1.  Babilon maa kluun wãã diŋ ti maylà?

2.  Mesin de hay naa ge nen na hunlà?

3.  Ɗeŋ pẽẽge ceege maaga à joŋ joŋre de cíi ni.

4.  Dage kããra lan caage ɓil go

5.  Few maaga bay wo de cõõre jag Jeofa wa

6.  Ceege maaga yaɗ wo jare

7.  Terere lan re kiida

 1. Babilon maa kluun wãã diŋ ti maylà?

Naa ko na koge ga “Babilon maa kluun” wãã diŋ ti jag-Baa maaga bay wo ti ngeel ɓe wa ɓuy là (Naage nene 17:5)? Wer wããre maa blam wo la no:

• À da’ ne go ti tamsir ɓuy, lan se joŋ joŋre go ti tamsir ɓuy lay. Bible wãã ga Babilon maa kluun “de hayle ti […] wer jar wo.” Á de “ɓi leege ti tamsir là.”—Naage nene 17:15, 18.

• Á bay diŋ jar trere wo noga jar poltig wo wa. “Waŋre maa ti sir la wo” de “jar trere wo” joŋ ge wo tenen blam maaga à taw ne go mono—Naage nene 18:9, 15.

• Á kaŋ ɗag ne ɗuu Baa see wer joŋre ɓen wo no. À ɗen ga wãy figliw werga á sa’ see ɓe see ngomna wo wer solay noga wer fẽẽre maa tigriŋ wo (Naage nene 17:1, 2). Á yee jar maa ti wer sir wo go ngaɓa debaŋ. À ‘war jar go wer ɓe ngaɓa debaŋ pa—Naage nene 18:23, 24.

Ferge ti hadge 13 maa klee 6

 2. Mesin de hay naa ge nen na hunlà?

Bible wãã ga Mesin hay a ge ti tawge ti wur po nen lumo 69 —Jaŋ Danyel 9:25.

• Lumo maa 69 tĩĩ wo wer na hunlà? Á tĩĩ wo wer nen kiŋgi maa 455 T.W.N. no. Kal sen mono, guverner Nehemi nduu Jerusalem maa ‘ferge kne’ge ɓe, lan maa booge ɓe’—Danyel 9:25; Nehemi 2:1, 5-8.

• Lumo maa 69 ig wo gemãy là? Ti profesi po wo ɓil Bible naw boŋ wãã diŋ ti kiŋgi boŋ lay (Keege jar Israyel wo 14:34; Esekiyel 4:6). Lumo boŋ joŋ kiŋgi rename. Ɓil profesi sen la mono, lumo 69 joŋ kiŋgi 483 (lumo 69x naw 7).

• Lumo maa 69 taw wo go na hunlà? À tĩĩ wer kee kiŋgi maa 483 wo we le ti kiŋgi maa 455  T.W.N. no, se wo go tawge nen kiŋgi maa 29 N.W.N. a Yeso joŋ batem go, day kol Mesi na diŋ kal sen lay—Lug 3:1, 2, 21, 22.

Ferge ti hadge 15 maa klee 5

 3. Ɗeŋ pẽẽge ceege maaga à joŋ joŋre de cíi ni.

Ɗeŋ pẽẽge ceege maaga à joŋ joŋre de cíi jee ceegen tu yaŋ wo. Ti ngeel maa po wo mono, à yãã cíi jee ceegen go peel bole taŋgu maaga à mbug ne. Jar maapo hã wo cíi ɓaara maa pẽẽ jar maa tigriŋ wo. Krétiyẽ maa ti ngeel ɓen bay wo maa joŋge doo sen no wa—Dogge jag liŋgi 15:23.

Amaa, ɗeŋ pẽẽge ceege maaga re bay ti sen wo wa yaŋ: doo koge nen cíi, “hémodialyse”, “hémodilution”, “récupération du sang épanché” noga “cœur-poumon artificiel”. Krétiyẽ maa hõnla ɓuy (de maaga à de mbuggi ɓe, noga nen koge ceege) maŋ ɗiggi maaga à mo joŋ joŋre de cíi se joŋge la diŋ se. De maaga à de mbuggi ɓe mono, wãã maaga à mo yog nen cíin yogge la, lan fer mbe ɓe’ge ɓe ne se see yawlà diŋ se. Dogter wo ɓuy bay wo joŋge ɓe de ɗeŋ sen boŋ wa. Diŋ wersen so ga taŋgu maaga ndo yãã ɗeŋ pẽẽge ceege maaga naa ngaɓ le ciŋ la mono, krétiyẽ mo hay joŋ go de ko maaga à joŋ ge joŋre de cíi se joŋge là. Á mo wii jag se ɓe ga:

• Hayga, de maaga à de yog nen cíi ɓi, lan cíi oo de ngar ngeel po ta’a, bay seege wa so no, ɗiggi ɓi day yaŋ mbe men me ge yããge ga fer co’ge ɓe me se pa yawlà? Noga ga à de kaa ne go “gesiŋ”?—Dogge jag liŋgi 12:23, 24.

