiro kinu, atalinda kubikora rundi kubibaza nyenkya. N’okigumya ota ngu nyenkya noija kuba okyali mwomeezi? Buli kiro kirole nk’omugisa ogw’okumalirra kwoleka ngu ohikire kwomeera ebiro byona.” Leka naitwe buli kiro tukirole nk’omugisa ogw’okumalirra ogutusigaize kwoleka ngu nitulinda obwesigwa bwaitu! Hanyuma, n’obukirayetagisa kufa, nitwija kusobora kugamba ngu, “Yahwe nkozere kyona ekindukusobora kulinda obwesigwa bwange, kwoleka ngu Sitaani mubiihi w’ebisuba, kweza ibara lyawe hamu n’okwoleka ngu niwe wenka osemeriire kulema!”

“OMU MIKONO YAWE MPAIREYO OMWOYO GWANGE”

15. Kusigikirra ha Luka 23:46, kiki Yesu eky’akaba nagumiza kimu?

15 Yesu akagamba ki? (Soma Luka 23:46.) N’obwesige obw’amaani Yesu akagamba ati: “Isenyowe, omu mikono yawe mpaireyo omwoyo gwange.” Yesu akaba akimanyire ngu obwomeezi bwe bukaba buli omu mikono ya Yahwe, kandi akaba nakigumiza kimu ngu Ise akaba naija kumwijuka.

16. Ekyokurorraho ky’ow’oruganda ow’emyaka 15 nikikwegesa ki?

16 Kiki ekitusobora kwegera ha bigambo bya Yesu? Ikara oyetekaniize kuhayo obwomeezi bwawe omu mikono ya Yahwe. Kusobora kukora eki, osemeriire ‘kwesiga Yahwe n’omutima gwawe gwona.’ (Nfu. 3:5) Tekerezaaho ekyokurorraho eky’ow’oruganda Joshua, ow’emyaka 15 ayakwasirwe oburwaire bw’amaani. Akanga obujanjabi oburukucwa ebiragiro bya Ruhanga. Obuhakaba nihaburayo akasumi kake afe, akagambira nyina ati: “Maama, ndi omu mikono ya Yahwe. . . . Maama kinu ninkikugambira kandi ninkimanyisa kwo: Ninkigumiza kimu ngu Yahwe naija kumpumbuura. Amanyire byona ebiri omu mutima gwange kandi n’akimanya ngu nimugonza muno.” * Buli omu hali itwe asemeriire kwekaguza, ‘Kakuba mpikwaho enyikara ey’erukulenga okwikiriza kwange kandi ey’esobora n’okundugiramu kuferwa obwomeezi, nyetekaniize kwikara ndi mwesigwa hali Yahwe kandi ninkigumya ngu naija kunyijuka?’

17-18. Masomo ki agatwayega? (Rora akasanduuko “ Ebiturukwega Kuruga omu Bigambo bya Yesu eby’Okumalirra.”)

17 Mali nitusobora kwega amasomo makuru kuruga omu bigambo bya Yesu eby’okumalirra! Nibitwijukya ngu tusemeriire kuganyirangana kandi n’okukigumya ngu Yahwe naija kutuganyira. Twine omugisa gw’amaani habw’okuba tuli kicweka ky’eka ey’eby’omwoyo enyakurumu ab’oruganda na banyaanya itwe abeteekaniize kutukonyera. Baitu obuturukuba nitwetaaga obukonyezi, tusemeriire kubagambira. Nitukigumya ngu Yahwe naija kutukonyera kugumira ekizibu kyona ekitusobora kutunga. Kandi niturora habwaki kiri kikuru buli kiro kukirora nk’omugisa gwonka ogutusigaize kwoleka obwesigwa bwaitu hali Yahwe n’okukigumya ngu n’obutwakufa Yahwe naija kutuhumbuura.

18 Amananu gali ngu, ebigambo Yesu ebiyabalize obwakaba ahanikirwe ha muti ali haihi kufa nibitwegesa amasomo maingi muno! Obuturateeka omu nkora amasomo twayega, nitwija kuba nitworobera ebigambo Yahwe yabalizeeho omwana we ati: “Mumuhurre.”​—Mat. 17:5.

EKIZINA 126 Turole, Tugume, Tube b’Amaani

^ kac. 5 Omu Matayo 17:5 nihatugambira ngu, Yahwe n’agonza tuhuliirize Omwana we. Omu kicweka kinu, nitwija kubazaaho amasomo agatusobora kwega kuruga omu bigambo Yesu ebiyabalize obwakaba ahanikirwe ha muti ali haihi kufa.

^ kac. 9 Obworaaba n’ogonza kumanya zimu ha nsonga ezisobora kuba zaletiire Yesu kubaza ebigambo ebiri omu Zabuli 22:1, rora ekicweka “Ebikaguzo Kuruga omu Basomi Baitu” omu magaziini enu.

^ kac. 16 Rora ekicweka “Joshua’s Faith​—A Victory for Children’s Rights” omu Awake! eya Janwali 22, 1995.