1-2. Pããrebe de hay joŋ wo joŋge de maaga mbarga ɓaara wii jag ɓaara we ti hãge ɓil ɓaara là?

 JAR debaŋ wo de koge ga gẽẽge mbarga wii joŋre debaŋ. Hayga ndo yaŋ diŋ pããbe no, sen go tinoo tu ga ndo de durgi debaŋ maa ya’ hãge ɓil mbarga ɓon ciŋ, lan maa fruy ɓil Jeofa. (Dog. 6:​6, 7) De maaga mbargan gẽẽ we go no, maapo á tĩĩ wer wii jag ɓo ti hãge ɓil naa, lan ga wer mayse ga Jeofa bay dage ga naa mo joŋ fẽẽre maa po wo wa là.

² Maapo ga ndo ɗig ga mbarga ɓon wii jag ɓo ti fẽẽre sen wo, werga hãge ɓil ɓe ti Baa wo de Bible bay kwũy wa. Amaa, de maaga mbargan de gẽẽge mono, á wii wer fẽẽre po wo maa hã bawge go ne see ɓe. (1 Kor. 13:11) Wersen pããben bay maa hãy ɗiggi ɓe go wa. Ndo mo hay ko wiigi jag mbarga ɓo sen ti hãge ɓil naa doo ɗeŋ maa kayge ɓe gẽẽge go ti ɓaŋ ɗiggi wer fẽẽre wo nono.

3. Naa ko yaŋ ɓil hadge sen la diŋ maylà?

³ Ɓil hadge sen la, naa wãã yaŋ ti ɗeŋ maaga pããrebe kay wo weere ɓaara wo maa ya’ hãge ɓil ɓaara ciŋ ti Baa, ti Bible, lan maa koge wer may ga hooge sug ti fẽẽre maaga Bible wãã ga wo de woore lan de ɓlagge wo de el maa ɓaara là, lan maa had ɗeŋ maa naa wer hãge ɓil ɓaara go ne jare. Naa wãã yaŋ pa ga wer may ga á de el maaga weere wii wo wer fẽẽre po wo là, lan naa ko joŋre po yaŋ wo ga pããrebe joŋ wo ra de weere ɓaara wo maa ɓo’ faage ne hara ndalge de ɓaara ti ɓaŋ hãge ɓil naa wo.

KAY MBARGA ƁON MAA YA’ HÃGE ƁIL ƁE CIŊ TI BAA LAN TI BIBLE

4. Wiigi jag maa hõn wo ga maapo ga mbarga wii ra là, day wer maylà?

⁴ Pããrebe maaga wo diŋ Kretiyẽ wo de koge ga hãge ɓil ti Baa bay diŋ fẽn po maaga mbargan da’ ne see saara tu wa. Nday bay  le go de biŋgi hã ɓil ti Jeofa tu wa. Weere ɓayn wo na doo sen no lay. De ngar ngeel maa po mbargan tĩĩ wer wiigi jag maa de maŋ maa ti’ wo la no: ‘Ndi ko koge ga Baa yaŋ là? Ndi mbi naa maa hã ɓil ti fẽn maaga Bible wããn cwãy yawlà?’ Bible wãã ga naa mo hay “goŋ Baa ti cwãy ɓe” lan naa mo hay “lam we fẽẽren ɓuy.” (Rom. 12:1; 1 Tes. 5:21) Day nday kay mbarga ɓayn na kayge maa ya’ wer hãge ɓil ɓe ciŋ là?

