Genda ha biroho

Genda ha rukarra rw'ebirumu

EKICWEKA KY’OKWEGA 43

Amagezi Gonyini Nigaamirra

Amagezi Gonyini Nigaamirra

“Magezi [gonyini] ayamirra omu ngudo; aleta irakalye omu biikaro ebiraihire.”​—NFU. 1:20.

EKIZINA 88 Onyegese Emihanda Yaawe

EBITURAYEGA *

1. Kasumi kanu baingi betwaza bata h’amagezi agarukusangwa omu Baibuli? (Enfumo 1:20, 21)

 OMU mahanga maingi, tukira kurora ab’oruganda na banyaanya itwe basemeriirwe bemeriire omu biikaro nambere hali abantu baingi nibabagabira eby’okusoma. Wakejumbiraga omu buheereza nka bunu oburukusemeza? Obworaaba wabwejumbiiremu, hataroho kugurukyagurukya okatekerezaaho ekyahandiikirwe ekirukusangwa omu kitabu ekya Enfumo ekirukubazaaho amagezi agarukwamirra omu biikaro ebiraihire nukwo abantu bahurre obuhabuzi bwago. (Soma Enfumo 1:20, 21.) Baibuli hamu n’ebitabu byaitu ebirukusigikirra ha Baibuli harumu ‘amagezi agonyini’​—kandi ago nugo amagezi ga Yahwe. Amagezi ganu nugo abantu barukwetaaga kusobora kutunga obwomeezi obutahwaho. Kitusemeza muno omuntu obwaikiriza kutwara kimu ha bitabu byaitu ebirukusigikirra ha Baibuli. Baitu tibali boona abaikiriza kubitwara. Abamu tibagonza kumanya biki Baibuli eby’eyegesa. Abamu batusekereza. Batekereza ngu Baibuli ekahwa ha mulembe. Abandi bajumirra enyegesa za Baibuli ezirukukwata ha ngeso, nibagamba ngu abo abazihondera bantu abataine embabazi kandi abefoora abahikiriire. Baitu nabwo, Yahwe agumizaamu naha abantu boona amagezi. Omu miringo ki?

2. Ninkaha nambere tusobora kutunga amagezi gonyini kasumi kanu, baitu kiki abantu abarukukira obwingi ekibacwamu kukora?

2 Omulingo ogumu Yahwe aletera amananu okuhulirwa nukwo kuraba omu Kigambo kye Baibuli. Haihi buli muntu aine Baibuli. Kandi obukirukuhika ha bitabu byaitu ebirukusigikirra ha Baibuli? Habw’emigisa ya Yahwe, ebitabu byaitu biri omu ndimi ezirukuhingura omu 1,000. Abo abahuliiriza ekirukumanyisa abo abasoma kandi bakateeka omu nkora ebibarukwega, nibaija kugasirwa. Baitu, abantu abarukukira obwingi bacwamu kwanga kuhuliiriza Yahwe. Obubaba baine encwamu ez’okukora, bacwamu kweyesiga bonka rundi kwesiga abantu bataahi baabo. Nibasobora kutatutekamu ekitinisa habwokuba tucwamu kuhondera Baibuli eby’egamba. Omu kicweka kinu nitwija kubazaaho habwaki abantu betwaza omu mulingo gunu. Baitu leka tubanze turole omulingo tusobora kutunga amagezi kuruga hali Yahwe.

OKUMANYA YAHWE HARUGAMU AMAGEZI

3. Amagezi gonyini nigatwarramu ki?

3 Amagezi nikimanyisa obusobozi obw’okukozesa ebintu ebitumanyire kukora encwamu enungi. Baitu, amagezi agonyini nigatwarramu ekintu ekirukukiraho. Baibuli egamba eti: “Omu kutina [Yahwe] numwo amagezi garukubandiza: nokumanya Ogu Arukwera nukwo kwetegereza.” (Nfu. 9:10) Nahabweki obutuba twine encwamu enkuru ey’okukora, tusemeriire kusigikirra ha ntekereza ya Yahwe rundi ‘okumanya kw’Ogu Arukwera.’ Eki nitusobora kukikora kuraba omu kusoma Baibuli n’ebitabu ebirukusigikirra ha Baibuli. Obutukora eki, tuba nitwoleka amagezi gonyini.​—Nfu. 2:5-7.

