Genda ha biroho

Genda ha rukarra rw'ebirumu

EKICWEKA KY’OKWEGA 45

EKIZINA 138 Abaine Enju omu Mutwe b’Ekitiinisa

Yegera ha Bigambo eby’Okumalirra eby’Abasaija Abesigwa

Yegera ha Bigambo eby’Okumalirra eby’Abasaija Abesigwa

“Amagezi gaba nabasaija, nomu biro ebingi numwo harumu okwetegereza.”YOB. 12:12.

EBI TURAYEGA

Kworobera Yahwe Ruhanga kirugamu emigisa hati n’obwomeezi obutahwaho omu kasumi ak’omumaiso.

1. Habwaki tusemeriire kwegera h’abantu abakuru?

 ITWENA twetaaga obuhabuzi obu tuba nitukora encwamu ez’amaani omu bwomeezi bwaitu. Obuhabuzi obu oburukukira obwingi nitusobora kubutunga kuruga omu bagurusi b’ekitebe hamu n’Abakristaayo abandi abakuzire omu by’omwoyo. Obu baraaba bakuzire muno omu myaka kutukira tusemeriire kwetantara kutekereza ngu obuhabuzi bwabo tiburukutukonyera kasumi kanu. Yahwe naagonza twegere ha bantu abakuru. Bamazire obwire bwingi omu nsi kutukira kandi batungire obukugu, okwetegereza n’amagezi.—Yob. 12:12.

2. Biki ebi turukwija kubazaaho omu kicweka kinu?

2 Omu busumi obwa Baibuli, Yahwe akakozesa abantu abakuzire omu myaka abesigwa kugarramu amaani n’okuhabura abantu be. Ekyokurorraho, teekerezaho Musa, Daudi hamu n’omukwenda Yohana. Bakabaho omu busumi oburukwahukana n’enyikara zaabo zikaba nizahukana muno. Obu bakaba bali haihi kufa, bakaha obuhabuzi obw’amagezi abantu abakyali bato. Buli omu ha basaija banu abesigwa abakaba bakuzire omu myaka, akateeka muno omutima ha bukuru obw’okworobera Ruhanga. Yahwe akahandiikisa ebigambo byabo binu omu Baibuli nukwo tusobole kubyegeraho. Ka tube bato rundi bakuru, nitusobora kugasirwa kuraba omu kuteekerezaaho obuhabuzi bwabo. (Bar. 15:4; 2 Tim. 3:16) Omu kicweka kinu, nitwija kubazaaho ebigambo eby’okumalirra eby’abasaija banu basatu abakuzire omu myaka, kandi turole n’amasomo tusobora kubyegeraho.

“OLIGUMAHO EBIRO BINGI”

3. Musa akaheereza Ruhanga n’abantu be omu miringo ki?

3 Musa akaba ayeheriireyo kimu hali Yahwe. Akaheereza nka nabbi, omucwi w’emisango, omuduumizi kandi omunyabyafaayo. Musa akeega ebintu bingi muno kuruga omu bintu ebi yarabiremu omu bwomeezi bwe! Akebembera ihanga lya Isaleri kuruga omu bwiru omu ihanga lya Misiri kandi yayerorra ebyamahano bingi muno Yahwe ebi yakozere. Yahwe akamukozesa kuhandiika ebitabu bitaano eby’okubanza ebya Baibuli, nka Zabuli 90, kandi obundi na Zabuli 91. Nuwe asobora kuba yahandikire n’ekitabu kya Yobu.

