1-2. Jar maa po ɗig wo ti joŋge nday de jobo na ga hãylà?

 JOŊGE nday de jobo diŋ naw po maaga hã fruygi debaŋ. Hayga ndo yaŋ nday de jobo matala no, sen go tinoo tu ga, ndo da ga á mo see de woore. Á diŋ wur po maaga hã fruygi debaŋ ne war wo de wãy maa po wo ngaɓa. Siyoŋ, a mãygemanbe po wo Etiopi wãã ga: “Wur maa boŋ yoo naw ɓin wo ga ndi joŋ de fruygi debaŋ diŋ wur maaga wùr laa go iggi de war ɓi wer kẽẽ mono. Wùr wãã ti fẽẽre po maa de woore wo debaŋ, lan wùr feg debaŋ pa. Ndi joŋ go de fruygi debaŋ ti maaga ndi ko ga ndi da’ jobo maaga ndi da ne, lan ga da ndi lay mono.”

² Alesiyo hẽnbe po wo Pays-Bas wãã ɓen lay ga: “á co jag ɓi debaŋ de maaga ndi ko joŋre wãy ɓi de maaga wùr laa go wer kããra iggi mono, amaa, wùr yiŋ de gayri wo debaŋ de maaga wùr hay nday ɗa mono.” Ti hadge sen la, naa wãã yaŋ ti re maaga da’ jar po maaga wo nday de kããra mono; lan wãã yaŋ ti ‘principes’ maa ɓil Bible po wo ga kay wo ra maaga á mo maŋ wo ɗiggi maa de woore mono. Naa wãã yaŋ pa ga jar maa ti tayge joŋ wo joŋge maa kay jar maaga wo de ndal kããra ɗa là.

JAR PO JOŊ WO NDAY DIŊ MAA JOŊ MAYLÀ?

3. À joŋ nday de jobo diŋ maa joŋ maylà? (Jag Jõõ wo 20:25)

³ Koh de maaga nday de jobo hã mbe fruygi debaŋ laybla mono, jee twar wo de mãy mo hay ko wo ne doo naw po maa de woore nono, werga á diŋ maa woge de ɓaara da kããra. Wùr dage kããra ɓaaran mono, á ha’ wo go peel Jeofa ga saara da kããra yaŋ diŋ maa tum, hãã wur húulí saara. Ndo de hay ɗig go de woore ɗa taŋgu maaga ndo ha’ go ti mopo mono. (Jaŋ Jag Jõõ wo 20:25.) Ndo hay joŋ doo sen ne no debaŋ ɓe de maaga ndo yaŋ ha’ge maa da jobo no. Joŋge nday de jobo kay maa maŋ ɗiggi  maa de woore. Day maa po, ɗiggi maa de wooren diŋ ga nday mo da kããra, maapo se diŋ ga nday mo caa ɓil go. Hayga jar po caa wo ɓil we go no, sen bay da wããge ga nday ɓaara de kããran see ga na wa. Nday ɓaaran ɓo’ ti go—sen da wããge ga á kay ra maa maŋ ɗiggi maa de woore.

4. Wer mayse ga naa hay ko ndalge kããra diŋ doo fẽn hrag no wa là?

⁴ Wer mayse ga naa hay ko ndalge kããra diŋ doo fẽn hrag no wa là? Hayga jobo maaga bay de da wãy noga war wa ɗa yaŋ de laa wer ne de el ndayn no, á tĩĩ wer nday de jobo maaga se go de koge ga se da ge ne ga ga. Bay diŋ jar maaga bay wo de naare noga war wa ɗa tawa ga mo ko wo nday diŋ fẽn po maaga daŋgo wa; naa ɓuy naa hay kon de maŋ se no. Ba doo maaga jar maa po ɗig wo ga jar po yaŋ wo nday no, á mo da wo kããra doole. Ɗiggi se kayn joŋ see ne jar maaga bay wo de da naare noga war wa ɗa na joŋge là? Melisa, mãygeman naa po wo Etasuni wãã ga: “De maaga kretiyẽ po wo ɓog yaŋ wo ndal kããra no, kretiyẽ maa lan ɗig wo ga á mo hay da wo kẽẽ tu. Wersen, jar maa po joŋ wo hẽẽne maa caa ɓil go de maaga á wo nday ɗa mono, koh holaŋ ɓaara mo hay ba seege wa. Jar maa po maŋ wo ɓaaran ga saara joŋ nday de jobo ga ɓuy yaw wer se no. Joŋge doole jobo caa hẽẽne ɓe go.”

