1. Pããrebe wo de sãy mayse ti maa weere ɓaara wo là?

 PÃÃREBE wo, wùr de ko ge ga nday de sãy kay weere ɓay wo ti maa ko Jeofa lan maa dage ɓe. Amaa nen bay ko Baa wa. Nday kay ra maaga á mo ko wo ga Jeofa diŋ jobo maa cwãy na kayge là? Lan nday kay ra maaga á mo ya’ wo see ɓaara see ɓe na kayge là?​—Jag. 4:8.

2. Pããrebe kaŋ wo nen weere ɓaara wo ti joŋre Jeofa na kaŋ ge là?

² Faage maa de woore maa kay weere wo ya’ ge see Jeofa diŋ hadge Bible de ɓaara. (2 Timote 3:14-17) Amaa Bible ngaɓ ɗeŋ maa tigriŋ ne weere wo maa ko Jeofa. Bil Kefder Jag jõõ wo mono, pan mbaarga po ɓo’ sug ɓe ga á mo yõõ ti go ti joŋre Jeofa maaga á da’ ra see fẽẽre maaga á joŋ ra mo deŋ wa. (Jag jõõ wo 3:19-21) Patala naa ko we ɗeŋ po wo ga pããrebe mo joŋ wo joŋre de ɓaara maa kaŋ nen weere ɓaara wo ti joŋre Jeofa ɗa.

3. Kayge ma hõn ga pããrebe mo hay hã wo ne weere ɓaara wo là?

³ Bible wãã ga: “Baa joŋ tamsir de fẽẽre ma ɓil ɓen wo le mo hãã no, sen maga a ko ga se Baa no kay mono, egre se ma debaŋn no kay no, see se maga bay go tinoo wan dra’, jar mo kon wo wer joŋre se maga se joŋ ra mono.” (Rom wo 1:20) Pããrebe wo, maapo nday da laa ge go laa leege see ɓay de weere ɓay wo. Joŋ we joŋre de wur maa sen wo maa kaŋ nen weere ɓay wo ga “fẽẽre maaga Jeofa joŋ ra” naa wo nen joŋre ɓe go na naa ge là. Naa ko we fẽn maaga pããrebe da’ wo se ɗeŋ hadge maani Yeson ɗa.

4. Yeso hay joŋ joŋre de fẽẽre maaga Baa joŋ ra maa had jar maa wer ɓen wo na joŋge là? (Lug 12:24, 27-30)

 ⁴ Ko we ɗeŋ maaga Yeso hay joŋ joŋre de fẽẽre maaga Baa joŋ ra maa had jar mono. Wur po, á wii ne jar maa wer ɓen wo ga á mo ko wo gããge wo de fuɗgi saŋgu maaga tĩɗ wo ti puuli. (Jaŋ Lug 12:24, 27-30.) Yeso hay mbe nen wããge ti horog, noga koo ma hõnla ɓuy; amaa se wãã ti wee dwee wo de fuɗgi saŋgu maaga jar maa wer ɓen hay wo de ko ra ge de woore mono. Maa po, jar maa wer ɓen hay wo ko gããge wo puɗgi ciŋ ti ɓaara, lan hay wo ko fuɗgi saŋgu wo de yã ɓil puuli. Nday mbay de ko Yeso nen ɗiggi mbay wii do ti fẽẽre sen wo de maaga á de wãã wããre mono? Day á joŋ mayse blam maaga á ngaɓ saɓlaŋ sen wo mo là? Á had wããre po de ẽgre debaŋ ti yaŋ lan ti ɓil de el pan ɓe maa ciŋ ne jar maa wer ɓen wo no. Jeofa hã ge rege wo de õõbe yaŋ ne jar maaga joŋ wo joŋre ne hẽn de deele doo ga se hã ne gããge wo de fuɗgi saŋgu maa ti puuli wo no lay no.