4. Nibaha Musa abayagarwiremu amaani, kandi habwaki?

4 Omu kaire kake atakafiire obu akaba aine emyaka 120, Musa akasorooza hamu Abaisaleri yabaijukya ebintu ebi bakaba barabiremu kandi beroliire. Omu myaka yabo y’ensinganto, bamu h’abantu abakaba nibamuhuliiriza, bakaba beroliire ebyamahano bingi Yahwe ebi yakozere otwaliiremu n’omulingo Yahwe yafubiire ihanga lya Misiri. (Kurug. 7:​3, 4) Bakaba barabire omu nyanja ey’erukutukura ey’ekaba ebaganiziibwemu kandi bakaba beroliire okuhwerekerra kw’ihe lya Faraho. (Kurug. 14:​29-31) Obu bakaba bali omu irungu bakaba beroliire obulinzi bwa Yahwe n’omulingo akaba naabafaaho. (Bir. 8:​3, 4) Kandi hati nk’ihanga erikaba lyeteekaniize kutaaha omu Nsi ey’Ekaba Eraganiziibwe, Musa akakozesa omugisa gunu kugarramu abantu amaani. a

5. Ebigambo bya Musa eby’okumalirra ebirukusangwa omu Ekyebiragiro 30:​19, 20 bikagumya bita Abaisaleri?

5 Kiki Musa eki yagambire? (Soma Ekyebiragiro 30:​19, 20.) Akaijukya ihanga lya Isaleri ngu bakaba baine okunihira okw’akasumi k’omumaiso akarungi. Habw’emigisa ya Yahwe, Abaisaleri bakaba nibaija kumara omu nsi ey’ekaba eraganiziibwe akasumi akaraihire muno. Kandi mali ekaba eri nsi nungi muno ey’erukwana ebyana! Musa akagagibagambiraho ati: “Embuga enkoto kandi enungi ezotarayombekere, namaju agaijuire ebintu ebirungi agotaraijuize, namaziba agalimirwe agotaralimire, nengonjo ezemizabibu nemiti emizeituni eyotarabyaire.”—Bir. 6:​10, 11.

6. Habwaki Ruhanga yaikiriize amahanga agandi kusingura ihanga lya Isaleri?

6 Ekindi, Musa akahabura Abaisaleri. Kusobora kugumizaamu nibaikara omu nsi ey’ekaba esemiire, bakaba basemeriire kworobera ebiragiro bya Yahwe. Musa akabatererra ‘kukomamu obwomeezi’ kuraba omu kuhuliiriza Yahwe “nokumugumiraho.” Baitu, Abaisaleri bakajeemera Yahwe. Nahabweki akaire kakahika Ruhanga yaikiriza Abasura kandi hanyuma n’Abababuroni kubasingura kandi baabatwara omu bunyagwa.—2 Bakam. 17:​6-8, 13, 14; 2 Byom. 36:​15-17, 20.

7. Kiki eki tusobora kwegera ha bigambo bya Musa? (Rora n’ekisisani.)

7 Isomo ki eri turukwega? Obu tuba abahulizi nitusobora kwomeera ebiro n’ebiro. Kusisanaho n’Abaisaleri abakaba bali haihi kutaaha omu Nsi ey’Ekaba Eraganiziibwe, naitwe tuli haihi kutaaha omu nsi ya Ruhanga empyaka ey’eraganiziibwe nambere tulirora ensi nefoorwa orugonjo orurungi. (Is. 35:1; Luk. 23:43) Sitaani na badaimooni be nibaija kuba batakyaroho. (Kus. 20:​2, 3) Amadiini ag’ebisuba galiba gatakyahabisa abantu kuruga hali Yahwe. (Kus. 17:16) Nihaija kuba hatakyaroho gavumenti z’abantu ezirukutwaza kubi abo abali hansi yazo. (Kus. 19:​19, 20) Yahwe tarukwija kwikiriza omuntu weena ow’arukuleetaho akabi omu rugonjo orurungi. (Zab. 37:​10, 11) Buli hamu hoona, abantu nibaija kworobera ebiragiro bya Yahwe eby’okuhikirra ebikurakuraniza obumu n’obusinge. Abantu nibaija kuba nibagonzangana kandi nibesigangana. (Is. 11:9) Mali kunu ka kunihira okurungi muno! Kandi kakuba tworobera Yahwe, titurukwija kwomeera habw’emyaka nke yonka, baitu nitwija kwomeera ebiro n’ebiro!.—Zab. 37:29; Yoh. 3:16.

