1. Kutiina Ruhanga nikimanyisa ki, kandi habwaki abarukugonza Yahwe basemeriire kuba n’okutiina kunu?

ABAKRISTAAYO bagonza Ruhanga kandi bamutiina. Abantu abamu nibasobora kutekereza ngu tikirukusoboka kutiina Ruhanga kandi h’akaire nuko kamu tukamugonza. Okutiina Ruhanga okuturukubazaaho tikuli nukwo okw’okwehurra oyeralikiriire. Nitugenda kubazaaho okutiina okw’embaganiza. Abantu abaine okutiina okwa mulingo gunu batamu Ruhanga ekitiinisa kuruga ha mutima. Tibagonza kubiihiza Ise bo ow’omu iguru habwokuba tibarukugonza kusiisa enkoragana yabo nauwe.​—Zab. 111:10; Nfu. 8:13.

2. Kusigikirra ha bigambo by’Omukama Daudi ebiri omu Zabuli 86:11, bintu ki ebibiri ebiturukwija kubazaaho?

² Soma Zabuli 86:11. Kakuba otekerezaaho muno ebigambo ebi, n’okirorra kimu ngu Daudi akaba amanyire habwaki kiri kikuru kutekamu Yahwe ekitiinisa eky’amaani. Katurole omulingo tusobora kuteeka omu nkora ebigambo Daudi yabalize. Eky’okubanza, nitwija kwetegereza ensonga ezimu habwaki tusemeriire kutamu ibara lya Ruhanga ekitiinisa eky’amaani. Ekyakabiri, nitwija n’okubazaaho omulingo tusobora kwoleka ngu nitutamu ibara lya Ruhanga ekitiinisa omu bwomeezi bwaitu obwa buli kiro.

3. Kiki Musa ekiyarozere ekisobora kuba kyamukonyiire kwikara natamu ibara lya Ruhanga ekitiinisa eky’amaani?

³ Tekerezaaho omulingo Musa yayehuliiremu obuyayolekerwe ekitiinisa kya Yahwe nikirabaho obwakaba ali omu mwatika gw’ibaale.  Eki nikisobora kuba nikyo kintu ekirukukirayo kuhuniriza omuntu wena ekiyaboine Yesu Kristo atakaizire omu nsi. Musa akahurra ebigambo binu ebisobora kuba byabaziibwe malaika ngu: “[Yahwe, Yahwe], Ruhanga aijuire okuganyira kandi owembabazi, aikaraho okutabihirwa, asagire ebyokuganyira namazima; nagirra embabazi enkumi nenkumi, alekera okutahikirra nokusisa nekibi.” (Kurug. 33:17-23; 34:5-7) Musa nasobora kuba yaijukaga ekyabaireho buli murundi yakozesaaga ibara Yahwe. Kandi enu niyo ensonga habwaki Musa yatereriire Abaisaleri ati: “Otinege ibara linu eryekitinisa kandi eryokutinwa.”​—Bir. 28:58.

4. Kiki ekisobora kutukonyera kweyongera kutamu Yahwe ekitiinisa?

⁴ Obututekerezaaho ibara Yahwe, tusemeriire n’okwecumitirizaaho mukama w’ibara eri. Kandi tusemeriire n’okutekerezaaho emiringo ye nk’amaani, amagezi, obwinganiza, n’okugonza. Kakuba tutekerezaaho emiringo ye enu hamu n’endi ey’aine, nikisobora kutuletera kumutamu ekitiinisa kingi.​—Zab. 77:11-15.

5-6. (a) Ibara lya Ruhanga nirimanyisa ki? (b) Kusigikirra ha Okuruga 3:13, 14 hamu na Isaya 64:8, miringo ki Yahwe asobozesa ebintu kubaho?

⁵ Kiki ekitumanyire h’amakuru g’ibara lya Ruhanga? Abakugu baingi nibaikiriza ngu ibara Yahwe nirisobora kuba nirimanyisa “Aletera ebintu kubaho.” Amakuru ag’ibara linu nigatwijukya ngu busaho kintu kyona ekisobora kulemesa Yahwe kukora eky’arukugonza. Omu mulingo ki?

⁶ Yahwe akora ebintu kuraba omu kufooka kyona ekirukwetaagisa kuhikiriza ekigendererwa kye. (Soma Okuruga 3:13, 14.) Ekigambo eky’Oruheburaniya ekihindurwa “Ndi nkokundi” nikisobora kuhindurwa “Ninyija Kufooka Kyona Ekincwiremu Kufooka.” Omu bitabu byaitu twikaire nitwekambisibwa kutekerezaaho omulingo gwa Yahwe gunu ogurukuhuniriza. Yahwe nasobora n’okusobozesa abahereeza be abatahikiriire kufooka ekirukwetagisa kumuheereza n’okuhikiriza ekigendererwa kye. (Soma Isaya 64:8.) Omu miringo enu Yahwe ahikiriza ebyaba n’agonza kukora. Busaho  kintu kyona ekisobora kumulemesa kuhikiriza ebigendererwa bye.​—Is. 46:10, 11.