5. Mayse wo yoo fẽẽre maaga Baa caa ra kay wo pããrebe wo maa had weere ɓaara wo ti Jeofa là?

⁵ Pããrebe wo, nday mbay de had weere mbay wo de ɗeŋ maani Yeson yawlà? Nday mbay de kããge maa wãã ge ne weere ɓay wo ti fẽn maaga nday ko de woore yoo fẽẽre maaga Baa joŋ ra mono, doo horog noga koo maaga nday dan debaŋ. De maaga nday de naa wer ɓe ne weere ɓay wo mono, ngaɓ we fẽn maaga á had wo naa ti Jeofa ne hara. Blam sen, wii we jag ɓaara ti horog noga koo maaga á dan wo mo lay no. Hayga nday wãã we ne hẽn ti mopo maaga à dan no, maa po mbaarga mbay co’ sug yaŋ laa fẽẽre maaga nday de had ra ge ti Jeofa mono.

6. Saɓlaŋ maani man Kritof had naa de may là?

⁶ Pããrebe mo hay kiɗ wo wur debaŋ maa kiɗ wer ne horog noga koo taŋgu maaga saara naa wer fẽn maaga fẽẽre sen ngaɓ wo ti Jeofa mo yawlà? Á bay doole wa. Yeso bay de yõõ ti debaŋ naa wer rege gããge wo noga wãã ge ti maaga saŋgu maa ti puuli gẽẽ wo gẽẽ ge la wa. Koh á mo hay ba ga mbarga ɓon da ga ndo mo naa wer fẽẽre maaga Jeofa joŋ ra go ne se de woore debaŋ lay bla’ no, wur maa po wããre po me’ noga wiigi jag po boŋ kãã maa kay mbarga ɓon maa laa fẽn maaga ndo da wãã ge ɓe ne hẽn mono. Ko we fẽn maaga hẽn naa po à ɗen ga Kristof wãã de maaga á ɗig ti klee ɓe mo ɗa: “Maa ko woore fẽẽre maaga Baa joŋ ra mono, man ɓi hay bay wãã ge pur pur maa naa wer ɓaara ne wùr wa. De maaga wùr hay we diŋ ti jeŋ húulì no, se kal wãã ge ga: ‘Ko we mbay húulì po kluu debaŋ de woore mo ka’ ɗa là! Jeofa bay ba ngris nday wa?’ De maaga wùr hay we diŋ ti jeŋ manrog lay no, se kal wãã ge ga: ‘Ko we ẽgre ma’ge kaŋgaw bii sen wo ɗa! Sen ngaɓ bay diŋ ẽgre Baa wa?’ Kristof wãã ga: “Wããre sen wo jag de dogleere ga man wùr hay wãd ra ge hay wo srog glog wùr ɗig gi debaŋ.”

7. Nday had weere ɓay wo maaga á mo ɗig wo ti fẽẽre maaga Baa joŋ ra na had ge là?

⁷ De maaga weere ɓayn wo go de gẽẽ ge mono, nday de had ra maaga á mo tĩĩ wo ɗig gi ti fẽẽre maaga Baa joŋ ra, lan mo had wo fẽẽre ti Jeofa see ɓaara. Wãã we mbay ti mopo boŋ tu yoo fẽẽre maaga Baa joŋ ra mono; lan wii we jag weere ɓay wo ga: “Á wãã mayse ne nday ti Jeofa là?” Maapo yiŋgi jag ɓaara ti wiigi jag sen ngris nday yaŋ.​—Matiye. 21:16.

8. Pããrebe maa Israyel hay wo daɗ nen maa joŋ mayse de maaga á hay wo ti raŋge de weere ɓaara wo mo là?

⁸ Pããrebe maa Israyel hay wo wãɗ wããre ne weere ɓaara wo maa had ra ge de jag liŋgi maani Jeofan de maaga á hay wo we seege “ti faage” mono. (Dogge jag liŋgi 11:19) Faagen hay  wo hres ge ɓi leege Israyel wo. Ndo ti faage caw ndo ko wer horog wo, wer dweere wo, wer fuɗgi fẽẽre wo. De maaga jar Israyel wo ti raŋge ti faage sen wo mono, á hay wo da’ nen maa ndal ge de weere mbaara wo ti fẽẽre maaga Jeofa joŋ ra mono. Nday pããrebe no, maapo nday mbay de daɗ nen doo pããrebe maa Israyel wo no lay; maa joŋ joŋre de fẽẽre maaga Jeofa caa ra maa had weere ɓay wo. Ko we maaga pããrebe po joŋ wo doo sen ne mo ɗa.