KO WEE JOŊRE KÃÃRA GO DE WOORE

5-6. Jar maaga wo nday hay ko wo joŋre mayse go see kããra de maaga á wo de ndal kẽẽ mo là? (1 Piyer 3:4)

⁵ Hayga ndo yaŋ nday de jobo no, mayse kay mo maaga nday mo see de peele noga nday mo caa ɓil go là? Ko wee joŋre kããra go de woore. Maapo ga ndo hay go de ko joŋre ɓe po wo de maaga nday tõõ wer nday de kããra mono. Amaa, patala ndo de da’ nen maa ko “woore [ɓe] ma nen ɓil” no. (Jaŋ 1 Piyer 3:4.) De maaga nday yaŋ nday de jobo ɗa no, ndo hay ko maaga holaŋ ɓaara de Jeofa ẽla, joŋre ɓe wo, ɗeŋ maaga á ɗig ɗiggi là go de woore. De maaga nday de kããra mono, ndo hay joŋ nen yiŋ jag ti wiigi jag maa de maŋ maaga: ‘jee sen mo caw joŋ mbe yaŋ diŋ nen wãy ɓi noga war ɓi yawlà?’ (Jõõ. 31:​26, 27, 30; Efe. 5:33; 1 Tim. 5:8) ‘Wùr ɓog ɓuy, wùr mbe de kããge maa naa nen dage maaga wosela ɓuy de sãy ɓe ti go see kããra yawlà? Á joŋ mbe yaŋ gus ne wùr maa soɗ hugli kããra yawlà’ b? (Rom. 3:23) De maaga nday yaŋ ko joŋre kããra ɗa no, ti ɓay mo yõõ go ga mo maa de eln bay diŋ ga joŋre ɓay de laa kããra wa na wa, amaa diŋ ga wosela ɓuy yoo ɓay joŋ mbe fẽn maaga jee lan dan yaŋ yawla.

⁶ Fẽẽre maa hõn wo pa ga ndo hay ko see jee ɓen de maaga nday de ndal kããra ɗa mo là? Taŋgu maaga ndo le’ da jee sen mono, nday hay  ndal go ti fẽẽre po wo debaŋ ɗa, doo fẽẽre maaga á de sãy joŋ rage ti nen naw ɓe wo mono. Day naa wãã ti fẽẽre maa doo cege, haaje solay maa see ɓe wo, noga fẽẽre maa de baywoore maaga hay da’ jee ɓen le go ɓaa ga fer wo hãy ɗiggi ɓe na ga hãy lay là? Fẽẽren wo ɓuy bay wo go maa wããge ti de maaga nday tĩĩ wer baa nday de kããra defay tu mo wa. (Tab de Jaŋ 16:12.) Hayga ndo ko we ga nday bay go de dayge ti wur maa wãã fẽẽre maa po wo see ɓo ne jee ɓen wa ɗa no, wããn ne hẽne. Day de maaga naw hres go boŋ boŋ mono, jee sen joŋ de sãy ko fẽẽre sen wo ti maa maŋ ɗiggi. Wersen, day de ngar ngeel maa po wo ndo hay wãã cwãy ne hẽn ti fẽẽre sen wo no.

7. Jar maaga wo de ndal kẽẽ joŋ wo joŋge maa ko joŋre kããra là? (Ko ngeel maa de gaɗge “ De maaga ndo nday de jobo maaga go hãã see ɓo mono.”) (Ko foton wo lay).

