Genda ha biroho

Genda ha rukarra rw'ebirumu

EKICWEKA KY’OKWEGA 48

EKIZINA 97 Obwomeezi Nibusigikirra ha Kigambo kya Ruhanga

Eki Turukwegera ha Kyamahano kya Yesu eky’Omugaati

Eki Turukwegera ha Kyamahano kya Yesu eky’Omugaati

“Ninyowe mugaati gw’obwomeezi. Ogu weena ow’aija nambere ndi, talirumwa enjara naakake.”YOH. 6:35.

EBI TURAYEGA

Nitwija kwetegereza ebyahandiikirwe ebirukusangwa omu Yohana esuura 6, ebirukubazaaho omulingo Yesu yakanyisiize omugaati n’encu kuliisa ekitebe ky’abantu baingi, kandi turole n’amasomo tusobora kubyegeraho.

1. Omugaati gwali mukuru kwingana nkaha omu busumi bwa Baibuli?

 OMUGAATI gukaba byokulya ebyakiraga kuliibwa abantu boona omu busumi bwa Baibuli. (Kub. 18:6; Luk. 9:3) Omugaati gukaba mukuru muno kuhika ha rulengo ngu obwire obumu, Baibuli ekozesa ekigambo omugaati kumanyisa ebyokulya byonyini. (1 Bakam. 17:​11, 12) Ekindi, Yesu akakozesa omugaati omu byamahano bye bibiri ebimanyirwe kurungi. (Mat. 16:​9, 10) Kimu ha byamahano ebi nikisangwa omu Yohana esuura 6. Obu turaaba nitubazaaho ekyokurorraho kinu, nitwija kurora amasomo agatusobora kuteeka omu nkora kasumi kanu.

2. Nyikara ki eyalesereho obwetaago bw’ebyokulya?

2 Abakwenda ba Yesu bakaba bajwahire muno hanyuma y’okutebeza, kandi bakaba nibetaaga kuhuumuraho, nahabweki bakatemba omu lyato hamu na Yesu obu nibaraba ha Nyanja eya Galiraaya. (Mar. 6:​7, 30-32; Luk. 9:10) Bakagenda omu kiikaro ekitarumu bantu omu rubuga rwa Betesaida. Baitu hanyuma y’akaire kake, abantu baingi bakaija kubarora. Yesu akabaha obwire, yabegesa ebintu ebirukukwata ha Bukama kandi yakiza n’abarwaire. Obwire obu bwagenzere nibwirra, abegeswa be bakatandika kwekaguza omulingo abantu abo boona baaratungamu ekyokulya. Bamu hali bo nibasobora kuba bakaba baine ebyokulya bike, baitu baingi hali bo kikaba nikibetaagisa kugenda omu byaro kugura ebyokulya. (Mat. 14:15; Yoh. 6:​4, 5) Hati, kiki Yesu eki yakukozere?

YESU AKAHIKYAHO ABANTU OMUGAATI OMU MULINGO OGW’EKYAMAHANO

3. Kiki Yesu eki yagambiire abakwenda be kukorra ekitebe ky’abantu? (Rora n’ekisisani ekya ha kyesweko.)

3 Yesu akagambira abegeswa be ati: “Tikirukubetaagisa kugenda, mubahe ebyokulya.” (Mat. 14:16) Eki kikaba nikizooka nk’ekitarukusoboka habwokuba hakaba haroho abasaija abarukuhika nka 5,000. Kandi kakuba obarramu abakazi n’abaana, naasobora kuba akaba aine kuliisa abantu nka 15,000. (Mat. 14:21) Andereya akagamba ati: “Hanu haroho omwojo omuto anyakwine emigaati etaano eya sayiri hamu n’encu ibiri entaito. Baitu binu biragasa ki h’abantu banu boona?” (Yoh. 6:9) Emigaati ey’ekozererwe omu sayiri niyo eyakiraga kuliibwa abantu baingi, kandi encu nizisobora kuba zikaba zisiigirwe ekisura kandi zoomere. Baitu nabwo, ebyokulya by’omwojo ogu bikaba bitasobora kumara abantu abo boona.

