Genda ha biroho

Genda ha rukarra rw'ebirumu

‘Noha Ali ha Rubaju rwa Yahwe?’

‘Noha Ali ha Rubaju rwa Yahwe?’

“Oratinaga [Yahwe] Ruhanga wawe; nuwe [orakorraga]; kandi nuwe oragumahoga.”​—EKYEBIRAGIRO 10:20.

EBIZINA: 28, 32

1, 2. (a) Habwaki kiri kirungi twikale ha rubaju rwa Yahwe? (b) Kiki ekiturukugenda kubazaaho omu kicweka kinu?

KYAMAGEZI kwikara ha rubaju rwa Yahwe. Busaho omuntu ondi wena anyakwine amaani, amagezi, n’okugonza nka Yahwe! Mananu ngu nitusobora kuhurra nitugonza kwikara tuli besigwa haluwe kandi n’okwikara tuli ha rubaju rwe. (Zabuli 96:4-6) Baitu twijuke ngu abamu abakaba bali baheereza ba Yahwe abesigwa obwire bukahika bagwa omu by’omwoyo.

2 Omu kicweka kinu nitwija kubazaaho abantu abayeforaga kuba ha rubaju rwa Yahwe baitu ha bwire nubwo bumu nibakora ebintu eby’arukunoba. Amasomo amakuru agaturayega kuruga omu byokurorraho byabo nigaija kutwoleka obukuru bw’okwikara tuli besigwa hali Yahwe.

YAHWE AKEBERA OMUTIMA GWAITU

3. Habwaki Yahwe yalengereho kukonyera Kaini, kandi akamuhabura ata?

3 Katubazeho ekyokurorraho kya Kaini. Akaba atarukuramya abaruhanga ab’ebisuba baitu nabwo Yahwe atasiime okuramya kwe. Habwaki? Habwokuba Yahwe akarora omutima gwa Kaini gurumu ebigendererwa eby’obubi. (1 Yohana 3:12) Yahwe akahabura Kaini nagamba ati: “Obworakoraga kurungi toikirizibwege, kandi obwotalikora kurungi, ekibi nikibundara ha ruigi: nokwegomba kwakyo kurabaga haliwe, baitu iwe wakukiremere.” (Okubanza 4:6, 7) Ebigambo binu nibyoleka ngu Yahwe akaba nagambira Kaini ngu kakuba ayegarukamu akagaruka ha rubaju rwa Yahwe, Yahwe nauwe akaba nagenda kuba ha rubaju rwe.

4. Kaini obuyahairwe omugisa gw’okuba ha rubaju rwa Ruhanga, uwe akacwamu ki?

4 Kakuba Kaini yahindwiremu entekereza ye, Yahwe yakwikiriize okuramya kwe omurundi ogundi. Baitu Kaini atahuliirize Ruhanga, kandi entekereza ye embi n’okwegomba kwe bikamuletera kukora ebintu ebibi. (Yakobo 1:14, 15) Kaini obwakaba akyali muto, nasobora kuba atarayerozere nk’omuntu akaba nagenda kuhakaniza Yahwe. Baitu obwire bukahika yagaya obuhabuzi bwa Yahwe, yamujemera, kandi yaita mugenzi we ou yazairwe nauwe!

5. Ntekereza ya mulingo ki eyesobora kutuletera kusisa enkoragana yaitu na Yahwe?

5 N’omu kasumi kanu Omukristaayo nasobora kuba nka Kaini. Nasobora kugamba ngu naramya Yahwe baitu kandi aliyo nakora ebintu ebitarukumusemeza. (Yuda 11) Nasobora kuba ayekamba omu buheereza kandi atoosa omu nsorrokano. Baitu ha bwire nubwo bumu nasobora kuba n’ebitekerezo by’obusiihani, eby’omururu, hamu n’ennobi. (1 Yohana 2:15-17; 3:15) Ebitekerezo bya mulingo gunu nibisobora kumuletera kusiisa. Abandi nibasobora kutamanya ebiturukutekerezaho rundi ebiturukukora, baitu Yahwe uwe nabimanya. Naaba nakimanya obuturukuba twine omutima ogwebaganizeemu.​—Soma Yeremiya 17:9, 10.