9. Saɓlaŋ maani Punita wo de Katiya had wo naa de mayse là?

⁹ Punita, mããbe po ɓi sir maa kluu Eŋde wãã ga: “De maaga wùr de jar maa liŋ ni ɓi wùr raw hee jag ne jar maa ɓi feele wùr ga wo go de lagge ɓi leege maa tigriŋ mono, wùr ko raŋge sen doo nen maa kay weere wùr wo maa da’ hadge see fẽẽre maaga Jeofa caa ra. Ndi wo ko ge so ga weere ɓi da’ wo wer ne fẽẽre maaga Baa joŋ ra ɗawa de daŋ maaga á yaŋ wo go hã see ngeel maaga ngaɓa ni debaŋ mo no.” Pããrebe wo, maapo weere ɓay yõõ wo ti go ti wur maa de woore maaga nday joŋ de ɓaara wara gom ga hase. Katiya, mãygeman naa po ɓi sir Moldavi wãã ga: “Fẽn maaga ndi ɗaw ti ɓi de woore le ti klee ɓi hãã patala diŋ wur maaga wùr joŋ de woore de pããre ɓi wo seɗ ge ɓi leege wo mono. Ndi joŋ suse’ ne hara debaŋ ti maaga á tĩĩ wo wer had me ge le hãã ti klee ɓi maaga ndi mo hay odge ko fẽẽre maaga Baa joŋ ra, lan maa ko ge ɓe see ɓaara.”

10. Pããrebe joŋ wo mayse de maaga á ko wo we ga á de gayri maa ya’ ge go see tiŋ ɓaara hãã là? (Ko “ Kayge maa pããrebe wo” Ti ngeel maa de gaɗge no.)

¹⁰ Day hayga á bay we gus do ɓay maaga nday mo raŋ ɓi leege wo wa lay? Amol, ga ɓi sir Eŋde pa mono, wãã ga: “Ti ngeel maaga ndi ni mono, pããrebe ig wo ti joŋre debaŋ, lan seele ɓi leege de wii suŋgu debaŋ lay. Amaa, yoo way po me’ noga ciŋ ti etaaje kay wo maa ko fẽẽre maaga Baa caa ra, lan maa ko joŋre Jeofa.” Hayga nday ko nen we go de woore  no, maapo ga nday ko fẽẽre po wo ga Baa caa ra ti jeŋ ɓay mbaŋ maa ngaɓ ge ne weere ɓay wo. (Siŋ wora 104:24) Maapo nday da’ wee dwee, gogo, koo, lan fẽẽre maa tigriŋ wo pa. Karina ɓi sir Almãy wãã ga: “Man ɓi da fuɗgi koore wo debaŋ, wer sen so de maaga ndi hay tigli caw ɗa mono, á hay ngaɓ fuɗgi fẽẽre maa de woore debaŋ wo me de maaga wùr laa we go ɓeɗ ɓaale wùr no.” Pããrebe wo, nday mbay nen joŋ joŋre de kefder wo de videyo maaga tayge naan joŋ ra maa had weere ɓay wo. Nday mo hay ba gene, nday mbay de kããge maa kay weere ɓay wo maa ko fẽẽre maaga Baa joŋ ra mono. Patala naa ko we joŋre Jeofa maa po wo ga nday nen ngaɓ ra ge ne weere ɓay wo ɗa.

11. Pããrebe kay wo weere ɓaara wo maa ko dage Jeofa na kayge là?

¹¹ Maa naa nen dage Jeofa go ne weere ɓay wo mono, maapo nday de kããge ma ngaɓ ɗeŋ maaga horog da wo weere ɓaara wo ne hara. (Matiye 23:37) Nday mbay de kããge maa ngaɓ fẽẽre maa sar sar ga coo wo jag naa yoo fẽẽre maaga Baa caa ra mono. Karina, maaga naa wãã le go ti ɓe ciŋ la wãã ga: “De maaga wùr hay go laage ɓeɗ ɓaale wùr de man ɓi mono, á hay jor glog ɓi maaga ndi mo oo ko maaga fuɗgi fẽẽre wo sar sare, lan ndi mo ko maaga á naa wo nen dage Jeofa go mono. Kiŋgi blam sen puri, ndi hay mbi tum ko fuɗgi fẽẽre wo; ndi hay ko sar sar ɓaara, ko woore ɓaara, ko see ɓaara lay. Fuɗgi fẽẽre sen ɓaara tum ɓo’ nen ɓi ga Jeofa da naa debaŋ.