4. Habwaki Yahwe nuwe wenka ow’asobora kutuha amagezi gonyini?

4 Yahwe nuwe wenka ow’asobora kutuha amagezi gonyini. (Bar. 16:27) Habwaki nitugamba ngu Yahwe nuwe Ndugirro y’amagezi? Eky’okubanza, nk’Omuhangi, Yahwe amanyire buli kintu kyona ekirukukwata ha bintu ebiyahangire. (Zab. 104:24) Ekyakabiri, buli kintu kyona Yahwe eky’akora kyoleka ngu aine amagezi. (Bar. 11:33) Ekyakasatu, obuhabuzi bwa Yahwe bugasira abo ababuteeka omu nkora. (Nfu. 2:10-12) Obuturaaba nitugonza kutunga amagezi gonyini, tusemeriire kwikiriza ebintu binu bisatu ebitubalizeeho kutwebembera omu bikorwa byaitu n’encwamu zaitu.

5. Kiki ekirugamu abantu obubanga kwikiriza ngu Yahwe nuwe Endugirro ey’amagezi gonyini?

5 Abantu baingi omu nsi baikiriza ngu ebihangwa bisemiire muno; baitu bagamba ngu busaho Omuhangi. Abandi abatutangatangana bagamba ngu baikiririza omuli Ruhanga, baitu barora emisingi ya Baibuli nk’eyahoire ha mulembe kandi bacwamu kutwaza obwomeezi bwabo nk’oku barukugonza. Kiki ekirugiremu? Tugambe ngu ensi efookere ekiikaro ekirungi eky’okwikaramu habwokuba abantu bacwiremu kuhondera amagezi gaabo bonka okukira aga Ruhanga? Batungire okusemererwa kwonyini rundi okunihira okugumire okw’omu kasumi ak’omu maiso? Ebiturukurora omu nsi nibitugumya hali amagezi agarukugamba ngu: “Busaho magezi nobukwakuba okwetegereza nobukwakuba okuhanura [omu kuhakaniza Yahwe].” (Nfu. 21:30) Eki nikitwekambisa kwikara nitusaba Yahwe kutuha amagezi gonyini! Eky’obusaasi, abantu baingi tibakikora. Habwaki?

ENSONGA HABWAKI ABANTU BANGA AMAGEZI GONYINI

6. Kusigikirra ha Enfumo 1:22-25, nibaha abatarukugonza kuhuliiriza amagezi gonyini?

6 Abantu baingi banga okuhuliiriza amagezi gonyini ‘obugamirra omu nguudo.’ Kusigikirra ha Baibuli, haroho guruupu isatu ez’abantu abanga amagezi: “Abatanyina amagezi,” “abagaya,” “nabadomadoma.” (Soma Enfumo 1:22-25.) Leka turole habwaki abantu banga amagezi ga Ruhanga, kandi leka tubazeeho n’omulingo tusobora kwerinda kuba nkabo.

7. Habwaki abamu bacwamu kwikara ‘nk’abatanyina amagezi’?

7 “Abatanyina amagezi” nubo abantu abaikiriza buli kimu kyona ekibahurra kandi abanguha kuhabisibwa. (Nfu. 14:15.) Tukira kutangatangana abantu nk’abo omu buheereza. Tekerezaaho ekyokurorraho, eky’obukaikuru n’obukaikuru bw’abantu abahabisiibwe abebembezi b’amadiini rundi ab’eby’obulemi. Abamu bateerwa ibumba kanwa obubakyetegereza ngu abebembezi abo bakababiiha. Baitu abo ababaziibweho omu Enfumo 1:22 bacwamu kwikara bataine amagezi habwokuba nukwo barukugonza bati. (Yer. 5:31) Bagonza kukora ebibarukugonza kandi tibarukugonza kwega Baibuli eby’erukugamba rundi kworobera emisingi yayo. Baingi behurra nk’omukazi omunyadiini kaswa ow’omu kicweka kya Quebec, Canada, ayagambiire omu h’Abakaiso ba Yahwe ow’akaba agenzere kumutebeza ati, “Omupaadiri waitu obwaraaba atuhabisize, egi nsobi ye, teri yaitu!” Titwakugondeze kuba nk’abatanyina amagezi abanga okumanya bakigenderiire!​—Nfu. 1:32; 27:12.

