Genda ha biroho

Genda ha rukarra rw'ebirumu

EKICWEKA KY’OKWEGA 39

Obuculeezi Bukufoora w’Amaani

Obuculeezi Bukufoora w’Amaani

“Omuiru wa Mukama waitu tikimuhikiriire okurwana, baitu okuba omuculezi hali bona.”​—2 TIM. 2:24.

EKIZINA 120 Yegera ha Kyokurorraho kya Kristo eky’Obuculeezi

EBITURAYEGA a

1. Kiki ekibasobora kutukaguzaaho obutuba tuli ha isomero rundi ha mulimo?

 OYEHURRA ota, omukozi rundi omwegi mutaahi waawe obwakukaguza ha nyikiriza zaawe? Ohurra otiinire? Baingi omuliitwe tutiina. Omuntu obwatukaguza, kituha omugisa gw’okumanya ekyarukutekereza rundi enyikiriza ze nukwo tumugambire amakuru amarungi. Baitu obwire obumu, omuntu n’asobora kutukaguza ekikaguzo n’ekigendererwa eky’okutuhakaniza. Eki tikisemeriire kutuhuniiriza, habwokuba abantu abamu nibasobora kuba baahuliire ebisuba haliitwe. (Eng. 28:22) Ekindi, tuli omu “biro bya hanyuma,” akasumi nambere abantu abarukukira obwingi baakugondeze kuhakaniza abandi, “nabarruma.”​—2 Tim. 3:​1, 3.

2. Habwaki kikuru kwoleka obuculeezi?

2 N’osobora kwekaguza oti: ‘Ninsobora nta kwikara ntekaine, omuntu obwahakaniza enyikiriza zange ezirukusigikirra ha Baibuli?’ Kiki ekirakukonyera? Obuculeezi. Omuntu omuculeezi aikara atekaine kandi tayanguha kubiihirwa abantu abandi obubamuhakaniza rundi obwayesanga omu nyikara egumire. (Nfu. 16:32) Amananu gali ngu, ekintu kinu tikyanguhire. N’osobora ota kukurakuraniza obuculeezi? N’osobora ota kwoleka obuculeezi omuntu obwahakaniza enyikiriza zaawe? Kandi obworaaba oli muzaire, n’osobora ota kwegesa abaana baawe kusoborra enyikiriza zaabo omu mulingo ogw’obuculeezi? Leka turole.

OMULINGO OSOBORA KUKURAKURANIZA OBUCULEEZI

3. Habwaki kwoleka obuculeezi tikimanyisa ngu oli muceke? (2 Timoseo 2:​24, 25)

3 Kwoleka obuculeezi tikimanyisa ngu oli muceke, baitu kyoleka ngu oli w’amaani. Kyetaagisa kuteekamu amaani kusobora kwikara tutekaine obuturukuba nituraba omu nyikara egumire. Obuculeezi guli gumu ha miringo ey’eretwa omwoyo ogurukwera. (Bag. 5:​22, 23) Ekigambo eky’Oruyonaani ekikozesabwa kumanyisa “obuculeezi,” obwire obumu kyakozesebwaga kumanyisa embaraasi ey’omu kisaka eyatendekwaga n’efooka nk’ey’omuka. N’obukiraaba ngu eba etekaine neeba ekyaine amaani. Hati nitusobora tuta kukurakuraniza obuculeezi baitu tukaikara tutarukutiina? Eki titusobora kukikora habwaitu. Tusemeriire kusaba Yahwe omwoyo ogurukwera, nukwo gutukonyere kukurakuraniza omulingo gunu omurungi. Haroho ebyokurorraho bingi ebirukwoleka ngu kinu nikisoboka. Abakaiso ba Yahwe baingi boolekere obuculeezi obubahikirweho okuhiiganizibwa, kandi kiretiire baingi kuhindura entekereza yabo hali Yahwe. (Soma 2 Timoseo 2:​24, 25.) N’osobora ota kwoleka obuculeezi?