6. Yahwe atukonyera ata kusingura okwegomba okubi?

6 N’obutukora ensobi, Yahwe tarahuka kutulekaho. Obutukwata omuhanda omubi, Yahwe aturaliza ati: “Mugaruke namberendi, nanyowe ndigaruka namberemuli.” (Maraki 3:7) Yahwe namanya nk’oku twine obuceke obutwikara niturwanisa. Baitu nagonza tugume kandi turwanise ebibi. (Isaya 55:7) Obuturakikora, Yahwe naraganiza kutuha amaani agaratukonyera kusingura ebitekerezo byona ebibi.​—Okubanza 4:7.

OYERINDE KUBIIHWABIIHWA

7. Kiki ekyaletiire Sulemani kuferwa enkoragana ye na Yahwe?

7 Sulemani obwakaba akyali muto, akaba aine enkoragana nungi na Yahwe. Yahwe akamuha amagezi maingi kandi akamuha omulimo omukuru ogw’okwombeka yekaru nyamurungi omu Yerusalemu. Baitu Sulemani akaita enkoragana ye na Yahwe. (1 Ekyabakama 3:12; 11:1, 2) Yahwe akaba ahaire ekiragiro ekirukwoleka ngu omukama tasemeriire kukanyisa “abakazi omutimagwe gutahaba.” (Ekyebiragiro 17:17) Sulemani akacwa ekiragiro kinu. Obwire bukahika yahikya abakazi 700 n’abazaana 300! (1 Ekyabakama 11:3) Abakazi abarukukira obwingi abayaswire baramyaga abaruhanga ab’ebisuba kandi bakaba banyamahanga. Nahabweki Sulemani akongera yacwa ekiragiro kindi ekyali nikitanga kuswera abanyamahanga.​—Ekyebiragiro 7:3, 4.

8. Sulemani akabihiza ata Yahwe?

8 Mporampora, Sulemani akatandika kugaya ebiragiro bya Yahwe. Obwire bukahika yakorra kimu ebintu ebibi. Akombekera ruhanga omukazi ow’ebisuba ayayetwaga Asitoresi na ruhanga ow’ebisuba arukwetwa Kemosi ebyoto kandi yatandika kuramya abaruhanga banu, uwe n’abakazi be. Kandi ebyoto binu Sulemani akabyombeka ha rusozi orukaba ruroleriire Yerusalemu, orubuga nambere uwe wenyini akaba ayombekiire Yahwe yekaru! (1 Ekyabakama 11:5-8; 2 Ekyabakama 23:13) Sulemani nasobora kuba yayebihabihire nagamba ngu obwaraikara nahonga ebihongwa ha yekaru ya Yahwe, Yahwe tarukwija kuta omutima ha bikorwa bye ebibi.

9. Kiki ekyabaireho Sulemani obuyayangire kuhondera obuhabuzi bwa Ruhanga?

9 Baitu ekintu ekibi Yahwe tasobora kukiitira eriiso. Baibuli negamba: “[Yahwe yabihirirwa] Sulemani baitu omutimagwe gwahinduka okuruga hali [Yahwe].” Ruhanga akaba alengereho kukonyera Sulemani. Yahwe akamubonekera “emirundi ebiri, yamuragira ebyekigambo kinu, aleke okukuratira abacwezi: baitu atakwate eki [Yahwe] yaragiire.” Ekyarugiremu Yahwe akaleka kumusiima n’okumusagika. Yahwe ataikirize oruzaro rwa Sulemani kulema Isareri yoona, kandi emyaka nyingi eyahondireho bakatunga ebizibu bingi.​—1 Ekyabakama 11:9-13.

