NKAZARWA omu mwaka 1934. Nambere nazaliirwe, Abazaire bange, Fred na Edna Molohan, bakaba bamazire emyaka 20 bali Bakaiso ba Yahwe (omu kasumi ako bayetwaga Abeegi ba Baibuli). Ninsiima muno habwokuba bakanyegesa hali Yahwe. Twaikaraga omu rubuga orutaito orukwetwa Parsons, orunyakuli omu masirimuka ga Kansas. Haihi buli omu omu kitebe kyaitu akaba aseserweho amagita. Eka yaitu tiyayosaga kugenda omu nso’rokano n’omu buheereza. Buli Kyamukaaga rwebagyo twatebezaaga ha muhanda nk’okutebeza kw’omurwijwire okw’ebiro binu. Obwire obumu twajwahaga baitu obutwamaraga isiitwe yatuhaga ice cream.

Ekitebe kyaitu kikaba kitaito baitu kikaba kiine ekiikaro kikooto eky’okutebezamu ekikaba kirumu tawuni nyingi na faamu nyingi. Abalimi abamu obutwabahaga ebitabu, omu kiikaro ky’okutuha sente, batuhaga emikubi y’ebikoora ei babaga berimiire omu misiri yabo, amahuli ag’enkoko, kandi obundi batuhaga enkoko. Eby’okulya binu byakonyeraga eka yoona kusigikirra nk’oku isiitwe yabaga aturukize ira sente kusasurra ebitabu ebitwatwaraga omu buheereza.

Abazaire bange bakatunga phonograph ei bakozesaga omu buheereza. Nkaba nkyali muto ntasobora kugikozesa baitu obutwagarukiraga omuntu, rundi obutwagendaga ha mwegi wa Baibuli, nagonzaga muno kukonyera ise nyowe na nyina nyowe kutaho embazo z’Ow’oruganda Rutherford ezikaba zikwasirwe omu maraka.

Ise nyowe akata omuzindaaro mukooto haiguru y’emotoka yaitu, ey’ekika kya Ford ezaturukire omu mwaka 1936, nahabweki motoka yaitu yakozesebwaga kuhikya hara amaraka. Ekatukonyera muno omu buheereza. Emirundi erukukira obwingi, twabanzaga kutaho ebizina nukwo tusikiirize abantu, hanyuma nitutaho orubazo orurukusigikirra ha Baibuli. Hanyuma y’orubazo, abo boona abagonzaga kumanya ebirukukiraho twabahaga ebitabu.

Ise nyowe akagenda na motoka enu omu tawuni entaito erukwetwa Cherryvale, Kansas, yagenda kutaho amaraka omu kiikaro nambere abantu bahumurraga buli Sande. Poliisi ekaija yamugambira ngu akaba atasemeriire kutwara motoka ye omu kiikaro nambere abantu bahumurraga. Akavuga motoka yagitwara omu muhanda ogukaba guli haihi n’ekiikaro kinu habwokuba akaba nagonza obwarataho amaraka n’abantu abali omu kiikaro ky’okuhumurramu bahurre kurungi puroguramu. Nagonzaga muno kuba na ise nyowe hamu na Jerry mugenzi wange omukuru omu mulimo gunu.

 Omu myaka egi, twagendaga kukora kampeini ez’embaganiza omu biikaro nambere abantu batuhakanizaga muno nukwo tutebezeyo. Nk’oku nsangirwege mbagambiire ha kubanza, twaimukaga omu itumbi nitusoba mporampora kuta turakiti n’obutabu hansi y’enyigi z’amaju g’abantu. Obutwamaraga, itwena twagendaga nitutangatanganira aheeru y’orubuga nukwo turole obuharaaba haroho mugenzi waitu anyakukwasirwe poliisi.

Omulingo gundi ogw’okutebeza ogwansemezaga nukwo kurubata twine ebipande. Twajwaraga ebipande bikooto nituraba omu rubuga. Ninyijuka haroho akasumi ab’oruganda obubaizire baraba omu rubuga rwaitu bajwaire ebipande bihandikirweho ngu “Ediini Mutego Kandi Ngobya.” Bakatandikira omu ka owaitu barubata orugendo orukuhika nka mairo emu, hanyuma bagaruka omu ka owaitu. Eky’omugisa, busaho n’omu ayabemeriize kandi abantu baingi babaka nibekaguza kiki ekirukugenda omu maiso.

