Paul: Tukaba tusemeriirwe muno! Kukaba kuli kwezi kwa Novemba 1985, kandi tukaba tuli omu muhanda nitugenda nambere bakaba batusindikire omu buheereza bwaitu nk’abamiisani—omu Liberia, West Africa. Tukemeera omu ihanga lya Senegal. Anne akagamba ati: “Omu saaha emu yonka, nitwija kuba tuhikire omu Liberia!” Hanyuma tukatunga ekirango ekirukugamba ngu: “Abantu abarukugenda omu Liberia baruge omu nyonyi. Amahe gakaba nigalengaho kwihaho omwebembezi ow’akaba aroho nahabweki, tukaba tutasobora kugenda omu ihanga lya Liberia.” Tukamara ebiro ikumi tuli n’abamiisani omu Senegal, kandi tukahurra amakuru ngu abantu baingi muno bakaba baisirwe, kandi ngu gavumenti ekaba etasobora kwikiriza abantu kuruga omu maju gaabo.

Anne: Tuli bantu abarukwekengera. Kurugira kimu omu buto, mmanyirwe nk’omuntu ow’arukweralikirra. Ntiina n’okucwanganiza oruguudo! Baitu tukaba tucweriiremu kimu kugenda Liberia n’obu kiraaba ngu kikaba ky’akabi.

Paul: Nyowe na Anne tukakurra omu kiikaro kimu omu bugwaizooba bwa England. Abazaire bange na nyina Anne, bakatwekambisa kutandika kuheereza nka bapayoniya, kandi nikyo twakozere hanyuma y’okumara kusoma. Kikabasemeza muno kukimanya ngu tukaba nitugonza kumara obwomeezi bwaitu bwona omu buheereza bw’akasumi koona. Obu nkaba nyine emyaka 19, nkatunga omugisa gw’okuheereza ha Beseeri, kandi hanyuma Anne akanyeteranizaaho hanyuma y’okutaaha nauwe obuswere omu 1982.

Anne: Tukagonza muno Beseeri, baitu twagonzaaga muno kuheereza nambere hali obwetaago. Kukorra hamu n’abamu abaaheeriizeeho nk’abamiisani ha Beseeri, kikongera ha kihika kyaitu eky’okuheereza nambere hali obwetaago. Ekintu kinu twakisabahoga buli kiro kumara emyaka esatu, nahabweki, tukasemererwa muno obu twaraaliziibwe kugenda omu kilaasi eya 79 ey’Isomero lya Gilead omu 1985! Tukasindikwa kuheereza omu Liberia, West Africa.

Paul: Tukatemba enyonyi ey’abandize kwikirizibwa kugaruka Liberia. Abantu bakaba batiinire muno kandi bakaba batakaikiriziibwe kuruga omu maju gaabo omu bwire bwa rwebagyo. Abantu bakaba batiinire muno kuhika  ha rulengo ngu emotoka obu yatiire etoko omu katale, bakatokera haiguru kandi bairuka. Kusobora kuteekaana, tukasomera hamu ebicweka ebimu ebya Zabuli buli bwire bw’ekiro. Baitu twagonzaaga muno obuheereza bwaitu. Anne yagenda omu buheereza kutebeza buli kiro kandi nyowe nimpeereza ha Beseeri, obu ninkorra hamu n’Ow’oruganda John Charuk. a Nkamwegeraho ebintu bingi habwokuba akaba aikaire omu Liberia kumara akasumi akaraihire kandi akaba naamanya kurungi ebizibu n’enyikara ab’oruganda na banyaanya itwe ebi bakaba nibarabamu.

Anne: Habwaki kyatwanguhiire kugonza muno Liberia? Habw’ab’oruganda na banyaanya itwe. Bakatwoleka okugonza kandi bakaba bali besigwa. Tukafooka banywani baabo nfenanfe kandi baafooka eka yaitu empyaka ey’eby’omwoyo. Bakatuha obuhabuzi oburungi obwatukonyiire omu by’omwoyo. Twayegondezaaga omu buheereza omu kiikaro eki. Abantu omu kutebeza tibagonzaaga kubalekaho bwangu bwangu! Buli hamu hoona abantu baabazaahoga Baibuli. Kyatwanguhiraga kubaza na bo. Tukaba twine abeegi baingi aba Baibuli kandi kyatugumiraga kwega na bo boona. Mali twayegondezaaga muno omu buheereza!

