1. Daudi akehurra ata hali Yahwe, kandi kinu kikamwekambisa kukora ki?

OMUKAMA DAUDI akagamba ati: “[Yahwe] mukuru, kandi asemeriire okukugizibwa muno.” (Zab. 145:3) Yagonzaga Yahwe, kandi kinu kikamuletera kukugiza Ruhanga “hagati yekitebe.” (Zab. 22:22; 40:5) Amananu gali ngu, naiwe n’ogonza Yahwe kandi n’oikiraniza n’ebigambo bya Daudi ebirukugamba: “Osiimwe, ai Mukama, Ruhanga wa Isareri [Isiitwe] ebiro nebiro.”​—1 Byom. 29:10-13.

2. (a) Nitusobora tuta kukugiza Yahwe? (b) Abamu baine bulemeezi ki, kandi nsonga ki ina eziturukwija kubanza kubazaaho?

² Omu kasumi kanu, omulingo gumu ogutukugizaamu Yahwe nukwo kugarukamu obutuba tuli omu nsorrokano. Baitu ab’oruganda n’abanyaanya itwe abamu baine obulemeezi bw’amaani omu nsonga enu. Bagonza kugarukamu omu nsorrokano baitu okutiina kubalemesa. Nibasobora bata kurwanisa okutiina kunu? Kandi magezi ki agasobora kutukonyera itwena kuha eby’okugarukamu ebirukwombeka? Tutakagarukiremu ebikaguzo binu, leka tubanze tubazeeho ensonga ina habwaki tugarukamu omu nsorrokano.

3-5. (a) Kusigikirra ha Abaheburaniya 13:15, habwaki tugarukamu obutuba tuli omu nsorrokano? (b) Itwena tusemeriire kuhayo eby’okugarukamu ebiri ha rulengo rumu? Soborra.

³ Itwena Yahwe atuhaire omugisa ogw’okumukugiza. (Zab. 119:108) Eby’okugarukamu byaitu omu nsorrokano biri bimu ha “ekyonzira ekyokusiima,” kandi busaho asobora kutuheerayo ekyonzira eki. (Soma Abaheburaniya 13:15.) Yahwe ahambiriza buli omu kuhayo ekyonzira rundi eky’okugarukamu ekirukusisana n’eky’abandi? Nangwa, tatuhambiriza!

⁴ Yahwe namanya nk’oku obusobozi n’eyikara zaitu zirukwahukana, kandi nasiima ekyonzira ekiturukuba tusoboire kumuha.  Tekerezaaho ebihongwa ebiyaikirizaaga kuruga ha Baisareri. Abaisareri abamu basoboraga kuhayo ekyana ky’entaama rundi embuzi. Baitu Omunyaisareri omunaku akaba nasobora kuhayo “enduka ibiri rundi amaiba amato abiri.” Baitu obuyabaga atarukusobora kuhayo ebinyonyi ebi bibiri, Yahwe yaikirizaaga Omunyaisareri ogu kuhayo “ekicweka kya ikumi ekya efa yensano enungi.” (Lev. 5:7, 11) Ensaano ekaba ya sente ntaito, baitu nabwo Yahwe yasiimaga ekihongwa eki kasita obuyabaga ‘ensaano enungi.’

⁵ Ruhanga waitu ow’embabazi na hati nukwo ayehurra. Obutuba nitugarukamu, tikirukutwetagisa kuba bagambi barungi nka Apolo rundi kuba bantu abarukusonasona nka Paulo. (Eng. 18:24; 26:28) Yahwe natusaba tuhe eby’okugarukamu ebirungi​—kusigikirra ha busobozi bwaitu. Ijuka omukafakati ayahaireyo obusente bubiri obutaito. Akaba w’omuhendo hali Yahwe habw’okuba akahayo eky’arukusobora.​—Luk. 21:1-4.