Kakuba tworobera Yahwe, nitusobora kwikara omu rugonjo orurungi hatali habw’emyaka nke, baitu habw’ebiro n’ebiro (Rora akacweka 7)


8. Omurago gwa Yahwe ogw’obwomeezi obutahwaho gukakonyera guta omumiisani omu ow’akaba amazire akasumi naaheereza Yahwe? (Yuda 20, 21)

8 Kakuba twikara nituteekerezaaho emirago ya Ruhanga ey’obwomeezi obutahwaho, nikiija kutwekambisa kwikara nitumworobera n’obu twakuhikwaho ebirengo bya mulingo ki. (Soma Yuda 20, 21.) Ekindi, omurago ogu nigusobora kutuha amaani ag’okurwanisa obuceke bwaitu. Omumiisani omu ayamazire akasumi kaingi naaheereza omu Afrika ayarwanisaaga obuceke obw’omubiri akagamba ati: “Nkakyetegereza ngu nkaba ntarukwija kwomeera ebiro n’ebiro omu rugonjo orurungi kakuba ntoorobera Yahwe. Kinu kikankonyera kugumizaamu nindwanisa ekizibu kyange n’okwongera kusaba Yahwe. Habw’obukonyezi bwe nkasobora kumuheereza nyine omuntu w’omunda omurungi.”

“ORATUNGAGA OMUGISA”

9. Birengo bya mulingo ki Daudi ebi yarabiremu omu bwomeezi bwe?

9 Daudi akaba mukama ow’amaani. Ekindi, akaba ali omuzini, omuhandiiki, omurwani kandi nabbi. Akahikwaho ebirengo bingi. Akamara akasumi ayeserekere habw’okuba Omukama Saulo akaba naamuserra kumwita. Hanyuma ya Daudi kufooka omukama, akongera yairuka habwokuba mutabani we Abusalomu akaba naagonza kufooka omukama kandi n’okulengaho kumwita. N’obu kiraaba ngu Daudi akahikwaho ebizibu binu kandi yakora ensobi ez’amaani, akaikara ali mwesigwa hali Yahwe kuhika ha kumalirra kw’obwomeezi bwe. Yahwe akamubazaaho ‘nk’omuntu ow’arukugonza muno.’ Hataroho kugurukyagurukya, tusemeriire kuhuliiriza obuhabuzi bwa Daudi!—Ebik. 13:22; 1 Bakam. 15:5.

10. Habwaki Daudi yahaire obuhabuzi mutabani we kandi ayakumugarukire omu bigere Suleimani?

10 Ekyokurorraho, teekerezaaho obuhabuzi Daudi yahaire omwana we kandi ayamugarukire omu bigere Suleimani. Omusigazi onu omuto, Yahwe akaba amukomeremu kugumizaamu naakurakuraniza okuramya okw’amananu n’okwombeka yekaru eyakuhaisize Ruhanga ekitiinisa. (1 Byom. 22:5) Obujunanizibwa bunu bukaba nibumwetaagisa kutamu amaani maingi kandi akaba naayetaga obukonyezi bwa Yahwe kusobora kwebembera ihanga. Kiki Daudi eki yamugambiire. Leka turole.

11. Kusigikirra ha 1 Ekyabakama 2:2, 3, buhabuzi ki Daudi obu yahaire Suleimani, kandi kiki ekyabaireho Suleimani obuyabuhondiire? (Rora n’ekisisani.)