Paul: Hakabaho obusinge omu ihanga kumara emyaka ena, baitu omu 1989 obulemu obw’amaani bukatandikaho. Abo abakaba nibagonza kwihaho gavumenti, bakataahirra ekiikaro ekikaba kiri haihi na Beseeri omu Julaayi 2, 1990. Kumara emyezi esatu, tukaba tutasobora kubaza n’abantu boona abakaba bali aheeru, otwaliiremu n’ab’omu maka gaitu, hamu n’ab’oruganda kuruga ha kitebe ekikuru. Hakaba haroho ebikorwa eby’okurwana buli hamu hoona, iburwa ly’ebyokulya, hamu n’okuhamba abakazi. Ebizibu binu bikagumizaamu kumara emyaka 14 kandi bikakwataho ihanga lyona.

Anne: Abantu kuruga omu nganda ezimu bakaba nibarwanisa abantu kuruga omu nganda ezindi kandi nibabaita. Buli hamu hoona ha nguudo hakaba haroho abaserikale. Bakaba baine eby’okurwanisa eby’amaani, bajwaire omu mulingo ogurukutiinisa, baataahaga omu buli nju kandi batwara buli kimu kyona eki barukugonza. Abamu baaroraga okwita abantu “nk’okusara enkoko.” Abarwani baakingaga enguudo, kandi emirundi nyingi baitaga abantu abaabaga nibagonza kurabaho, kandi hanyuma baatuumaga hamu emitumbi yabo. Kinu kikabaho na haihi nambere Beseeri ekaba eri. Abakaiso ba Yahwe abesigwa bakaitwa, otwaliiremu n’abamiisani babiri abatwagonzaaga muno.

Abakaiso ba Yahwe baatekaga obwomeezi bwabo omu kabi obu nibasereka bagenzi baabo abakaba bali omu nganda ezi baserraga kwita. Abamiisani n’Abeseeri na bo nikyo baakozere. Ha Beseeri, Abakaiso ba Yahwe abamu abakaba bairukire kuruga omu maka gaabo, baraaraga omu bisiika ebya hansi kandi abandi turaara na bo omu bisiika ebya haiguru. Omu kisiika kyaitu, twaikaramuga n’eka ey’abantu musanju.

 Paul: Buli kiro, abarwani baalengahoga kutaaha omunda kurora obu turaaba tuserekere abantu. Buli kiro habahoga abantu bbana abarukukora ha by’obulinzi: babiri baabaga omu idirisa, kandi abandi babiri, baagendaga ha geti ey’aheeru kubaza n’abaserikale. Babiri abaabaga ha geti ey’aheeru obu baikazaaga emikono yabo omu maiso, kyayolekaga ngu buli kimu kiri kurungi. Baitu obu bateekaga emikono yabo enyuma yabo, kyamanyisaaga ngu babiihiirwe, kandi abo abaabaga nibarorra omu idirisa, baayanguhaga kusereka abanywani baitu.

Anne: Hanyuma ya wiiki nyingi, guruupu ey’abarwani abaine ekiniga, bakahambiriza baataaha omunda. Nyowe na munyaanya itwe omu, tukekingira omu lyogero, erikaba lirumu ekabada ey’ekaba ine akasiika akataito omunda ak’okweserekamu. Munyaanya itwe, akemigira omu kasiika ak’omu kabada kurora ngu yahikamu. Abarwani abakaba baine emundu, bakampondera omu bisiika ebya haiguru. Habw’ekiniga, bakateera orwigi rwaitu. Paul akabesengereza naagamba ati, “Mukazi wange aliyo naakozesa elyogero.” Obu nakingire akasiika nambere munyaanya itwe akaba ayeserekere, orwigi rukateera etoko. Kandi hati kikaba nikinyetaagisa kugarrayo buli kimu kyona ekikaba kiri omu kabada kandi kikatwara obwire, nkaba ninkigumiza kimu ngu abarwani bakaba nibaija kunkaguza eki nkaba ninkora, eki kikandetera kutiina muno n’omubiri gwange gwona gwatandika kutukumira. Nkaba ninsobora nta kukingura orwigi oru? Nkasabira omu mutima kandi nasaba Yahwe kunkonyera. Nkakingura orwigi kandi nabaramukya omu mulingo ogutekaine. Omu hali bo akansindika, yagenda ha kabada yagikingura, kandi yaihamu ebintu byona ebikaba birumu. Akaba atasobora kukiikiriza ngu hakaba hatarumu muntu. Hanyuma, uwe na guruupu ye bakaserra omu bisiika ebindi hamu n’omu siilingi. Baitu nabwo, busaho ou baasangireyo.