5. Pããrebe kay wo weere ɓaara wo kayge maa ya’ hãge ɓil ɓaara ciŋ ti Bible là? (Rom wo 12:2)

⁵ Jor glog mbarga ɓon maaga á mo da’ wer go ga mo maaga Bible wããn diŋ cwãy. (Jaŋ Rom wo 12:2.) Hayga mbarga ɓon wii jag ɓo we ti fẽẽre po wo no, kiɗ wur maa ngaɓ ɗeŋ maa da’ yiŋgi jag ti ɓaara ne hẽn, de joŋ joŋre de Index des publications des Témoins de Jéhovah noga Guide de Recherche pour les Témoins de Jéhovah. Ɓil fẽẽre sen wo, naa jor glog mbargan maa kiɗ hadge wo de videyo maaga kay wo ne maa koge ga Bible bay diŋ kefder maaga yern diŋ jar téebeere wo koɗ wa. Amaa, á diŋ “wããre Baa cwãy.” (1 Tes. 2:13) Maapo ga á de kiɗ wo wer ne sir Asiri maa Ninif maa ɓaa no. Le ɓaa mono, jar kiɗ wer fẽẽre maa ti tamsir hay wãã wo ga sir Ninif hay bay ba de joŋge ti boŋ wa ɓuy yaw. Amaa nen kiŋgi maa 1849, jar kiɗ wer fẽẽre maa ti tamsir da’ wo fẽẽre maaga hay wo ɓil sir Ninif le nen siri, ga ngaɓ go ga Bible wãã diŋ cwãy mono. (Sof. 2:​13-15) Maa da’ wer ga ɗeŋ maaga à taw Ninif go bag go diŋ jag profesi maa ɓil Bible mono, á de hay ko article “Le savez-vous?” ɓil Ngeel Gor ti Jare maa nen Few Duugi, 2021. Jor glog mbarga ɓon maa tab fẽẽre maaga á da’ ra ɓil kefder naa wo de fẽẽre maaga á da’ ra ɓil kefder maa ti tamsir wo mono. Sen kay ne yaŋ maaga á mo hã ɓil ga fẽẽre maaga Bible wãã ra wo diŋ cwãy.

6. Pããrebe kay wo weere ɓaara wo na kayge maa da’ wer ne fẽẽre maaga ngaɓ wo go ga Bible wãã cwãy là? Hã saɓlaŋ po ɗa. (Ko foton lay.)

⁶ Kay mbarga ɓon maa da’ wer go ne fẽẽre maaga ngaɓ wo ga Bible diŋ cwãy mono. Kiɗ wee fleŋ maa tĩĩ wer ndalge de weere ɓay wo ti Bible, lan ti hãge ɓil ti Baa. Nday da’ nen sen de maaga nday ti ‘musée’, ɓil pay sugnee, noga de maaga nday wo ko fẽẽre wo ti ‘musées’ maa ti filiyal po wo mono. Ba doo maaga nday raw we ko ‘musée’ no, hay ba ti ‘apareil’ wo, ɓo’ wee nen mbargan ti fẽn po maaga hay hres le go ɓaa, ga hã bawge go ne hẽn ga Bible diŋ cwãy mono. Mbarga ɓon mbe de koge ga ɗuu Baa hay de yerge ti húulì maaga go de iggi nen kiŋgi 3000 mo yawlà? À ɗe húulì sen ga ‘Stèle de Mesha’. À da’ húulì sen wo ti musée maa Louvre, wo Paris, ɓil France. À da’ mbe húulì ‘Stèle  de Mesha’ maa tigriŋ wo ti Ngeel Kluu Sedeewa Jeofa wo Warwick, ɓil New York, ti musée maaga à ɗen ga “La Bible et le nom divin” mo pa no. ‘Stèle de Mesha’ ɓo’ nen go ga Waŋ Mesa maa Mohab hay giŋ Israyele. Sen de tabge de fẽn maaga naa da’ de wããge ɓil Bible mono. (2 Waŋ. 3:​4, 5) De maaga mbarga ɓon da’ wer we go ne fẽẽre maaga ngaɓ wo ga Bible wãã cwãy no, hãge ɓil ɓe kol de ẽgre.—Tab ne de 2 Kronig 9:6.

7-8. (a) Naa had mayse ti woore wo de ‘formes’ fẽẽre maaga naa da’ ra ti tamsir la mo là? Hã saɓlaŋ po ɗa. (Ko foton lay.) (b) Wiigi jag maa hõn wo ga kay wo mbarga ɓon maa ya’ hãge ɓil ɓe ciŋ ti jee joŋ fẽẽren ɓuy là?