7. Nitusobora tuta kweyongera kusiima Isiitwe ow’omu iguru?

⁷ Nitusobora kweyongera kusiima Isiitwe ow’omu iguru kuraba omu kwecumitirizaaho ebiyakozere kandi n’eby’atusobozeseze kukora. Ekyokurorraho, obutwecumitirizaaho ebintu ebirukuhuniriza ebiyahangire kituletera kumutamu muno ekitiinisa. (Zab. 8:3, 4) Kandi obutwecumitirizaaho Yahwe eky’atuletiire kufooka nukwo tukole eby’agonza kituletera kumutamu muno ekitiinisa. Mananu kwo ibara Yahwe ly’embaganiza muno! Niritwarramu byona ebirukukwata hali Isiitwe, eby’atukoliire, kandi n’eby’arukugenda kutukorra.​—Zab. 89:7, 8.

8. Kusigikirra ha Ekyebiragiro 32:2, 3, Yahwe nagonza abaheereza be batwaze bata ibara lye?

⁸ Obuhakaba nihaburayo akaire kake Abaisaleri bataahe omu Nsi ey’Ekaba Eraganiziibwe, Yahwe akegesa Musa ekizina. (Bir. 31:19) Musa nauwe akaba asemeriire kwegesa abantu ekizina kinu. (Soma Ekyebiragiro 32:2, 3.) Obuturukwecumitirizaaho orukarra orwa 2 n’orwa 3, nitukirorra kimu ngu Yahwe tarukugonza ibara lye liserekwe, rundi abantu batiine kulyatura ngu habwokuba niryera muno. Nagonza buli omu wena alimanye. Abaisaleri bakatunga omugisa ogw’amaani ogw’okuhurra Musa n’abegesa hali Yahwe hamu n’ibara lye ery’ekitiinisa. Ebintu Musa y’abegeseze bikabahuumuza kandi by’abagarramu amaani nk’oku enjura erukugwa mpora mpora ekonyera ebimera kukura kurungi. Kiki ekitusobora kukora kurora ngu naitwe twayegesa omu mulingo nk’ogu?

9. Nosobora ota kweza ibara lya Ruhanga?

⁹ Obuturukuba nitutebeza nju ha nju, rundi omu rwijwire nitusobora kukozesa Baibuli kwoleka abantu ibara lya Ruhanga, Yahwe. Nitusobora kubaha ebintu ebirungi nk’ebitabu byaitu, kubooleka vidiyo, hamu n’ebintu ebiri ha mukura gwaitu oguhaisa Yahwe ekitiinisa. Obuturukuba tuli ha mulimo, ha isomero, rundi tuli ha rugendo, tuserre omugisa ogw’okubazaaho n’abantu ebirukukwata hali Ruhanga waitu omurungi. Obutugambira abantu abatutangatangana ekigendererwa Yahwe ainiire abantu hamu n’ensi, nitwija kuba nitubakonyera kumanya nk’oku Yahwe n’abagonza muno. Kandi obutubagambira ebirukukwata hali Isiitwe ow’okugonza, tuba nitukonyera omu kweza ibara lye, habwokuba tubakonyera kurora ebisuba ebibaabegeseze hali Yahwe. Ebintu ebitwegesa abantu kuruga omu Baibuli nibyo birukukirrayo kimu kuhuumuza omu kasumi kanu.​—Is. 65:13, 14.

10. Obuturaaba nitwegesa abantu Baibuli habwaki tutasemeriire kugarukira ha kubegesa ebiragiro n’emisingi ya Ruhanga byonka?

¹⁰ Obuturaaba nitwegesa abantu Baibuli, tusemeriire kubakonyera kumanya kandi n’okukozesa ibara lya Ruhanga. Kandi nitugonza n’okubakonyera kumanya Yahwe kurungi. Kinu turakihikiriza obuturagarukira ha kubegesa ebiragiro bya Ruhanga n’emisingi ye byonka? Omwegi wa Baibuli omurungi nasobora kwega ebiragiro bya Ruhanga kandi akabigonza muno. Baitu omwegi ogu arayorobera Yahwe habw’okumugonza? Ijuka ngu Hawa akaba amanyire ekiragiro kya Ruhanga, baitu uwe na Adamu bakaba batarukugonza Ruhanga ay’abahaire ekiragiro eki. (Kub. 3:1-6) Nahabweki titusemeriire kugarukira ha kwegesa abantu ebiragiro n’emisingi ya Ruhanga.