12. Pããrebe kay wo weere ɓaara wo maa laa wer ne koge re Jeofa na kay ge là? (Siŋ Wora 139:15) (Ko foto no.)

¹² Kay we weere ɓay wo maa ko koge re Jeofa. Jeofa de daŋ naa ko re debaŋ tuu. (Rom wo 11:33) Nday ɓay de kããge maa ngaɓge ne mbarga bay ga bii joŋ joŋge maaga ur ciŋ maa kol swaare go; blam ɓe swaaren ya’ de bii ti ngeel sar sare. (Job 38:37, 38) Nday mbay de kããge maa ngaɓ fẽn maaga hõõgesee jee taabay de joŋge de ɓe mono. (Siŋ wora 139:15.) Ko maaga pããbe po à ɗen ga Vlademir joŋ mo ɗa. Á wãã ga: “Wurpo, mbarga wùr maa boŋn le’ ti feleo, day see ɓe naa wããge. Naw blam sen me’e, wããgen rug go. Wùr de wãy ɓi wùr wo ko ge ga Jeofa joŋ hõõgesee naa nen maaga á mo pẽẽ go de see ɓe tu. Wùr wo ko ge so ga à bay ko tee fẽẽre maa sen wo yoo fẽẽre  maaga jar téebeere joŋ wo ra mo wa. Ko ba ɗa, moota bay ‘wũy gi de see ɓe blam maaga á ɓlag we go wa. Sen kay mbarga wùrn maaga á mo laa wer ne koge re maa ni Jeofa no.”

13. Pããrebe kay wo weere ɓaara wo maa ko ẽgre Jeofa naa kayge là? (Esay 40:26)

¹³ Jeofa wii naa ga naa mo ko ngeel maa ciŋ, day naa mo ɗig ti ɗeŋ maaga ẽgre ɓen ɗaw gér wo ti ngeel ɓaara mo ɗa la. (Jaŋ Esay 40:26.) Jor we glog weere ɓay wo maaga á mo hoo wo nen ɓaara ciŋ, day mo ɗig wo ti fẽẽre maaga á ko wo ra mono. Ko maaga maygeman naa po, Ciŋ-Ciŋ, ɓi sir Taywan fer ɗiggi ti klee ɓe mo ɗa. Á wãã ga: “Wur po, man ɓi baa me wer ɓe koore, day wùr hay ko gér wo go de woore, werga wuu maa ɓi leegen hay bay wo hor nen wùr wa. De ngar ngel sen mono, kããre ɓi maa ti lakol hay wo jãɗ nen ɓi; day ndi hay wii jag see ɓi ga ndi joŋ yaŋ mbi wo joŋ joŋre ne Jeofa tum ni caw yawlà. Man ɓi jor glog ɓi maaga ndi mo ɗig ti ẽgre maaga Jeofa joŋ gér wo mo de deŋ ɓuy no, day wãã me ga Jeofa hã ge ẽgre sen yaŋ me lay maa ooge jag re maa hõnla ɓuy. Blam maaga ndi ko fẽẽre maaga Baa caa ra de maaga wùr hay le koore, se kay me maaga ndi mo da’ wer go ne Jeofa de daŋ maa ɓaa no, lan se hã ẽgre me maaga ndi mo goŋ ne.

14. Pããrebe joŋ wo joŋre de fẽẽre maaga Baa caa ra maa kay weere ɓaara ko ge ga Jeofa diŋ Baa maa de fruygi na joŋ ge là?

¹⁴ Fẽẽre maaga Jeofa joŋ ra ngaɓ wo ga á de fruygi, day se da ga naa mo hay de fruygi lay. Jar maa de ko joŋre horog da’ wo ga horog maa doo dweere wo de cẽẽ da wo hrage debaŋ. (Job 40:20) Nday da’ weere ɓay wo we go ti boŋ ti feg de maaga á ko wo horog wo ti hrag yawlà? Maa po saara hay ko weel paadu de nii gefeɗgew, noga weere wayre wo de joŋ hrage ti holaŋ ɓaara. Ti naw maa peel ga weere ɓay feg wo we wer hrag horog wo no, ni nday wãã ne hara ga naa de goŋ ge diŋ Baa maa de fruygi. ​—1 Timote 1:11.