• Hayga, de maaga à de joŋ dogta ɓi, à yãã cíi ɓi le go siigi, à tay nen ɓe de mopo, day ga à fer we co’ge ɓe me se pa no, ɗiggi ɓi day yaŋ mbe men ndi yããge ɓe yawlà?

Ferge ti hadge 39 maa klee 3

 4. Dage kããra lan caage ɓil go

Wããre Baa bay jor glog war wo de wãy ga á mo caa wo ɓil go wa. Á wãã go pah tu ga krétiyẽ maaga caa ɓil we go de wãy ɓe noga de war ɓe no, bay de faage ti maa ferge da wãy noga da war wa (1 Korente wo 7:10, 11). Amaa, ti re maa doo maa blam wo la, krétiyẽ maa po maŋ wo ga saara mo caa ɓil go:

• Jee tiŋn bay dayge hã fẽẽre maaga á maa hãge ne jar ni ɓe wo wa: Warn bay dayge hã fẽẽre maa doo rege, õõbe, tiŋ, ne jar ni ɓe wo wa; hãã nen maaga jar maa ɓi feelen mo lag wo de woore wa so—1 Timote 5:8.

• Ma’ge wãy ɓo noga war ɓo: Maapo ga à raw wuu ma’ jee ɓen hãã nen maaga se kol ko tenen ɓe go basge —Galad wo 5:19-21.

•   War no noga wãy no maŋ jag jee lan go goŋ Jeofa: Maapo ga jobo ɗig ga joŋre wãy se noga war se bay men se ge goŋ Jeofa doo ga Jeofa da ne wa—Joŋre 5:29.

Ferge ti hadge 42 maa klee 3

 5. Few maaga bay wo de cõõre jag Jeofa wa

Krétiyẽ bay wo maa joŋ few maaga bay wo de cõõre jag Jeofa wa wa. Amaa, krétiyẽ maa hõnla ɓuy joŋ joŋre de ɗiggi ɓe maaga Bible had ne maa maŋ ɗiggi ti joŋge few maa po wo. Naa ko saɓlaŋ po wo ɗa:

• Hayga jobo wãã we mo ga ‘Fewn mo coo jag ɓo’. Maapo ga ndo joŋ “suse’ “ne jee ɓe no. Hayga jee ɓen da we ga se laa wer ɓe de peel ni no, ndo mbo de kããge maaga ndo wãã ne hẽn ga wer mayse ga ndo bay joŋ few sen wa là.

• War ɓo noga wãy ɓo bay sedeewa Jeofa wa, wii mo ga nday mo see rege de jar maaga wo see ɓay maŋ wur few po. Hayga ɗiggi ɓo men ndo we rawge no, ndo mo wãã go ne hẽn peel bol ga hayga fẽẽre maaga à joŋ ti jag-Baa maaga bay wo ti ngeel ɓe wa hres wo we ni no, ndo day joŋ ra ge ga.

• Patroŋ ɓo hã kado ne ndo de ngar few po. Ndo yãã ne yaw bay wa? Á bay doole ga ndo yãã ne ga wa. Maa nen patroŋn na ga ndo joŋ ge few no werga ndo yãã kado no yaw? Noga á ko ne doo ɗeŋ po maaga se joŋ suse’ ne ndo de ɓe wer joŋre ɓon koɗ yawlà?

• Jobo hã kado ne ndo de ngar naw few po. Jee hã kado sen mo wãã ne ndo ga: “Ndi de koge ga ndo bay joŋ fewn wa, amaa ndi da hã kado sen mokay mo”. Maapo ga jee ɓen joŋ diŋ yaŋ see ɓo koɗe. Amaa, á de liw mo ge liwgi maa ko ge ga ndo bay joŋ few sen wa cwãy yawlà yaw? Blam maaga ndo ɗig we go ti ɓe de woore no, ndo ko yaŋ so ga ndo maa yãã kado sen yaw bay wa yawlà? Ti ɗiggi maaga naa far ra mo ɓuy, naa daga ɗiggi naa mo gwa’ ruu naa ge blam wa; lan daga naa mo hay lag peel Jeofa de deele lay—Joŋre 23:1.