⁷ Jor glog mbarga ɓon maa ɗiggi ti fẽẽre maaga Jeofa joŋ ra mono. De maaga nday de seege ɓil pay noga nday yaŋ ti joŋre ɓil pay sugnee no, kay mbarga ɓon maa ko woore fẽẽre maaga Baa joŋ ra mono. Wer maylà? Werga á kay mbargan maa koge ga hay joŋ fẽẽre sen wo diŋ jobo maa de ti. Jar ‘science’ frug wo nen fẽẽre po maa ti tamsir wo; lan da’ wo ga fẽẽre maa po wo de kiigi wer kããra degergere. Nicola Fameli, jee science po, da’ ga de maaga à maŋ mopo boŋ ti tamsir la we no, kiigi nen ɓen wo dega’ dega’ de maa ni tee ɓaara lan wo ɓuy tu seŋ. À ɗe kiigi nen sen ga ‘La suite de Fibonacci’. À da’ fẽẽre maa de kiigi degerger ti fẽẽre wo ngaɓa doo kiigi nen galaxies po wo, ti faale dudu po ga à ɗen ga ‘Nautile’, ti sug koore maa po wo, lan ti fuɗgi koore po wo ga à ɗe ra ga ‘tournesols’. a

⁸ De maaga mbarga ɓon frug nen fẽẽre po wo we ti ɓaŋ ‘science’ ti lakol no, maapo á ko yaŋ ga ‘formes’ fẽẽre maa po wo a wo le bay de see ɓaara wa. Ba doo maaga ‘formes’ ‘flocon de neige’ wo boŋ boŋ ɓuy sar sare, day à ɗe ra ga ‘fractales’. À da’ ‘formes fractales’ maa tigriŋ wo ti fẽẽre maa po ti tamsir la. Day joŋ ‘formes’ fẽẽre sen wo sar sar mo deŋ ɓuy diŋ wose là? De maaga mbarga ɓon ɗig we ti fẽẽre sen wo no, maapo ga se kay ne maa ya’ wer hãge ɓil ɓe ciŋ ti Jeofa, jee maaga joŋ fẽẽren ɓuy mono. (Heb. 3:4) De maaga á gẽẽ we go no, á kay ne maa koge wer mayse ga à mo hoo sug ti Jeofa là. Maapo ga ndo wii jag ɓe ga: “Werga Baa joŋ naa so mono, ndo ɗig ga à bay de kããge maa hã jag liŋgi ne naa maaga naa mo da’ see naa wa an yawlà?” Ndo mbo de kããge maa ngaɓge ne hẽn pa ga á da’ yaŋ se maaga kay naa maa da’ see naa yaŋ ɓil Bible.

KAY MBARGA ƁON MAA KOGE GA Á DE EL MAA HOO SUG TI JAG LIŊGI MAA NI JEOFAN TI DE EL WO DE ƁLAGGE

9. Mayse srog glog mbarga maa wii jag, ti jag liŋgi maa ɓil Bible ti de el wo de ɓlagge là?

⁹ De ngar ngeel maa po, mbarga ɓon wii jag ɓo ti jag liŋgi maa ɓil Bible ti de el wo de ɓlagge.  Kiɗ maa koge ga wer mayse ga á wii jag ɓo ti fẽẽre sen wo là. Á wii jag ɓo diŋ werga á bay hã ɓil ti fẽn maaga Bible wããn mo wa yaw? Noga á bay de kããge maa naa wer hãge ɓil ɓe go wa yawlà? Re ɓen mo hay ba diŋ ga hãy laybla, ndo mbo de kããge maa kayge ɓe, maa yãã jag liŋgi maaga Bible wãã ti de el wo de ɓlagge mono. Maa joŋ sen, had ne de kefder Hay mbay tenen ti’ tum! b