Yesu akafaaho ebyetaago by’abantu eby’omwoyo hamu n’eby’omubiri (Rora akacweka 3)


4. Kiki eki turukwega kuruga omu Yohana 6:​11-13? (Rora n’ebisisani.)

4 Habwokuba Yesu akaba naagonza kwoleka abantu amakune, akabaragira kwikarra omu guruupu entaitotaito ha bunyansi. (Mar. 6:​39, 40; soma Yohana 6:​11-13.) Ebyahandiikirwe nibyoleka ngu Yesu akasiima Ise habw’omugaati n’encu. Mali kikaba kihikiire kimu Yesu kusiima Ise habwokuba nuwe Ndugiiro ey’ebyokulya. Mali kinu kyokurorraho ekirungi eky’okuhondera Yesu eky’okusaba tutakaliire, katube tuli itwenka rundi tuli n’abantu abandi. Hanyuma Yesu akaragira abakwenda kugaba ebyokulya kandi abantu boona bakalya kandi baiguta. Hakabaho n’ebyokulya ebyasigaire, kandi Yesu akaba atarukugonza bife busa. Yesu akaragira abakwenda kusorooza ebyokulya ebikaba bisigaireho nukwo obundi bikozesebwe hanyuma. Yesu akatuteraho ekyokurorraho ekirungi eky’okukozesa kurungi ebintu. Obu oraaba oli muzaire, nosobora kukozesa ekyokurorraho kinu kwegesa omwana waawe obukuru obw’okusaba atakaliire, n’okwoleka amakune abantu abandi nk’oku Yesu yakozere.

Wekaguze, ‘Mpondera ekyokurorraho kya Yesu eky’okusaba ntakaliire?’ (Rora akacweka 4)


5. Abantu bakaba nibagonza kukora ki hanyuma y’okurora Yesu naakora ebintu ebirukuhuniriza, kandi uwe kiki eki yakozere?

5 Abantu bakahunirra habw’omulingo Yesu yayegesaamuga, hamu n’ebyamahano bye. Bakaba bakimanyire ngu Musa akabaraganiza ngu Ruhanga akaba naija kubaleetera nabbi ow’embaganiza, nahabweki, nibasobora kuba baayekagwize bati, ‘Yesu naasobora kuba nuwe nabbi ogu?’ (Bir. 18:​15-18) Obu kiraaba nukwo kiri, nikisobora kuba kyazookere ngu akaba naija kuba omulemi ow’amaani muno ayakusoboire kuhikyaho ihanga lyona ebyokulya. Nahabweki, ekitebe kikaba nikigonza “kwija kumukwata bamufoole omukama.” (Yoh. 6:​14, 15) Kakuba Yesu yaikiriize eki kubaho, yakubaire naayejumbira omu by’obulemi eby’Abayudaaya abakaba bali hansi y’obulemi bwa Abarooma. Baitu, atakikole. Ebyahandiikirwe nibyoleka ngu omu mulingo gw’amagezi, Yesu ‘akabarugaho yagaruka ha rusozi ali wenka.’ N’obu kiraaba ngu akasindikirizibwa abandi, ataikirize kwejumbira omu by’obulemi. Mali, eri ka isomo erirungi hali itwe!

6. Nitusobora tuta kwoleka ngu nitugonza kuhondera ekyokurorraho kya Yesu? (Rora n’ekisisani.)

6 Kyamananu ngu abantu tibarukwija kutusaba kukanyisa ebyokulya rundi kukiza abarwaire omu mulingo ogw’ekyamahano; rundi tibarukwija kulengaho kutufoora omukama rundi omulemi w’ihanga. Baitu nibasobora kutusoonasoona kwejumbira omu by’obulemi kuraba omu kukoma omuntu rundi kusagika omuntu ou barukuteekereza ngu naija kusemeza ensonga. Baitu ekyokurorraho kya Yesu, nikyoleka kurungi eki tusemeriire kukora. Akanga kwetaahya omu nsonga ez’eby’obulemi kandi hanyuma akagamba ati: “Obukama bwange tibuli kicweka ky’ensi enu.” (Yoh. 17:14; 18:36) Abakristaayo kasumi kanu basemeriire kuba n’entekereza nk’eya Yesu kandi beegere ha kyokurorraho kye. Nka Yesu, tusagika Obukama bwa Ruhanga, tubutebezaaho abandi kandi tusaba bwije. (Mat. 6:10) Leka tugarukeyo turole ekyokurorraho kya Yesu naaha abantu ebyokulya omu mulingo gw’ekyamahano kandi tutekerezeeho isomo erindi eri tusobora kukyegeraho.