10. Kiki ekisobora kusiisa enkoragana yaitu na Yahwe?

10 Kakuba tunywana abantu abatarukwetegereza endengo za Yahwe kandi batarukuzitamu ekitiinisa, nibasobora kuhindura entekereza yaitu n’okusiisa enkoragana yaitu nauwe. Abanywani ab’omulingo gunu nibasobora kuba bali omu kitebe, baitu bataine enkoragana nungi na Yahwe. Rundi nibasobora kuba abanyabuzaale, abataahi, abakozi bagenzi baitu, abeegi bagenzi baitu abatarukuramya Yahwe. Kakuba twikara n’abantu abatarukuhondera emisingi ya Yahwe, nibasobora kutusiisa nitumalirra tuferiirwe enkoragana yaitu na Yahwe.

Abantu abokira kwikara nabo bakwataho bata enkoragana yawe na Yahwe? (Rora akacweka 11)

11. Kiki ekiratukonyera kukomamu abanywani abarungi?

11 Soma 1 Abakolinso 15:33. Abantu abarukukira obwingi baba n’emu ha miringo emirungi. Kandi tikirukumanyisa ngu abantu abatali baheereza ba Yahwe bakora ebintu bibi obwire bwona. Naiwe nosobora kuba omanyire abantu aba mulingo ogu. Hati eki nikiba nikimanyisa ngu bali banywani abarungi? Banza oyekaguze: Bakwataho bata enkoragana yange na Yahwe? Bankonyera kwirra haihi na Ruhanga? Abantu ba mulingo gunu, bintu ki ebibatwara kuba bikuru muno? Ebibabaza bikira kwetoroora hali ki? Bakira kubazaho sente, ebintu ebiri ha mulembe, ebyoma byakalimagezi, eby’okwesemeza, hamu n’ebintu bindi ebingi? Bali bantu abakira kujunaana abandi rundi abakira kusongamu abandi akaara? Bagonza kuhemura omu kusandaara kwabo? Yesu akaha obuhabuzi oburukugamba ngu: “[Ebiijura] omu mutima, akanwa nibyo kagamba.” (Matayo 12:34) Obworarora ngu abantu ab’okira kuba nabo nibasiisa enkoragana yaawe na Yahwe, gira ekiwakoraho! Kehyaho obwire obwomara nabo, kandi obukiraaba kisobokere, becwereho kimu.​—Enfumo 13:20.

YAHWE NAGONZA TUBE BESIGWA HALUWE

12. (a) Yahwe akagambira ki Abaisareri obubakaba nibakyaruga omu ihanga lya Misiri? (b) Abaisareri bakagarukamu bata Ruhanga obuyabasabire kuba besigwa?

12 Ekyahikire hali Abaisareri Yahwe obuyabajunire kuruga omu Misiri nikisobora kutwegesa isomo. Abantu obubayesoroliize hansi y’Orusozi Sinai, Yahwe akabeyoleka omu mulingo ogurukuhuniriza! Bakarora ekicu ekirukwiragura, omurabyo, hamu n’omwika, kandi bakahurra enkuba hamu n’iraka ly’amaani nk’ely’engwara. (Okuruga 19:16-19) Hanyuma bakahurra Yahwe nayesoborraho nka “Ruhanga wihali.” Akaraganiza ngu akaba nagenda kuba mwesigwa hali abo abaakumugondeze kandi bakorobera ebiragiro bye. (Soma Okuruga 20:1-6.) Yahwe akaba nagambira Abaisareri ngu kakuba baikara ha rubaju rwe, nauwe yakwikaire ha rubaju rwabo. Kakuba naiwe wali omu Baisareri abo, wakwehuliire ota hanyuma y’okuhurra ebigambo bya Yahwe? Tomanya naiwe wakugarukiremu nk’oku Abaisareri bagambire: “Ebigambo byona [Yahwe] ebyagambire turabikoraga.” (Okuruga 24:3) Baitu hakarabaho obwire buke habaho ekintu ekyalengere obwesigwa bw’Abaisareri hali Yahwe. Eki kikaba kintu ki?