6. (a) Kusigikirra ha Abaheburaniya 10:24, 25, tukwatwaho tuta obutuhurra eby’okugarukamu by’abantu abandi? (b) Nosobora kwoleka ota ngu n’osiima habw’eby’okugarukamu abandi ebibaha?

⁶ Tugarranganamu amaani kurabira omu by’okugarukamu byaitu. (Soma Abaheburaniya 10:24, 25.) Itwena kitusemeza muno obutuhurra eby’okugarukamu ebirukwahukana omu nsorrokano. Tusemererwa kuhurra omwana omuto nahayo eky’okugarukamu kuruga ha mutima gwe. Tukwatwaho muno obutuhurra omuntu omuhyaka nahayo eky’okugarukamu kye ekirukwoleka ekintu ekihyaka eky’ayegere. Kandi tugonza abo boona ‘abatunga obumanzi’ bw’okuha eby’okugarukamu n’obubaraaba baine ensoni rundi baliyo nibeega orulimi rwaitu. (1 Bas. 2:2) Nitusobora tuta kwoleka ngu nitusiima habw’amaani agabarukutamu? Hanyuma y’ensorrokano, nitusobora kubasiima habw’okuha eky’okugarukamu ekirukugarramu amaani. Omulingo ogundi nukwo naitwe kuhayo eby’okugarukamu. Nahabweki titugarukira ha kuhurra eby’okugarukamu ebigarramu amaani baitu naitwe tugarukamu.​—Bar. 1:11, 12.

7. Tugasirwa tuta obutuhayo eky’okugarukamu omu nsorrokano?

⁷ Kitugasira obutugarukamu omu nsorrokano. (Is. 48:17) Omu mulingo ki? Eky’okubanza, obutuba nitugonza kuha eky’okugarukamu, tubanza kutekaniza kurungi tutakagenzere omu nsorrokano. Obututekaniza kurungi, tweyongera kwetegereza Ekigambo kya Ruhanga. Kandi obuturayeyongera kukyetegereza, nitwija kweyongera kuteeka omu nkora ebitwegere.  Ekyakabiri, tweyongera kwegondeza omu nsorrokano habwokuba tuba nituzetabamu. Ekyakasatu, habwokuba nikyetagisa kutamu amaani kusobora kugarukamu, tukira kwikara nitwijuka ekitwagarukiremu na hanyuma y’obwire bwingi kurabaho.

8-9. (a) Nk’oku kyolekerwe omu Maraki 3:16, Yahwe ayehurra ata obutugarukamu omu nsorrokano? (b) Abamu nibasobra kuba bakyaine bulemeezi ki?

⁸ Tusemeza Yahwe obutubazaaho okwikiriza kwaitu. Tukigumye ngu Yahwe atuhurra kandi asiima amaani agatutamu kurora twahayo eky’okugarukamu omu nsorrokano. (Soma Maraki 3:16.) Ayoleka ngu natusiima kurabira omu kutuha emigisa obututamu amaani kumworobera.​—Mara. 3:10.

⁹ Nikyeyolekera kimu ngu twine ensonga enungi habwaki tuhayo eby’okugarukamu omu nsorrokano. Baitu abamu nibasobora kutiina kwimukya omukono. Obworaaba nukwo oyehurra, otahwamu amaani. Leka tubazeeho emu ha misingi ya Baibuli, ebyokurorraho ebimu, hamu n’amagezi agasobora kutukonyera kweyongera kuhayo eby’okugarukamu omu nsorrokano.

10. (a) Baingi omuliitwe twine okutiina kwa mulingo ki? (b) Habwaki kuba n’okutiina kuhayo eky’okugarukamu kali k’okurorraho karungi?