Yesu akateraho abahondezi be ekyokurorraho ekirungi obu yayangire kwejumbira omu by’obulemi by’Abayudaaya rundi Abarooma (Rora akacweka 6)


“AMAKURU G’EMIGAATI”

7. Kiki Yesu eki yakozere kandi abakwenda bakwetwaza bata? (Yohana 6:​16-20)

7 Hanyuma ya Yesu kuliisa ekitebe ky’abantu, uwe n’abakwenda be bakaruga omu kiikaro eki, kandi baagenda omu Kaperenaumu obu nibakozesa eryato kandi hanyuma yagenda ha rusozi obu nairuka abantu abakaba nibagonza kumufoora omukama. (Soma Yohana 6:​16-20.) Abegeswa be obu bakaba nibagendera omu lyato ha nyanja, hakaija ihunga ery’amaani erikaba lirumu omuyaga ogw’akabi hamu n’ebigonzi. Hanyuma Yesu akaija nambere bali obu naarubatira h’amaizi. Kandi akagambira omukwenda Petero na uwe kurubatira h’amaizi. (Mat. 14:​22-31) Yesu obu yatembere omu lyato, omuyaga gwaculeera. Kinu kikahuniriza abegeswa be kandi baagamba bati: “Mananu kwo oli Mwana wa Ruhanga.” a (Mat. 14:33) Baitu nabwo, batarole akakwate akakaba kali hagati y’ekyamahano kinu, n’ekikaba kibaireho kara obu bakaba bali n’ekitebe ky’abantu. Marako, ayongerereza ha kyokurorraho kinu naagamba ati: “Kandi [abakwenda] baahunirra muno, habwokuba bakaba batetegeriize amakuru g’ekyamahano ky’emigaati, baitu bakaikara batarukwetegereza omu mitima yabo.” (Mar. 6:​50-52) Mali, abakwenda bakaba batetegeriize ngu Yahwe akaba ahaire Yesu amaani ag’okukora ebyamahano ebirukukira ha ky’emigaati. Baitu omu kaire kake hayuma y’eki kubaho, Yesu akongera yabazaaho ekyamahano eky’emigaati kandi yatwegesa isomo erindi.

8-9. Habwaki abantu baahondiire Yesu? (Yohana 6:​26, 27)

8 Ekitebe ky’abantu Yesu eki yaliisize, bakaba bataire omutima ha kwigusa ebyetaago byabo eby’omubiri. Omu mulingo ki? Ekiro ekyahondiireho, abantu bakagenda nambere Yesu akaba abaheriire emigaati baitu bakasanga uwe n’abakwenda be bataliyo. Nahabweki, bakacwamu kutemba amaato agakaba nigaruga Tiberiya, kugenda omu Kaperenaumu kuserra Yesu. (Yoh. 6:​22-24) Tugambe ngu eki bakakikora ngu habwokuba bakaba nibagonza kumanya ebirukukiraho ha Bukama? Nangwa. Ekigendererwa kyabo ekikuru kikaba ky’okutangatangaana Yesu nukwo abongere emigaati. Eki nitukimanya tuta?

9 Wetegereze ekyabaireho abantu banu obu batangatangaine Yesu ali haihi na Kaperenaumu. Yesu akabagambira bbwa ngu ekigendererwa kyabo ekikuru kikaba eky’okwigusa ebyetaago byabo eby’omubiri kandi eby’akacu kake. Akabagambira ngu “nimunserra habw’emigaati ei muliire mwaiguta” kandi “ey’erukuhwaho.” Oihireho akabagambira ngu “mukolerre ebyokulya ebirukwikaraho ebireeta obwomeezi obutahwaho.” (Soma Yohana 6:​26, 27.) Yesu akabagambira ngu Ise akaba naija kubaha ebyokulya nk’ebi. Abantu obu baahuliire ngu haroho ebyokulya ebikuha obwomeezi obutahwaho, bakahunirra muno! Byokulya bya mulingo ki ebyakusoboze eki kubaho kandi baakubitungire bata?