10. Ndo joŋ joŋge maa kay mbarga ɓon maaga á mo kol bar Jeofa là?

¹⁰ Jor glog mbarga ɓon maa kol bar Jeofa. De maaga ndo had Bible ne mbarga ɓon mono, kay ne maaga á mo wãã fẽn maaga a le jiili ɓe, de joŋ joŋre de wiigi jag wo de foto maa ɓil kefder Hay mbay tenen ti’ tum! no. (Jõõ. 20:5) Ba doo maaga ɓil hadge maa 8 mono, à ngaɓ Jeofa ni doo barge maaga kaŋ ɗiggi ti naa, lan baa yaŋ maa koɗ naa ne naa. Blam maaga nday ndal we ti 1 Jaŋ 5:3 no, wii jag ɓe ga: “Werga Jeofa diŋ bar ɓo maaga da ndo debaŋ so mono, ndo mo hay ɗig ɗiggi de maaga á wãã we ga ndo mo joŋ mopo là?” Wiigi jag sen kay ne maa koge ga Jeofa hã jag liŋgi wo ne hẽn diŋ werga á da ne.—Esa. 48:​17, 18.

11. Ndo joŋ joŋge maa kay mbarga ɓon maa koge ga á de el maaga naa mo hoo sug ti jag liŋgi maa ni Baan là? (Jag Jõõ wo 2:​10, 11)

¹¹ Ngaɓ ne mbarga ɓon ga hayga naa yaŋ hoo sug ti jag liŋgi maa ni Jeofan wo no, naa da’ bosa’ wer ɓe. De maaga nday jaŋ Bible, noga verse maa nen siili mono, ndal wee ti ɗeŋ maaga jag liŋgi maa ɓil Bible kay wo feele ɓay mono. Ko ba ɗa, mbarga ɓon mbe de koge ga, de maaga á yaŋ joŋ joŋre debaŋ, lan yaŋ wãã cwãy no, á da’ wer ɓe debaŋ yawlà? (Heb. 13:18) Ndo mbo de kããge maa ngaɓge ne hẽn pa ga de maaga naa hoo sug ti jag liŋgi maa ɓil Biblen mono, naa joŋ jam, lan naa joŋ de fruygi pa. (Jõõ. 14:​29, 30) Hayga mbarga ɓon ko we ga se da’ wer hooge sug ti jag liŋgi maa ɓil Biblen wo no, maapo ga á joŋ yaŋ de sãy joŋ joŋre de ɓaara nen naw ɓe ti.—Jaŋ Jag Jõõ wo 2:​10, 11.

12. Pããbe kay mbarga ɓe maa koge ga yaŋ maa ɓil Biblen wo de el maa naa na kayge là?

¹² Mbarga Steve wo de wãy ɓe boŋ, à ɗen ga Etan, kiŋgi ɓe hay 16. Steve ngaɓ maaga saara kay mbarga saaran maa koge ga Jeofa hã jag liŋgi ne naa diŋ werga á da naa mono. Á wãã ga: “Wùr wii jag ɓe ga: ‘Wer mayse ga Jeofa da ga naa mo hoo sug ti jag liŋgi maa sen wo là? Sen ngaɓ go ga Jeofa da naa na ngaɓge là? Mayse hres hayga ndo bay we hoo sug ti jag liŋgi ɓen wo wa là?’ ” Ndalge sen kay wo ne maa hã ɓil ga fẽẽre maaga Jeofa wãã ra diŋ cwãy. Steve wãã pa ga: “Wùr de sãy kay Etan ti maa koge ga koge re maa ɓil Biblen go de daŋ koge re maa ni jar téebere wo hãã tu.”