Ferge ti hadge 44 maa klee 1

 6. Ceege maaga yaɗ wo jare

Werga naa da jar mono, naa dur maaga naa mo ya’ ceege ne jar wa. Koh naa mo hay ba go de koge ga naa de ceege maaga yaɗ jare, noga naa de ɗiggi ga naa joŋ de ceege maa yaɗ jare, naa dur maaga á mo ya’ jobo wa. Naa joŋ doo sen werga Bible wãã ne naa ga: “Da je ma ɓiŋ ɓo mbaŋ doo see ɓo no lay no.”—Rom wo 13:8-10.

Jee maaga de ceege maa yaɗ jar ngaɓ go ga se da jar na ngaɓge là? Jee maaga de ceege maa yaɗ jar joŋ fẽẽre po wo ga; ba doo klewge jare noga soɓge jag jare. Jobo day we ɗege ɓe wo liŋ ni ɓe ga werga ceegen dayla ya’ jar ni se wo no, ɓil ɓe sõõ ne hen tii ga. Taŋgu maaga á joŋ batem mono, á ɓo’ sug jee seege de joŋre jar maa peel taygen ga se de ceege; nen maaga à mo da’ ɗeŋ maaga ceegen mo ya’ jar lan ga wo de joŋ batem mo lay wa. Taŋgu maaga á tĩĩ wer ndalge de jobo maa da kããra mono, jee maaga hay joŋ see jar maaga wo de ceege maa yaɗ jar mo hay ko wo nen cíi ɓaara ɗa. Ndo joŋ we doo sen ne no, ni ndo go de ngaɓge ga ndo “woo diŋ see [ɓo] tawa [ga]. Ama [ndo de] joŋge diŋ re maaga woo hẽẽre” ɓon wo no—Filip wo 2:4.

Ferge ti hadge 56 maa klee 2

 7. Trere lan re kiida

Hayga naa yer re solay maa ti holaŋ naa de jobo we ti ngeel po ta’ no,— koh mo hay ba diŋ hẽn naa po maa ti tayge po no, naa maŋ jag re maaga kal wo jag naa ɓil kããra yaŋ go debaŋ (Jermi 32:9-12). Amaa de sen ɓuy, maapo re solay noga re maa tigriŋ kal mbe jag krétiyẽ wo ɓil kẽẽ. Amaa á mo knẽ’ wo re sen wo go deparday desãy ti holaŋ ɓaara.

Day hayga á yaŋ diŋ suŋgu ɓo do hen ɓo po ga se ẽg hãge ɓe mo, noga demge ɗuu jobo à knẽ’ sen knẽ’ge là? (Jaŋ Matiye 18:15-17). Yeso ngaɓ ɗeŋ po wo swa’a:

1. Tĩĩ wee wer knẽ’ge ɓe ti holaŋ ɓay de see ɓay —Ko verse 15.

2. Hayga á see we ti holaŋ ɓay ga no, ɗe wee jar maa ti tayge ga wo go de ruggi ti wããre Baa le see ɓay ni boŋ noga ɓoge—Ko verse 16.

3. Hayga de sen ɓuy ren knẽ’ we ga ɗa pa no, nday wii jar maa peel taygen wo na de ngar ngeel sen so—Ko verse 17.

Amaa daŋge ɓen naa mo ‘waa kiida ne hẽẽre naa wo ti wa, werga sen kaŋ ɗag ne ɗuu Baa see, lan ne taygen see (1 Korente wo 6:1-8). Amaa re maa po wo doo busgi kããra go, kiɗgi jee soɗ mbarga, hãge suŋgi maa rege, ɓeere “assurance”, entreprise maaga le’ go gesiŋ, noga wããre maaga jobo men maa jaŋge blam húulí ɓe wo mono, à knẽ’ sen wo say diŋ peel jar car kiida wo. Krétiyẽ maaga wo we de re maa de maŋ sen wo peel jar car kiida wo maaga á mo knẽ’ ti faage ɓe de woore bay go de cegaɗge faale jag liŋgi maa ɓil Biblen wo wa.

Á yaŋ diŋ re maa de hãã wo doo maaga—à suu de jobo de waŋ, suu de mbarga maa klee, baŋdi caa wo jobo ti faage noga le’ wo jobo liŋ, freŋ maa kluu, noga ‘warge húulí no, krétiyẽ maaga sii re sen ne polisiye wo bay go de cegaɗge faale jag liŋgi maa ɓil Biblen wo wa.

Ferge ti hadge 56 maa klee 3