Genda ha biroho

Genda ha rukarra rw'ebirumu

EKICWEKA KY’OKWEGA 45

Mugumizeemu Nimwolekangana Okugonza Okutalekera

Mugumizeemu Nimwolekangana Okugonza Okutalekera

“Buli omu ayoleke mugenzi we okugonza okutalekera hamu n’embabazi.”​—ZEK. 7:9, NWT.

EKIZINA 107 Ekyokurorraho kya Ruhanga eky’Okugonza

EBITURAYEGA *

1-2. Nsonga ki enungi ezitwine ezisemeriire kutuletera kwolekangana okugonza okutalekera?

TWINE ensonga enungi habwaki tusemeriire kwolekanga okugonza okutalekera. Ezimu halizo niziha? Enfumo zinu kuruga omu Baibuli nizitukonyera kugarukamu ekikaguzo eki. Nizigamba ziti: “Okugonza okutalekera hamu n’obwesigwa otalibireka kukurugaho. . . . Nukwo olibona okusiimwa kandi omanywe nk’omuntu ow’okwetegereza omu maiso ga Ruhanga n’abantu.” “Omusaija [ow’okugonza okutalekera] akora kurungi obwomezibwe wenka.” “Anyakuhondera okuhikirra [n’okugonza okutalekera] abona obwomezi.”​—Nfu. 3:3, 4, NWT; 11:17; 21:21.

2 Enfumo zinu nizibazaaho ensonga isatu habwaki tusemeriire kwoleka okugonza okutalekera. Kwoleka okugonza okutalekera kitufoora b’omuhendo omu maiso ga Ruhanga. Eyakabiri, obutwoleka okugonza okutalekera twegasira itwenka. Ekyokurorraho tutunga abanywani nfe na nfe. Eyakasatu, kwoleka okugonza okutalekera nikiija kutuletera kutunga emigisa omu kasumi ak’omu maiso, otwaliiremu n’obwomeezi obutahwaho. Mali, twine ensonga enungi habwaki tusemeriire kworobera ebigambo bya Yahwe ebirukugamba biti: “Buli omu ayoleke mugenzi we okugonza okutalekera hamu n’embabazi.”​—Zek. 7:9, NWT.

3. Bikaguzo ki ebiturukwija kubazaaho omu kicweka kinu?

3 Omu kicweka kinu nitugenda kubazaaho ebyokugarukamu eby’ebikaguzo bbina. Nibaha abatusemeriire kwoleka okugonza okutalekera? Kiki ekiturukwega kuruga omu kitabu kya Rusi ha kugonza okutalekera? Nitusobora tuta kwoleka okugonza okutalekera omu kasumi kanu? Nitwija kugasirwa tuta obuturayoleka okugonza okutalekera?

NIBAHA ABATUSEMERIIRE KWOLEKA OKUGONZA OKUTALEKERA?

4. Nitusobora tuta kwegera ha kyokurorraho kya Yahwe eky’okwoleka okugonza okutalekera? (Marako 10:29, 30)

4 Ekicweka ekyahoire kikatukonyera kwetegereza ngu Yahwe ayoleka okugonza okutalekera hali abo bonka abamugonza, kandi abamuheereza. (Dan. 9:4) Nitugonza ‘kukuratiraga omulingo gwa Ruhanga nk’abaana abarukugonzebwa.’ (Bef. 5:1) Nahabweki nitugonza kwoleka ab’oruganda na banyaanya itwe okugonza okutalekera.​—Soma Marako 10:29, 30.

5-6. Okugonza okwa buli kiro nikwahukana kuta n’okugonza okutalekera?

5 Busaho kugurukyagurukya, obutwetegereza kurungi amakuru ag’okugonza okutalekera kitukonyera kweyongera kukwoleka Abakristaayo bagenzi baitu. Kusobora kwetegereza kurungi amakuru ag’okugonza okutalekera, leka turole nk’oku kurukwahukana n’okugonza kwa buli kiro. Leka tubazeeho ekyokurorraho.

 6 Ekyokurorraho kimu eky’okugonza okwa buli kiro, nikyo eky’abantu ba Merita abaakonyire abantu otwaliiremu n’omukwenda Paulo abakaba bali omu lyato eryacwekere. Amaizi gakabatwara ha kizinga kya Merita. N’obukiraaba ngu abantu ba Merita bakaba batabamanyire kandi batabaineho akakwate, bakabakunira kandi babooleka okugonza kwingi muno. (Eng. 28:2, 7) Amakune gaabo gakooleka embabazi, baitu bakaba batakyetekaniriize kandi bakagooleka abantu ababakaba batamanyire. Nahabweki kunu kukaba kugonza okwa buli kiro, baitu kutabe kugonza okutalekera.