13. Pããrebe joŋ wo joŋge maa had mbarga ɓaara maa hoo sug ti jag liŋgi maa ɓil Biblen wo là? Hã saɓlaŋ po ɗa.

¹³ Had mbarga ɓon maa hoo sug ti jag liŋgi maa ɓil Biblen wo no. Ndo da’ nen maa joŋ sen de maaga à hã ‘devoir’ we le ne mbarga ɓon ti lakol maa joŋge no; maapo ga diŋ jaŋge kefder po. Maapo ga ɓil kefder sen à jor glog jar maa joŋ figliw, noga maaga ndo mo hay girgir see jare. Ndo mbo de kããge maa jor glog mbarga ɓon maa ɗiggi ti maaga joŋre maa ɓil kefder sen joŋ wo see ne Jeofa na joŋge là. (Jõõ. 22:​24, 25; 1 Kor. 15:33; Flp. 4:8) Sen kay mbarga ɓon maa koge ga á de el maa hoo sug ti Jeofa. Ni pa mono, hayga jee had ragen noga kããre ɓe maa ti lakol wii wo jag ɓe we ti fẽn maaga á jaŋ ɓil kefdern no, maapo ga á wãã yaŋ ti fẽn maaga se da’ ɓil Bible mono.

 HAD MBARGA ƁON MAAGA Á MO WÃÃ GO TI HÃGE ƁIL ƁE

14. Wããre maa hõn ga joŋ de gayri see Kretiyẽ maa jõõre wo de maa tigliiri wo maa wããge go ti ɓe ne jar là, day wer maylà?

¹⁴ De ngar ngeel maa po Kretiyẽ maa jõõre wo de maa tigliiri joŋ wo hẽẽne maa wããge go ti hãge ɓil ɓaara go ne jare. Maapo ga hẽẽne joŋ ra de maaga à le’ wããge we ti “théorie de l’évolution” ti lakol no. Wer may là? Werga jar had ragen wãã wo ga “Théorie de l’évolution” diŋ mopo maaga diŋ cwãy. Hayga ndo yaŋ diŋ pããbe no, mayse kay weere ɓon wo maa joŋge go de bawge jag jiili ga fẽn maaga saara hã ɓil ti ɓe diŋ cwãy là?

15. Mayse kay Kretiyẽ maa jõõ noga tigli maa joŋge go de bawge jag jiili ga fẽẽre maaga se hã ɓil ti ɓaara wo diŋ cwãy là?

¹⁵ Kay mbarga ɓon maa ya’ wer kaŋ ɗiggi ti fẽẽre maaga se hã ɓil ti ɓaara mono. Mbarga ɓon bay maa joŋ sõõre ti maaga se ko cwãy ti fẽẽre maaga Baa joŋ ra mo wa. (2 Tim. 1:8) Wer may ga á bay maa joŋ sõõre wa là? Werga koh jar ‘science’ po wo ngaɓa, wo de koge ga fẽẽren a wo le bay de see ɓaara tu wa, amaa jee joŋ rage yaŋ. Á wo de ko fẽẽre maaga ngaɓ wo ga joŋ fẽẽre sen wo mo deŋ diŋ jobo maaga de ti debaŋ. Diŋ wersen so ga á bay wo yãã hadge maaga wãã ti ‘théorie de l’évolution’, ga à had ne ti lakol wo ngaɓa ti tamsir la wa mono. Fẽn maaga kay mbarga ɓayn maa ya’ hãge ɓil ɓe ciŋ, lan maa coɓge ɓe, diŋ da’ge wer go ne fẽẽre maaga hay hã wo bawge go ne hẽẽrebe wo ga Baa joŋ fẽẽren wo ɓuy joŋge mono. c

