Genda ha biroho

Genda ha rukarra rw'ebirumu

EBYAFAAYO

“Nkaba Ningonza Kukorra Yahwe”

“Nkaba Ningonza Kukorra Yahwe”

TUKAIMUKYA omukono kuraga guruupu ey’abantu abataito abatukaba tubungiire haihi n’ekyaro kya Granbori, ekiri munda omu kibira ekya Suriname. Hanyuma tukatemba eryato erikozerwe omu muti twagendera ha Kisaaru kya Tapanahoni. Hanyuma, tukaraba omu kiikaro nambere amaizi garukwiruka muno, ekyaletiire ekihwijo kya injini y’eryato lyaitu kuteera ibaale. Aho naaho, ekicweka eky’omu maiso eky’eryato lyaitu kikataaha omu maizi, ekyatuletiire kudikira. Omutima gwange gukatandika kuteera nʼamaani. N’obukiraaba ngu nkaba mazire akasumi kaingi ningendera omu mato nk’omuroleerezi w’ekicweka, nkaba ntamanyire okuziha!

Ntakabagambiire ebyayongiireho, leka mbanze mbagambire omulingo natandikire obuheereza obw’akasumi koona.

Nkazaarwa omu 1942 ha kizinga ekisemiire muno ekya Curaçao ekiri omu Caribbean. Ise nyowe ha kubanza yaikaraga omu Suriname, baitu akafurukira ha kizinga habw’omulimo. Emyaka nyingi ntakazairwe, ise nyowe akaba ali omu h’Abakaiso ba Yahwe ababandize kubatizibwa omu Curaçao. a Yatwegesaaga itwe abaana be Baibuli buli wiiki n’obukiraaba ngu twamutalibanizaaga muno. Obunkaba nyine emyaka 14, tukagenda omu Suriname nukwo ise nyowe asobole kurolerra nyina ow’akaba akuzire omu myaka.

ABANYWANI ABARUNGI BAKANKONYERA

Omu Suriname, nkatandika kukoragana n’ensinganto omu kitebe abakaba bali bekambi omu buheereza bwabo hali Yahwe. Bakaba nibankiraho kataito omu myaka kandi nibaheereza nka bapayoniya b’akasumi koona. Obubabazaahoga ebintu ebibarabamuga omu buheereza, nakirorraga kimu nk’oku baine okusemererwa. Ensorrokano obuzahwaga, nyowe na banywani bange, twabazaahoga amasomo kuruga omu Baibuli​—obwire obumu tuli aheeru turoleriire enyunyuzi. Abanywani banu bakankonyera kwetegereza ekinkaba ningonza omu bwomeezi; Nkaba ningonza kukorra Yahwe. Nahabweki nkabatizibwa obunkaba nyine emyaka 16. Hanyuma, ha myaka 18, nkatandika kuheereza nka payoniya w’akasumi koona.

KWEGA AMASOMO AMAKURU

Nimpeereza nka payoniya omu Paramaribo

Nkeega amasomo maingi obunkaba ndi payoniya, kandi amasomo ganu gankonyire omu buheereza bwange bwona obw’akasumi koona. Ekyokurorraho, limu ha isomo ery’okubanza erinayegere, nubwo obukuru obw’okutendeka abandi. Obunatandikire kuheereza nka payoniya, omumisaani arukwetwa Willem van Seijl akangonza muno. b Akanyegesa bingi ebirukukwata ha mulingo ogw’okukwatamu obujunanizibwa omu kitebe. Omu kasumi ako, nkaba ntarukurora omugaso ogw’okuntendeka omu mulingo ogw’amaani. Omu mwaka ogwahondireho, nkakomwa kuheereza nka payoniya ow’embaganiza, kandi hanyuma nkatandika kukonyera guruupu entaito ez’ab’oruganda na banyaanya itwe abaikaraga omu kibira kya Suriname ekiri hara n’ebitebe ebindi. Ninsiima muno ab’oruganda abampaire okutendekwa okunkaba ninyetaaga! Kuruga obu nkaserra omulingo ogw’okuhondera ekyokurorraho kyabo kuraba omu kutunga obwire obw’okutendeka abandi.