⁷ Ndo joŋ joŋge maa koge ga jee ɓen diŋ jobo maa ẽla go de woore là? Ɗeŋ maaga daŋgo diŋ wããge wããre go ne kẽẽ pah paha, ti ngeel ɓe, wiigi jag kẽẽ, lan co’ge sug kããra. (Jõõ. 20:5; Jag 1:19) Maa bag jag joŋre sen go mono, maapo ga nday da’ yaŋ ga á de woore maaga nday mo tab ti joŋre maaga hã wur ne nday maa ndalge, doo: rege de kããra, laage go wer kããra ti ngeel maaga jar ni, lan siigi wããre Baa de kããra. Nday ko mbay joŋre kããra pa de maaga nday ig jeŋ bar ɓay wo, lan jar maa liŋ ni ɓay wo. Ni pa mono, joŋ joŋre maaga kay ndo maa ko maaga jee ɓen ɗig ɗiggi jag re maa wer sar sar wo, lan see jar maa wer sar sar wo la. Naa ko maaga Acwin wo Pays-Bas, joŋ mo ɗa. De maaga á hay wo nday de Alis mono, á wãã ga: “Wùr kiɗ joŋre maaga kay wùr yaŋ maa ko joŋre kããra mono. Maapo se diŋ fẽẽre maa mẽ’ mẽ’ wo ga wùr joŋ de kããra doo ɓo’ge hoole, noga joŋre maa tigriŋ wo liŋ. Ti joŋre sen wo mono, wùr ko hugli kããra de ẽgre kããra ni.”

8. De el maaga jar po wo nday, day ga frug wo nen wããre Baa ti kããra diŋ mayse là?

⁸ Nday had mbay ko joŋre kããra pa de frug nen wããre Baa de kããra. De maaga nday da kããra we go no, ni nday de hay kiɗ wur maaga nday had wããre Baa ɓi feele ɓay, maaga Baa mo hay diŋ ‘jee swa’ ’ ɓay. (Ekl. 4:12) Wersen, da ga nday mo hay frug nen wããre Baa de kããra matala ɓaa, de maaga nday de ndal kããra. Á mbe cwãy ga de maaga jar po wo nday kããra ɗa mono, á bay wo go diŋ jar tiŋ wa ɗa; day jee twarn bay diŋ waŋ mãyn wa ɗa lay. Amaa, de maaga nday frug nen wããre Baa de kããra ceɓ mono, nday ko yaŋ ga holaŋ wosela ɓuy yoo ɓay mbe de woore de Jeofa yawla. Magse wo de Laysa  jar tiŋ po wo wo Etasuni, da’ wo fẽn maa tigriŋ de woore ni pa. Magse wãã ga: “Ti tõõge wer ndalge kããra wùrn tu, wùr tĩĩ wer frug nen kefder maaga wãã wo ti nday, dage kããra, lan ɓi feele wo mono. Kefder sen ɓo’ wo faage ne wùr maaga wùr mo ndal ti fẽẽre po maa de woore wo ngaɓa ga hay bay wo go wããge jag wùr de woore wa mono.”

FẼẼRE MAA TIGRIŊ MAAGA NDO MO ƊIG GO TI ƁAARA DE WOORE

9. Jar maaga wo de ndal kããra hay ɗig wo go ti mayse de woore de maaga saara maŋ ɗiggi ga saara wããn diŋ ne wose la mo là?

⁹ Ndo hay sii ga nday nday diŋ ne wose là? Maŋ ɗiggi maa sen diŋ nday ɓoge. Ti tĩĩgi wer barge ɓayn tu, maapo ga nday mbay nen maŋ ɗiggi ga nday mo wããn ne jar ngaɓa wa. (Jõõ. 17:27) De joŋge doo sen no kay, jar wii jag ɓay debaŋ ga lay, lan jar joŋ doole ɓay da kããra ga lay. Amaa hayga nday wãã ne we ne jobo ga no, maapo ga á go maŋ maaga nday caa see ɓay go ti nene, doo hẽẽne ga jar mo ko go ga nday de ndal kããra wa. Amaa, hayga nday yaŋ go car see ɓay ɓog de yoŋre no, sen joŋ ga nday joŋ fẽn maa de baywoore. Wersen, á de woore ne nday maaga nday mo wããn ne jar maaga baa wo yaŋ yaŋ ne nday, ga kay wo nday yaŋ lay mono. (Jõõ. 15:22) Maapo ga nday mbay nen siigi ɓe ne jar maa ɓi feele ɓay maa po wo, ne bar ɓay maa de ruggi ti wããre Baa wo, noga ne jar maa peel tayge wo.

