Bul ɓil ɓe

Bul kluuri wããren wo

Ndo joŋ joŋge hayga war ɓo noga wãy ɓo yaŋ ko pornografi là?

Ndo joŋ joŋge hayga war ɓo noga wãy ɓo yaŋ ko pornografi là?
  • “Ndi hay ɗiggi doo ga war ɓi hay go joŋ figliw seeɓaa ne no.”

  • “Ndi hay ko see ɓi doo ga ndi bay go hala wa, bay de woore wa, doo ga kayge ɓi bay wa nono.”

  • “Ndi hay bay de kããge maa wããge ɓe ne jobo wa. Ndi hay jo bon nen ɗiggi ɓi debaŋ.”

  • “Ndi hay ɗiggi doo ga Jeofa bay de kaŋ ɗiggi ti ɓi wa nono.”

Wããre sen wo mo ɗag ciŋ la ngaɓ wo maaga á cee wãy na gemãy de maaga war ɓe yaŋ ko pornografi la. Hayga á yaŋ go de joŋ few pur noga kiŋgi pur koge ɓe de yoŋre no, maapo wãy ɓe hã ɓil ti ɓe ga so. Ti re sen wo mono, wãyn hay wii jag see ɓe ga: “Á mo caw mbe diŋ war ɓi maaga ndi hay dan mo yawlà? Á bay ba go yoŋ fẽẽre maa po wo do ɓi wa?”

Artikle sen mokay la diŋ maa kay wãy maaga war ɓe yaŋ ko pornografi no. a Naa wãã ge yaŋ ti yaŋ po maa ɓil Bible wo ga coɓ ge wo ne yaŋ, ga ɓo’ wo nen go ga Jeofa da ne, day de sãy kayge ɓe ti lay. Yaŋ sen kay wo wãy sen yaŋ maa da’ jam maa nen ɗiggi, day kay wo ne yaŋ maa ya’ge see Jeofa mbaŋ pa. b

WÃY MAAGA WAR ƁE YAŊ KO PORNOGRAFI JOŊ NA JOŊGE LÀ?

Á mbe cwãy ga ndo kãã maa gor ti war ɓo ti fẽẽre maaga á joŋ ra mo ɓuy ga, amaa ndo mbo de kããge maa joŋ fẽẽre maa po wo maa da’ jam maa jiili. Naa ko maa po wo la ɗa.

Ɗig ga ndo joŋ ni naŋga diŋ ndo wa. Maapo wãyn kal ɗiggi ga war se ko pornografi diŋ werga se joŋ mopo ni naŋga. Alis c hay ɗig ɓen ga se joŋ de woore nen war se ga. Á wii jag se ɓe ga : ‘Wer mayse ga war ɓi ko go diŋ naare maa tigriŋ wo, bay ko ndi wa là’? Naare maa po ruu wo see ɓaara, ko wo doo ga reen ya’ wer ciŋ mo ɗeŋ diŋ wer saara no no. Danyel wãã ga: ‘Ndi hay ko see diŋ wãy po ga bay de woore, wãy po ga blag feele ɓin go diŋ wer waŋ maaga ndi hay de ɓe mono.’

Hayga ndo yaŋ ɗiggi doo naare sen wo la no lay no, hay de koge ga Jeofa bay ɗiggi ga jor glog war ɓo joŋ ɓlagge sen wo diŋ ndo wa. Jag 1:14 wãã ga: “Fen po ma de ɓlagge, jobo joŋ we de sãy ɓe ti no, fen sen raw kog ge ɓe, kaŋ wer ɓe go joŋ re ɓlagge” (Rom. 14:12; Fil. 2:12). Nen maaga ndo de ɗig ga ndo bay joŋge ni naŋ wa mono, hay de kaŋge ti ɓo ga de deele ɓo see war ɓon coo jag Jeofa debaŋ.​—2 Kron. 16:9.