4. Ekyokurorraho kya Isaka eky’obuculeezi nikitwegesa ki?

4 Omu Baibuli harumu ebyokurorraho bingi ebirukwoleka obukuru obw’okwoleka obuculeezi. Tekerezaaho ekyokurorraho kya Isaka. Obwakaba naikara omu kyeya kya Gera ey’omu Bafirisiti, bataahi be bakamukwatirwa ihali baigara amaziba abairu ba ise agabaali balimire. Omu kiikaro ky’okugarwanira, Isaka akafuruka n’eka ye yagenda hara kandi yalima amaziba agandi. (Kub. 26:​12-18) Nago, Abafirisiti bakagarwanira. Baitu nabwo, Isaka akalinda obusinge. (Kub. 26:​19-25) Kiki ekyamukonyiire kwikara ali muculeezi n’obukiraaba ngu Abafirisiti bakaikara nibamwendereza? Aine kuba yarozere ekyokurorraho ky’abazaire be, kandi yayegera ha mulingo Iburahimu yalinzire obusinge, ‘n’omwoyo omuculeezi, ogutanyina myehembo’ ogwa Sara.​—1 Pet. 3:​4-6; Kub. 21:​22-34.

5. Kyokurorraho ki ekirukwoleka ngu abazaire nibasobora kwegesa abaana obukuru bw’okwoleka obuculeezi?

5 Abazaire Abakristaayo nimusobora kukonyera abaana banyu kumanya obukuru bw’okwoleka obuculeezi. Tekerezaaho ekyokurorraho kya Maxence, ow’aine emyaka 17. Obuyabaga ali ha isomero rundi omu buheereza, yakiraga kutangatangana abantu abaamutabukiraga. N’okugumiisiriza bazaire be bakamukonyera kukurakuraniza obuculeezi. Nibagamba ngu: “Hati Maxence nakyetegereza ngu abantu obubatuhakaniza kyetaagisa okwetanga okw’amaani kusobora kubagarukamu kurungi.” Maxence ayegere kuba muculeezi, kandi takyatiina.

6. Okusaba nikusobora kutukonyera kuta kweyongera kwoleka obuculeezi?

6 Nitusobora kukora ki kakuba abantu abandi batuhakaniza, kandi bakabazaaho kubi ibara lya Ruhanga waitu na Baibuli? Tusemeriire kusaba Yahwe atuhe omwoyo ogurukwera, n’amagezi nukwo tusobole kubagarukamu kurungi. Tusemeriire kukora ki kakuba tukyetegereza ngu tulemerwe kwoleka obuculeezi? Nitusobora kwongera nitusaba kandi tutekerezeeho omulingo tusobora kwoleka obuculeezi omurundi ogundi. Yahwe naija kutuha omwoyo ogurukwera oguratukonyera kwetanga n’okwoleka obuculeezi.

7. Kukwata omu mutwe enkarra ezimu nikisobora kutukonyera kita kwetanga omu bikorwa n’omu mbaza yaitu? (Enfumo 15:​1, 18)

7 Omu Baibuli harumu enkarra ezisobora kutukonyera kugarukamu abantu kurungi obutwesanga omu nyikara ezigumire. Omwoyo gwa Ruhanga nigusobora kutukonyera kwijuka enkarra zinu. (Yoh. 14:26) Ekyokurorraho emisingi erukusangwa omu kitabu eky’Enfumo n’esobora kutukonyera kuba baculeezi. (Soma Enfumo 15:​1, 18.) Ekitabu eki nikyoleka ebirungi ebiruga omu kwoleka okwetanga.​—Nfu. 10:19; 17:27; 21:23; 25:15.