7-8. (a) Kiki ekiretera omuntu kwoleka okugonza okutalekera? (b) Habwaki nitwija kubazaaho enkarra ezimu kuruga omu kitabu kya Rusi?

7 Embaganiza hagati y’okugonza okwa buli kiro okutubalizeeho omu  kacweka ka 6 n’okugonza okutalekera, ha nsonga habwaki omuntu akwoleka. Habwaki abaheereza ba Ruhanga abarukubazibwaho omu Baibuli baayolekere okugonza okutalekera? Abo abayolekere okugonza okutalekera batakikole habwokuba basemeriire kukikora, baitu bakakikora begondiize. Tekerezaaho ekyokurorraho kya Daudi. Omutima gwe gukamuleetera kwoleka munywani we Yonasani ouyagonzaaga muno okugonza okutalekera n’obukiraaba ngu ise Yonasani akaba n’agonza kumwita. Hanyuma y’emyaka kurabaho Yonasani amazire kufa, Daudi akagumizaamu n’ayoleka mutabani wa Yonasani Mefibosesi okugonza okutalekera.​—1 Sam. 20:9, 14, 15; 2 Sam. 4:4; 8:15; 9:1, 6, 7.

8 Nitusobora kwega bingi ebirukukwata ha kugonza okutalekera kuraba omu kubazaaho enkarra ezimu kuruga omu kitabu kya Rusi. Masomo ki agarukukwata ha kugonza okutalekera agatusobora kwega kuruga h’abantu abarukubazibwaho omu kitabu kinu? Nitusobora tuta kuteeka omu nkora amasomo ganu omu kitebe kyaitu? *

KIKI EKITUSOBORA KWEGA KURUGA OMU KITABU KYA RUSI HA KWOLEKA OKUGONZA OKUTALEKERA?

9. Habwaki Naomi yatekeriize ngu Yahwe akaba namurwanisa?

9 Omu kitabu kya Rusi, nitusomaho Naomi, omukamwana we Rusi, hamu Boazi omusaija ow’akaba n’atiina Ruhanga kandi ow’akaba ali munyabuzaale wa iba Naomi. Habw’enjara ey’amaani eyagwire omu Isaleri, Naomi, iba, hamu n’abatabani baabo babiri bakagenda Moabu. Obubakaba bali oku, iba Naomi akafa. Batabani be babiri bakaswera, baitu eky’obusaasi nabo bakafa. (Rus. 1:3-5; 2:1) Ebizibu binu eby’amaani bikaletera Naomi kweyongerra kimu kuhwamu amaani. Akahwamu muno amaani yahika n’okutekereza ngu Yahwe nuwe akaba namurwanisa. Wetegereze omulingo akaba n’ayehurra hali Ruhanga. Akagamba ati: “Omukono gwa [Yahwe] gurugireyo okunsaliza.” “Owobusobozi bwona ankoliire ebirukusarra.” Kandi akagamba: “[Yahwe] anyolekere kubi, kandi Owobusobozi bwona ambonaboneseze.”​—Rus. 1:13, 20, 21.

10. Kiki Yahwe ekiyakozere habw’ebigambo bya Naomi ebirukusaaliza?

10 Kiki Yahwe ekiyakozere habw’ebigambo bya Naomi ebirukusaaliza? Ataleke kukonyera omuheereza we Naomi, baitu akagumizaamu n’amwoleka embabazi. Yahwe nakyetegereza ngu “okusaalizibwa nikusobora kurarura ow’amagezi.” (Mug. 7:7, NWT) Baitu nabwo Naomi akaba nayetaaga obukonyezi nukwo asobole kurora ngu Yahwe tamulekere. Ruhanga akakonyera ata Naomi? (1 Sam. 2:8) Akakozesa Rusi kukonyera Naomi kandi n’okumwoleka okugonza okutalekera. Rusi akaba n’agonza kwoleka Naomi okugonza kandi omulingo gw’embabazi akamukonyera kutahwamu muno amaani kandi n’okumwoleka nk’oku Yahwe akaba nakyamugonza. Kiki ekiturukwega omu kyokurorraho kya Rusi?