15. Mayse kay pããrebe wo maa ko ɗiggi weere ɓaara wo là? (Jag Jõõ Wo 20:5) (Ko foto no.)

¹⁵ Day maa po, pããrebe kãã wo maa joŋ ge ga weere ɓaara mo sii wo re maa see ɓaaran wo ne hara ga. Hayga nday yaŋ nen re sen lay no, ni nday tee we jag ɓaara go de woore. (Jaŋ  Jag jõõ wo 20:5.) Pããrebe po wo debaŋ da’ wo ga á go gus maa joŋ sen de maaga á laa wo go mbeɗ ɓaale ɓaara sug sug de weere ɓaara wo mono. Wer may ne? Werga ɗiggi ɓaara joŋ go de kaŋ ge ti fẽn tigriŋ ga. Pããbe po wo Taywan gaà ɗen ga Masahiko wãã ɓen lay ga: “De maaga wùr de wãy ɓi, wùr laa we go de weere wùr maa 4 wo iggi ti húulì noga saŋ bii tiɗ tiɗ no, á ko wo see ɓaara go de caa see debaŋ. De sen mo kay so no, see kol go do wùr gus maa kay ra ge lan maa laa fẽẽre maa nen ɗiggi ɓaara wo.” Katia, may maaga naa hay wãã le go ti ɓe la wãã ga: “Blam maaga ndi a go liŋ de lakol mo kay, man ɓi raw de ɓi yoo way ma de woore. Ti ngeel sen de woore so mono, se hay go gus nen ɓi maa wãã fẽn maaga hres le ti lakol, noga fẽẽre maaga hãy wo ɗiggi ɓi.”

16. Jar maa ɓi feele joŋ wo joŋre de fẽẽre maaga Baa joŋ ra maa caa see ɓaara go, lan maa joŋ hrag na joŋ ge là?

¹⁶ Fẽẽre maaga Jeofa joŋ ra coo wo jag jar maa ɓi feele wo debaŋ, fruy ra de maaga á laa wo we go wer kããra ti’ ko ra ge no. Sen kay ra maa ya’ wer da kããra de peel ni. Bible wãã ga fẽẽren wo ɓuy de wur ɓaara kaɗ kaɗe: “wur maa feg yaŋ” lay lan “wur maa dag jõõ.” yaŋ lay (Eklesiyaste 3:1, 4,) Jeofa caa ngeel maa de woore wo ti tamsir la ngaɓa debaŋ maaga naa mo joŋ fẽẽre maaga coo wo jag naa ni. Feele po wo ngaɓa da wo ga saara mo hay see kããra nen cee, ɓi leege, ti húulì noga saŋ bii. Weere maa po da wo ɗeege lan joŋ hrage yoo way, da wo ko horog wo noga ‘wẽẽ bii ɓil piyew, noga ɓil maaroge. Naa fruy wer fẽẽre maaga Jeofa joŋ ra tum de maaga naa da’ nen we maa ko ra ge no!

17. Wer mayse ga pããrebe mo kay wo weere ɓaara wo maa da’ fruygi wer fẽẽre maaga Baa joŋ ra là?

¹⁷ Ti sir maa defay maani Baan mono, pããrebe wo de weere fruy wo yaŋ debaŋ wer fẽẽre maaga Baa joŋ ra de daŋ maa ɓaa ɓuy. Sar de maa waran mono, naa joŋ ge hẽẽne doo horog po ga lay, horog po joŋ ge hẽẽne do naa ga so lay. (Esay. 11:6-9) Wur joŋ ge mbe do naa deŋ maaga naa fruy wer fẽẽre maaga Jeofa joŋ ra wo mono. (Siŋ wora 22:27) Day nday pããrebe no, gor we wo go diŋ wur sen hãã maaga weere ɓay mo fruy wo wer fẽẽre maaga Baa joŋ ra wa. Hayga nday yaŋ joŋ joŋre de fẽẽre maaga Baa joŋ ra maa had weere ɓay wo ti Jeofa no, maapo ɗiggi ɓaara joŋ yaŋ doo maa ni Waŋ Dafid no lay ga wãã ga: “O Jeofa, fẽn po maaga de maŋ joŋre ɓon bay wa.”​— Siŋ wora 86:8.