OMULINGO OKWETEGEREZA KUTUKONYERA KWOLEKA OBUCULEEZI

8. Habwaki tusemeriire kutekerezaaho ensonga ey’eretiire omuntu kutukaguza ekikaguzo ha nyikiriza zaitu?

8 Kwoleka okwetegereza nakyo nikisobora kutukonyera. (Nfu. 19:11) Omuntu arukwetegereza ayoleka okwetanga abantu abandi obubahakaniza enyikiriza ze. Obwire oburukukira obwingi abantu obubatukaguza ebikaguzo tibatugambira ensonga yonyini habwaki bakagwize. Ekyokurorraho, omuntu n’asobora kutukaguza habwokuba nagonza kumanya rundi habw’ebigendererwa ebindi. Nahabweki tutakagarukiremu, tusemeriire kukiijuka ngu nitusobora kuba tutamanyire ekimuletiire kutukaguza.​—Nfu. 16:23.

9. Gideoni akooleka ata okwetegereza n’obuculeezi obwakaba nagarukamu Abeferaimu?

9 Tekerezaaho omulingo Gideoni yagarukiremu abasaija Abeferaimu. Bakaija n’ekiniga baamukaguza habwaki yayangire kubeeta kumweteranizaaho kurwanisa abanyanzigwa ba Isaleri. Kiki ekyabaletiire kwetwaza bati? Nikisobora kuba ngu baali baine emyehembo? Kebe nsonga ki eyabaletiire kwetwaza omu mulingo ogu, Gideoni akalengaho kwetegereza omulingo barukwehurra, kandi yabagarukamu n’obuculeezi. Kiki ekyarugiremu? Baibuli etugambira ngu, “nubwo ekiniga kyabu kyakeha.”​—Bac. 8:​1-3.

10. Kiki ekiratukonyera kumanya omulingo gw’okugarukamu abatuhakaniza? (1 Petero 3:15)

10 Omukozi rundi omwegi mutaahi waitu n’asobora kutukaguza habwaki tuhondera endengo za Baibuli. Nitusobora kukora ekiturukusobora kumusoborra baitu tuteekamu ekitiinisa entekereza ye. (Soma 1 Petero 3:15.) Omu kiikaro ky’okumurora nk’ow’arukukuhakaniza, kozesa omugisa ogu kumanya ekyarukutekereza. Ensonga yoona eraaba emuletiire kukaguza, lengaho kumugarukamu omu mulingo gw’obuculeezi. Kakuba tumugarukamu omu mulingo gw’embabazi, nikisobora kumuleetera kuhindura entekereza ye. N’obwaraaba atukagwize habw’okugonza kutusekereza rundi kutuhakaniza, nabwo tumwoleke embabazi.​—Bar. 12:17.

N’osobora kugarukamu kurungi omuntu kakuba otekerezaaho ensonga ey’esobora kuba emuletiire kukuraaliza ha kujaguza amazaarwa (Rora akacweka 11-12)

11-12. (a) Kiki ekitusobora kutekerezaaho tutakagarukiremu ekikaguzo ekigumire? (Rora ekisisani.) (b) Bazaaho ekyokurorraho ekirukwoleka omulingo kutukaguza ekikaguzo kisobora kutuha omugisa gw’okubaza n’omuntu.

11 Ekyokurorraho, omukozi mutaahi waitu n’asobora kutukaguza habwaki tutajaguza amazaarwa, habwokuba natekereza ngu titurukwikirizibwa kwegonza. Rundi n’asobora kuba natekereza ngu eki nikiija kusiisa enkoragana yaitu n’abakozi abandi? Nitusobora kumusiima habw’okufaaho abakozi abandi kandi tumugumye ngu naitwe tugonza kwikazaaho enkoragana enungi n’abakozi bataahi baitu. Eki nikisobora kutuha omugisa gw’okumusoborra Baibuli eky’ebazaaho ha kujaguza amazaarwa.