Isomo eryakabiri erinayegere likaba ngu, kirungi kuba n’obwomeezi obworobere kandi n’okwetekaniza kurungi. Buli ha kutandika kw’omwezi, nyowe hamu na payoniya ow’embaganiza mugenzi wange, twakoraga orukarra rw’ebintu ebiturukwetaaga habwa wiiki ezirukuhonderaho. Hanyuma omu hali itwe yakwataga orugendo oruraihire kugenda omu tawuni kugura ebintu ebitwabaga nitwetaaga. Tukaba twine kukozesa kurungi sente zaitu n’obwegendereza kandi tukwate kurungi ebintu byaitu nukwo bisobole kutumaza okwezi kwona. Ekintu obukyatuhwahoga tuli omu kibira, bantu bake muno n’okutabaho abasoboraga kutukonyera. Ninyikiriza ngu kwega kuba n’obwomeezi obworobere kandi n’okwetekaniza kurungi omu myaka yange ey’obuto kikankonyera kwikara ntaire omutima ha mulimo gwa Yahwe omu bwomeezi bwange.

Isomo eryakasatu erinayegere niryo ery’oburungi obw’okwegesa abantu omu rulimi rwabo orwenzarwa. Nkakura nimbaza Orudaaci, Orungereza, Papiamento, hamu na Sranantongo (orumanyirwe nka Sranan), kandi zinu nizo endimi ezikira kubazibwa omu Suriname. Baitu omu kibira abantu bayanguhirwaga kuhuliiriza amakuru amarungi obutwabatebezaaga omu rulimi rwabo orwenzarwa. Kyangumiraga kubaza zimu ha ndimi zaabo nk’orulimi rwa Saramaccan, oru kozesa iraka erya haiguru n’erya hansi. Baitu amaani aganatairemu gakarugamu ebirungi. Kumara emyaka nyingi, nsoboire kwegesa abantu baingi amananu habwokuba ninsobora kubaza orulimi rwabo orwenzarwa.

Amananu gali haroho n’ebinarabiremu ebirukuswaza. Ekyokurorraho, kiro kimu nkaba ningonza kukaguza omwegi wange wa Baibuli ow’akaba n’abaza orulimi orwa Saramaccan omulingo akaba nayehurra, habwokuba akaba narumwa omunda. Baitu omulingo namukagwizeemu akasisana oti rundi aine enda! Amananu gali ngu ekikaguzo eki kikamuswaza. N’obukiraaba ngu nakoraga ensobi nka zinu nalengahoga kubaza orulimi orwenzarwa orw’abantu nambere naherezaaga.

KWIKIRIZA OBUJUNANIZIBWA OBUNDI

Omu 1970, nkakomwa kuheereza okw’omuroleerezi w’ekicweka. Omu mwaka ogu nkoleka puroguraamu ey’ebisisani ebirukwehindura hali ab’oruganda ab’omu guruupu entaito ez’omu kibira ey’eine omutwe “Kubungira Ekitebe Kikuru eky’Abakaiso ba Yahwe.” Kusobora kubungira ab’oruganda na banyaanya itwe, nyowe n’ab’oruganda abamu twangenderaga h’amaizi nitukozesa eryato erifunzire, erikozerwe omu muti. Twagendaga na jenereeta, tanka y’amafuta, etaara hamu n’ekyoma ekyokwoleka ebisisani ebirukwehindura. Obutwahikaga omu kiikaro ekiturukugendamu, twabaga twine kutwara ebintu binu byona nambere puroguraamu yabaga negenda kuba. Baitu ekindukukirayo kwijuka ha ngendo ezi nugwo omulingo abantu abarukwikara omu biikaro ebi bagonzamuga puroguraamu ezi. Kikansemeza muno kukonyera abantu kwega hali Yahwe hamu na ha kicweka eky’ekitebe kye eky’omu nsi. Ebintu ebirungi eby’omwoyo ebinatungire bikakirra hara okwefeereza kwona okunakozere obunkaba ninkora omulimo gwa Yahwe.

KURUKA OMUGUHA OGW’ENYABUSATU

Ethel nanyowe tukataaha obuswere omu Sebutemba 1971

N’obukiraaba ngu kutataaha obuswere kyali kirungi ha buheereza bwange, nkaba ningonza kubutaaha. Nahabweki nkatandika kukiteeka omu saara zange nukwo nsobole kutunga omukazi ow’arasobora kugumiisiriza ebizibu eby’obuheereza obw’akasumi koona aine okusemererwa omu kibira. Hanyuma y’omwaka, nkatandika kujumbira munyaanya itwe Ethel, payoniya ow’embaganiza ow’akaba aine omutima ogw’okwefeereza. Kuruga omu buto, Ethel yayegonzaaga muno omukwenda Paulo kandi akaba nagonza kukora kyona ekyarukusobora omu buheereza nk’oku Paulo yakozere. Tukataaha obuswere omu Sebutemba 1971 kandi twatandika kuheereza hamu omu mulimo ogw’okubungira ebitebe.

