EKICWEKA KY’OKWEGA 51
EKIZINA 3 Amaani Gaitu, Okunihira Kwaitu, Obwesige Bwaitu
Amaziga Gaawe g’Omuhendo Hali Yahwe
“Amaizi omu maiso gange ogate omu [cupa y’oruhu] tigahandikirwe omu kitabu kyawe?”—ZAB. 56:8.
EBI TURAYEGA
Nitwija kurora omulingo Yahwe ayetegerezamu obusaasi obu tutunga omu nyehurra n’omulingo atuhumuzaamu.
1-2. Nyikara ki ezisobora kutuleetera kurra?
ITWENA haroho ekintu ekiratuleetiire kurra. Obu tuhikwaho enyikara ezituleetera okusemererwa nitusobora kurra amaziga ag’okusemererwa. Obundi nosobora kuba wacuzire ekintu ekyembaganiza rundi ekikuru obu kyakuhikireho—ekyokurorraho, obu wazaire omwana, obu waijukire ekintu ekirukusemeza, rundi obu watangiriire omunywani nfe nanfe ow’okaba omazire emyaka nyingi otarukurora.
2 Baitu emirundi erukukira obwingi tucura habw’obusaasi rundi kubonabona oku turukurabamu. Ekyokurorraho, nitusobora kurra omuntu ou turukwesiga obu atutwaza kubi. Tusobora kurra obu turukuba tuli omu busaasi obw’amaani muno rundi turwaire kumara akasumi kaingi rundi omuntu ou turukugonza obu afa. Omu busumi nk’obu nitusobora kwehurra nka nabbi Yeremiya oku yayehuliire Yerusalemu obu yatahiriirwe Abababuroni. Akagamba ati: “Eriso lyange nirigera nebyambu byamaizi, . . . Eriso lyange nirisesa amaizi, kunu tirireka, tiriculera na kake.”—Emp. 3:48, 49.
3. Yahwe ayehurra ata obu arora abaheereza be nibabonabona? (Isaya 63:9)
3 Yahwe amanyire kurungi emirundi ei tucuzire habw’enyikara eziturukurabamu ezirukutuntuza. Baibuli neyoleka ngu Yahwe naamanya buli busaasi bwona abaheereza be obu barukurabamu kandi atuhurra obu tumukunga nitumusaba obukonyezi. (Zab. 34:15) Baitu Yahwe tagarukira ha kuturora n’okutuhuliiriza obu tumusaba. Nk’omuzaire ow’okugonza, akwatwaho muno obu arora abaana be nibarra, kandi aba aine ekihika ky’okubakonyera.—Soma Isaya 63:9.
4. Byokurorraho ki ebiri omu Baibuli ebi turukwija kubazaaho, kandi kiki eki turukwija kwegera hali Yahwe?
4 Yahwe atugambira kuraba omu Kigambo kye Baibuli, omulingo yayehuliire abaheereza be obu bacuzire n’omulingo yabakonyiire. Ekyokurorraho, nitusobora kurora omulingo yayehuliiremu obu tutekerezaaho ekyokurorraho kya Hana, Daudi hamu n’Omukama Hezekiya. Kiki ekyabaleetiire kurra? Kiki Yahwe eki yakozere kubakonyera? N’omulingo ekyokurroho kyabo kisobora kutuhuumuza obu turra amaziga, obu tuba tuli omu naku, tugobeziibwe rundi tutaine okunihira?
AMAZIGA G’ENAKU
5. Hana akehurra ata habw’enyikara ey’akaba arumu?
5 Hana akahikwaho ebizibu bingi muno ebyamuleetiire kurra amaziga g’enaku. Kimu ha bizibu nikyo ngu omusaija wa akaba aine omukazi ondi ow’arukwetwa Penina, ayaikaraga naamusekereza. Kandi ekirukukirayo kusaasa kiri ngu Hana akaba aitaine omwana, kandi Penina uwe akaba aine abaana baingi. (1 Sam. 1:1, 2) Penina yamusekerezaaga butoosa habw’okuba akaba ali ngumba. Omu nyikara nk’egi, wakwehuliire ota? Hana akabihirwa muno kuhika ha rulengo ngu ‘akarra yayanga n’okulya,’ kandi ‘akasalirwa muno’ ha mutima.—1 Sam. 1:6, 7, 10.