12 Nitusobora kukozesa amagezi ganu n’omu nyikara ezindi. Omwegi mutaahi waawe n’asobora kugamba ngu Abakaiso ba Yahwe basemeriire kuhindura entekereza yabo ha bukuuhya. Kinu nakibaza habwokuba tamanyire omulingo turoramu ensonga enu? Rundi nikisobora kuba ngu munywani we rundi omunyabuzaale we mukuuhya? Natekerereza ngu tunobera kimu abakuuhya? N’osobora kumusoborra ngu Abakaiso ba Yahwe bagonza abantu boona kandi buli muntu aine obugabe bw’okwecweramu omulingo aratwazaamu obwomeezi bwe. b (1 Pet. 2:17) Hanyuma nitusobora kumwoleka omugaso oguli omu kuhondera endengo za Baibuli.

13. N’osobora kukonyera ota omuntu ow’arukukusekereza ngu noikiririza omuli Ruhanga?

13 Kakuba omuntu atuhakaniza, tusemeriire kwetantara kwanguha kutekereza ngu nitumanya ebyarukwikiririzaamu. (Tit. 3:2) Ekyokurorraho, kakuba omwegi ha isomero agamba ngu tikiri ky’amagezi kwikiririza omuli Ruhanga, kihikire kutekereza ngu naikiririza omu nyegesa erukugamba ngu ebintu bitahangwe kandi nagyetegereza kurungi? N’asobora kuba nabaza ebintu ebiyahuliire. Omu kiikaro ky’okuteera empaka ha byasayansi, musigire eky’okusoma rundi ekikaguzo ekyaratekerazaaho hanyuma. N’osobora kumwoleka vidiyo rundi ekicweka ekirukubazaaho okuhanga ekirukusangwa ha jw.org. Hanyuma n’asobora kwikiriza kubazaaho ekicweka eki rundi vidiyo. Obuturabaza n’abantu omu mulingo ogw’ekitiinisa, nikisobora kubaleetera kuhindura ha ntekereza yabo.

14. Niall akakozesa ata omukura gwaitu kukonyera omwegi kumanya amananu agarukukwata h’Abakaiso ba Yahwe?

14 Omusigazi arukwetwa Niall akakozesa omukura gwaitu kukonyera abantu kumanya amananu agarukukwata h’Abakaiso ba Yahwe. N’agamba ati: “Omu h’abeegi bataahi bange yakiraga kungambira ngu tinyikiririza omu sayansi, habwokuba ninyesiga ekitabu ky’abantu ekijwiremu enganikyo zonka.” Omwegi ogu obuyayangire kuhuliiriza, Niall akamusindikira endagirro eramutwara ha jw.org hansi y’ekicweka Sayansi na Baibuli.” Hanyuma, Niall akakyetegereza ngu omwegi ogu n’asobora kuba yasomereyo, kandi hati, akaba n’agonza kumanya endugirro y’obwomeezi. Naiwe n’osobora kuleetera abantu kukuhuliiriza kakuba okozesa amagezi ganu.

MUTEKANIZE HAMU NK’EKA

15. Abazaire nibasobora bata kwegesa abaana kugarukamu omu mulingo gw’obuculeezi abeegi bataahi baabo obubabahakaniza?

15 Abazaire nibasobora kwegesa abaana baabo kwega omulingo gw’okugarukamu n’obuculeezi kakuba bahakanizibwa. (Yak. 3:13) Abazaire abamu berengesamu n’abaana omu kuramya okw’eka. Batekerezaaho enyikara ezisobora kubaho ha isomero, babazaaho omulingo basobora kugarukamu kandi beegesa abaana kugarukamu omu mulingo gw’obuculeezi n’embabazi.​—Rora akasanduuko “ Kwerengesamu Nikisobora Kukonyera Eka Yaawe.”

16-17. Kwerengesamu nikisobora kukonyera kita abato?

