Genda ha biroho

Genda ha rukarra rw'ebirumu

Ebikaguzo Kuruga omu Basomi Baitu

Ebikaguzo Kuruga omu Basomi Baitu

Enfumo 24:16 nirugamba: “Baitu omuntu ahikiriire agwa emirundi musanju, kandi agaruka okuimuka.” Ekyahandiikirwe kinu nikibazaaho omuntu ow’asiisa emirundi nyingi baitu Ruhanga aikara namuganyira?

Amananu gali, orukarra oru tirukumanyisa eki. Nirubazaaho omuntu ow’atunga ebizibu bingi baitu ahika abirabamu.

Wetegereze enkarra ezetoroire orukarra runu: “Oteserekerra enju yanyakuhikiriire, iwe omuntu omubi: otanyaga ekihumurokye: Baitu omuntu ahikiriire agwa emirundi musanju, kandi agaruka okuimuka: baitu ababi omuhito gubanaga hansi. Otalisemererwa omunyanzigwa wawe obwaligwa, nomutima gwawe gutalihi’rwa obwalinagwa hansi.”​—Nfu. 24:15-17.

Abantu abamu nibatekereza ngu orukarra rwa 16 nirubazaaho omuntu ow’asiisa baitu ayegarukamu kandi ayongera atunga enkoragana enungi na Ruhanga. Abebembezi b’amadiini babiri omu Bungereza bakahandiika nibagamba ngu “abatebezi abaira n’aba kasumi kanu basobororra orukarra oru” omu mulingo ogu. Abebembezi b’amadiini banu bakongera bagamba ngu ensoborra egi n’emanyisa ngu “omusaija omurungi n’asobora kugwa omu . . . bibi eby’amaani baitu akagumizaamu n’agonza Ruhanga, kandi aimuka obw’ayegarukamu buli murundi asiisa.” Ensoborra egi n’esobora kusemeza omuntu ow’atagonza kwetantara ekibi. N’asobora kutekereza ngu n’obuyakusiisa emirundi nyingi, Ruhanga n’aija kwikara namuganyira.

Baitu kinu tikiri nikyo orukarra rwa 16 rukumanyisa.

Ekigambo eky’Oruheburaniya ekihindurwa “agwa” na “obwaligwa” omu rukarra rwa 16 na 17 nikisobora kukozesebwa omu miringo erukwahukana. Nikisobora kumanyisa kugwa kwonyini nk’ente obw’egwa omu muhanda, omuntu obw’agwa kuruga ha rusu rw’enju, rundi akajuma obu kagwa hansi. (Bir. 22:4, 8; Am. 9:9) Ekigambo kinu nikisobora kumanyisa ekintu kindi. Ekyokurorraho, ekarra zinu nizigamba ngu: “Orugendo rwomuntu Mukama arugumya; kandi asemere’rwa omuhanda gwe. Nobwaraba agwire, talinagirwa kimu hansi: baitu Mukama nuwe amusagika nomukonogwe.”​—Zab. 37:23, 24; Nfu. 11:5; 13:17; 17:20.

Baitu wetegereze ekya Purofesa Edward H. Plumptre yagambire: “Ekigambo eky’Oruheburaniya [“kugwa”] tikikakozesebwaga kumanyisa kugwa omu kibi.” Habw’ensonga egi, omukugu ondi asoborra orukarra rwa 16 omu mulingo gunu: “Tikiine mugaso kubonabonesa abantu ba Ruhanga habwokuba nibaija kuhika basingule, baitu ababi tibalisingura!”

Nahabweki, binu byona nibyoleka ngu Enfumo 24:16 tirukubazaaho kugwa omu kibi, baitu nirubazaaho kutunga ebizibu rundi emitalibaine, n’obubibaho emirundi nyingi. Omu nsi enu embi, omuntu omurungi n’asobora kurwara rundi kutunga ebizibu bindi. N’asobora n’okuhiganizibwa gavumenti habw’okwikiriza kwe. Baitu n’asobora kwesiga ngu Ruhanga nuwe aramusagika, kandi aramukonyera kugumisiriza, hamu n’okusingura. Tekerezaaho emirundi nyingi ey’orozere abaheereza ba Ruhanga nibasingura ebizibu rundi emitalibaine endi. Habwaki? Habwokuba Baibuli etunanura eti: “[Yahwe] asagika bona abanyakugwa, kandi aimukya abo bona abainama hansi.”​—Zab. 41:1-3; 145:14-19.

“Omuntu ahikiriire” tasemererwa abandi obubatunga ebizibu. Oihireho, ahurra ahumuziibwe obw’akimanya ngu “kiriba mugisa hali abo abatina Ruhanga, abarukutina omu maisoge.”​—Mug. 8:11-13; Yob. 31:3-6; Zab. 27:5, 6.