11. Habwaki Abakristaayo baingi abaine embabazi balengaho kukonyera abo abaine obusaasi rundi abahoirwemu amaani?

11 Okugonza okutalekera kutuletera kugonza kukonyera abo abaine obusaasi rundi abahwoirwemu amaani. Kusisanaho n’omulingo Rusi yagumiire hali Naomi, ab’oruganda na banyaanya itwe baingi ab’embabazi baikara nibakonyera abo abaine obusaasi rundi abahoirwemu amaani omu kitebe. Bagonza Abakristaayo bagenzi baabo kandi baine ekihika eky’okukora kyona ekirukusoboka kubakonyera. (Nfu. 12:25, 24:10) Omukwenda Paulo akatwekambisa kukikora, obuyagambire ati: “Mwekambisege [abaine obujune] omu mutima, musagike abatanyina amani, mugumisirizege bona.”​—1 Bas. 5:14.

Kurabira omu kuhuliiriza nitusobora kukonyera ow’orunganda rundi munyaanya itwe ow’ahoirwemu amaani (Rora akacweka 12)

12. Emirundi rundi erukukira obwingi mulingo ogutusobora kukonyeramu ow’oruganda rundi munyaanya itwe ow’ahoirwemu amaani?

12 Emirundi erukukira obwingi omulingo ogurukukirayo oburungi ogw’osobora kukonyeramu ow’oruganda rundi munyaanya itwe ow’ahoirwemu amaani nugwo ogw’okumuhuliiriza kandi n’okumugumya ngu n’omugonza. Yahwe nasiima muno habw’ebi byona eby’orukukora kukonyera abaheereza be ab’omuhendo. (Baheb 6:10) Enfumo 19:17 negamba eti: “Aganyira owamasege buli ayohora [Yahwe], kandi ekirungi ekiyakozire alikimusasura.”

Rusi agumira hali nyinazaara, Naomi, kandi Orupa agarukayo Moabu. Rusi agambira Naomi ati: “Nambere ogenda, nuho ndigenda” (Rora akacweka 13)

13. Rusi akahukana ata hali Orupa, kandi habwaki encwamu ya Rusi yayolekere okugonza okutalekera? (Rora ekisisani ekya ha kyesweko.)

13 Tweyongera kwetegereza kurungi amakuru g’okugonza okutalekerea obututekerezaaho ekyahikire hali Naomi hanyuma ya iba n’abatabani be babiri kufa. Naomi obuyakimanyire ngu “[Yahwe akaba aijukire] abantube nabaha ebyokulya,” akacwamu kugaruka omu nsi y’owabu. (Rus. 1:6) Ha kubanza bakamwana be babiri bakamusendekereza kugarukayo hamu na uwe. Obubakaba nibagenda, Naomi akabesengereza emirundi esatu kugaruka Moabu. Kiki ekyabaireho? Nitusoma tuti: “Orupa yanywegera nyinazara [yagarukayo]; baitu Rusi yamugumiraho.” (Rus. 1:7-14) Orupa akakora Naomi ekyakaba omugambiire, kandi yagaruka Moabu. Baitu Rusi atakole ekya Naomi y’amuragiire kukora. N’obukiraaba ngu na uwe akaba aine obugabe obw’okugarukayo, habw’okugonza okutalekera, akacwamu kwikara na Naomi nukwo asobole kumukonyera. (Rus. 1:16, 17) Rusi akacwamu kwikara na Naomi ayegondiize hatali habwokuba ngu akaba asemeriire kukikora. Encwamu ya Rusi ekooleka okugonza kwonyini okutalekera. Kiki ekiturukwega kuruga omu ebi Rusi ebiyakozere?

14. (a) Omu kasumi kanu, ab’oruganda na banyaanya itwe baingi bakozere ncwamu ki? (b) Kusigikirra ha Abaheburaniya 13:16, kwefereza kwa mulingo ki okurukusemeza Ruhanga?

14 Obutuba n’okugonza okutalekera kituletera kuteekamu amaani maingi muno kusobora kukonyera abandi. Nk’oku kyali kiri omu kasumi akakara, ab’oruganda na banyaanya itwe omu kasumi kanu bolekere okugonza okutalekera hali Abakristaayo bagenzi baabo, otwaliiremu nabo ababatarukumanya. Ekyokurorraho obubakimanya ngu habaireho ekigwererezi, aho naaho bagonza kumanya omulingo basobora kukonyera. Omuntu omu kitebe obwatunga ebizibu omu by’entahya barahuka kulengaho kumanya ebyetaago bye kandi bamukonyera. Kusisanaho n’Abakristaayo Abamakedoni ab’omu kyasa eky’okubanza, bateekamu amaani maingi muno kusobora kukikora. Befereeza muno obu nibehayo “nokukira obusobozi bwabo” kusobora kukonyera Abakristaayo bagenzi baabo abahikirweho ebizibu. (2 Kol. 8:3) Yahwe asemererwa muno obw’arora abaheereza be nibooleka okugonza okutalekera!​—Soma Abaheburaniya 13:16. *

NITUSOBORA KWOLEKA TUTA OKUGONZA OKUTALEKERA OMU KASUMI KANU?