Ethel akakurra omu ka ey’etaine sente ezirukumara, nahabweki kikamwanguhira kukora empindahinduka omu mulimo ogw’okubungira ebitebe omu kibira. Ekyokurorraho, obutwabaga nitutekaniza kubungira ebitebe munda omu kibira twatwaraga ebintu bitaito. Twayogyaga engoye kandi twogera omu bisaaru. Ekindi tukamanyiira kulya buli kimu kyona ab’oruganda ekibatutekanirizaaga otwaliiremu ebikonkomi ebikooto, encu, rundi ekintu kyona ekibahigaga omu kibira rundi ekibasohaga omu bisaaru. Obuhabaga hataroho esahaani, twaliiraga ha mbabi. Kandi obuhabaga hataroho ebigiiko twalisaaga engaro. Nyowe na Ethel nitwehurra ngu okwefeereza okutukozere obu nitukorra Yahwe, kutukonyire kuba nk’omuguha ogw’enyabusatu ogugumire kurungi. (Mug. 4:12) Ebintu binu ebirungi ebiturabiremu nibikirra hara ekintu kyona ekitusobora kuba nakyo!

Ebintu ebimbagambiirehoga ha kubanza, bikabaho obutukaba nituruga kubungira ab’oruganda na banyaanya itwe abaikaraga omu kibira. Eryato obulyahikire omu maizi agarukwiruka muno, likadikira baitu lyarahuka kurugayo. Eky’omugisa murungi, tukaba tujwaire jaketi ezirukukonyera omuntu kutadikira omu maizi kandi tutaruge n’omu lyato. Baitu eryato lyaitu likaijura amaizi. Tukanaga ebyokulya omu maizi nukwo tukozese ebbakuli ezi kutaha amaizi omu lyato.

Kandi nk’oku tukaba tutakyaine ebyokulya byona ebisigaireho tukatandika kugenda nitusoha. Baitu tukaba tutarukukwasa ekintu kyona. Nahabweki tukasaba Yahwe atuhe ebyokulya byaitu eby’ekiro eki. Hanyuma y’okusaba, omu h’ab’oruganda akanaga ekitimba omu maizi, kandi yakwata encu enkooto eyerukutumara itwena bataano kandi kiro eki itwena tukalya twaiguta.

NYINEEKA, TAATA KANDI OMUROLEEREZI W’EKICWEKA

Hanyuma y’okumara emyaka etaano omu mulimo gw’okubungira ebitebe, nyowe na Ethel tukatunga omugisa ogutukaba tutarukunihira. Tukaba nitugenda kufooka bazaire. Kikansemeza muno kuhurra amakuru ganu, n’obukiraaba ngu nkaba ntarukumanya omulingo kinu kiratukwataho omu bwomeezi bwaitu. Nyowe na Ethel tukaba nitugonza muno kugumizaamu nituheereza omu buheereza obw’akasumi koona. Omu 1976 mutabani waitu ow’okubanza Ethniel akazaarwa. Hanyuma y’emyaka ebiri n’ekicweka mutabani waitu owakabiri Giovanni, akazaarwa.

Tuli ha kubatiza ha kisaaru kya Tapanahoni haihi na Godo Holo Suriname eya Buruga Izooba​—1983

Habw’obwetaago obukaba buroho omu Suriname, ofiisi y’itaagi ekangambira kugumizaamu nimpeereza nk’omuroleerezi w’ekicweka obu nitukuza abaana baitu. Batabani baitu obu bakaba bakyali bato, bakansindika kurolerra ebicweka ebikaba biine ebitebe bike. Eki kikankonyera kumara wiiki ezimu omu kwezi nimbungira ebitebe kandi obwire obundi nabumaraga ninkora nka payoniya omu kitebe nambere tukaba tuli. Nagendaga na Ethel na batabani baitu obunabaga nimbungira ebitebe ebiri haihi n’eka yaitu. Baitu nagendaga nyenka obunabaga nimpeereza omu bitebe rundi ha nsorrokano enkooto omu kibira.