¹⁰ Ohurra enkizi buli murundi obwotekerezaaho kwimukya omukono gwawe kuhayo eky’okugarukamu? Obukiraaba nukwo kiri, toli wenka. Amananu gali ngu, baingi omuliitwe tuhurra okutiina kuke obutuhayo eky’okugarukamu. Kusobora kurwanisa okutiina okukulemesa kuhayo eky’okugarukamu, osemeriire kubanza kumanya habwaki n’otiina. N’otiina ngu noija kwebwa eky’orukugonza kubazaaho, rundi ngu noija kubaza ebitahikire? N’otiina ngu eky’okugarukamu kyawe tikirukwija kuba kirungi nk’eby’abandi? Amananu gali, okutiina kwa mulingo ogu kali k’okurorraho akarungi. Kinu nikyoleka ngu oli mwebundaazi kandi ngu abandi obarora nk’abarukukukira. Yahwe agonza obwebundaazi. (Zab. 138:6; Baf. 2:3) Baitu Yahwe nagonza omukugize kandi ogarremu ab’oruganda n’abanyaanya itwe amaani obworukuba oli omu nsorrokano. (1 Bas. 5:11) Nakugonza kandi naija kukuha obumanzi obw’orukwetaaga.

11. Buhabuzi ki obuli omu Byahandiikirwe obusobora kutukonyera?

 ¹¹ Tekerezaaho obuhabuzi obuli omu Byahandiikirwe. Baibuli etugambira ngu itwena tukira kukora ensobi omu bitubaza n’omulingo tubibazaamu. (Yak. 3:2) Yahwe, hamu n’ab’oruganda n’abanyaanya itwe tibatunihirramu kuba abahikiriire. (Zab. 103:12-14) Itwena tuli ka emu, kandi nibatugonza. (Mar. 10:29, 30; Yoh. 13:35) Nibakimanya ngu eby’okugarukamu byaitu obwire obumu tibirugayo kurungi nk’oku tuba nitugonza.

12-13. Ekyokurorraho kya Nehemiya na Yona nikitwegesa ki?

¹² Tekerezaaho ebyokurorraho ebimu ebiri omu Baibuli ebisobora kukukonyera kurwanisa okutiina. Ijuka Nehemiya. Yaheerezaaga omu kikaali ky’omukama ow’amaani. Nehemiya akaba abiihiirwe habw’okuba akaba ahuliire ngu ebisiika hamu n’enyigi ebya Yerusalemu bikaba bigwire hansi. (Neh. 1:1-4) Teramu akasisani orole omulingo yacwekere enkizi omukama obuyamukagwize habwaki akaba abihiirwe! Aho n’aho Nehemiya akasaba kandi hanyuma yagarukamu omukama. Ekyarugiremu, omukama akakonyera muno abantu ba Ruhanga. (Neh. 2:1-8) Tekerezaaho na Yona. Yahwe obuyamuragiire kubaliza abantu ab’omu Nineve, Yona akatiina muno kandi yairuka yagenda handi. (Yon. 1:1-3) Baitu Yahwe akakonyera Yona kuhikiriza omulimo ogw’akaba amuhaire. Kandi ebigambo ebiyabalize bikakonyera muno abantu ba Nineve. (Yoh. 3:5-10) Ekyokurorraho kya Nehemiya nikitwegesa omugaso gw’okusaba tutakahaireyo eky’okugarukamu. Kandi ekyokurorraho kya Yona nikitwegesa ngu Yahwe nasobora kutukonyera kumuheereza n’obukiraaba ngu twine okutiina kwingi. Baitu mali, haroho ekitebe kyona ekirukutiinisa kwingana orubuga rwa Nineve?

¹³ Magezi ki agasobora kukukonyera kuha eby’okugarukamu ebirukugarramu amaani omu nsorrokano? Leka turole amagezi agamu agasobora kutukonyera.