Eka yaitu yakiraga kugenda omu nsorrokano enkooto ez’omu Texas. Ise nyowe yakorraga kampuni y’egaali z’omwika, nahabweki obutwabaga nitugenda ha nsorrokano enkooto n’okubungira abanyabuzaale baitu, twagenderaga ha gaali y’omwika tutasaswire. Mugenzi wa nyina itwe omukuru arukwetwa Fred Wismar, hamu na mukazi we Eulalie, baikaraga omu kiikaro ekirukwetwa Temple, Texas. Nyinarumi itwe onu Fred akeega amananu kandi yabatizibwa obwakaba akyali muto ha kutandika kw’emyaka eya 1900, kandi akagambiraho abato be, otwaliremu na nyina nyowe ha bintu ebyakaba ayegere. Ab’oruganda ab’omu kicweka kimu ekya Texas bakaba bamanyire nyinarumi itwe Fred habwokuba akaba akozereho nka zone servant (hati abamanyirwe nk’abaroleerezi b’ebicweka). Akaba muntu w’embabazi, asemeriirwe, mwekambi, kandi akanteraho ekyokurorraho ekirungi muno.

Omu mwaka 1941 tukatemba egaali y’omwika twagenda ha rusorrokano orukooto orukaba ruli omu St. Louis, Missouri. Abato boona bakabeeta kwikarra omu maiso haihi n’akatuuti nukwo tuhurre orubazo rw’ow’oruganda Rutherford orukaba rwine omutwe “Abaana b’Omukama.” Orubazo rwe oburwahoire, haroho ekintu ekyatuhuniriize itwena abato abakaba nibahika 15,000. Ow’oruganda Rutherford n’abamukonyeraga bakaha buli mwana wena ekitabu ekihyaka ekikaba kiine omutwe Abaana.

Omu Apuli 1943 tukagenda ha rusorrokano orukooto orwali rwine omutwe “Nimuterererwa Kutandika Kukora” omu Coffeyville, Kansas. Omu rusorrokano runu, bakaranga ekirango ekikaba nikyoleka ngu ebitebe byona bikaba nibigenda kutandika kuba n’isomero erikumanywa nka Isomero ly’Omulimo gwa Ruhanga. Bakatuha n’akatabu akakaba karumu amasomo 52 akatwakutandikire kukozesa omu isomero linu. Omwaka ogu obugukaba gutakahoire, nkaha orubazo rwange orw’okubanza nk’omwegi omu isomero linu. Ekintu kindi ekyafoire orusorrokano oru rw’embaganiza hali nyowe kikaba ngu nyowe hamu n’abandi tukabatizibwa omu maizi agakaba nigafuka omu kidipa ekikaba kiri ha faamu eyali haihi.

Nkamara kusoma omu 1951 kandi nkaba nyine kucwamu ekindukugonza kukora omu bwomeezi bwange. Mugenzi wange omwojo arukwetwa Jerry akaba naheereza ha Beseeri. Nanyowe nkaba ningondeza kimu kugenda kuheereza ha Beseeri, nahabaweki nanyowe nkasindikayo foomu yange. Hakarabaho obwire buke banyeta kandi nkatandika kuheereza ha Beseeri ebiro 10 omu Maaci 1952. Enu ekaba ncwamu nungi muno habwokuba enkonyire kuha Yahwe ekirukukirayo.

Nkaba ningonza kukora omu byona ebyaturukyaga ebitabu byaitu nukwo nkonyere omu kuturukya magaziini n’ebitabu byaitu ebindi. Baitu omugisa ogu ntagutunge. Omu kiikaro kyagwo, bakampa omulimo gw’okusembeza eby’okulya kandi hanyuma natandika kukora omu kicumbiro. Omulimo gunu nkagugonza muno kandi nkeega bingi. Twakoraga nituhingisaniza obwire, kandi obwire obumu obwa nyamusana nahumurahoga. Nakiraga kugenda omu lyahurro ly’ebitabu ebya Beseeri kandi ebitabu biingi ebinasangireyo nkabikozesa omu kwesomesa. Ekintu kinu kikankonyera kugumya okwikiriza kwange n’obunywani bwange na Yahwe. Kandi nkacwamu ngu ninyija kuheereza Yahwe ha Beseeri obwomeezi bwange bwona kasita obusobozi bwange buransobozesa. Jerry akaba arugire ha Beseeri omu mwaka 1949 kandi akaba aswire Patricia, baitu nk’oku bakaba nibaikara haihi na Brooklyn, bakankoyera kandi bakangarramu amaani habwokuba nkaba nkyali muhyaka ha Beseeri.