Omu mulimo gw’okubungira ebitebe, nakiraga kugendera ha lyato obu ninbungira ebitebe ebiri hara

Nabaga nyine kutekaniza kurungi nukwo nsobole kuhikiriza kurungi obujunanizibwa bwange bwona. Nakigumyaga ngu twatunga okuramya kw’eka buli wiiki. Obunabaga ntaroho ngezere kubungira ebitebe omu kibira, Ethel yayebemberaga batabani baitu omu kuramya kw’eka. Baitu emirundi erukukira obwingi twakoraga ebintu hamu nk’eka. Nyowe hamu na Ethel twayejumbiraga omu by’okwesemeza na batabani baitu nk’emizaano rundi kubungiraho ebiikaro ebirungi haihi n’eka yaitu. Nakiraga kubyama nkereriirwe habwokuba nabaga nintekaniriza obujunanizibwa obw’ekitebe. Ethel, nk’oku akaba ali omukazi omurungi nk’owarukubazibwaho omu Enfumo 31:15, yazindukaga kurora ngu twasoma ekyahandikirwe ekya buli kiro kandi twalirra hamu ekyanyenkyakara nk’eka batabani baitu batakagenzere ha isomero. Ninsiima muno habw’okuba n’omukazi ow’aine omutima ogw’okwefeereza ow’aikaire nankonyera kuhikiriza kurungi obujunanizibwa bwona Yahwe obw’ampaire!

Nk’abazaire, tukakora n’amaani kukonyera abaana baitu kugonza Yahwe hamu n’obuheereza. Tukaba nitugonza abaana baitu becweremu kuheereza omu buheereza obw’akasumi koona obwomeezi bwabo bwona, hatali habwokuba ngu nikyo tukaba nitugonza bakole baitu habwokuba ekaba eri ncwamu yabo. Twaikaraga nitubagambira ebirungi ebiri omu buheereza obw’akasumi koona. Twabagambiraga ebizibu ebi twatangatanganaga kandi n’omulingo Yahwe yatukonyeramuga kandi atuha emigisa nk’eka. Kandi twakigumyaga ngu abaana baitu batunga abanywani abarungi abayebembezaaga Yahwe omu bwomeezi bwabo.

Yahwe akatuha ebyetaago byaitu byona ebitukaba nitwetaaga nk’eka. Baitu nanyowe nalengahoga kukora kyona ekindukusobora kuhikiriza obujunanizibwa bwange. Ebinarabiremu ntakataahire obuswere obunkaba nkyali payoniya ow’embaganiza omu kibira, bikanyegesa kutekanizaaga kara kugura ebintu ebiturukuba nitwetaaga. Baitu n’obukiraaba ngu twakoraga kyona ekiturukusobora, obwire obumu titwatungaga buli kimu kyona ekiturukwetaaga. Omu busumi nk’obu ninkiikiriza ngu Yahwe yatukonyeraga. Ekyokurorraho, omu kasumi ka ha kumalirra kw’emyaka eya 1980 na ha kutandika kw’emyaka eya 1990, hakabaho obulemu omu Suriname. Omu myaka egi, obwire obumu kyatugumiraga n’okutunga ebyetaago byaitu ebya buli kiro. Baitu n’obukiraaba nukwo kyabaire kiti, Yahwe yatukonyeraga.​—Mat. 6:32.

KUTEEKEREZAAHO OBWOMEEZI BWANGE

Kuruga ha mukono gw’emoso kuhika ha gw’obulyo: Ndi na mukazi wange, Ethel

Mutabani waitu omukuru, Ethniël, na mukazi we, Natalie

Mutabani waitu Giovanni na mukazi we, Christal

Omu bwomeezi bwaitu bwona, Yahwe akaire natufaaho kandi atukonyire kutunga okusemererwa hamu n’okumarwa. Abaana baitu batuletiire okusemererwa kw’amaani. Kandi kitusemiize muno kurora ngu tubakulize nibagonza Yahwe. Ethniël hamu na Giovanni boona bakagenda omu masomero g’ekitebe kandi hati nibaheereza n’abakazi baabo ha ofiisi y’itaagi omu Suriname.

Nyowe na Ethel hati tukuzire muno, baitu nitukyayekamba omu kukorra Yahwe obu nituheereza nka bapayoniya ab’embaganiza. Amananu gali, twine bingi eby’okukora kandi na hati tinkatungaga obwire obw’okwega kuziha! Baitu tinkweyijukya. Obundukutekerezaaho obwomeezi bwange, ninyehurra ngu encwamu einakozere nkyali muto ey’okuheereza Yahwe omu buheereza bw’akasumi koona, eri emu ha ncwamu ezinakakora erukukirayo oburungi.

b Ekicweka Ebyafayo bya Willem van Seijl ekiine omutwe, “Ebintungire Bikizire Ebinkaba Ninihira,” kikaturukira omu Awake! eya Okitobba 8, 1999.