11 Kiki Daudi eki yabalize? (Soma 1 Ekyabakama 2:​2, 3.) Daudi akagambira mutabani we ngu kakuba ayorobera Yahwe, akaba naija kuba musinguzi omu bwomeezi. Kumara emyaka nyingi, Yahwe akaha Suleimani ebintu bingi ebirungi kandi yamukonyera omu miringo nyingi. (1 Byom. 29:​23-25) Akombeka yekaru enkooto muno, akahandiika ebitabu ebimu ebya Baibuli kandi ebigambo bye nibisangwa omu bitabu ebindi ebya Baibuli. Akamanywa muno habw’amagezi ge n’itungo lye. (1 Bakam. 4:34) Baitu nk’oku Daudi yagambire, Suleimani yakubaire musinguzi obu yakwikaire naayorobera Yahwe Ruhanga. Eky’obusaasi, Sulemaani obu yakuzire akatandika kuramya baruhanga abandi. Yahwe eki atakigonze kandi akalekeraho kuha Suleimani amagezi ag’okwebembera abantu be omu kuhikirra n’omu bwinganiza.—1 Bakam. 11:​9, 10; 12:4.

Ebigambo bya Daudi eby’okumalirra hali mutabani we Suleimani bitukonyera kukirora ngu kakuba tworobera Yahwe, naija kutuha amagezi ag’okukora encwamu enungi (Rora akacweka 11-12) b


12. Biki ebi turukwegera ha bigambo bya Daudi?

12 Isomo ki eri turukwega? Obu tworobera Yahwe naija kutuha emigisa kandi atukonyere. (Zab. 1:​1-3) Kyamananu ngu, Yahwe taturaganiize kutuha obuguuda n’ekitinisa ebi yahaire Suleimani. Baitu obu turamworobera naija kutuha amagezi agaratusobozesa kukora encwamu enungi. (Nfu. 2:​6, 7; Yak. 1:5) Emisingi ya Baibuli n’esobora kutukonyera obukirukuhika ha kukora encwamu ezirukukwata ha mirimo, eby’obwegese, eby’okwesemeza hamu na sente. Obu tuteeka omu nkora amagezi ga Yahwe, nigaija kutulinda hali akabi ak’ebiro n’ebiro. (Nfu. 2:​10, 11) Nitwija kutunga abanywani abarungi kandi amaka gaitu nigaija kubamu okusemererwa.

13. Kiki ekyakonyiire Carmen kutunga obusinguzi omu bwomeezi bwe?

13 Carmen, ow’arukwikara omu Mozambique, yatekerezaaga ngu obwegese obwa haiguru nubwo buramukonyera kuba musinguzi. Nahabweki, akacwamu kugenda ha yunivasite kandi yasomerra eby’okuteera pulaani z’ebyombeko. Akahandiika ati: “Nagonzaaga ebi nkaba ninsoma. Baitu byantwarahoga obwire bwingi hamu n’amaani. Nabaga h’isomero kutandika 1:30 eza nyenkyakara kuhika 12:00 eza rwebagyo. Kyangumiraga kugenda omu nsorrokano, kandi n’enkoragana yange na Yahwe yaceka. Nkakyetegereza ngu nkaba ntarukuhondera oburagirizi bwa Yahwe, nkaba nimpeereza abakama babiri.” (Mat. 6:24) Akasaba ha nyikara ye kandi yakora okuseruliiriza omu bitabu byaitu. Akongera yagamba ati: “Hanyuma y’okutunga obuhabuzi kuruga hali abagarusi b’ekitebe na hali nyinanyowe, nkacwamu kuruga ha yunivasite kandi natandika kuheereza Yahwe omu buheereza obwa kasumi koona. Kinu kikankonyera kukora encwamu ezirukukirrayo kimu oburungi omu bwomeezi bwange kandi tindukweijukya nakake.”

14. Musa na Daudi boona bakaba baine obutumwa ki obukuru?

14 Musa na Daudi baagonzaaga muno Yahwe kandi bakaba bamanyire obukuru obw’okumworobera. Omu bigambo byabo eby’okumalirra, bakekambisa abarukubahuliiriza kuhondera ekyokurorraho kyabo kuraba omu kuba abesigwa hali Yahwe Ruhanga. Ekindi, boona bakatererra abarukubahuliiriza ngu kakuba balekaho Yahwe, bakaba nibaija kufeerwa enkoragana yabo na uwe hamu n’emigisa ey’akaba abaraganiize. Obuhabuzi bwabo naitwe nibutukonyera kasumi kanu. Hanyuma y’ebyasa bingi, haroho omuheereza wa Yahwe ondi ayayolekere obukuru obw’okwikara tuli besigwa hali Ruhanga.