10. Jar maaga wo de ndal kããra joŋ wo joŋge maaga seele saara mo hay de woore nen Baa là? (Jag Jõõ wo 22:3)

¹⁰ Nday joŋ joŋge maaga seele ɓay mo joŋ de woore nen Baa là? De maaga dage ɓay gẽẽ ciŋ mono, nday ko see ɓay go see kããra maŋ debaŋ. Mayse kay nday maaga nday mo joŋ figliw wa là? (1 Kor. 6:18) Ɗee wee go see wããge jag figliw, seege de see ɓay, lan joge yii debaŋ wo. (Efe. 5:3) Fẽẽre sen wo de kããge maa ya’ wer ɗiggi suugi de kããra ciŋ ni, lan joŋ ga nday mo hay go de baa wer maa joŋ fẽẽre maa de deele wo wa so. Á de el maaga nday mo hay ndalge ceɓ ti fẽn maaga nday joŋ ge ne maa hoo sug ti kããra, lan maa hoo sug ti jag liŋgi maa ni Jeofan wo no. (Jaŋ Jag Jõõ wo 22:3.) Ko mo maaga kay Dafid wo de Almas wo Etiopi mo ɗa. Á wãã wo ga: “Wùr hay da lagge ti ngeel maaga jar ni debaŋ noga de hẽẽrebe wo. Wùr lag ti boŋ ti mooda noga tiŋma de see wùr tawa ga hase. Diŋ de ɗeŋ maa sen ga wùr ɗee go see fẽẽre maa de baywoore wo mono.”

11. Fẽẽre maa hõn wo ga jar maaga wo de ndal kããra mo hay ɗig wo go ti ɓaara de maaga saara maŋ ɗiggi maa ngaɓge ne jar ga saara de da kããra là?

¹¹ Nday mbay go de naa nen dage see kããra yawlà? De maaga dage ɓay see kããra ya’ ciŋ ni mono, maapo nday mbay de kããge maa maŋ ɗiggi maa joŋ fẽẽre po maaga bay wo diŋ ɓlagge wa ti holaŋ ɓay. Amaa, hayga ɗiggi suugi de kããra ya’ we ne nday ciŋ ɓil ni no, se joŋ ge de gayri see ɓay maa maŋ ɗiggi maa de woore. (Sds. 1:2; 2:6) Day de maaga nday naa nen dage go see kããra mono, maapo ga se joŋ ne nday gus maaga nday mo ɗaw see ɓay ga so. (Jõõ. 6:27) Diŋ wersen so ga ti tĩĩgi wer ndalge kããra ɓayn mono, joŋ wee hayya ne see ɓay ti fẽẽre maaga nday nen joŋ rage, lan ti maaga nday bay nen joŋ sen wo wa, maaga nday mo hoo sug ti jag liŋgi maa ni Jeofan wo no. c (1 Tes. 4:​3-7) Nday jar ndal kããra no, wii wee jag see ɓay ga: ‘Jar maa ti jeŋ naan ko wo dage maaga naa de ɓe see kããra na koge là? Joŋre sen gẽẽ ɗiggi suugi de kããra ne jobo ɓil yoo naa yawlà?’