Paul: Emirundi erukukira obwingi, twabaga tutaine ekyokulya ha kyanyenkyakara. Baitu Okuramya kwa Nyenkyakara okwa ha Beseeri, kwasisanaga nk’ekyanyenkyakara kyaitu. Itwena tukaba tukimanyire ngu kusoma Baibuli n’okugyesomesa, kyakutuhaire amaani ag’okugumiisiriza buli kiro.

Tukaba tukimanyire ngu kakuba tugenda aheeru kuserra ebyokulya n’amaizi, titwakusoboire kulinda abo abatukaba tuserekere kandi baakwisirwe. Obwire obumu Yahwe yatuhaga ebi tukaba nitwetaaga omu kaire akahikire kandi omu miringo ey’erukuhuniriiza. Yahwe akatufaaho omu byetaago byaitu kandi yatukonyera kusingura okutiina kwaitu.

Enyikara omu ihanga obu yayeyongiire kuba mbi, amananu gakeyongera kutuha okunihira. Emirundi nyingi ab’oruganda na banyaanya itwe baikaraga nibairuka kukiza obwomeezi bwabo, baitu bakaikaza okwikiriza kwabo kugumire kandi bakaikara batekaine omu nyikara ezigumangaine. Abamu bakagamba ngu omulingo baagumiire enyikara ey’obulemu, bakaba “niberengesaamu omulingo baaligumira omuhito omwingi.” Abagurusi b’ekitebe hamu n’ab’oruganda abato bakakora kyona ekirukusoboka kukonyera ab’oruganda na banyaanya itwe. Ab’oruganda na banyaanya itwe obu bairukaga omu maka gaabo, baagendaga hamu, ekyabakonyeraga kutandika kutebeza omu biikaro ebihyaka, n’okwombeka Ebyombeko by’Obukama ebyanguhire kwombeka ebi baatungiramuga ensorrokano, omu kibira. Omu nyikara ezi ezigumangaine, kugenda omu nsororrakano hamu n’okutebeza abandi, kikakonyera ab’oruganda hamu na banyaanya itwe kuba n’okunihira hamu n’okugarramungana amaani. Obu tukaba nitugaba obukonyezi, kikatuhuniriza muno ab’oruganda  na banyaanya itwe obu baatusabire ensaho ez’okukozesa omu buheereza omu kiikaro ky’okusaba engoye. Abantu baingi abakaba baine enaku kandi abetuntwire muno baahuliirizaaga amakuru amarungi. Bakahunirra muno omulingo Abakaiso ba Yahwe bakaba bateekaine kandi baine n’entekereza enungi omu nyikara ezi ezigumangaine. (Mat. 5:14-16) Obwekambi bw’ab’oruganda na banyaanya itwe, bukaleetera n’abamu h’abarwani abakaali muno kufooka Abakaiso ba Yahwe.

Paul: Omu myaka 14 ey’obulemu bwamazire, obwire obumu kyatwetaagisaaga kuruga omu ihanga lya Liberia. Emirundi esatu, tukagenda habw’akaire kake, kandi emirundi ebiri, tukamarayo omwaka gumu. Munyaanya itwe omu omumiisani akasoborra kurungi omulingo twayehuliire obu tukaba nitubalekaho, naagamba ati: “Omu Isomero lya Gilead, bakatwegesa kuteeka omutima ha buheereza bwaitu, kandi eki nikyo twakozere. Nahabweki, obu tukaba nituleka ab’oruganda na banyaanya itwe omu nyikara enu ey’egumire, kikatusaasa muno!” Ekirukusemeza kiri ngu, tukaba nitusobora kukonyera ab’oruganda na banyaanya itwe ab’omu Liberia obu tuli omu mahanga agali haihi na bo.