16 Kwerengesamu nikisobora kukonyera Abakristaayo kugarukamu abandi omu mulingo ogurukunanura, n’okugumiza kimu ngu ebibarukwikiririzaamu bihikire. Ha jw.org hansi y’ekicweka “Young People Ask” haroho ebicweka ebisobora kukonyera ensinganto kugumya okwikiriza kwabo n’okwega omulingo basobora kugarukamu omu bigambo byabo. Kakuba twesomesaaho ebicweka binu nk’eka, nitwija kwega kugarukamu omu mulingo gw’obuculeezi kandi ogurukusikiiriza.

17 Omusigazi arukwetwa Matthew nasoborra omulingo kwerengesamu kwamukonyiire. Omu kuramya okw’eka, uwe n’abazaire be baseruliirizaaho ebintu ebisobora kubazibwaho ha isomero. N’agamba ati: “Tutekerezaaho enyikara ezisobora kubaho, kandi twerengesamu omulingo tusobora kugarukamu kusigikirra ha bituseruliize. Obunkigumya ngu ebindukwikiririzamu mananu, ntunga obumanzi kandi kinyanguhira kugarukamu abandi omu mulingo gw’obuculeezi.”

18. Kusigikirra ha Abakolosai 4:​6, kiki ekitusemeriire kukora?

18 Amananu gali ngu, tikirukumara kusoborra kurungi abantu. Baitu kubaza nabo omu mulingo gw’obuculeezi kandi ogw’amagezi nikisobora kubaleetera kuhuliiriza. (Soma Abakolosai 4:6.) Kutebeza abandi, nitusobora kukirengesaniza n’okuhungura omupiira. Nitusobora kuguhungura mporampora rundi n’amaani. Obutuguhungura mporampora, outurukuzaana nauwe n’asobora kugubaka kandi nitugumizaamu nituzaana. Omulingo nugwo gumu, obutubaza omu mulingo gw’amagezi kandi ogw’obuculeezi, abantu nibaija kutuhuliiriza kandi bagumizeemu nibabaza naitwe. Kakuba omuntu ayoleka ngu nagonza kutuhakaniza kwonka rundi atandika kutusekereza, tuleke kubaza nauwe. (Nfu. 26:4) Baitu n’obukiraaba ngu haroho obututangatangana abantu nka banu, abarukukira obwingi bahuliiriza.

19. Kiki ekisemeriire kutwekambisa kwoleka obuculeezi obuturukuba nitusoborra abandi enyikiriza zaitu?

19 Mali, tugasirwa muno obutukurakuraniza obuculeezi. Saba Yahwe akukonyere kugarukamu omu mulingo gw’obuculeezi, abantu obubakuhakaniza rundi obubabazaaho kubi enyikiriza zaawe. Ijuka ngu kwoleka obuculeezi nikisobora kukukonyera kwetantara empaka. Obwogarukamu omu mulingo gw’ekitiinisa, nikisobora kuleetera abarukukuhuliiriza kuhindura entekereza yabo h’Abakaiso ba Yahwe n’amananu ag’omu Baibuli. Nahabweki, mwikale “mwetekaniize ebiro byona okugarukamu omuntu wena anyakubakaguza” ha nyikiriza zanyu, nimukikora “nobuculezi nokutina.” (1 Pet. 3:15) Mali, obuculeezi leka bukufoole ow’amaani!

EKIZINA 88 Onyegese Emihanda Yaawe

a Ekicweka kinu kirumu amagezi agasobora kutukonyera kusoborra enyikiriza zaitu n’obuculeezi, kakuba abandi bazibazaaho kubi rundi batuhakaniza.

b Kumanya ebirukukiraho rora ekicweka, “Baibuli Ebazaaho ki Obukuuhya?” omu Awake! Na. 4, eya 2016.

c N’osobora kutunga ebindi eby’osobora kubazaaho hansi y’ekicweka Young People Ask na “Ebikaguzo Ebikira Kukaguzibwa ha Bakaiso ba Yahwe.”