11. Obuturukuba nitwegesa abeegi baitu ebiragiro bya Ruhanga n’emisingi ye, nitusobora tuta kubakonyera kumugonza?

¹¹ Ebiragiro bya Yahwe hamu n’emisingi ye birungi kandi bitugasira. (Zab. 119:97, 111, 112) Baitu nikisobora kugumira abeegi ba Baibuli  kwetegereza ensonga enu kakuba batakyetegereza ngu Yahwe akabiteekaho habwokuba n’atugonza. Nahabweki nitusobora kukaguza abeegi baitu tuti: “Notekereza habwaki Ruhanga naturagira rundi natutanga ekintu kinu? Kinu nikitwegesa ki haliwe?” Kakuba tukonyera abeegi baitu kutekerezaaho Yahwe, kandi n’okugonza ibara lye ery’ekitiinisa, nitwija kubahika ha mutima. Abeegi baitu nibaija kugonza Ruhanga kandi bagonze n’ebiragiro bye. (Zab. 119:68) Nibaija kweyongera kuguma omu kwikiriza kandi nibaija n’okusobora kugumira okulengesebwa okw’amaani.​—1 Kol. 3:12-15.

12. Omutima gwa Daudi gukabaganizibwamu guta, kandi kiki ekyarugiremu?

¹² Bimu ha bigambo ebikuru ebiri omu Zabuli 86:11 nibyo ngu “oteranize ahamu omutima gwange.” Omukama Daudi akaterekerezebwa Ruhanga kuhandika ebigambo ebi. Omu bwomeezi bwe, Daudi akarora nk’oku kyanguhire kuleka omutima gukabaganizibwamu. Kiro kimu, obw’akaba ali ha rusu rw’enju ye akarora omukazi ow’omusaija ndi nayoga. Omu kasumi ako, omutima gwa Daudi gwali guhikiriire rundi gubaganizibwemu? Akaba amanyire ekiragiro kya Yahwe ekirukugamba ngu: “Otalyegomba mukazi wa mutahi wawe.” (Kurug. 20:17) Baitu akagumizaamu amuroleriire. Omutima gwe gukabaganizibwamu habwokuba akaba ayegombere omukazi ogu Basiseba kandi akaire nuko kamu nagonza kusemeza Yahwe. N’obukiraaba ngu Daudi akaba amazire akasumi kakooto nagonza kandi natiina Yahwe, akaikiriza kuhondera okwegomba kwe okubi. Omu kaire ako, Daudi akakora ebintu ebibi. Kinu kikajumisa ibara lya Ruhanga. Kandi Daudi akaletera n’abantu abataine omusango kuhikwaho akabi otwaliiremu n’abo muka ye.​—2 Sam. 11:1-5, 14-17; 12:7-12.

13. Nitumanya tuta ngu omutima gwa Daudi gukongera gw’afooka oguhikiriire?

¹³ Yahwe akahana Daudi kandi yayongera yatunga enkoragana enungi nauwe. (2 Sam. 12:13; Zab. 51:2-4, 17) Daudi akaijuka ebizibu ebyarugiremu obuyaikiriize omutima gwe kubaganizibwamu. Ebigambo bye ebirukusangwa omu Zabuli 86:11 nibisobora kuhindurwa: “Ompe omutima ogutabaganiziibwemu.” Tugambe ngu Yahwe akakonyera Daudi kuba n’omutima oguhikiriire? Ego, hanyuma y’akasumi Ekigambo kya Ruhanga kikooleka ngu ‘omutima gwe . . . gukahikirra hali Mukama Ruhanga we.’​—1 Bakam. 11:4; 15:3.

14. Kiki ekitusemeriire kwekaguza, kandi habwaki?

¹⁴ Ekyokurorraho kya Daudi nikitugarramu amaani kandi nikituletera kwegendereza. Okugwa kwa Daudi omu kibi eky’amaani, nikyoleka  ngu abaheereza ba Ruhanga kasumi kanu basemeriire kwegendereza. Tube nubwo twatandika kuheereza Yahwe, rundi tumazire emyaka nyingi nitumuheereza, tusemeriire kwekaguza, ‘Nyanga emitego eya Sitaani akozesa kulengaho kubaganizaamu omutima gwange?’