Wãy maa po kal ɗiggi ga war se ko pornografi diŋ werga se bay de woore nen ɓe wa, amaa sen bay cwãy wa. Jar maaga frug wo nen wããre ti ɓaŋ koge pornografi wãã wo ga koge pornografi ya’ wer ɗiggi figliw ne jobo ɓil nen maaga wãy po kãã maa baa jag ɓe go ti boŋ ga hase.

Law debaŋ wa. Katerine wãã ga ɗiggi se tum diŋ ga war se de ko pornografi. Franses wãã ga: “Tum de maaga ndi bay we ko war ɓi wa ɗa no, ndi law debaŋ. Jiili ɓi sii go hẽẽ de caage”. Naare maa po wãã wo ga sõõre joŋ saara debaŋ de maaga saara yaŋ ti jeŋ hẽẽrebe maaga wo go de koge ga war saara ko pornografi no. Maa po wãã wo pa ga saara ko see saara go de gwange boŋ werga jobo bay ko re maa see saaran wa.

Ɗiggi sen wo mbaara ti ngeel ɓe. Amaa, hayga ndo yaŋ tum ɗiggi diŋ ti re sen wo no, se ya’ wer hã lawge wo mo de peel ni. Nen maaga ndo de ɗig diŋ ti re sen wo mono, kiɗ diŋ ɗeŋ maa ya’ wer barge ɓo de Jeofa ciŋ ni. Hayga ndo yaŋ joŋge doo sen ne no, se kay mo maaga ndo mo da’ ẽgre nen ɗiggi.​—Siŋ. 62:2; Efe. 6:10.

Maapo ga ndo da’ kayge nen jaŋge Bible maaga wãã ti naare maaga tos wo Jeofa maa da’ ẽgre nen gayri ɓaaran wo mono. Jeofa hay bay go taw gayri maa see ɓaaran wo wa, amaa á hã jam maa jiili ne hara. Ko sablaŋ Ana ɗa: á hay “ra debaŋ de lawge jiili” ɓe wer re maa see ɓe no. Maaga á “ig ni wolaŋ tosge peel Jeofa mono” á da’ jam maa jiili, amaa gayri maa see ɓen taw wo go ga, lan se hay bay de ko fẽn maaga a ge yaŋ le peel wa lay​—1 Sam. 1:10, 12, 18; 2 Kor. 1:3, 4.

War wo de wãy ɓog ɓuy wo maa wii kayge do jar maa peel tiŋ-Baa wo

Wii kayge do jar maa peel tiŋ-Baa wo. Á wo doo “huuli pel leege nono, do ngeel yoŋre do degurleege nono” (Esa. 32:2). Á mbaara nen wii mãygeman naa po maaga á mo co’ sug ɓo, lan mo coɓ nen ɓo nen gayri ɓon wo ɓuy​—Jõõ. 17:17.

NDO MBO DE KÃÃGE MAA KAY WAR ƁO YAWLÀ?

Ndo mbo de kããge maa kay war ɓo ga á mo men ko pornoggrafi go yawlà? Maapo ga ndo mbo nen kayge ɓe. Bible wãã ga “jar po tay wo we ɓog no, á wo de daŋ je maga ɓen boŋ tu” nen durgi maa naa blum jee heen de ẽgre (Ekl. 4:9-12). Jar maaga frug wo nen wããre ti ɓaŋ koge pornografi wãã wo ga de maaga jee twar wo de wãy ɓe yaŋ wo joŋ joŋre ti kããra no, jee twarn joŋ de kããge maa men ko pornografin go, lan wãy ɓe joŋ mbe nen ferge kaŋ ɗiggi ti ɓe tigriŋ pa.

Á de woore maaga jee twar mo ngaɓ go ga se de durgi debaŋ maa men koge pornografin go. War ɓo tos mbe Jeofa we ga á mo hã ẽgre ne se, lan wii mbe kayge we do jar maa peel tiŋ-Baa wo yawlà (2 Kor. 4:7; Jag. 5:14, 15)? War ɓo hay ɗig we go ti ɗeŋ maaga se men ko pornografi go​—doo joŋge joŋre de telefon tum ga, noga ɗeege go see ngeel maa sar sar wo ga srog wo glog ɓe ko fẽẽre sen wo yawlà (Jõõ. 27:12)? Á mbe de yãã kayge maaga ndo kay ne, day mbe de wãã cwãy ne ndo tum ti ɓaŋ koge pornografi yawlà? Hayga war ɓo yaŋ joŋge doo sen ne no, ni ndo mbo de kããge maa kayge ɓe de woore.