14. Habwaki kikuru kwetekaniriza ensorrokano, kandi nitusobora kukikora di?

¹⁴ Tekanirize ensorrokano zoona. Kakuba okora entekaniza kara kandi okatekaniza kurungi noija kweyongera kuguma obwaraaba nohayo eky’okugarukamu kyawe. (Nfu. 21:5) Baitu nitukimanya ngu tukozesa obwire oburukwahukana obutaba nitutekaniza. Eloise, anyakuli mufakati kandi ow’anyakwine emyaka erukuhingura omu 80, atandika kutekaniza Omunaara gw’Omulinzi wiiki obweba n’ekyatandika. Nagamba ati, “Nyegondeza muno omu nsorrokano obumba ntekaniize kara.” Joy, ayine omulimo ogumwetagisa kubaho buli kiro, nahabweki atekaniza Omunaara gw’Omulinzi Kyamukaaga. Kandi nagamba ati “Obuntekaniza hasigaireyo obwire butaito ekiro ky’ensorrokano kuhika, kinyanguhira kwijuka ebinyegere.” Ike, anyakuli mugurusi w’ekitebe kandi payoniya, nagamba ati, “Kinyanguhira obunkozesa obwire butaito kwesomesa buli kiro kukira kukozesa obwire bwingi kusoma omurundi gumu.”

15. N’osobora kwetekaniriza ota ensorrokano?

¹⁵ Kutekaniza kurungi ensorrokano nikitwarramu ki? Buli murundi bw’oragendaga  kwesomesa banza osabe Yahwe akuhe omwoyo ogurukwera. (Luk. 11:13; 1 Yoh. 5:14) Hanyuma kozesa edakiika ntaito kurora emitwe emikuru, ebisisani, hamu n’obusanduuko ebiri omu kicweka. Obworaaba n’osoma buli kacweka, lengaho kusoma ebyahandiikirwe ebijuliziibwe obukiraaba nikisoboka. Wecumitirize muno ha by’oliyo n’osoma, kukira muno ha nsonga ez’orukugonza kubazaaho obw’oraaba n’ogarukamu omu nsorrokano. Kakuba otekaniza kurungi, noija kweyongera kugasirwa kandi nikiija kukwanguhira obw’oraaba noha eky’okugarukamu kyawe.​—2 Kol. 9:6.

16. Bikwato ki ebiroho eby’osobora kukozesa, kandi obikozesa ota?

¹⁶ Obukiraaba nikisoboka kozesa ebikwato ebya ha byoma bya kalimagezi obubiraaba biroho omu orulimi orw’omanyire. Yahwe akozeseze ekitebe kye kutuha ebikwato ebya ha byoma bya kalimagezi nukwo bitukonyere obuturukuba nitutekaniza ensorrokano. Nitusobora kukozesa JW Library^® aya ha simu rundi tabuleti kuhanura ebitabu. Kandi kinu kitusobozesa kubisoma rundi kuhuliriza ebikwasirwe omu maraka​—omu kaire koona akatugondeze rundi hoona nambere tuli. Abamu obubaba bali ha isomero rundi ha mulimo, bakozesa ebikwato ebimu kwesomesa ha bwire bwa kyamusana kandi abandi bakikora obubaba bali ha ngendo. Watchtower Library na Watchtower LAIBURALE EYA HA MUKURA^™ byorobya ebintu obutuba nituseruliirizaho ensonga eziri omu isomo eritwakugondeze kwetegereza kurungi.

17. (a) Habwaki kirungi kutekaniza eby’okugarukamu biingi? (b) Kiki ekiwayegere omu vidiyo erukumanywa nka Fooka Munywani wa Yahwe​—Tekaniza eky’Okugarukamu?