15-16. Rusi akooleka ata ngu tarukujwaha?

15 Nitusobora kwega amasomo maingi amarungi kuraba omu kwekebiija omulingo Rusi yakonyiremu Naomi. Leka tubazeeho amasomo agamu.

16 Otahwamu amaani. Rusi obuyayehaireyo kusendekereza nyinazaara kugaruka Yuda, Naomi ha kubanza akamutanga. Rusi atahwemu amaani. Kiki ekyarugiremu? Naomi “obuyaboine amaliriire okugenda nauwe, yaleka [kumwesengereza kugarukayo].”​—Rus. 1:15-18.

17. Kiki ekiratukonyera kutarahuka kuhwamu amaani?

17 Isomo turukwega: Nikyetaagisa kugumiisiriza kusobora kukonyera abo abenuubire, baitu titusemeriire kuhwamu amaani. Munyaanya itwe anyakuli omu bwetaago n’asobora kubanza kwanga obukonyezi bwaitu. * Okugonza okutalekera nikwija kutuletera kukora kyona ekirukusoboka kumugumiraho. (Bag. 6:2) Nitunihira ngu naija kuhika aikirize obukonyezi bwaitu kandi atwikirize tumuhuumuze.

18. Kiki ekiine kuba kyaletiire Rusi kusaalirwa?

18 Otabiihirwa. Naomi na Rusi obubahikire Beterehemu, Naomi akatangatangana abataahi be abaakara. Akabagambira ati: “Nkaruga [hanu] nyijuire, [Yahwe] angaruire ntarumu.” (Rus. 1:21) Tekerezaaho omulingo Rusi yayehuliremu obuyahuliire ebigambo bya Naomi binu! Rusi akakora kyona ekyarukusobora kukonyera Naomi. Rusi akaba alizire na uwe, amuhuumwize, kandi arubasire na uwe kumara ebiro bingi. Baitu kinu n’obukiraaba nukwo kyabaire, Naomi akagamba ngu Yahwe akaba amugarwire ataine kantu. Ebigambo ebi bikooleka ngu Naomi akaba atarukusiima habw’obukonyezi Rusi ow’akaba amwemeriire ha rubaju obuyamuhaire. Eki kiine kuba kyasaalize muno Rusi! Baitu, akagumira hali Naomi.

19. Kiki ekiratukonyera kugumira ha muntu ow’ayenuubire?

19 Isomo turukwega: Omu kasumi kanu, munyaanya itwe ow’ali omu bujune nasobora kutubaliza omu mulingo ogurukusaaliza n’obukiraaba ngu twekambire muno kumukonyera. Baitu tulengaho kutakiteeka ha mutima. Tugumira hali munyaanya itwe ow’ali omu bwetaago, kandi tusaba Yahwe kutukonyera kutunga omulingo oguturamuhumuzaamu.​—Nfu. 17:17.

Abagurusi b’ekitebe kasumi kanu nibasobora kwegera bata hali Boazi? (Rora akacweka 20-21)

20. Kiki ekyakonyire Rusi kutunga amaani ag’okwikara n’akonyera Naomi?

20 Garramu omuntu amaani omu kaire akasemeriire. Rusi akaba ayolekere Naomi okugonza okutalekera, baitu hati Rusi na uwe akaba nayetaaga kugarurwamu amaani. Yahwe akaletera Boazi kumugarramu amaani. Boazi akagambira Rusi ati: “[Yahwe] akasasule omulimo gwawe, kandi ohabwe empera etaburaho hali [Yahwe] Ruhanga wa Isareri, owoizire okwebinga omu mapapage.” Ebigambo ebyo eby’embabazi bikahuumuza muno Rusi. Akagarukamu Boazi nagamba ati: “Ompumuize, kandi ogambiire kurungi omuzana wawe.” (Rus. 2:12, 13) Ebigambo bya Boazi eby’aiziire omu kasumi akahikire bikagarramu Rusi amaani agaakaba nayetaaga kugumizaamu n’agumiisiriza.