12. Hayga re yaŋ hresge ti holaŋ jar maaga wo de ndal kããra no, á de hay kaŋ wo ɗiggi diŋ ti maylà?

¹² Naa joŋ joŋge maa kne’ re maa ti holaŋ naan là? Mayse hres de maaga re yaŋ ndarge ti holaŋ  bay tum là? Sen da wããge ga holaŋ ɓay bay seege wa yawlà? Bay naŋ wa, jar maaga wo de ndal kããra ɓuy yiŋ wo de re tum. Dage kããra maa ti ngeel ɓen diŋ tayge jag jar po wo ɓog maaga dur wo maa ‘wũy re maa ti holaŋ ɓaara no. Wersen, ɗeŋ maaga nday kne’ re maaga hres ti holaŋ ɓay matala ngaɓ go ga nday lag yaŋ de kẽẽ de woore yaw noga baywa yawla. Nday jar ndal kããra no, wii wee jag see ɓay pa ga: ‘Naa mbe de kããge maa ndalge ti re maaga hres ti holaŋ naa desãy, lan de hooge sug yawlà? Naa mbe de yãã fẽẽre maaga naa joŋ ra de baywoore deparday tu yawlà, lan naa dur maa coo seele naa sen yawlà? Naa mbe go de men wããre go gusi, wii fuggi ɓili, lan men ɓlagge go ne jar yawlà?’ (Efe. 4:​31, 32) Day hayga jag ɓay yaŋ bay tum laage wa de maaga nday de ndal kããra ɗa mono, maapo á coo ge de maaga nday da kããra go mo ga. Hayga ndo ko we ga joŋre jee ɓen bay we de maŋ jee maaga ndo hay kiɗgi ɓe mo wa no, maapo ga fẽn maaga kay nday ɓog ɓuy ɗawa diŋ ga nday mo caa ɓil go. d

13. Mayse kay jar maaga wo nday maa koge ga saara mo ig ndal kããra gemay la là?

¹³ Nday ig ndal kããra gemay là? De maaga naa maŋ wur we go maa ɗiggi de woore ti mopo ga no, daŋge ɓe se joŋ bon naa blam. (Jõõ. 21:5) Wersen, ndo mo maŋ wur go de woore maa ko joŋre jee ɓe no. Amaa, ndo de hay ya’ wur ndalge kããra ɓayn debaŋ ga, hayga á bay we go ti re po de woore wa no. Bible wãã pa ga: “Mopo maga jobo gor ne, day a gus gà, car jiili ɓe go.” (Jõõ. 13:12) Ni pa mono, de maaga holaŋ ɓay de seege ciŋ mono, maapo ga se joŋ ne nday de gayri debaŋ maaga nday mo nii ɗiggi suugi de kããran wo go. (1 Kor. 7:9) Nen maaga ndo mo hay kaŋ ɗiggi ti wur maaga nday ig go nday de kããra mono, ni ndo mo wii jag see ɓo ga: ‘Ndi mo hay ko mayse go see jee ɓen ɗa pa maa maŋ ɗiggi maa de woore là?’

JAR MAA LAN KAY WO JAR MAAGA WO NDAY KÃÃRA NA KAYGE LÀ?

14. De ɗeŋ maa hõn wo de woore ga jar lan kay wo jar maaga wo de ndal kããra maa dage là? (Ko foton lay)

¹⁴ Hayga naa yaŋ de ko jar po ga wo nday de kããra no, naa kay ra na kayge là? Naa mbe de kããge maa ɗe rage le rege de naa, joŋ hadge maa ɓi feele, noga maa ɓil nen de kããra. (Rom. 12:13) De ngar ngeel sen mono, saara ya’ wer ko joŋre kããra de woore. Maapo ga ndo kay ra diŋ de kalge go wer ɓaara, noga hoo ra ɓil mooda, noga ɗe ra le liŋ ni ɓo maaga á mo hay wo tum de see ɓaara ɓog wa. (Gal. 6:10) Alis, maaga naa hay wãã le go ti ɓe la fer ɗiggi ti fẽn maaga co jag ɓaara de Acwin mono. Á wãã ga: “Á fruy wùr  debaŋ de maaga hẽẽre wùr maa po wãã wo ne wùr ga wùr mbe de kããge maa age ni saara, hayga wùr yaŋ de sãy maaga wùr mo lag go ɓog de see wùr ti wa no.” Hayga jar po maaga wo nday wãã wo we ne ndo ga ndo mo hay ig de saara de maaga saara de ndalge mono, kon doo fẽn maa kay rage maaga daŋgo nono. Joŋ nen maaga á mo gwa’ wo go de see ɓaara ɓog wa, amaa hay ɗiggi de woore de maaga á yaŋ wo de sãy ndalge de see ɓaara ɓog tawa ti no.—Flp. 2:4.