15. Kutiina Ruhanga nikisobora kita kutulinda obuturora ebisisani ebisobora kutuletera okwegomba okubi?

¹⁵ Ekyokurorraho, obw’orora ekisisani ha tivi, rundi ha intaneeti ekisobora kukuletera okwegomba okubi, okora ki? Nikisobora kukwanguhira kugamba ngu ekisisani eki rundi vidiyo egi teri y’orwanju muno. Baitu nikisobora kuba kintu Sitaani eky’asobora kukozesa kubaganizaamu omutima gwawe. (2 Kol. 2:11) Ekisisani eki nikisobora kusisana n’embaani ey’ekozesebwa kubaganizaamu empinju y’omuti enkooto. Omuntu abanza kucumita embaani omu mpinju egi hagati nambere abandize kwasa. Omuntu ogu obw’ayongera kuteera embaani egi, empinju ey’ebaganizaamu. Ekisisani ekirukuzooka nk’ekitali kibi muno ekiturora ha tivi rundi ha intaneeti nikisobora kusisana n’embaani. Kurora ebintu ebirukuzooka nk’ebitali bibi muno, nikisobora kuletera omuntu kusiisa omu maiso ga Yahwe. Nahabweki otaikiriza ekintu kyona kutaaha omu mutima gwawe! Kandi gwikaze guhikiriire nukwo osobole kutiina ibara lya Yahwe!

16. Bikaguzo ki eby’osobora kwekaguza kakuba oyohebwa?

¹⁶ Ohireho kukozesa ebisisani eby’orwanju, Sitaani akozesa n’ebintu ebindi bingi kutwohya. Twetwaza tuta kinu obukibaho? Nikisobora kwanguha kutekereza ngu ebintu ebi tibiri bibi muno. Ekyokurorroho, nitusobora kutekereza ngu: ‘Nk’oku ntasobora kubingwa omu kitebe habw’okukora ekintu kinu, kiine kuba kitali kibi muno.’ Entekereza enu tehikire nakake. Kirungi twekaguze ebikaguzo nka binu: ‘Sitaani nalengaho kukozesa ekintu kinu kubaganizaamu omutima gwange? Kakuba  mpondera okwegomba kwange okubi, ninsobora kujumisa ibara lya Yahwe? Ekikorwa kinu nikiija kunyiriza haihi na Ruhanga wange, rundi kunyiriza hara nauwe?’ Kirungi kwecumitirizaaho ebikaguzo nk’ebi. Saba Yahwe akukonyere obigarukemu omu mananu kandi otarukwebiihabiiha. (Yak. 1:5) Kukora ekintu kinu nikisobora kukulinda muno. Nikisobora n’okukukonyera kuba mumanzi nka Yesu ayayangire kugwa omu kwohebwa n’agamba ati: “Rugaho, genda Setani!”​—Mat. 4:10.

17. Habwaki omutima ogubaganizibwemu gutasobora kukukonyera? Bazaaho ekyokurorraho.

¹⁷ Kakuba omutima gwawe guba gubaganiziibwemu, tigurukwija kukukonyera. Teramu akasisani, abazaani bali ha tiimu emu kandi tibarukukoragana. Abamu nibagonza kwekorra ibara, abandi tibarukugonza kuhondera ebiragiro eby’omuzaano, kandi abandi nibarabyamu omutendeki wabo amaiso. Tikyanguhire tiimu ya mulingo ogu kusinga omuzaano. Baitu tiimu ey’erukukwataniza kyanguhire muno kusinga. Kakuba ebitekerezo byawe, ebintu eby’orukwegomba, hamu n’enyehurra yaawe bikwataniza hamu omu kukukonyera kuheereza Yahwe, noija kusisana na tiimu ey’obusinguzi. Oijuke ngu Sitaani nagonza kubaganizaamu omutima gwawe. Nagonza ebitekerezo byawe, ebintu eby’orukwegomba, hamu n’enyehurra yaawe bikuletere kulemwa kworobera emisingi ya Yahwe. Baitu kusobora kuheereza Yahwe, omutima gwawe gwona gusemeriire kuba guhikiriire. (Mat. 22:36-38) Nahabweki, otaliikiriza Sitaani kubaganizaamu omutima gwawe!

18. Kusigikirra ha bigambo ebiri omu Mika 4:5, kiki iwe eky’ocwiremu kukora?

¹⁸ Nka Daudi, naiwe saba Yahwe oti: “Oteranize ahamu omutima gwange okutina ibara lyawe.” Kora kyona ekirukusoboka kukorra ha kusaba kwawe. Buli kiro kigumye ngu encwamu zoona ez’orukukora zibe z’amaani rundi ntainto, nizooleka ngu n’otiina ibara lya Ruhanga ey’ekitiinisa. Kinu obw’orakikora noija kuhaisa ibara lya Ruhanga ekitiinisa, nk’oku oli omu h’Abakaiso ba Yahwe. (Nfu. 27:11) Kandi itwena nitwija kusobora kugamba nka nabbi Mika ayagambire ati: “Turagenderaga omu ibara lya [Yahwe] Ruhanga waitu ebiro nebiro.”​—Mik. 4:5.