21. Nk’oku kyolekerwe omu Isaya 32:1, 2, kiki abagurusi abarukufaayo ekibarukwija kukora?

21 Isomo turukwega: Abo abooleka okugonza okutalekera hali abandi, obwire obumu nabo betaaga kugarurwamu amaani. Nk’oku Boazi yagumize Rusi ngu embabazi ze zaali zitaferiire busa, abagurusi abarukufaayo omu kasumi kanu basiima ab’oruganda na banyaanya itwe abagonzebwa abakonyera abandi. Okusiima nk’oku omu kasumi akasemeriire nikwija kukonyera ab’oruganda na banyaanya itwe kutunga amaani ag’okugumizaamu nibakonyera abandi.​—Soma Isaya 32:1, 2.

NITWIJA KUGASIRWA TUTA OBUTURAYOLEKA OKUGONZA OKUTALEKERA?

22-23. Entekereza ya Naomi ekahinduka eta, kandi habwaki? (Zabuli 136:23, 26)

22 Hanyuma y’akasumi, Boazi akaha ekisembo ky’ebyokulya hali Rusi na Naomi. (Rus. 2:14-18) Kiki Naomi ekiyakozere hanyuma ya Boazi kubaha ekisembo eki? Akagamba ati: “Ahabwe omugisa hali [Yahwe], atalekere okugirra [okugonza okutalekera] abomezi nabafu.” (Rus. 2:20a) Enyumaho akaba alizire n’obujune nagamba ngu Yahwe akaba namurwanisa, baitu hati akagamba n’okusemererwa ati: ‘[Yahwe] . . . talekere okugirra [okugonza okutalekera] abomeezi n’abafu.’ Kiki ekisobora kuba kyaletiire Naomi kuhindura entekereza ye?

23 Naomi akatandika kukyetegereza ngu Yahwe akaba atakamulekahoga. Yahwe akaba akozeseze Rusi kumusagika omu rugendo rwe kugaruka Yuda. (Rus. 1:16) Kandi Naomi akakyetegereza ngu Yahwe akaba akozeseze Boazi, kumukonyera kandi n’okukonyera Rusi. (Rus. 2:19, 20b) Aine kuba yatekeriize ati: ‘Yahwe takandekahoga. Aikaire nanyowe obwire bunu bwona!’ (Soma Zabuli 136:23, 26.) Naomi nateekwa kuba y’asiimire muno Rusi na Boazi habw’okutajwa kumukonyera! Boona bakasemererwa muno kurora ngu Naomi akaba ayongiire y’atunga okusemererwa hamu n’amaani ag’okugumizaamu n’aheereza Yahwe.

24. Habwaki nitugonza kugumizaamu nitwoleka okugonza okutalekera hali Abakristaayo bagenzi baitu?

24 Kiki ekitwegere ha kugonza okutalekera kuruga omu kitabu kya Rusi? Okugonza okutalekera kutukonyera kutahwamu amaani obuturukuba nitukonyera ab’oruganda na banyaanya itwe abali omu bujune. Kandi kutuletera kuteekamu amaani maingi kusobora kubakonyera. Abagurusi b’ekitebe nibetaaga kugarramu amaani abo abooleka abantu abandi okugonza okutalekera omu bwire obusemeriire. Tutunga okusemererwa kwingi obuturora abo abali omu bwetaago bongiire kutunga okusemererwa, kandi bongiire batunga amaani ag’okugumizaamu nibaheereza Yahwe. (Eng. 20:35) Baitu nsonga ki erukukira obukuru ey’esemeriire kutuletera kwoleka okugonza okutalekera? Habwokuba nitugonza kuhondera ekyokurorraho kya Yahwe ow’aijwire okugonza okutalekera kandi n’okumusemeza.​—Kurug. 34:6; Zab. 33:22.

EKIZINA 130 Oganyirege

^ kac. 5 Yahwe n’agonza twoleke ab’oruganda na banyaanya itwe omu kitebe okugonza okutalekera. Nitusobora kweyongera kwetegereza kurungi amakuru g’okugonza okutalekera kurabira omu kwekebiija omulingo abamu h’abaheereza ba Ruhanga abaakara bayolekeremu omulingo gunu. Omu kicweka kinu nitwija kwetegereza kiki ekitusobora kwegera hali Rusi, Naomi, hamu na Boazi.

^ kac. 8 Kugasirwa muno omu kicweka kinu, nitukusaba kwesomera Rusi esuura 1 n’eya 2.

^ kac. 14 Abaheburaniya 13:16 (NWT): “Muteebwa okukora kurungi kandi n’okubagana ebimwine n’abandi, habwokuba ebyonzira ebirukusisana biti bisemeza muno Ruhanga.”

^ kac. 17 Habwokuba nitubazaaho ekyokurorraho kya Naomi niyo ensonga habwaki nitubazaaho banyaanya itwe abali omu bwetaago. Baitu amasomo omu kicweka kinu nigakwataho n’ab’oruganda.