“NYINE OKUSEMERERWA KWINGI”

15. Biki omukwenda Yohana ebi yarabiremu omu bwomeezi bwe?

15 Yohana akaba ali omukwenda wa Yesu Kristo omugonzebwa. (Mat. 10:2; Yoh. 19:26) Yagendaga na Yesu omu buheereza bwe bwona, akerorra ebyamahano bye kandi akaikara ali mwesigwa hali Yesu n’omu nyikara ezigumire. Akaba aroho Yesu obu akaba naitwa kandi yamurora na hanyuma y’okuhuumbuka. Ekindi, akarora ekitebe Ekikristaayo nikikurakurana. Yohana akaikaraho kumara akasumi kaingi kandi yarora amakuru amarungi nigatebezebwa “omuli ebyahangirwe byona hansi yiguru.”—Bak. 1:23.

16. Nibaha abagasiirwe omu bbaruha za Yohana?

16 Omukwenda Yohana obu akaba agurusire muno kandi ali haihi kufa, akatunga omugisa ogw’okuhandiika ekitabu ekirukusemeza eky’Okuseku’rwa. (Kus. 1:1) Yohana akahandiika kimu ha bitabu by’enjiri ekiine ibara lye. Ekindi, akaterekerezebwa omwoyo ogurukwera kuhandiika ebbaruha isatu. Ebbaruha eyakasatu akagihandiikira Omukristaayo arukwetwa Gayo, ou yaroraga nk’omwana omugonzebwa ow’eby’omwoyo. (3 Yohana 1) Omu kasumi ako nihasobora kuba hakaba haroho abantu baingi Yohana abayaroraga nk’abaana be ab’eby’omwoyo. Ebigambo omusaija onu omwesigwa kandi ow’akuzire omu myaka yahandiikire bigarwiremu muno amaani abahondezi ba Yesu kuhikira kimu kasumi kanu.

17. Kusigikirra ha 3 Yohana 4, kiki ekireeta okusemererwa okwingi?

17 Biki Yohana ebi yahandiikire? (Soma 3 Yohana 4.) Akahandika ha kusemererwa okuruga omu kworobera Ruhanga. Nambere Yohana yahandikiire ebbaruha ye eyakasatu, abantu abamu bakaba nibajanjaaza enyegesa ez’ebisuba ezalesereho okwebaganizaamu. Baitu kandi abamu bakagumizaamu “nibagendera omu mazima.” Bakorobera Yahwe kandi “bagendaga nkebiragiro bye okubiri.” (2 Yohana 4, 6) Abakristaayo banu abesigwa bakaleetera Yohana hamu na Yahwe okusemererwa kwingi.—Nfu. 27:11.

18. Kiki eki turukwegera ha bigambo bya Yohana?

18 Isomo ki eri turukwega? Obu turaikara tuli besigwa nitwija kutunga okusemererwa kandi tuleetere n’abandi kusemererwa. (1 Yoh. 5:3) Ekyokurorraho, tutunga okusemererwa obu tukimanya ngu nitusemeza Yahwe. Asemererwa muno obu arora ngu nitwangirra ebyohyo eby’ensi kandi tukaikiriza amananu. (Nfu. 23:15) Na bamalaika omu iguru batunga okusemererwa. (Luk. 15:10) Na itwe nitusobora kutunga okusemererwa obu turora ab’oruganda na banyaanya itwe nibaikara bali besigwa kukira muno obu baba nibahikwaho ebirengo hamu n’ebyohyo. (2 Bas. 1:4) Hanyuma y’ensi ya Sitaani kuhwerekerezebwa, nikija kutusemeza muno kukimanya ngu tukaikara tuli besigwa hali Yahwe.