Obunkaba ntakamazire obwire bwingi ha Beseeri, ab’oruganda abarukujunanizibwa bakatandika kuserra Ababeseeri abarukusobora kutekwa ha rukarra rwabo abasobora kuha embazo. Ab’oruganda abaakomerwemu bakasindikwa kugenda omu bitebe, ebimu bikaba biri  mairo 200 kuruga Brooklyn. Bagendaga nibaha orubazo kandi hanyuma nibakora n’ekitebe omu buheereza. Nkaba omu ha b’oruganda abakomerwemu. Nkatandika kubungiraga ebitebe nimpa embazo baitu nkaba nintiina. Omu kasumi ako, embazo za boona zaali za saaha emu. Emirundi erukukira obwingi nakozesaga egaali y’omwika kubungira ebitebe binu. Haroho ekiro kimu ekinyijuka muno omu busumi bw’obutiti, ekaba Sande obwire bwa nyamusana 1954. Nkatemba egaali y’omwika kugaruka omu rubuga New York kandi nkaba nsemeriire kuhika ha Beseeri obwire bwa rwebagyo. Obutukaba tuli omu muhanda, hakaija ekiyaga ky’amaani n’ebirika bikeyongera. Injini y’egaali ey’omwika ekafa, nahabweki ntasobole kuhika omu New York, baitu nkahikayo Bbalaza esaaha 11 eza nyenkyakara. Nkakozesa omuhanda gundi kuruga ha siteegi y’egaali ey’omwika gwampikiza kimu Brooklyn kandi nkagenderaho omu kicumbiro. Obwire bukaba bunsigire kandi nkaba njwahire habwokuba obwire bw’ekiro bwona ntagwijagire. Baitu okusemererwa okunatungire kuruga omu kuheereza ebitebe n’okutangatangaana ab’oruganda n’abanyaanya itwe abahyaka bikakira byona ebinayeferiize.

Omwaka gwange ogw’okubanza ha Beseeri nkatandika kwetaba omu puroguramu y’okwegesa Baibuli eyabahoga buli wiiki ha rediyo yaitu eya WBBR. Rediyo enu ekaba eri ha kaina eyakabiri ey’ekyombeko ekirukumanywa nka 124 Columbia Heights. Ow’oruganda Alexander H. Macmillan, ow’akaba amazire emyaka nyingi naheereza ha Beseeri yakiraga kwegeseza ha rediyo enu. Tukaba tumanyiriire kucwerayo ibara lye tuti, Ow’oruganda Mac. Akaba kyokurorraho kirungi hali ab’oruganda boona abato aba ha Beseeri habwokuba akaba arabire omu bizibu bingi baitu yabigumisiriza.

Omu 1958, bakampindura natandika kukora ha bintu ebikaba biine akakwate n’abeegi abajwekwaga kuruga omu isomero lya Gireadi. Nakonyeraga abasaija n’abakazi banu abekambi kutunga ebipapura byabo ebirukubaikiriza kwikara omu nsi nambere babaga nibagenda, kandi ninyowe ayatekanizaaga omulingo baragenda omu mahanga nambere batumirwe kugenda. Omu kasumi ako zaali sente nyingi kusobora kugendera omu nyonyi, nahabweki abarukukira abagendaga omu Afirika na Asia bagenderaga ha meeri ezaatwaraga emigugu. Hanyuma y’emyaka, emihendo y’enyonyi obuyakehere, abamisaani abarukukira obwingi bagenderaga omu nyonyi omu mahanga nambere batumwaga.