Anne: Omu Maayi 1996, tukaba tuli ab’oruganda bbana omu motoka eya Beseeri ey’ekaba ijwire ebihandiiko ebikuru ebirukukwata ha mulimo ogukaba nigukorwa omu Liberia. Tukaba nitugonza kuvuga kilomita 16 (miro 10) kugenda omu kiikaro ekitarumu kabi aheeru y’etawuni. Ahonaaho, ekiikaro eki tukaba turumu, abaserikale bakakitaahirra. Bakatandika kuteera amasasi omu mwanya, baatwemereza, itwe basatu baatwihamu omu motoka, kandi baavuga motoka, kandi Paulo nuho akaba asigaire. Tukasigara tuhuniriire, tutamanyire eky’okukora. Obu tukaba tukyali aho, tukarora Paul naizira omu kitebe ky’abantu obu weena naajwa esagama ha buso bwe. Ha kubanza tukatekereza ngu akaba atiirwe isasi, baitu hanyuma tukakyetegereza ngu obu yakubaire atiirwe isasi, yakubaire atarukurubata! Omu h’abarwani akaba amutiire obu akaba naamusindika kuruga omu motoka. Ekyatusemiize nikyo ngu, ekihooya kitabe ky’amaani.

Hakaija ekimotoka ekindi eky’amahe ekikaba kirumu abantu baingi abakaba batiinire muno. Habwokuba omunda hakaba haijwire, tukekwatira ha kimotoka kinu obu tuli aheeru. Omuvugi akakisimbura ha nziriga ez’amaani muno, kandi tukaba tuli haihi n’okugurukaho. Tukamwesengereza kwemerra, baitu habwokuba akaba atiinire muno, atemerre. Tukasobora kuhika tutagwire, baitu tukaba tujwahire habw’okwekwatira ha kimotoka eki kandi tukaba nitutukumira habw’obutiini.

Paul: Tukerora obu tuli omu ngoye eziiragwire, ezitaagukataagukire, kandi tutarukukiikiriza ngu tukyali bomeezi. Tukaraara omu kizaaniro haihi n’enyonyi ey’ekaba etiirwe amasasi kandi ey’ekaba n’ezooka nk’eyeri haihi kucwekamu kabiri, kandi niyo yatutwaire omu Sierra Leone ekiro ekyahondiireho. Hanyuma y’okuhika omu ihanga lya Sierra Leone, tukasemererwa habwokuba tukaba tukyali bomeezi, baitu kandi tukaba tweralikiriire muno habw’ab’oruganda na banyaanya itwe abatukaba tusigire enyuma omu ihanga lya Liberia.

Anne: Obutwahikire omu ihanga lya Sierra Leone omu Freetown, ha Beseeri, ab’oruganda bakatufaaho muno. Baitu nkatandika kutekerezaaho ebintu ebibi muno ebyabaireho omu ihanga lya Liberia. Buli kiro naikaraga ntiinire muno ngu ekintu ekibi nikisobora kubaho, kandi eki kyandeteraga kutatekereza kurungi. Buli kimu eki naroraga kyazookaga nk’ekitali kya buli kiro. Omu bwire bw’ekiro nasisiimukaga nintukumira kandi obu ntiinire nintekereza ngu ekintu ekibi nikisobora kubaho. Obwire obumu kyangumiraga n’okwikya. Paul akankwatirra kandi yasaba nanyowe. Tukazina ebizina eby’Obukama kuhikya obu nalekere kutukumira. Nkateekereza ngu nkaba ninyija kugwa iraro, kandi ndeke n’okuheereza nk’omumiisani.

Tindyebwa ekyahondiireho. Omu wiiki egi yonyini tukatunga magaziini ibiri. Emu ekaba Awake! eya Juuni 8, 1996. Ekaba erumu ekicweka ekiine omutwe “Kiki Eki Osobora Kukora Kakuba Okwetuntura Kukuhinguranaho.” Kinu kikankonyera kwetegereza habwaki nkaba nintunga enyehurra ezi. Ekyakabiri kikaba Watchtower eya Maayi 15, 1996, ey’ekaba erumu ekicweka ekiine omutwe “Ninkaha Nambere Baiha Amaani Gaabo?” Watchtower ekaba ine ekisisani eky’ekihoiholya ekicwekere ipapa. Ekicweka kikasoborra ngu nk’oku ekihoiholya kisobora kugumizaamu nikirya kandi nikiharruka n’obu kiraaba ngu kiine ipapa ericwekere, naitwe nitusobora kugumizaamu habw’obukonyezi bw’omwoyo gwa Yahwe nitukonyera abandi n’obu kiraaba ngu tusaaliziibwe. Binu bikaba byokulya ebirukugarramu amaanu kuruga hali Yahwe omu kaire akahikire. (Mat. 24:45) Nkaseruliiriza ha nsonga enu kandi nateraniza hamu ebicweka ebindi ebirukubazaaho ensonga niyo emu kandi ebyankonyiire muno. Hanyuma y’akasumi, nkaleka kweralikirra muno.