19. Kiki munyaanya itwe ow’arukwetwa Rachel eki yagambire obukirukuhika ha kwegesa abandi amananu? (Rora n’ekisisani.)

19 Tukira muno kusemererwa obu tugambiraho abandi amananu. Rachel, ow’arukwikara Dominican Republic, ayehurra ngu kwegesa omuntu hali Ruhanga waitu omurungi guli mugisa gw’amaani. Akonyiire abantu baingi muno kutandika kuheereza Yahwe, naagamba ti: “Kigumire kusoborra okusemererwa oku ntunga obu ndora abo abanayegeseze nibakurakuraniza okugonza kwabo hali Yahwe, nibamugumiraho kandi nibakora empindahinduka omu bwomeezi bwabo kumusemeza. Okusemererwa oku ntunga nikukirra hara amaani goona hamu n’okwefereza ebi nteekamu kubeegesa.”

Tutunga okusemererwa obu twegesa abandi kugonza Yahwe n’okumworobera nk’oku turukukora (Rora akacweka 19)


GASIRWA OMU BIGAMBO EBY’OKUMALIRRA EBY’ABASAIJA ABESIGWA

20. Miringo ki ei turukusisanamu Musa, Daudi, na Yohana?

20 Musa, Daudi, hamu na Yohana bakaba nibaikara omu busumi hamu n’enyikara ezirukwahukana n’ezaitu. Baitu kandi haroho bingi ebitukusisaniza nabo. Bakaheereza Ruhanga ow’amananu kandi naitwe nuwe turukuheereza. Kusisanaho na bo, tusaba Yahwe, tumwesiga kandi nuwe tuhikirra kutuha obuhabuzi. Kandi kusisanaho n’abasaija abo abakara, nitukigumya ngu Yahwe naija kuha emigisa abo boona abamworobera.

21. Migisa ki ey’erindiriire abo abahondera obuhabuzi obw’abasaija abesigwa abakaba bakuzire omu myaka nka Musa, Daudi, na Yohana?

21 Nahabweki, leka tucweremu kimu kwikara nituteeka omu nkora ebigambo eby’okumalirra eby’abasaija abo abakaba bakuzire omu myaka obu nitworobera ebiragiro bya Yahwe. Obu nubwo turatunga obusinguzi bwonyini omu byona ebi turaaba nitukora. Nitwija kutunga obwomeezi ‘tugumeho ebiro bingi.’ (Bir. 30:20) Kandi nitwija kutunga okusemererwa okuruga omu kusemeza Isiitwe ow’omu iguru ow’okugonza ow’ahikiriza emirago ye omu miringo ey’erukuhuniriza muno.—Bef. 3:20.

EKIZINA 129 Nitwija Kwikara Nitugumiisiriza

a Abaisaleri abarukukira obwingi abaarozere ebyamahano bya Yahwe ha Nyanja Erukutukura batatunge omugisa ogw’okutaaha omu Nsi ey’Ekaba Eraganiziibwa. (Kubar. 14:​22, 23) Yahwe akaragira ngu abasaija boona abakaba baine emyaka 20 n’okukiraho bakaba nibaija kufeera omu irungu. (Kubar. 14:29) Baitu Yosuha, Kalebu hamu n’abandi abakaba bali hansi y’emyaka 20, otwaliiremu n’oruganda rw’Abalevi bakambuka Ekyambu Yorudani kandi baataaha omu Nsi ey’Ekaba Eraganiziibwe.—Bir. 1:​24-40.

b KUSOBORRA EBISISANI: Ha moso: Daudi naagambira mutabani we Suleimani ebigambo eby’okumalirra eby’amagezi. Ha bulyo: Abeegi nibagasirwa omu magezi ga Yahwe omu Isomero lya Bapayoniya.