13. Kiki ekyalengere obwesigwa bw’Abaisareri?

13 Abaisareri bakatiina muno habw’omulingo Yahwe yabolekere amaani ge, nahabweki Musa akatemba ha Rusozi Sinai yabaza na Yahwe omu kiikaro kyabo kubaza nauwe. (Okuruga 20:18-21) Baitu Musa obuyagenzere ha rusozi, akamarayo obwire bwingi atakagarukire omu nkambi y’Abaisareri. Hali Abaisareri, kikazooka nk’abasigirweho bataine omwebembezi. Baakukozere ki? Nikisobora kuba ngu Abaisareri bakaba nibesiga muno Musa ow’akaba ali muntu buntu arukubebembera. Baketuntura muno bagambira Aroni bati: “Imuka, otukorre baruhanga abaratwebemberaga; baitu Musa ogu, omusaija ayatuihire omu Misiri, titumanyire okwabaire.”​—Okuruga 32:1, 2.

14. Abaisareri bakebihabiha bata omu ntekereza yabo, kandi Yahwe akehurra ata?

14 Abaisareri bakaba bakimanyire kurungi ngu kibi kuramya ebisisani. (Okuruga 20:3-5) Baitu omu dakiika emu bakaba batandikire ira kuramya akanyana ak’ezaabu! N’obubacwire ekiragiro kya Yahwe, bakatandika kwebihabiha nibatekereza ngu bakaba bali ha rubaju rwe. Aroni akahika n’okweta omukoro gunu ogw’okuramya akanyana “obugenyi hali [Yahwe]”! Yahwe akakora ki? Akagambira Musa ngu abantu “besisire” kandi barugire “omu muhanda ogunabaragiire” kugenderamu. Ekintu kinu kikabihiza muno Yahwe yahika n’okugonza kuhwerekereza ihanga lyona.—Okuruga 32:5-10.

Yahwe akaha Abaisareri omugisa gw’okwoleka obubaraaba nibagonza kuba ha rubaju rwe

15, 16. Musa na Aroni bakoleka bata ngu bakaba bali ha rubaju rwa Yahwe? (Rora ekisisani ekiri ha rupapura 15.)

15 Baitu Yahwe Ruhanga aine embabazi nyingi. Akacwamu kutahwerekereza ihanga lyona. Akabaha omugisa gw’okwoleka obubaraaba nibagonza kuba ha rubaju rwe. (Okuruga 32:14) Musa obuyarozere abantu nibatokera haiguru, nibazina, kandi nibacekeca omu maiso g’ekisisani, akakikwata yakisasangura kyona kuhika obukyafokere nsano. Hanyuma akatokera haiguru nagamba ati: “Omuntu wena ali habwa [Yahwe], aije namberendi,” kandi “abana ba Levi bona bayesoroza namberali.”​—Okuruga 32:17-20, 26.

16 Nobukiraaba ngu Aroni nuwe akaba akozere akanyana k’ezaabu, akegarukamu, uwe n’Abalevi abandi bacwamu kuba ha rubaju rwa Yahwe. Abantu banu abake bakakyolekera kimu ngu bakaba batarukugonza kuba ha rubaju rw’abasiisi abandi. Bakakora encwamu nungi habwokuba ha kiro eki kyonyini, hakafa abantu enkumi n’enkumi abaramize akanyana ako ak’ezaabu. Baitu ababaire ha rubaju rwa Yahwe bakakira kandi Yahwe akaraganiza kubaha emigisa.​—Okuruga 32:27-29.