6. Kiki Hana eki yakozere kutunga okuhuumuzibwa?
6 Hana akahumuzibwa ata? Ekintu ekyamukonyiire nukwo kugenda kuramya Yahwe ha hema. Obu yahikire haihi n’omulyango gw’ezigati ya hema, nuho asobora kuba ‘yasabiire Yahwe kandi yarra muno.’ Akesengereza Yahwe ati: “Obwoliba norora mali omuhito gwomuzana wawe, [onyijuke].” (1 Sam. 1:10b, 11) Hana akagambira Yahwe omulingo akaba nayehurramu kuraba omu kusaba. Yahwe aine kuba yakwasirweho muno obu yarozere amaziga ga muhara we ow’omuhendo!
7. Hana akatunga okuhuumuzibwa kwa mulingo ki obu yasabire Yahwe kuruga ha mutima?
7 Hana akehurra ata obu yasabire Yahwe kuruga ha mutima, na hanyuma ya nyakatagara omukuru Eli kumugumya? Baibuli egamba eti: “Nukwo omukazi yayegendera, yalya, kunu amaisoge gatabe gobujune obundi.” (1 Sam. 1:17, 18) N’obu kiraaba ngu enyikara ya Hana ey’erukutuntuza ekaba etahwaireho, Hana akahurra ahumuziibwe. Akaba anagiire Yahwe omugugu gwe. Yahwe akarora okwetuntura kwe, yahurra okurra kwe, kandi hanyuma akamuha omugisa obu namukonyera kutwara enda.—1 Sam. 1:19, 20; 2:21.
8-9. Kusigikirra ha Abaheburaniya 10:24, 25, habwaki itwena tusemeriire kukora kyona ekirukusoboka kugenda omu nsorrokano? (Rora n’ekisisani.)
8 Isomo eri turukwega. Oliyo noraba omu nyikara erukukuleetera kurra amaziga g’enaku? Obundi oliyo n’oganya habw’okuferwa omunyabuzaale waawe rundi munywani waawe. Omu nyikara nk’ezi, kyabulikiro omuntu kugonza kuba wenka. Nk’oku Hana yatungire okuhuumuzibwa kandi yagarurwamu amaani kuraba omu kugenda ha hema, naiwe nosobora kutunga okuhumuzibwa kuraba omu kugenda omu nsorrokano ez’Ekikristaayo—n’obu orukuba otarukwehurra kurungi. (Soma Abaheburaniya 10:24, 25.) Obu tuba tuli omu nsorrokano, tuhurra enkarra kuruga omu Baibuli ezi tugarramu amaani. Gunu guli mulingo Yahwe atukonyeramu kuleka kutekerezaaho ebintu ebituleetera enaku. Eki nikisobora kutuleetera kulema enyehurra yaitu n’obu kiraaba ngu enyikara yaitu tekaterekeriire.
9 Ekindi, omu nsorrokano zaitu tumara obwire n’ab’oruganda na banyaanya itwe abarukutusaalirirwa, ebigambo byabo n’okugonza okubatwoleka bitukonyera kwehurra kurungi. (1 Bas. 5:11, 14) Tekerezaaho ow’oruganda owali payoniya ow’embaganiza ayaferiirwe mukazi we. Naagamba ati: “Obwire obumu mpurra ningonza kuba nyenka habw’okuba tinkalekaga kurra. Baitu ensorrokano zaitu zingarwiremu muno amaani. Ebigambo eby’embabazi eby’ab’oruganda na banyaanya itwe hamu n’ebyokugarukamu byabo omu nsorrokano bimpumuza muno. N’obu mba nyetuntwire kwingana nkaha, obu ngenda omu nsorrokano mpurra kurungi.” Obu tuba omu nsorrokano, Yahwe nasobora kukozesa ab’oruganda na banyaanya itwe kutukonyera.