¹⁷ Obukiraaba kisobokere, tekaniza eby’okugarukamu bingi omu buli kicweka. Habwaki? Habwokuba nosobora kutekaniza eky’okugarukamu kimu kyonka, n’oimukya omukono baitu nibamalirra batakukomere. Abandi nabo nibasobora kwimukya omukono ha ky’okugarukamu nikyo kimu kandi arukwebembera nakoma omu halubo. Habw’okugonza ensorrokano kuhwera omu bwire, arukwebembera nasobora kucwamu kukoma abantu bake kugarukamu ha bicweka ebimu. Kitakumaramu amaani kandi kitakubihiza kakuba batakukoma kugarukamu ha kutandika kw’ekicweka. Obworatekaniza eby’okugarukamu bingi, noija kutunga omugisa gw’okuha eky’okugarukamu. Nosobora n’okutekaniza kusoma kimu ha byahandiikirwe. Baitu obukiraaba kisobokere, tekaniza kugarukamu n’okozesa ebigambo ebyawe habwawe. *

18. Habwaki osemeriire kuha eby’okugarukamu ebigufu?

¹⁸ Hayo eby’okugarukamu ebigufu. Emirundi erukukira obwingi, eby’okugarukamu ebikira kugarramu amaani nibyo ebi ebiba bigufu kandi byanguhire kwetegereza. Nahabweki kifoole kigendererwa kyawe kuha eby’okugarukamu ebigufu. Lengaho kuha eby’okugarukamu  omu butikitiki 30. (Nfu. 10:19; 15:23) Obw’oraaba omazire emyaka nyingi nogarukamu omu nsorrokano, oine obujunanizibwa obw’amaani​—kutaho ekyokurorraho kirungi eky’okuha eby’okugarukamu ebigufu. Kakuba oha eby’okugarukamu ebigumire kandi ebiraihire muno ebirukutwara edakiika nyingi, nikisobora kutiinisa abandi kandi nibatekereza ngu ubo tibamanyire kugarukamu nka iwe. Ekintu ekindi, kuha eby’okugarukamu ebigufu kiretera abandi nabo kutunga omugisa gw’okuha eky’okugarukamu. Kukira muno obubarakukoma kuha eky’okugarukamu eky’okubanza, ha eky’okugarukamu kyonyini eky’ekikaguzo kandi ekyorobere. Otatandika kubazaaho buli nsonga eyolekerwe omu kacweka. Eky’okugarukamu ekikuru eky’akacweka obubaraaba bamazire kukigarukamu, nosobora kubazaaho ensonga ezindi ezirukubazibwaho omu kacweka.​—Rora akasanduuko “ Bintu ki Ebinsobora Kubazaaho Obundukuba Ningarukamu?”

19. Arukwebembera ekicweka nasobora kukukonyera ata, baitu iwe nk’omuntu oine bujunanizibwa ki?

¹⁹ Manyisa arukwembembera ngu haroho akacweka akawakugondeze kubazaaho. Obworaaba nogonza kumumanyisa, mugambire ensorrokano zitakatandikire. Obumurahika ha kacweka ako, yanguha kwimukya omukono gwawe, kandi gwimukize kimu haiguru nukwo arukwebembera akurole kurungi.

20. Ensorrokano z’ekitebe nizisisana zita n’ekiihuro eky’orukulya n’abanywani?

²⁰ Ensorrokano zitwale kuba nk’ekiihuro eky’orukulya n’abanywani abarungi. Teramu akasisani, abanywani baawe omu kitebe batekanizeyo akagenyi kataito kandi bakusabire otekanize ak’okulya kake nukwo ogende nako. Nosobora kwehurra ota? Ha kubanza nosobora kweralikirra, baitu noija kulengaho kutekaniza kurungi eby’okulya eby’orukutekereza ngu buli omu naija kugonza. Yahwe anyakuturaalize omu nsorrokano atutekaniriize emeeza enyakwijwire ebintu birungi. (Zab. 23:5; Mat. 24:45) Kandi asemererwa obututwarayo ekisembo kitaito, ekiturukurora ngu nikikirayo oburungi kusigikirra ha maani gaitu. Nahabweki tekaniza kurungi kandi hurra oli w’obugabe kugarukamu. Obu nubwo otaije ha meeza ya Yahwe kulya kwonka baitu noija kuba olesereyo ekisembo ky’okugabana n’ekitebe.