10. Kiki abantu eki bakaba basemeriire kukora kusobora kutunga “obwomeezi obutahwaho”?

10 Abayudaaya abo baine kuba bakaba nibagonza kumanya eki basemeriire kukora kusobora kutunga ebyokulya ebyamulingo ogu. Nibasobora kuba bakaba nibatekerezaaho ebikorwa eby’omu Biragiro bya Musa. Baitu Yesu akabagambira ati: “Kinu nikyo Ruhanga agonza, mwikiririze omuli ogu Ruhanga ou yatumire.” (Yoh. 6:​28, 29) Kwikiririza omuli ogu Ruhanga ou yatumire, nikyetaagisa kusobora kutunga “obwomeezi obutahwaho.” Kandi eki, Yesu akaba akibalizeeho. (Yoh. 3:​16-18, 36) Kandi hanyuma, Yesu akaba naija kwongera kubaza bingi ebirukwetaagisibwa kusobora kutunga obwomeezi obutahwaho.—Yoh. 17:3.

11. Abayudaaya bakooleka bata ngu ekintu kyonka eki bakaba nibagonza nibyo ebyokulya eby’omubiri? (Zabuli 78:​24, 25)

11 Abayudaaya abo bataikirize ngu bakaba basemeriire kwikiririza omuli Yesu. Bakamukaguza bati: “Hati kyamahano ki eki orakora, nukwo tukakirora tukakwikiririzaamu?” (Yoh. 6:30) Hanyuma bakagamba ngu omu kasumi ka Musa, bakatunga emanu eyokulya omu mulingo ogw’ekyamahano, kandi eyafookere ebyokulya ebya buli kiro. (Neh. 9:15; soma Okuruga 16:31.) Mali, kinu kikeyoleka kurungi ngu bakaba nibetaaga ebyokulya byonyini. Ekindi, bakalema kukaguza Yesu kubasoborra kurungi eki akaba naamanyisa obu yabalizeeho “omugaati ogw’amananu kuruga omu iguru,” baitu kwahukanaho n’emanu gunu gwakubatungisize obwomeezi obutahwaho. (Yoh. 6:32) Bakaba bataire muno omutima ha byetaago byabo eby’omubiri baalemwa n’okumanya amananu ag’eby’omwoyo Yesu ag’akaba naalengaho kubagambira. Kiki eki turukwegera omu kyokurorraho kinu?

EKINTU EKIKURU HALI ITWE

12. Yesu akooleka ata ekintu ekisemeriire kuba kikuru hali itwe?

12 Hanu haroho isomo erikuru erirukusangwa omu Yohana esuura 6. Ekigendererwa kyaitu ekikuru kisemeriire kuba kuteeka omutima ha byetaago byaitu eby’omwoyo. Ijuka, Yesu akabazaaho ensonga egi obu akaba naayangirra ekyohyo kya Sitaani. (Mat. 4:​3, 4) Kandi n’omu Kwegesa kwe okwa ha Rusozi, akatutererra kwikara nitumanya ekyetaago kyaitu eky’eby’omwoyo. (Mat. 5:3) Nahabweki nitusobora kwekaguza, ‘Omulingo ntwazaamu obwomeezi bwange nigwoleka ngu nteeka muno omutima ha kwigusa ekyetaago kyange eky’eby’omwoyo kukira ha kwigusa ebyetaago byange eby’omubiri?’

13. (a) Habwaki kitali kibi kwegondeza omu byokulya eby’omubiri? (b) Kiki Paulo eki arukututererra kukora? (1 Abakolinso 10:​6, 7, 11)

13 Tikiri kibi kusaba ngu tutunge ebyetaago byaitu eby’omubiri kandi tubyegondezeemu. (Luk. 11:3) Baibuli egamba ngu kirungi omuntu “okulya nokunywa nokulisa obwomezibwe ebirungi omu kutalibanakwe,” kandi eki “nikiruga omu mukono gwa Ruhanga.” (Mug. 2:24; 8:15; Yak. 1:17) Baitu nabwo, tusemeriire kwegendereza kurora ngu ebyetaago eby’omubiri, tibyafooka ekintu ekikuru omu bwomeezi bwaitu. Kinu nitusobora kukyegera ha bintu omukwenda Paulo yahandikiire Abakristaayo. Akabazaaho ebyokurorraho ebibi eby’Abaisaleri obu bakaba bali omu irungi otwaliiremu n’ekintu eki baakozere ha Rusozi Sinai. Akatererra Abakristaayo ‘kuleka okwegomba ebibihire, nk’Abaisaleri okubaayegombere.’ (Soma 1 Abakolinso 10:​6, 7, 11.) Abaisaleri bakaleka okwegomba kwabo okw’ebyokulya kubaleetera kurora ebyamahano bya Yahwe nk’ebintu “ebibihire.” (Kubar. 11:​4-6, 31-34) Abaisaleri obu baaramize akanyana ak’ezaabbu, bakooleka ngu nibafaaho muno okulya, okunywa, n’okwesemeza okukira Yahwe. (Kurug. 32:​4-6) Paulo akabazaaho ebyokurorraho binu kuhabura Abakristaayo abakaba nibaikara omu kasumi nambere Yerusalemu hamu na yekaru yayo bikaba biri haihi kuhwerekerezebwa omu mwaka gwa 70 Y.A.K. Naitwe nitwikara omu kasumi nambere ensi enu eri haihi kuhwaho, nahabweki, kikuru muno kuteeka omutima ha kutererra kwa Paulo nukwo tutakora ensobi Abaisaleri ei baakozere.