Tutunga okuhuumuzibwa kuruga omu b’oruganda na banyaanya itwe (Rora akacweka 8-9)
10. Nitusobora tuta kuhondera ekyokurorraho kya Hana obu tuba twine enaku ey’amaani?
10 Ekintu ekindi ekyakonyiire Hana nukwo kusaba Yahwe kuruga ha mutima. Naiwe nosobora ‘kunagira Yahwe okwetuntura kwawe kwona,’ obu nokigumya ngu naija kukuhurra. (1 Pet. 5:7) Munyaanya itwe obu nabazaaho ekyamuhikireho iba obu yaisirwe abasuma abakaba baine emundu, naagamba ati: “Nkehurra ngu omutima gwange gucwekacwekere kandi tigusobora kukira. Baitu buli murundi nasabaga Isenyowe Yahwe ow’arukungonza muno nahurraga mpumuziibwe. Obwire obumu kyangumiraga kukozesa ebigambo ebihikire baitu yanyetegerezaaga. Obu nahurraga nyetuntwire muno kandi nyeralikiriire, namusaba kumpa obusinge kandi ahonaaho nahurraga ntekaine kandi kinu kyankonyeraga kugumizaamu ninkora emirimo yange eya buli kiro.” Obu osaba Yahwe kuruga ha mutima, akwatwaho muno obu arora norra amaziga ag’enaku habw’okuba naamanya kurungi obusaasi obukuli ha mutima. Ekintu ekikuleetiire kwetuntura n’obu kyakwikaraho, Yahwe naija kukuhuumuza kandi akukonyere kutunga obusinge. (Zab. 94:19; Baf. 4:6, 7) Kandi naija kukuha emigisa habw’okugumisiriza n’obwesigwa.—Baheb. 11:6.
OMUNTU OW’ORUKUGONZA OBU AKUGOBEZA
11. Enyikara ezirukutuntuza zikaleetera Daudi kwehurra ata?
11 Omu bwomeezi bwe bwona, Daudi akagumira enyikara nyingi ezirukutuntuza kandi ez’amuleeteraga kurra amaziga. Akahikwaho enyikara ez’akabi muno kuruga h’abantu abandi n’okugobezebwa abantu abayayesigaga muno. (1 Sam. 19:10, 11; 2 Sam. 15:10-14, 30) Kiro kimu obu akaba ali omu nyikara ey’egumire muno, akahandiika ati: “Njwahire obwokusinda kwange; Ebiro byona ngeza ekyokubyamiraho kyange; Nekitabu kyange nkijubya amaizi omu maiso gange.” Habwaki Daudi yayehuliire ati, akagamba ati? “Obwabanyanzigwa bange boona.” (Zab. 6:6, 7) Ebikorwa ebirukusaaliza eby’abantu abandi bikaleetera Daudi obusaasi obw’amaani ekyamuleetiire kurra atarukuleka.
12. Nk’oku kirukwolekwa omu Zabuli 56:8, kiki Daudi eky’akaba nagumya?
12 N’obu kiraaba ngu Daudi akahikwaho enyikara ezirukutuntuza muno, akaba naakigumya ngu Yahwe naamugonza. Akahandiika ati: “[Yahwe] ahuliire iraka eryokurra kwange.” (Zab. 6:8) Ha murundi ogundi, Daudi akahandiika ebigambo ebirukuhuniiriza ebi turukusanga omu Zabuli 56:8. (Soma.) Ebigambo ebi nibyoleka kurungi ngu Yahwe naatugonza muno kandi afaayo ha mulingo turukwehurra. Daudi akehurra oti rundi Yahwe akaba naasorooza amaziga ge omu cupa rundi naagahandiika omu kitabu. Daudi akaba naakigumiza kimu ngu Yahwe akaba naarora kandi naijuka obusaasi bwe. Ekindi, Daudi akaba naakigumiza kimu ngu, Ise ow’omu iguru ow’okugonza akaba atarukugarukira ha kumanya eby’arukurabamu kyonka, baitu akaba naamanya n’omulingo birukumukwataho.