15. Hẽẽrebe joŋ wo mayse maa tigriŋ maa kay jar maaga wo de ndal kããra pa là? (Jag Jõõ wo 12:18)

¹⁵ Naa kay jar maaga wo nday pa de joŋ hayya ne see naa ti fẽẽre maaga naa wãã ra mono. De ngar ngeel maa po wo mono, naa mo hay ɗaw see naa lan ɗaw jag naa. (Jaŋ Jag Jõõ wo 12:18.) Ko ba ɗa, maapo ga naa mo hay temge maa wããge ne jar ga jar po wo de tõõ wer ndal kããra wa; amaa á wo de sãy maaga saara wãn ne jar ti diŋ saara. Naa mo hay wãã fẽẽre maaga á wããn wo ti holaŋ ɓaara go ne jar maaga wo nday de kããra mo wa, noga wãã ti ɗiggi maaga á far wo ne mo wa. (Jõõ. 20:19; Rom. 14:10; 1 Tes. 4:11) Ni pa mono, naa hay wãã ne hara ga á mo da wo kããra wa, noga hay wiɗ jag ɓaara ti fẽẽre po wo maa joŋ doole ɓaara da kẽẽ wa. Elise, mãygeman naa po wo de war ɓe wãã wo ga: “Á hay gay wùr debaŋ de maaga jar hay wii jag wùr ga wùr seege de dage kããra wùrn na seege la mono; amaa ni wùr hay bay de wããge ti sen dra’ wa ɗa.”

16. Naa de ɗig ɗiggi de maaga jar maaga wo de ndal kããra caa wo ɓil we go là?

¹⁶ Mayse joŋ hayga jar maaga wo de ndal kããra maŋ wo ɗiggi we ga saara men là? Naa mo hay men wiɗgi jag ɓaara go ti fẽẽre po wo, noga wãã ti jobo yoo ɓaara de baywoore werga á caa wo ɓil go mo wa. (1 Pi. 4:15) Mãygemanbe po ga à ɗen ga Leya wãã ga: “Á ce me debaŋ de maaga ndi laa ga jar lan wãã wo fẽẽre maaga bay wo diŋ cwãyn wa ti maaga wùr caa ɓil go de hẽnbe po mono.” Doo maaga naa laa le ciŋ la no mono, caage ɓil go bay da wããge ga jar sen maŋ wo ɗiggi maa de baywoore na wa. Ba yaw mono, á da wããge tu seŋ ga ndalge ɓaaran see yaw—á kay ra maa maŋ ɗiggi maa de woore. Amaa, maapo ga ɗiggi sen hã lawge ne hara jag jiili, lan saara ko see ɓaara go boŋ boŋ lay. Naa mo hay kiɗ ɗeŋ maa kay rage.—Jõõ. 17:17.

17. Jar maaga wo de ndal kããra mo hay ya’ wo wer joŋ mayse là?

¹⁷ Doo maaga naa hay laa le go ciŋ la ne mono, joŋge nday de jobo bay gus wa, amaa, se hã fruygi debaŋ. Jesika wãã ga: “Cwãy tu, ndalge wii joŋre debaŋ. Amaa, á diŋ joŋre maaga daŋge ɓe ɓo’ ti go de woore.” Hayga nday yaŋ nday de jobo no, ya’ wee wer durgi maa ko joŋre kããra go de woore. Hayga nday joŋ sen we no, ndalge ɓayn ɓo’ ti yaŋ go de woore—kaŋ nen ga se kay nday yaŋ maa maŋ ɗiggi maa de woore.