Kasi Ŵakaboni ŵa Yehova Ŵakuyiwona Wuli Sayansi?

JULANI

Tikuchindika vinthu vyose ivyo vyachitika chifukwa cha sayansi kweniso tikugomezga ivyo ŵasayansi ŵali kubowozga ndipo vili na ukaboni wakukhorweska.

“Mazgu ghakuti sayansi ghakung’anamura kusanda chilengiwa na kuwona ivyo chikuchita kweniso ivyo tikusambirapo.” (Collins Cobuild Advanced Learner’s English Dictionary) Nangauli Baibolo ni buku la sayansi yayi, kweni likuchiska ŵanthu kuti ŵasandenge chilengiwa na kusambirapo kanthu pa ivyo ŵanthu ŵanyake ŵabowozga. Wonani viyelezgero ivi:

Pa nkhani ya kusanda nyenyezi, mwezi, na vinthu vinyake vya kuchanya: “Yinuskirani maso ghinu kuchanya, muwone. Ni njani wali kulenga vinthu ivi? Ni uyo wakuvifumiska mu mawumba na kuvipenda. Vyose wakuvichema mazina.”—Yesaya 40:26.
Pa nkhani ya kusanda vyakumera kweniso vinyama: Solomoni “wakayowoya vya makuni, kwamba makuni gha sidara ku Lebanoni m’paka makuni gha hisopu agho ghakumera mu viwumba. Wakayowoya vya vinyama, viyuni, vinthu vyakukhwaŵa, na somba.”—1 Mathemba 4:33.
Pa nkhani ya kusanda vya munkhwala: “Awo ŵali makora ŵakukhumbikwira dokotala yayi, kweni ŵalwari ndiwo.”—Luka 5:31.
Pa nkhani ya kusanda vya nyengo: “Kasi wanjiramo mu nthamba za chiwuvi, panji kuwona nthamba za vula yamalibwe. . . . Mphepo ya kumafumiro gha dazi iyo yikuputa pa charu chapasi yikufuma nkhu?”—Yobu 38:22-24.

Mabuku ghithu ghakuchindika sayansi ndipo ghakuŵa na nkhani zakukhwaskana na chilengiwa kweniso ivyo ŵasayansi ŵachita. Ŵapapi awo Mbakaboni nawo ŵakuchiska ŵana ŵawo kuti ŵalutenge ku sukulu kuti ŵamanye vinandi vyakukhwaskana na chilengiwa. Nakuti Ŵakaboni ŵa Yehova ŵanyake ŵakugwira ntchito zakukhwaskana na vya sayansi nga kuwona umo maselo gha vinthu vyamoyo ghakugwilira ntchito, vya masamu, na kuwona umo nkhongono ya vinthu vyakupambanapambana yikugwilira ntchito.

Ivyo sayansi yikutondeka kuchita

Tikugomezga yayi kuti sayansi yingazgora mafumbo ghose gha ŵanthu. a Mwachiyelezgero, awo ŵakusanda vya umo charu chili kupangikira ŵakuwona vinthu ivyo vili kupanga charu, kweniso awo ŵakusanda vya umo munthu wali kulengekera ŵakuwona umo thupi la munthu likugwilira ntchito. Kweni chifukwa wuli charu chapasi ntchakwenelera kukhala vyamoyo, kweniso chifukwa wuli viŵaro vya thupi vikugwira ntchito mwakukolerana chomene?

Tikumanya kuti ni Baibolo pera ilo lingapeleka mazgoro ghakukhorweska gha mafumbo agha. (Salimo 139:13-16; Yesaya 45:18) Ntheura tikugomezga kuti munthu wangamanya vinandi pekha para wakusambira kufuma ku vyose, sayansi na Baibolo.

Nyengo zinyake vingawoneka nga sayansi yikususkana na Baibolo. Ndipouli, nyengo zinyake ivi vikuchitika chifukwa waka chakuti tindapulikiske ivyo Baibolo likusambizga. Mwachiyelezgero, Baibolo likung’anamura kuti charu chikalengeka mu mazuŵa 6 gha maora 24 yayi.—Genizesi 1:1; 2:4

Fundo zinyake izo ŵanthu ŵakuwona nga zikukolerana na vya sayansi zilije ukaboni, ndipo nanga ŵangaŵa ŵasayansi ŵakumanyikwa chomene ŵakukolerana nazo yayi. Mwachiyelezgero, chilengiwa chikulongora kuti chikachita kupangika mwaluso. Ntheura tikukolerana na ŵasayansi ŵanandi kweniso ŵanthu ŵanyake awo nawo ŵakugomezga yayi kuti vyamoyo vikachita kusintha mwamabuchi kufuma ku vinthu vinyake vyambura umoyo.

a Wasayansi munyake wakumanyikwa chomene wa ku Austria zina lake Erwin Schrödinger wakalemba kuti sayansi “yikulongosora vyose yayi pa nkhani nga ya . . . vinthu vyakukhumbikwa chomene kwa ise panji ivyo tikughanaghana.” Albert Einstein wakati: “Ivyo takumana navyo pa umoyo vyatisambizga kuti kughanaghana waka makora pakwekha kungatovwira yayi kuti timazge masuzgo pa umoyo withu.”