13. Kiki ekisobora kutuhuumuza abandi obu batugobeza? (Rora n’ekisisani.)
13 Isomo eri turukwega. Oyetuntwire habw’okugobezebwa omuntu ow’orukwesiga, ocwekere omutima habw’okuba omuntu ow’okaba nojumbira rundi omuntu ow’okaba oli nauwe omu buswere akulekaho rundi omuntu ow’okaba nogonza akaleka kuheereza Yahwe. Ow’oruganda nabazaaho omulingo yayehuliire mukazi we obu yasihaine kandi yamulekaho, naagamba ati: “Nkaba ntasobora kukiikiriza ngu ekintu nka kinu kimbaireho. Nkehurra nk’ow’ataine mugaso, nyine enaku, kandi nyine ekiniga.” Obu oraaba ohoirwemu amaani habw’omuntu ow’orukwesiga kukugobeza, nikisobora kukuhuumuza kukimanya ngu Yahwe tasobora kukulekaho. Ow’oruganda agumizaamu naagamba ati: “Nkyetegeriize ngu enkoragana hagati y’abantu nesobora kuhwaho, baitu Yahwe Mwandara gwaitu. N’obu hakubaho ki aikara natukonyera. Tasobora kulekaho abaheereza be abesigwa.” (Zab. 37:28) Ekindi, ijuka ngu okugonza kwa Yahwe nikukirra hara okw’abantu. Omuntu ow’orukugonza obu akugobeza, kireeta obusaasi obw’amaani muno. Baitu eki tikikwataho omulingo Yahwe akugonza. Oli w’omuhendo muno hali Uwe. (Bar. 8:38, 39) Kinu nikitwegesa ki: Omuntu ow’orukugonza n’obu akutwaza omu mulingo ki, So ow’omu iguru aikara nakugonza.
Ekitabu kya Zabuli kitugumya ngu Yahwe ali haihi n’abo ab’omutima ogucwekere (Rora akacweka 13)
14. Zabuli 34:18 n’etuhuumuza eta?
14 Ekindi, obu oraaba ohoirwemu amaani habw’okugobezebwa omuntu ow’orukugonza, nosobora kugarukwamu amaani ebigambo bya Daudi ebirukusangwa omu Zabuli 34:18. (Soma.) Ekitabu kimu kigamba ngu abo “abomutima ogucwekere” nibasobora kwehurra nk’abantu “abataine ekintu kyona ekirungi eki barukunihira.” Yahwe akonyera ata abantu ab’ehurra omu mulingo gunu? Kusisanaho omuzaire ow’okugonza, ow’ahimba kandi akahuumuza omwana we ow’ayetuntwire, Yahwe “aikara haihi” naitwe. Obu tuba nitubonabona habw’okuba omuntu ou turukugonza atugobiize rundi atulekereho, Yahwe aba naamanya obusaasi obuturukurabamu kandi atukonyera aho naaho. Aine ekihika ky’okutuhuumuza obu turukuba nituhikwaho obusaasi. Atuhaire ebintu bingi ebi tulindiriire omu kasumi ak’omumaiso ebitukonyera kugumira ebizibu ebiturukurabamu kasumi kanu.—Is. 65:17.
AMAZIGA AG’OKUHOIBWAMU OKUNIHIRA
15. Nyikara ki eyaletiire Hezekiya kurra?
15 Omukama Hezekiya ow’akaba aine emyaka 39 akarwara muno. Nabbi Isaya akamuhikyaho obutumwa kuruga hali Yahwe namugambira ngu oburwaire obu bukaba nibwija kumwita. (2 Bakam. 20:1) Obu yahuliire amakuru ganu akaba atakyaine kunihira ekyamuleetiire kurra muno. Akasaba Yahwe kuruga ha mutima.—2 Bakam. 20:2, 3.
16. Yahwe akagarukamu ata okurra kwa Hezekiya?
16 Yahwe obu yahuliire okusaba kwa Hezekiya kandi yarora amaziga ge, akakwatwaho muno kandi yamugambira ati: “Mpuliire okusaba kwawe, mboine amaizi omu maiso gawe: dora ndikukiza.” Habw’embabazi ze enyingi, Yahwe akaraba omuli Isaya, naamuraganiza kwongezaayo obwomeezi bwe n’okujuna Yerusalemu kuruga omu mukono gw’Abasura.—2 Bakam. 20:4-6.