8. Kiki ekiratukonyera kutunga amagezi gonyini?

8 Habw’ensonga enungi, Baibuli etwekambisa okutaikara nk’abatanyina amagezi baitu ‘tufooke abakuru omu magezi’ gaitu. (1 Kol. 14:20) Tutunga amagezi gonyini kuraba omu kuteeka omu nkora emisingi ya Baibuli omu bwomeezi bwaitu. Obuturakora eki, nitwija kurora omulingo Baibuli etukonyera kwerinda ebizibu n’omulingo tusobora kukora encwamu ez’amagezi. Kirungi kutekerezaaho encwamu ezituba tukozere. Obuturaaba twikaire nitwega Baibuli n’okugenda omu nsorrokano kumara akasumi, nitusobora kwekaguza habwaki ntakehaireyo hali Yahwe hamu n’okubatizibwa. Obuturaaba tubatiziibwe, nitukurakurana omu kutebeza n’okwegesa amakuru amarungi? Encwamu zaitu zooleka ngu nituhondera emisingi ya Baibuli? Nitwoleka emiringo ey’Ekikristaayo obuturukuba nitukoragana n’abandi? Obuturaaba nitwetaaga kukora empindahinduka, tusemeriire kutekerezaaho emisingi ya Yahwe ‘ey’ekwasa amagezi abadomadoma.’​—Zab. 19:7.

9. “Abagaya” booleka bata ngu nibanga amagezi?

9 Guruupu eyakabiri ey’abantu abanga kuhuliiriza amagezi ga Ruhanga nubo “abagaya.” Obwire obumu tutangatangana abantu nk’abo obutuba nitutebeza. Begondeza omu kusekereza abandi. (Zab. 123:4) Baibuli ekaranga ngu omu biro ebyaha mpero, hakubaireho abantu baingi abarukugaya. (2 Pet. 3:3, 4) Nk’abako ba Loti, abantu abamu kasumi kanu tibahuliiriza amagezi kuruga hali Ruhanga. (Kub. 19:14) Baingi basekereza abo aborobera emisingi ya Baibuli. Kinu bakikora habwokuba babanibagonza kuhondera ‘okwegomba kwabu bonka okw’okutatiina Ruhanga.’ (Yud. 7, 17, 18) Omulingo Baibuli esoborraho abagaya nugwisanira kimu n’omulingo abecwireho ekitebe betwaza hamu n’abandi abangire Yahwe!

10. Nk’oku kyolekerwe omu Zabuli 1:1, nitusobora tuta kwerinda kufooka abagaya?

10 Nitusobora kikugumya tuta ngu titwayetwaza nk’abagaya? Omulingo gumu ogutusobora kukikora nukwo kwerinda kwikara n’abantu abaikara nibatontorooma. (Soma Zabuli 1:1.) Kinu nikimanyisa ngu titusemeriire kusoma rundi kuhuliiriza ekintu kyona kuruga hali abo abecwireho ekitebe. Tukimanyire ngu kakuba tutegendereza, kyanguhire naitwe kwijwamu omutima gw’okutontorooma n’okutandika kugurukyagurukya Yahwe hamu n’oburagirizi obututunga kuruga omu kitebe kye. Kwerinda akabi kanu, nitusobora kwekaguza ebikaguzo binu: ‘Nkira kutontorooma obututunga oburagirizi rundi ensoborra empyaka? Nkira kuserra ensobi omuli abo abarukwebembera?’ Obuturayanguha kuleka kukora ebintu binu, nitwija kusemeza muno Yahwe.​—Nfu. 3:34, 35.

11. ‘Abadomadoma’ barora bata endengo za Yahwe ezirukukwata ha ngeso?

11 Guruupu eyakasatu ey’abantu abanga amagezi nubo ‘abadomadoma.’ Badomadoma habwokuba banga kworobera ebiragiro bya Yahwe ebirukukwata ha ngeso. Bakora ebihikire omu maiso gaabo bonka. (Nfu. 12:15) Abantu nk’abo banga Yahwe Endugirro ey’amagezi. (Zab. 53:1) Obutubatangatangana omu kutebeza, bakira kutujumirra muno habw’okworobera emisingi ya Baibuli. Baitu tibasobora kutukonyera kutunga obwomeezi oburungi. Baibuli n’egamba eti: “Tikirukusoboka omudomadoma kutunga amagezi; kandi naba ataine eky’okubaza omu irembo ly’orubuga.” (Nfu. 24:7, NWT) Abadomadoma tibaine ebigambo byona eby’amagezi ebibasobora kutugambira. Niyo ensonga habwaki Yahwe atutererra ati: “Wetantale omudomadoma”!​—Nfu. 14:7, NWT.