Paul: Buli murundi twagarukaga Liberia, twatungaga okusemererwa. Ha kumalirra kw’omwaka 2004, tukaba twakamara haihi emyaka nka 20 omu buheereza bwaitu. Obulemu bukaba buhoireho. Hakaba haroho entekaniza  ez’okwombeka ha itaagi. Baitu ahonaaho, bakatusaba kwikiriza obuheereza obuhyaka.

Kinu kikaba kirengo ky’amaani. Twagonzaaga muno ab’oruganda na banyaanya itwe omu Liberia, kandi tukaba tutarukugonza kubalekaho. Obu twalekere amaka gaitu kugenda omu Isomero lya Gilead, tukarora omulingo kwesiga Yahwe kyarugiremu emigisa, nahabweki, tukaikiriza obuheereza bunu obuhyaka. Obuheereza bwaitu obuhyaka bukaba omu ihanga lya Ghana erikaba liri haihi na Liberia.

Anne: Tukarra muno obu tukaba nituruga Liberia. Kikatuhuniriza Ow’oruganda Frank ow’akuzire omu myaka obu yatugambiire ati: “Mutwebwe!” Akongera yagamba ati: “Tukimanyire ngu timusobora kutwebwa, baitu musemeriire kuteeka omutima ha buheereza bwanyu obuhyaka. Burugire hali Yahwe, nahabweki muteeke omutima h’ab’oruganda na banyaanya itwe abamurasangayo.” Kinu kikatugarramu amaani kandi kyatukonyera kwetekaniriza kutunga abanywani abahyaka omu ihanga nambere bake muno bakaba batumanyire, kandi nambere buli kimu kyona kikaba kiri kihyaka hali itwe.

Paul: Baitu, kikatwanguhira kugonza abanywani abahyaka omu Ghana. Hakaba haliyo Abakaiso ba Yahwe baingi! Tukeega bingi kuruga omu kwikiriza hamu n’obwesigwa obw’abanywani baitu abahyaka. Hanyuma y’okuheereza omu Ghana kumara emyaka 13, haroho ekintu ekindi ekyatuhuniriize. Tukasabwa kuheereza ha ofiisi y’itaagi lya East Africa omu Kenya. N’obu kiraaba ngu twabaga nitugonza kurora ab’oruganda na banyaanya itwe ab’omu Ghana na Liberia, ahonaaho, tukatunga abanywani abahyaka omu Kenya. Kandi nuho nitukyaheereza omu kiikaro nambere hali obwetaago obw’amaani.

Anne: Kumara emyaka nyingi, mpikirweho enyikara ezigumire. Enyikara ez’akabi kandi ezirukutuntuza, nizisobora kutukwataho omu mubiri n’omu nyehurra. Titusobora kutekereza ngu Yahwe naija kutulinda omu mulingo gw’eky’amahano nukwo tutahikwaho ebintu binu. N’akasumi kanu obu mpurra amasasi nigateera, mpurra enda yantukumira kandi n’emikono yange ekaba. Baitu nyegere kukozesa emiringo yoona Yahwe ei ataireho kutugumya otwaliremu n’obukonyezi kuruga omu b’oruganda na banyaanya itwe. Kandi nkyeroliire ngu obu tugumizaamu nitwesomesa, nitusaba, kandi nitugenda omu nsorrokano, Yahwe atukonyera kwikara omu buheereza bwaitu.

Paul: Obwire obumu abantu batukaguza, “Nimugonza obuheereza bwanyu?” Amahanga nigasobora kuba garumu obusinge, baitu nabwo nigasobora kubamu obutabanguko. Baitu haroho eki tugonza muno kukira ihanga, kandi eki nikyo eka yaitu ey’ab’oruganda na banyaanya itwe ab’omuheendo. N’obu kiraaba ngu nituruga omu biikaro ebirukwahukana, twine entekereza emu. Tukateekereza ngu tukasindikwa kubagarramu amaani, baitu amananu gali ngu, nubo baatugarwiremu amaani.

Oruganda rwaitu orw’ensi yoona, ruli ky’amahano kuruga hali Yahwe. Obu turaaba tukyali kicweka ky’ekitebe kya Yahwe, nitwija kwikara twine eka nambere tuhurra twine obulinzi. Nitukigumiza kimu ngu obu turaikara nitwesiga Yahwe, naija kutuha amaani ag’okugumira buli nyikara yoona.—Baf. 4:13.