De ɗeŋ maa hõnlà? Ko saɓlaŋ po ɗa. Felisiya da Etaŋ, ga hay ko pornografi le ti klee ɓe debaŋ. Felisiya kay ne maaga á mo hay go ne hẽn gus maa wããge ne hẽn tum de maaga á fer we le’ge nen koge pornografi pa no. Etaŋ wãã ga: “Ndi wãã cwãy ti ɗiggi pornografi maaga da’ me ne wãy ɓi. Á kay me maaga ndi mo ɗee go see fẽẽre maaga srog wo glog ɓi ko fẽẽre sen wo, day se kiɗ wer ne ndi maa koge ga ndi ẽlà. Wãy ɓi kay me maaga ndi mo hay tum ti interned wa”. Cwãy, á bay de cõõre jag Felisia wa de maaga Etaŋ da koge pornofragfi mono. Amaa á wãã ga: “Sõõge ɓil ɓi bay kay war ɓi maaga á mo men joŋre se de bay wooren go wa. Blam maaga wùr ndal ti durgi ɓen mono, Etaŋ kay me ti fẽẽre maaga sõõ wo ɓil ɓi mono”.

Ndalge maa doo sen bay kayge diŋ warn maa men koge pornografi go tawa wa; amaa kay wãyn maaga á mo fer kaŋ ɗiggi ti war ɓe tigriŋ pa. De maaga war yaŋ wãã cwãy ti ɗiggi ɓe maa de bay woore wo, ti joŋre maaga se joŋ ra nen naw tum, lan ti ngeel maaga se wo tum ni lay no, wãy ɓe ko ga á bay yoŋ fẽẽre do se wa. Sen jor glog ɓe maaga á mo fer kaŋ ɗiggi ti war ɓe tigriŋ pa.

Ndo mbo de ɗiggi ga ndo de kããge maa kay war ɓo doo sen ne lay yawlà? Hayga ndo yaŋ ɗiggi ga ndo de kããge maa kayge no, jaŋ wee artikle sen la, ni ndal wee ti ɓe de kããra. Ɗiggi war ɓo mo hay diŋ ga se mo men koge pornografi go, lan mo dur maaga ndo mo fer kaŋ ɗiggi ti se. Á mo sõõ ɓil werga ndo wãã ti joŋre ɓe maa de bay wooren wa. Amaa á mo laa wer mayse ga joŋre ɓe caa jiili ɓo go debaŋ là. Ɗiggi ɓo mo hay tum diŋ maa coɓ nen war ɓo ga á mo men koge pornografi go, lan ga á mo dur maaga ndo mo fer kaŋ ɗiggi ti ɓe pa. Nday ɓog ɓuy nday mo hay had wer mayse ga jar ko pornografi debaŋ la, day á joŋ wo joŋge maa menge ɓe go là mono. d

Hayga nday ko we ga ndalge ɓay kol wããre no, ni nday wii wee jee maa peel tiŋ-Baa ga jag ɓay laa de ɓe ɓog ɓuy maa hayge see ɓay de maaga nday le’ ndalge we ti re maa sen no. Ɗig go ga koh de maaga jee twarn mo men ba koge pornografin go, se wii wur do wãyn debaŋ maaga á mo fer hã ɓil ti ɓe. Laa do go gesiŋ wa. Ɗig tum ti joŋre maaga nday joŋ de kããra de woore mono. Hay de kaŋ ɗiggi ga de maaga naw hres go lan nday yaŋ gorge desãy no, holaŋ ɓay fer yaŋ de woore doo maaga á hay taŋgu no pa​—Ekl. 7:8; 1 Kor. 13:4.

NDO JOŊ JOŊGE HAYGA Á BAY WE MEN KO PORNOGRAFI WA LÀ?

