Ebikaguzo Kuruga omu Basomi Baitu
Habwaki omulingo Matayo yabalizeho Yesu obwakaba ali muto nigwahukanaho n’omulingo Luka yamubalizeho?
Omulingo Matayo yabalizeho okuzaarwa kwa Yesu n’obuto bwe nigwahukanaho n’omulingo Luka yamubalizeho habwokuba buli omu akahandika ha muntu arukwahukana.
Ekitabu kya Matayo nikikira kubazaho Yusufu. Nikisoborra omulingo Yusufu yayehulire obu yamanyire ngu Malyamu aine enda, ekirooto eki yatungire nambere maraika akaba n’amusoborra ebirukukwata ha nda ya Malyamu, n’omulingo Yusufu yahondiire oburagirizi bwa maraika. (Matayo 1:19-25) Kandi akahandiika ha mulingo maraika yahabwire Yusufu kwiruka atwale eka ye omu Misiri, n’omulingo yahondiire oburagirizi obu. Nayongera kusoborra omulingo Yusufu yarosere maraika namuragira kugaruka omu Isareri, n’omulingo Yusufu yagarukireyo yatandika kwikara omu Nazaresi. (Matayo 2:13, 14, 19-23) Omu suura ibiri ezirukubanza eza Matayo, akabazaho ibara lya Yusufu emirundi munaana baitu erya Malyamu akalibazaho emirundi ena yonka.
Ha rubaju orundi, ekitabu kya Luka kyo nikikira kubazaho Malyamu. Nikisoborra omulingo maraika Gabiryeri yabungiire Malyamu, Malyamu yabungira omunyabuzale we Erisabesi, n’ebigambo ebi yabalize eby’okukugiza Yahwe. (Luka 1:26-56) Kandi ekitabu kinu nikisoborra ebigambo Simeoni yagambiire Malyamu ebikaba nibikwata ha kubonabona kwa Yesu. Luka n’abazaho ebyabaireho Yesu obwakaba aine emyaka 12 yagenda n’abazaire hamu n’abagenzi be ha yekaro. Kandi kakuba oyetegereza kurungi, ebigambo Luka yahandiikire bikaba bya Malyamu yabalize hatali ebya Yusufu yagambire, kandi n’atusoborra ngu ebintu ebyabaireho bikakwataho muno Malyamu. (Luka 2:19, 34, 35, 48, 51) Esuura ibiri ezirukubanza omu kitabu kya Luka, zibazaho ibara lya Malyamu emirundi 12 baitu erya Yusufu zilibazaho emirundi 3 yonka. Nahabweki, Matayo akakira kusoborra ebintu Yusufu akaba natekerezaho n’ebi yakozere. Baitu Luka uwe, natusoborra ha bintu Malyamu yatekerizeho n’ebiyakozere.
Kandi ebitabu binu ebibiri, nibisoborraho obuzale bwa Yesu omu miringo erukwahukana. Matayo nabazaho orubaju rwa Yusufu kandi nayoleka ngu kusigikirra nk’oku Yesu akaba akuzibwe Yusufu, akaba aine obusobozi kusigikirra ha biragiro obw’okugweterwa obulemi bwa Daudi. Habwaki? Habwokuba Yusufu akaba mwijukuru w’Omukama Daudi kurabira omu Sulemani mutabani wa Daudi. (Matayo 1:6, 16) Baitu Luka uwe nabazaho obuzale bwa Yesu ha rubaju rwa Malyamu, kandi nayoleka ngu Yesu akaba aine obusobozi kusigikirra ha sagama okugweterwa obukama bwa Daudi “omu mubiri.” (Abarumi 1:3) Habwaki? Habwokuba Malyamu akaba mwijukuru w’Omukama Daudi kurabira omu Nasani, mutabani wa Daudi. (Luka 3:31) Baitu, habwaki Luka atarayolekere ngu Malyamu akaba muhara w’omusaija arukwetwa Heri? Habwokuba, ebihandiko ebyaikirizibwaga omu butongole bikaba bisemeriire kubamu amabara g’abasaija bonka ab’ekika eki. Nahabweki Luka obu yabalizeho Yusufu kandi yamweta mutabani wa Heri, abantu bakakyetegererezaho ngu Yusufu akaba muko wa Heri.—Luka 3:23.
Enkarra z’amabara g’obuzale bwa Yesu ezirukusangwa omu Njiri ya Matayo n’Enjiri eya Luka zoona nizigumya ngu Yesu nuwe yali Masiya ou Yahwe akaba araganiize. Yesu kuba mwijukuru wa Daudi kikaba kimanyirwe kurungi kandi Abafalisayo hamu n’Abasadukayo bakaba batasobora kukyanga. Omulingo Matayo na Luka basoborolireho obuzale bwa Yesu nigwongera kugumya kwikiriza kwaitu kandi nigutugumya ngu emirago yoona enyakusigaireyo ei Ruhanga yaraganiize niija kuhikirizibwa.