Omu 1960, nkakora entekaniza z’okupangisa enyonyi kwiha abantu omu Amerika kubatwara Bulaaya ha nsorrokano ezabaireyo omu mwaka 1961. Nkagenda ha rumu ha nsorrokano zinu orwabaire omu Hamburg, Germany. Hanyuma y’orusorrokano, nyowe n’ab’orugaanda bandi basatu tukapangisa motoka twaraba omu Bugirimaani kugenda Italy kandi twabungira ofiisi yaitu ey’itaagi enyakuli omu Rome. Obutwarugireyo tukagenda France, twacwanganiza ensozi za Pyrenees, twataaha omu ihanga lya Spain, nambere omulimo gwaitu gukaba gutangirwe. Tukasobora kuha ebitabu ab’oruganda ab’omu Barcelona ebitukaba tusembere kurungi nibizooka nk’ebisembo. Kikatusemeza kubarora! Obutwarugireyo tukavuga twagaruka Amsterdam kandi twatemba enyonyi twagaruka omu New York.

Omu 1962, bakampa omulimo gw’okutekaniriza ab’oruganda n’abanyaanya itwe 583 abakaba nibagenda ha nsorrokano enkooto muno ezikaba nizigenda kuba omu mahanga agarukwahukana kwetoroora ensi yoona. Ensorrokano zinu enkooto muno zikaba ziine omutwe “Amakuru Amarungi Ag’Ebiro Byona” kandi zikabayo  omu mwaka 1963. Abaagenzere ha nsorrokano zinu bakaba baine kugenda omu nsorrokano eza Bulaaya, Asia, hamu na Pacific ey’omu Masirimuka, kandi hanyuma bakaba baine kugenda Honolulu, Hawaii, nukwo bamalirre na Pasadena, California. Kandi bakaba baine kubungira ebiikaro ebibazibwaho omu Baibuli nka Lebanon na Jordan. Ekitongole ekinakoramuga nikyo kyatekaniize enyonyi ezibakaba baine kukozesa, kyabatungira hoteeri ez’okuraramu, hamu n’ebipapura byona ebyayetagisibwaga kusobora kwikara omu mahanga ganu.

Haroho ekintu kindi ekyafoire omwaka 1963 mukuru hali nyowe. Ebiro 29, okwezi kwa Juuni, nkaswera Lila Rogers ow’akaba naruga Missouri, kandi ayaizire ha Beseeri omu 1960. Wiiki emu hanyuma y’okutaaha nauwe obuswere, tukatandika kugenda na mukazi wange Lila omu nsorrokano enkooto omu mahanga nka Greece, Misiri, hamu na Lebanon. Obutwarugireyo tukatembe enyonyi twagenda omu ihanga lya Jordan. Baitu omulimo gwaitu omu Yerusalemu gukaba gutangirwe, kandi ab’obusobozi tibaikirizaaga kuha Abakaiso ba Yahwe ebipapura ebirukubaikiriza kwikara omu ihanga eri. Nahabweki tukaba tutamanyire ekiratubaho hanyuma y’okuhika omu ihanga eri. Teramu akasisani orole omulingo twasemeriirwe obutwarozere ab’oruganda n’abanyaanya itwe bemeriire haiguru ha kyombeko ky’ekizaniro eky’enyonyi bakwasire ekipande kikooto kihandikirweho “Mukaije Abakaiso ba Yahwe”! Kikansemeza muno kubungiraho ebiikaro ebibazibwaho omu Baibuli n’okurora ebiikaro nambere Iburahimu, Isaka, na Yakobo baikaraga, ebiikaro nambere Yesu n’abakwenda be batebiize, n’ebiikaro nambere Obukristaayo bwatandikiire kusobora kuraranga kugenda “ha mpero zensi.”​—Engeso Ezabakwenda 13:47.

Lila amazire emyaka 55 nansagika omu buheereza bwaitu bwona. Tukabungira Spain na Portugal emirundi nyingi kandi omu kasumi ako omulimo gwaitu gwali gutangirwe omu mahanga ganu. Twagarramuga ab’oruganda n’abanyaanya itwe amaani kandi twabatwarraga ebitabu n’ebintu bindi ebibayetagaga. Tukasobora n’okubungira bagenzi baitu bamu abakaba bali omu nkomo omu Cádiz, Spain. Kikansemeza kurora ngu nkasobora kubaha orubazo rw’okubagarramu amaani.