12. Kiki ekiratukonyera kutetwaza nk’abadomadoma?

12 Kwahukanaho n’abantu abanga obuhabuzi bwa Ruhanga, itwe twekamba kugonza emihanda ya Ruhanga otwaliiremu n’endengo ze ezirukukwata ha engeso. Nitusobora kweyongera kugonza endengo za Yahwe kuraba omu kutekerezaaho ebirungi ebiruga omu kuzoorobera hamu n’ebibi ebiruga omu kuzijemera. Tekerezaaho ebizibu abantu beretera obubanga kuhuliiriza obuhabuzi bwa Yahwe obw’amagezi. Hanyuma otekerezeeho nk’oku obwomeezi bwawe buli burungi muno habw’okworobera Ruhanga.​—Zab. 32:8, 10.

13. Yahwe atuhambiriza kworobera obuhabuzi bwe?

13 Yahwe aheereza amagezi abantu boona, kandi tabahambiriza kugaikiriza. Baitu, agambira abantu ebizibu ebirugamu kakuba banga kuhuliiriza amagezi ge. (Nfu. 1:29-32) Abo abacwamu kutoorobera Yahwe “balirira ha byana ebyomuhanda gwabu bonka.” Hanyuma, nibaija kutunga obusaasi obw’amaani n’okubonabona habw’omulingo bacwiremu kutwaza obwomeezi, kandi ha kumalirra Yahwe naija kubahwerekereza. Baitu abo abahuliiriza obuhabuzi bwa Yahwe kandi bakabuteeka omu nkora baraganizibwa ngu: “Wena anyakuhurra nyowe aliikara hataroho kutina, kandi aliba nobusinge atarukutina akabi”​—Nfu. 1:33.

AMAGEZI GONYINI GATUGASIRA

Kwejumbira omu nsorrokano kigumya enkoragana yaitu na Yahwe (Rora akacweka 15)

14-15. Kiki ekiturukwega kuruga omu Enfumo 4:23?

14 Obutuhondera amagezi ga Ruhanga, tugasirwa. Nk’oku turozere, Yahwe ahaire abantu boona obuhabuzi. Ekyokurorraho, omu kitabu ekya Enfumo, Yahwe atuhaire obuhabuzi obusobora kutukonyera omu bwomeezi bwaitu obwa buli kiro kakuba tubuteeka omu nkora. Leka tubazeehole ebyokurorraho bbina byonka eby’obuhabuzi obu obw’amagezi.

15 Linda omutima gwawe ogw’akokurorraho. Baibuli n’egamba eti: “Oyerinde omutima gwawe nokwekamba kwona; baitu nuho haruga ensoro ezobwomezi.” (Nfu. 4:23) Tekerezaaho ekiturukwetaaga kukora kulinda omutima gwaitu. Nitwetaaga kulya ebyokulya eby’ekiriisa, kukora ebisasaizi ebirukumara, n’okwerinda engeso embi. Tukora ebintu ebirukusisana nk’ebi kulinda omutima gwaitu ogw’akokurorraho. Buli kiro tweriisa Ekigambo kya Ruhanga. Tuteekaniza, tugenda, kandi twejumbira omu nsorrokano ez’Ekikristaayo. Twekamba kwikara twine bingi eby’okukora omu buheereza. Kandi twerinda kutunga engeso embi kuraba omu kwetantara ekintu kyona ekisobora kusiisa enteekereza yaitu nk’abanywani ababi hamu n’eby’okwesemeza ebirumu obusihani.

Kuba n’entekereza ey’ehikire ha sente kitukonyera kumarwa ebitwine (Rora akacweka 16)

16. Habwaki ekyahandiikirwe ekiri omu Enfumo 23:4, 5 nikitukonyera muno omu kasumi kanu?

16 Marwa ebyoine. Baibuli n’etuha obuhabuzi bunu: “Otegadya okutunga itungo. . . . Noyenda okugumya amaiso gawe hali eki ekitaloho? Baitu mazimakwo itungo lyetungira amapapa, nkisamba erirukuhurruka haiguru.” (Nfu. 23:4, 5) Kyanguhire abantu kufeerwa sente zaabo n’ebintu byabo. Baitu abantu baingi abaguuda n’abanaku bamarra omutima gwabo gwona ha kukora sente. Egi niyo ensonga habwaki bakora ebintu ebibasiisa ibara, enkoragana yabo n’abandi, hamu n’obwomeezi bwabo. (Nfu. 28:20; 1 Tim. 6:9, 10) Baitu amagezi gatukonyera kuba n’enteekereza ey’ehikire ha sente. Kandi kinu nikiija kutukonyera kutaba b’omururu baitu tutunge okumarwa n’okusemerewa omu bintu bitwine.​—Mug. 7:12.