17. Kiki ekiturukwegera omu bigambo bya Paulo obuyabalize ha kanyana ak’ezaabu?

17 Eki nikitwegesa ki? Omukwenda Paulo akagamba: “Ebigambo binu bikafoka nkebyokurorraho halitwe,” nukwo naitwe tuleke kuba “abaramya ebisisani.” Paulo akagamba ngu ebintu binu “bikahandiikwa obwokutuhabura itwe abaiziirwe empero zensi. Nukwo anyakutekereza ayemeriire, ayerinde atagwa.” (1 Abakolinso 10:6, 7, 11, 12) Nk’oku Paulo yagambire, n’abaheereza ba Yahwe nibasobora kutandika kukora ebibi. Nibasobora kuba nibatekereza ngu Yahwe nakyabasiima. Baitu omuntu kugamba ngu nagonza kuba munywani wa Yahwe, rundi kweyeta munywani wa Ruhanga tikirukumanyisa ngu Yahwe namusiima.​—1 Abakolinso 10:1-5.

18. Kiki ekisobora kutuletera kuhuguka kuruga hali Yahwe, kandi biki ebisobora kurugamu?

18 Musa obuyahingwizemu obwire Abaisareri obubakaba nibamunihirramu kugaruka kuruga ha Rusozi Sinai, bakatandika kwetuntura. Naitwe nitusobora kwetuntura kakuba tutandika kutekereza ngu empero ekereriirwe. Nitusobora kwesanga tutandikire kutekereza ngu ebirungi Yahwe aturaganiize ebirukwija kubaho omu bwire bw’omu maiso tibikabaire, rundi ngu ebintu ebirungi muno ebya mulingo ogu tibisobora kubaho, kandi kinu nikisobora kutuletera kufaaho muno ebiturukugonza hatali Yahwe eby’arukugonza. Kakuba tuterinda, nitusobora kwesanga tutandikire kuhuguka kuruga hali Yahwe kandi tutandikire n’okukora ebintu ebitukaba tutarukunihira ngu nitusobora kukora.

19. Kintu ki ekitusemeriire kwikara nitwijuka, kandi habwaki?

19 Yahwe nagonza tumworobere omu buli kimu kandi turamye uwe wenka. (Okuruga 20:5) Habwaki nagonza tukole tuti? Habwokuba natugonza. Kakuba tutakora Yahwe ebyarukugonza, nitwija kuba nitukora Setani ebyarukugonza, kandi eki nikiija kuturugiramu akabi. Paulo akagamba: “Timurukusobora okunywa ha mpwahwa ya [Yahwe], na ha mpwahwa yabacwezi: Timurukusobora okubagana aha meza ya [Yahwe], nemeza yabacwezi.”​—1 Abakolinso 10:21.

IKARA HAIHI NA YAHWE!

20. Yahwe nasobora kutukonyera omu mulingo ki obuturukuba tukozere ensobi?

20 Kaini, Sulemani, hamu n’Abaisareri boona bakaba baine omugisa gw’okwegarukamu n’okuhindura ha ngeso zabo embi. (Engeso Ezabakwenda 3:19) Kinu nikyolekera kimu ngu Yahwe tarahuka kuleka omuntu habwokuba ngu bakozere ensobi. Tekerezaho omulingo yaganyire Aroni. Biro binu Yahwe natuha obuhabuzi bwingi nukwo butukonyere kutakora ebibi. Akozesa Baibuli, ebitabu ebiterwa omwiru omwesigwa, hamu n’Abakristaayo abandi. Obuturahuliiriza obuhabuzi bwe tukabuhondera, tukigumye ngu naija kutugirra embabazi.

21. Tusemeriire kukora ki kakuba obwesigwa bwaitu bulengwa?

21 Yahwe atwolekere embabazi ze ezitukaba tutasemeriire habwokuba aine ekigendererwa. (2 Abakolinso 6:1) Nizituha omugisa “okwanga obutatina Ruhanga nokwegomba okwomunsi.” (Soma Tito 2:11-14.) Twikale tumanyire ngu omu businge bunu obuturumu, nihaija kubaho ebintu ebiraikara nibirenga obwesigwa bwaitu hali Yahwe. Weheyo kugumira ha rubaju rwa Yahwe, otinege “[Yahwe] Ruhanga wawe; nuwe [okorrege], kandi nuwe oragumahoga”!​—Ekyebiragiro 10:20.