16. Pããrebe kay wo mbarga ɓaara na kayge maa naa wer hãge ɓil ɓe go ti jee joŋ fẽẽren là? (1 Piyer 3:15) (Ko foton lay.)

¹⁶ Kay mbarga ɓon maaga á mo hay de kããge maa naa wer fẽẽre maaga se hã ɓil ti ɓaara go ne jare. (Jaŋ 1 Piyer 3:15.) Maapo ga nday da’ yaŋ ga á de el maaga nday mo fer ko nen ‘série’ artikle “Les jeunes s’interrogent—Création ou évolution?” ɓil jw.org. Blam, ndal de mbarga ɓon ti naage wer maaga kay ne maa ngaɓge ne jar lan wo ga jee joŋ fẽẽren yaŋ mono. Wãã ne hẽn ga á bay maa ngar jag de faare de kããre ɓe maa ti lakol wo wa. Jor glog ɓe maaga naage wer wããre ɓen mo hay go gusi, lan mo hay ti ngeel ɓe de maaga jobo wãã we ti “théorie de l’évolution” no. Maapo ga kan ɓe maa ti lakol  wãã ga: “Ndi hã ɓil diŋ ti fẽẽre maaga nen ɓi de ko rage mono, day ndi ko Baa ti boŋ ga hase.” Maapo ga mbargan fer ne hẽn ga: “Ɗig ɗa, hayga ndo de seege wo go yoo way po hãã, ndo da’ gutug wo de teege ni ka’a, se ti joŋre lay, ndo ɗig ga hãylà? Hayga gutugn yaŋ ngaɓge ga jobo de teege ɓe no, sen ngaɓ ga fẽẽre maa ti tamsirn ɓuy à joŋ ra joŋge lay!”

17. Pããrebe kay wo mbarga ɓaara kayge maa da’ ɗeŋ maa wããge go ne jar ti Bible là? Ngaɓn de saɓlaŋ po ɗa.

¹⁷ Jor glog mbarga ɓon maa kiɗ fleŋ maa wãã cwãy go ne jare. (Rom. 10:10) Ndo mbo de kããge maa tab hadge wããre Baa de ɗeŋ hadge ma’ jõõ. Jee ma’ jõõ had gẽẽge jõõn go taŋgu ɗa. Naw hres go mẽ’ mono, ma’ge jõõn kol go diŋ mopo maa gus nen ɓe. Doo sen no lay, maapo ga Kretiyẽ maa jõõ noga tigli tĩĩ wer had wããre Baa ne jar de ɗeŋ maaga go gusi. Maapo á wãã ne kan ɓe maa ti lakol ga: “Ndo mbo de koge ga day maa po jar ‘science’ joŋ wo fẽẽre de maŋ fẽẽre maaga wo go de joŋge ti tamsir la mo yawlà? Naa ko videyo po de woore la ɗa.” Blam maaga á ko wo videyo po maa ti ‘série’ “Évolution ou conception?” we go no, maapo á wii jag ɓe ga: “Hayga à yaŋ joŋ suse’ ne jee ‘science’ ti maaga á joŋ mopo de maŋ maaga hay go de joŋge no, à hay joŋ suse’ ne jee maaga á ko see ɓe gemay là?” Maapo ga kan ɓen joŋ yaŋ de sãy had fẽẽre ti Jeofa de peel ni debaŋ.

KAY MBARGA ƁON TUM MAA YA’ WER HÃGE ƁIL ƁE CIŊ

18. Pããrebe kay wo mbarga ɓaara tum kayge maa ya’ wer hãge ɓil ɓe ciŋ ti Baa là?

¹⁸ Naa ti tamsir maaga wãã re ɓe diŋ jar maaga bay wo hã ɓil ti Jeofa wa. (2 Pi. 3:3) Wersen so, pããrebe wo, de maaga nday le’ had Bible we de weere ɓay wo no, jor wee glog ɓaara maa fruggi diŋ nen fẽẽre maaga kay ra yaŋ maa hoo sug ti wããre Baa, lan ti jag liŋgi maaga Baa hã ra ti ɓaŋ fẽẽre maa de myeeɗe wo mono. Kay wee ra maa ɗiggi debaŋ, lan maa ya’ hãge ɓil ɓaara ciŋ ti Jeofa, lan ti fẽẽre maaga á joŋ ra mono. Kay wee ra pa maa laa wer ne profesi maa ɓil Bible ga ngel wo jar, werga á wo go de bag jag mono. Fẽn maaga daŋgo diŋ ga nday mo tos de mbarga ɓay no, lan tos ti ɓaara. Hayga nday joŋ we doo sen nono, nday joŋ yaŋ go de bawge jag jiili ɓay ga Jeofa ɓo’ bosa’ yaŋ ne durgi ɓay maaga nday dur maa kay weere ɓayn wo maa ya’ hãge ɓil ɓaara ciŋ ni mono.—2 Kro. 15:7.