Hayga war ɓo fer we ko pornografi blam pa no, sen da wããge ga á bay de sãy menge ɓe go ti wa noga ga á menge go ti boŋ ga yawlà? Bay naŋ wa. Hayga á hay we ko pornografi debaŋ debaŋ no, se wii durgi do ɓe kiŋgi debaŋ maa men ɓlagge sen go. Koh jee twar mo men ba koge ɓe go kiŋgi puri debaŋ, maapo á fer mbe le’ge nen ɓe pa. Maaga á mo fer le’ge nen ɓe nen naw maa peeln wa so mono, á de ɗee go see fẽẽre noga jar maaga srog glog ɓe koge ɓe, koh á de hay ba go de men koge ɓe kiŋgi puri (Jõõ. 28:14; Mat. 5:29; 1 Kor. 10:12). Á mo “coo ɗiggi [ɓe] de jiili [ɓe] defay” lan “caa . . . hee de ɓlagge”​—kaŋ nen ga á mo caa hee de pornografi wo de ɓlagge maa de yeeɗe wo doo “masturbation” (Efe. 4:23; Siŋ. 97:10; Rom. 12:9). Á mbe de sãy maaga se dur wo de peel ti ni? Hayga yaŋ no, ni maapo ga se men ge mbe ko pornografi yaŋ go hase. e

Ɗiggi ɓo mo hay tum de kaŋge diŋ ti holaŋ ɓo de Jeofa

Amaa, hayga war ɓo bay we de sãy men ɓlagge sen go ti wa lay? Maapo sen sõõ ɓil ɓo debaŋ, lan ndo law debaŋ ti se no. Á diŋ ɗiggi maa ti ngeel ɓe. Tos Jeofa, lan wãã fẽẽre maaga wo de hãy ndo nen ɗiggi ɓuy ne hẽne. Ndo da’ jam maa jiili yaŋ (1 Pi. 5:7). Hay tum ya’ see ɓo see Jeofa nen tosge, de fruggi nen Bible, lan de ɗiggi ti wããre maaga ndo jaŋ ra ɓil Bible mono. Hayga ndo yaŋ joŋge doo sen ne no, Jeofa ya’ yaŋ see ɓo lay. Sen diŋ cwãy. Doo maaga naa jaŋ ɓil Esayi 57:15 ne mono, Jeofa see jee maaga “à joŋ bon ɓe mo lay” maa kay rage maaga á mo fer wo de fruygi. Dur maaga ndo mo hay tum diŋ kretiyẽ maa ti ngeel ɓe de ẽgre. Wii kayge do jar maa peel tiŋ-Baa wo. Lan gor ga ti naw maa peeln wo mono, war ɓo coo joŋre ɓe maa de bay wooren yaŋ​—Rom. 2:4; 2 Pi. 3:9.

a Naa wãã ɓil artikle sen la diŋ ti jee twar maaga yaŋ ko pornografi tawa tu. Amaa yaŋ maa ɓil ɓen kay wo mbaara jee twar maaga wãy ɓe ko pornografi lay.

b Ɓil Bible mono, koge pornografi bay diŋ re maaga hã faage ne naa maa bus kẽẽ go wa​—Mat. 19:9.

c À coo ɗu maa po wo.

d Ndo da’ kayge yaŋ de woore ti fẽẽre sen wo ɓil kefder naa wo no, lan ɓil jw.org. Ko ba doo maaga naa da’ ɓil artikle “Pornography Can Shatter Your Marriage” ɓil jw.org; “Vous pouvez résister à la tentation !” ɓil La Tour de Garde 1er Avril 2014, pp. 10-12; lan “La pornographie : inoffensive ou dangereuse ?” ɓil La Tour de Garde 1er août 2013, pp. 3-7 ɗa.

e Jar maapo maaga wo de da kããra ɗig wo ga saara mo yiŋ de dogtor maa wii kayge maaga jee twar mo men ko pornografi go, werga á bay gus maa menge ɓe go wa. Saara wii kayge do jar maa peel tiŋ-Baa wo lay.