Kutekereza tutakabalize kitukonyera kutasaaliza abandi n’ebigambo byaitu (Rora akacweka 17)

17. Nk’oku kyolekerwe omu Enfumo 12:18, nitusobora tuta kutunga “orulimi orwabamagezi”?

17 Tekereza otakabalize. Kakuba tutegendesereza, nitusobora kusaaliza abantu n’ebigambo byaitu. Baibuli n’egamba eti: “Haroho ekirukwanguhiriza okugamba nkokutema okwa busitama: baitu orulimi orwabamagezi bwomezi.” (Nfu. 12:18) Tulinda obusinge obutwerinda orugambo orukukwata ha nsobi ez’abandi. (Nfu. 20:19) Obuturaaba nitugonza ebigambo byaitu kuhuumuza omu kiikaro ky’okusaaliza abantu, tusemeriire okwijuza emitima yaitu okumanya okuruga omu Kigambo kya Ruhanga. (Luk. 6:45) Obutwecumitirizaaho Baibuli eby’erukutugambira, ebigambo byaitu bifooka ‘nk’iziba ery’amagezi’ eriheheza abandi.​—Nfu. 18:4.

Kuhondera oburagirizi kuruga omu kitebe kya Yahwe kitukonyera kusemezaamu omu buheereza bwaitu (Rora akacweka 18)

18. Kuhondera obuhabuzi obuli omu Enfumo 24:6 nikisobora kita kutukonyera kuba basinguzi omu buheereza?

18 Hondera oburagirizi. Baibuli n’etuha obuhabuzi bunu obw’omugaso, n’egamba eti: “Baitu habwokuterekerezebwa namagezi olirwana obulemu bwawe: kandi ahali abahanuzi baingi nuho hali okusingura.” (Nfu. 24:6) Orukarra runu rutukonyera ruta kufooka abatebezi hamu n’abeegesa abarungi? Omu kiikaro ky’okuhikiiriza obuheereza bwaitu omu mulingo turukugonza, tulengaho kuhondera oburagirizi obubabutuhairwe. Tutunga oburagirizi omu nsorrokano zaitu ez’Ekikristaayo, nambere abahi b’amagezi abarungi baha embazo n’ebyokurorraho kututendeka. Ekindi, ekitebe kya Yahwe kituheereza ebikwato eby’omugaso, ebi nibyo ebitabu byaitu ebirukusigikirra ha Baibuli hamu na vidiyo ezikonyera abantu kwetegereza Baibuli. Oliyo n’oyega kukozesa kurungi ebikwato binu?

19. Oyehurra ota h’amagezi Yahwe agaatuha? (Enfumo 3:13-18)

19 Soma Enfumo 3:13-18. Kanitusiima muno obuhabuzi kuruga omu Kigambo kya Ruhanga! Twakubaire nkaha kakuba twali tutabwine? Omu kicweka kinu, turozere ebyokurorraho eby’obuhabuzi oburungi oburukusangwa omu kitabu kya Enfumo. Ky’amananu ngu Baibuli yoona erumu obuhabuzi oburungi kuruga hali Yahwe. Leka tucweremu kimu kuhonderea amagezi Yahwe agaatuha omu bwomeezi bwaitu. Omulingo ensi eroramu amagezi ganu tikiri kikuru hali itwe; baitu itwe nitukigumiza kimu ngu “anyina omugisa omuntu wena anyakugakwatira kimu.”

EKIZINA 36 Tulinda Emitima Yaitu

^ Amagezi Yahwe agarukuha nigakirra hara ekintu kyona ensi eky’esobora kutuha. Omu kicweka kinu nitugenda kubazaaho ebigambo ebirukusemeza ebirukusangwa omu kitabu ekya Enfumo​—ebirukukwata h’amagezi agarukwamirra omu biikaro ebiraihire. Nitwija kubazaaho omulingo tusobora kutunga amagezi gonyini, habwaki abamu banga kuhuliiriza amagezi, kandi n’omulingo tusobora kugasirwa obutuhuliiriza amagezi.