14. Kiki eki tusemeriire kunihira omu nsi empyaka obukirukuhika ha byokulya?

14 Yesu obu yagambire ngu “otuhe ebyokulya byaitu ebya kiro kinu,” akaba naabazaaho akasumi nambere Ruhanga ebi agonza obu birikorwa “omu nsi, nk’oku bikorwa omu iguru.” (Mat. 6:​9-11) Ensi niija kusisana eta omu kasumi ako? Baibuli eyoleka ngu Ruhanga ebi arukugonza bikorwe omu nsi nibitwarramu ebyokulya ebirungi. Omu Isaya 25:​6-8, nihagamba ngu halibaho ebyokulya bingi ebinuzire ebi tulyegondezaamu hansi y’Obukama bwa Yahwe. Kandi Zabuli 72:16 nihagamba: “Halibaho omweru [gw’oburo] omu nsi, ha mutwe gwensozi.” Oine ekihika eky’okucumba ekiihuro eki okira kugonza, rundi kucumba ekintu ekindi ekihyaka? Ekindi, nosobora kulindirra n’ekihika kubyara emisiri yaawe habwawe ey’emizabbibbu kandi oyegondeze omu byana byayo. (Is. 65:​21, 22) Kandi buli omu omu nsi naija kuba naayegondeza omu bintu binu ebirungi.

15. Kwegesa kwa mulingo ki okulibaho omu kasumi ak’okuhumbuuka? (Yohana 6:35)

15 Soma Yohana 6:35. Yongera otekerezeeho abantu abaaliire omugaati n’encu Yesu ebi yabahaire? Omu kasumi k’okuhumbuuka nosobora kutangaana bamu hali bo. N’obu kiraaba ngu omu kasumi ka kara bataikiririze omuli Yesu, nibasobora kuhumbuurwa. (Yoh. 5:​28, 29) Abantu abo nibasobora kwikiririza omu bigambo bya Yesu ebirukugamba ngu: “Ninyowe mugaati gw’obwomeezi. Ogu weena ow’aija nambere ndi, talirumwa enjara naakake.” Nikiija kubeetaagisa kwikiririza omu kihongwa kya Yesu, ekirukumanyisa ngu akahayo obwomeezi bwe habwabo. Omu kasumi ako, nihaija kubaho enteekaniza ey’okwegesa ey’eby’omwoyo hali abantu abaliba bahumbwirwe hamu n’abaana abaliba bazairwe omu kasumi ako. Mali ka nigwija kuba mugisa gw’amaani kwejumbira omu nteekaniza egi ey’okwegesa! Kukonyera abantu kutunga enkoragana enungi na Yahwe Ruhanga, nikiija kutuleetera okusemererwa kwingi muno kukira ebyokulya byona ebinuzire ebi tulirya omu nsi empyaka.

16. Kiki eki turukwija kubazaaho omu kicweka ekirukuhonderaho?

16 Tubalizeeho ebintu ebimu ebirukusangwa omu Yohana esuura 6, baitu Yesu akegesaaho ebintu bingi ebirukukwata ha “bwomeezi obutahwaho.” Abayudaaya Yesu abaayabalize na bo, bakaba basemeriire kuhuliiriza kurungi ebi akaba naagamba, kandi na itwe nikyo tusemeriire kukora. Nitwija kugumizaamu nitubazaaho Yohana esuura 6 omu kicweka ekirukuhonderaho.

EKIZINA 20 Okahayo Omwana Waawe Omugonzebwa

a Kumanya ebirukukiraho ebirukukwata ha kyokurraho kinu rora ebitabu Jesus—The Way, the Truth, the Life, rup. 131, na Imitate Their Faith, rup. 185.