17. Yahwe atukonyera ata obu tuba turwaire oburwaire obw’amaani? (Zabuli 41:3) (Rora n’ekisisani.)
17 Isomo eriturukwega. Oine oburwaire kandi torukunihira ngu nibwija kukira? Gambira Yahwe omulingo orukwehurra, kandi naija kukuhuliiriza n’obu oramusaba norra. Baibuli n’etugumya ngu “Isitwe owokuganyira kandi Ruhanga owokuhumuza kwona” naija kutuhuumuza omu birengo ebi turukurabamu. (2 Kol. 1:3, 4) Kasumi kanu titurukunihira ngu Yahwe naija kwihaho ebizibu byaitu byona, baitu nitusobora kumwesiga ngu naija kwikaraga naatuhuumuza. (Soma Zabuli 41:3.) Obu nakozesa omwoyo gwe ogurukwera, Yahwe naatuha amaani, amagezi, hamu n’obusinge kusobora kugumisiriza. (Nfu. 18:14; Baf. 4:13) Ekindi, atuhuumuza kuraba omu kutuha okunihira ngu omu kasumi ak’omumaiso naija kumaraho endwaire zoona.—Is. 33:24.
Yahwe naija kugarukamu esaara zaitu kuraba omu kutuha amaani, amagezi n’obusinge (Rora akacweka 17)
18. Kyahandiikirwe ki ekikuhuumuza obu oba noraba omu nyikara ezigumire? ( Rora akasanduuko “Enkarra Ezituhuumuza Obu Turra.”)
18 Hezekiya akahuumuzibwa ebigambo bya Yahwe. Omu mulingo nugwo gumu naitwe nitusobora kuhuumuzibwa Ekigambo kya Ruhanga. Yahwe akateekamu ebigambo ebituhuumuza obuturukuba nituhikwaho enyikara ezigumire. (Bar. 15:4) Munyaanya itwe kuruga omu West Africa obu yasangirwemu oburwaire bwa kokoro, yaikaraga narra. Nagamba ati: “Ekyahandiikirwe kimu ekirukumpumuza muno nikyo ekirukusangwa omu Isaya 26:3. N’obu kiraaba ngu emirundi erukukira obwingi titusobora kumaraho ekizibu kyaitu, orukarra oru niruturaganiza ngu Yahwe, naasobora kutukonyera kwehurra ngu tutekaine kandi akatukonyera kugumira buli kirengo kyona eki turukurabamu.” Naiwe haroho ekyahandiikirwe ekikuhuumuza obu orukuba noraba omu nyikara ezigumire muno, obundi otaine n’okunihira ngu niziija kuhwaho?
19. Kiki eki tulindiriire omu kasumi ak’omumaiso?
19 Tuli omu biro ebya ha mpero nahabweki nitunihira ngu ebintu ebirukutuleetera kurra nibiija kwikara nibyeyongera. Baitu nk’oku turozere omu kyokurorraho kya Hana, Daudi, hamu n’Omukama Hezekiya, Yahwe arora amaziga agaturra kandi akwatwaho muno. Atugonza muno obu twikara tuli besigwa hali uwe n’obu turaaba tuli omu busaasi kandi aijuka amaziga gaitu. Nahabweki obu turahikwaho enyikara ezigumire, kirungi tusabe Yahwe kuruga ha mutima. Tusemeriire kwirra haihi n’ab’oruganda na banyaanya itwe omu kitebe. Leka tugumizeemu kutunga okuhuumuzibwa kuruga omu bigambo ebirukuhuumuza ebirukusangwa omu Baibuli. Nitusobora kukigumya ngu obu turaikara nitugumiisiriza n’obwesigwa, Yahwe naija kutuha emigisa. Kandi eki nikitwarramu omurago omurungi muno ngu omu kasumi ak’omumaiso naija kutusiimuura amaziga goona agaturra habw’enaku, okugobezebwa omuntu ou turukwesiga hamu n’okuhwamu okunihira haw’okurwara oburwaire obutarukukira. (Kus. 21:4) Omu kasumi ako nitwija kuba n’amaziga ag’okusemererwa gonka.
EKIZINA 4 ‘Yahwe Nuwe Muliisa Wange’