Kuruga 1963, nyikaire ninkonyera omu kukora entekaniza z’abarukugenda ha nsorrokano enkooto muno omu Afirika, Australia, Amerika eya hagati, na Amerika ey’Amasirimuka, Bulaaya, amahanga agali omu Asia ya Buruga Izooba, Hawaii, New Zealand, hamu na Puerto Rico. Lila na nyowe tugenzere ha nsorrokano enkooto ezitutasobora kwebwa nk’orusorrokano orw’omu Warsaw, Poland, orwabaireho omu 1989. Baingi ha bagenzi baitu kuruga omu Russia bakasobora kwija ha rusorrokano runu. Runu nurwo rwali rusorrokano rwabo orw’okubanza! Tukatangatangana ab’oruganda n’abanyaanya itwe abakaba bamazire emyaka nyingi omu nkomo za Soviet Union habw’okwikiriza kwabo.

Obujunanizibwa bundi obukizire kunsemeza nukwo kugenda omu mahanga maingi kubungiraho ab’oruganda abarukukora ha Beseeri ezirukwahukana n’abamisaani nukwo mbagarremu amaani. Orubungo rwaitu orutwamaliriire narwo, tukagenda omu Korea ey’Amasirimuka, kandi tukasobora kubungiraho ab’oruganda 50 abakaba bali omu nkomo ya Suwon. Boona baali baine entekereza ehikire kandi baali balindiriire akasumi obubalisobora kuheereza Yahwe bataine arukubatanga. Kubabungiraho kikatugarramu muno amaani!​—Abarumi 1:11, 12.

Emyaka enu yoona ndozere omulingo Yahwe ahaire abantu be emigisa. Obunabatiziibwe omu 1943, hakaba haroho abatebezi nka 100,000. Baitu hati twine abatebezi abarukuhingura omu 8,000,000 abarukuheereza omu nsi 240. Kimu ha bintu ebiresereho enkurakurana enu nubwo obwekambi bw’abeegi abarugire omu isomero lya Gireadi. Kindetiire okusemererwa kukwataniza hamu n’abamisaani baingi n’okubakonyera kugenda omu biikaro nambere barukuba batumirwe.

Ninkisemeza muno kumanya ngu obunkaba nkyali muto, nkacwamu kukozesa obwomeezi bwange kuheereza Yahwe nasaba kuheereza ha Beseeri. Yahwe ampaire emigisa nyingi emyaka enu yoona. Oihireho ebintu byona ebitugonza muno ha Beseeri, kutebeza n’ebitebe ebirukwahukana eby’omu Brooklyn habw’emyaka erukuhingura omu 50 n’okutunga abanywani baingi kituletiire okusemererwa kw’amaani.

Nahati nimpereza ha Beseeri kandi Lila takalekaga kunsagika. Nobundaaba hati mpingwize emyaka 84, nikinsemeza kurora ngu na hati ninsobora kukora emirimo n’okukonyera omu by’ebbaruha z’itaagi.

Nikisemeza muno kuba omu kitebe kya Yahwe n’okurora ebigambo bya Maraki 3:18 nibihikirra, ebirukugamba ngu: “Nubwo muligaruka mulibaganizamu abahikiriire nababi, ogu arukukorra Ruhanga, nogu atarukumukorra.” Niturora omulingo ensi ya Setani erukweyongera kusisikara buli kiro n’omulingo abantu bataine okunihira kandi baine okusemererwa kuke omu bwomeezi bwabo. Baitu abo boona abagonza kandi abaheereza Yahwe n’obubaraaba bali omu busumi obw’akabi kaingi, baine okusemererwa omu bwomeezi kandi baine okunihira okw’ebiro eby’omu maiso. Mali mugisa gw’amaani kutebeza abantu abandi amakuru amarungi! (Matayo 24:14) Obukama bwa Ruhanga buli haihi kwihaho ensi enu enyakusisikaire nukwo bugarreho ensi empyaka. Katulindiriire ekiro ebintu binu birihikirra! Obu nubwo buli omu omu nsi aliba n’obwomeezi oburungi kandi alyomeera ebiro n’ebiro.