Cipaturo 111

Cimanyikwiro ca Mazuŵa Ghaumaliro

SONO mpha Ciŵiri namise. Apo Yesu wakukhala pa Lupiri lwa Maolive, na kulaŵiska pa tempele ilo lili musi, Petrosi, Andireya, Yakobe na Yohane ŵakwiza kwa iyo ku udesi. Ŵakufipira mtima tempele, pakuti Yesu wayowoya kuti palije libwe ilo lizamukhala pa libwe linyake pa malo agha.

Kweni ŵakwenera kuti ŵali na vinandi mu maghanoghano ghawo apo ŵakufika kwa Yesu. Masabata ghacoko waka kumanyuma, Yesu wakayowoyapo za “kuŵapo” kwake, pa nyengo iyo “Mwana wa munthu wazamuvumbukwa.” Ndipo nyengo yinyake kumasinda, wakaŵaphalira za “umaliro wa mgonezi.” Ntheura ŵapositole mbakukhumbisiska kumanya vinandi.

Iwo ŵakuti: “Mutiphalire, Vinthu ivi [ivyo vizamupangiska kuti Yerusalemu na tempele lake viparanyike] vizamuŵako pawuli, ndipo nchivici cizamuŵa cimanyikwiro ca kuŵapo kwinu na ca umaliro wa mgonezi?” Fumbo lawo lili na vigaŵa vitatu. Cakwamba, ŵakukhumba kumanya za umaliro wa Yerusalemu na tempele lake, caciŵiri, vya kuŵapo kwa Yesu mu nkhongono za Ufumu, ndipo caumaliro, vya umaliro wa mgonezi wose.

Mu zgoro lake litali, Yesu wakuzgora vigaŵa vyose vitatu vya fumbo ili. Wakupeleka cimanyikwiro ico cikulongora apo mgonezi wa Ŵayuda uzamumalira, ndiposo vinyake. Wakupelekaso cimanyikwiro ico cizamovwira ŵasambiri ŵake ŵa munthazi kumanya kuti ŵakukhala mu nyengo ya kuŵapo kwake ndiposo kuti umaliro wa mgonezi wose uli pafupi.

Apo vilimika vikumara, ŵapositole ŵakuwona kuti ucimi wa Yesu ukufiskika. Enya, ivyo Yesu wakayowoya vikwamba kucitika mu nyengo yawo. Ntheura mu 70 C.E., Ŵakhristu awo ŵacalipo pati pajumpha vilimika 37, ŵakuzizwa yayi apo ŵakuwona mgonezi wa Ŵayuda na tempele lake vikuparanyika.

Ndipouli, kuŵapo kwa Khristu na umaliro wa mgonezi wose vikucitika yayi mu 70 C.E. Kuŵapo kwake mu nkhongono za Ufumu kukucitika nyengo yitali pamanyuma. Kweni kasi vikucitika pawuli? Fundo iyi yikumanyikwa para tikusanda ucimi wa Yesu.

Yesu wakuyowoyerathu kuti kuzamuŵa “zinkhondo na malumbiri gha zinkhondo.” Iyo wakuti “mtundu uzamuwuka kwimikana na mtundu,” ndipo kuzamuŵa njara, vindindindi, na nthenda zakwambukira. Ŵasambiri ŵake ŵazamutinkhika na kukomeka. Nchimi zitesi zizamuwuka na kupuluska ŵanandi. Ucikanamalango uzamusazgikira, ndipo citemwa ca ŵanthu ŵanandi cizamuzizima. Pa nyengo yeneyiyi, makani ghawemi gha Ufumu wa Ciuta ghazamupharazgika kuti uŵe ukaboni ku mitundu yose.

Nangauli ucimi wa Yesu uwu ukufiskika pacoko waka pambere Yerusalemu wandabwanganduke mu 70 C.E., ukufiskika comene mu nyengo ya kuŵapo kwake na ya umaliro wa mgonezi. Para tikuwoneseska ivyo vikucitika mu caru kwambira mu 1914, tikumanya kuti ucimi wa Yesu ukufiskika comene kwambira mu cilimika ici.

Cigaŵa cinyake ca cimanyikwiro ico Yesu wakupeleka nkhuwoneka kwa “cinthu cakuseluska ico cikucitiska phasulo.” Mu 66 C.E., cinthu cakuseluska ici cikuwoneka apo Yerusalemu “wakuzingilizgika na ŵankhondo” ŵa Romu na kwamba kugumura ciliŵa ca tempele. “Cinthu cakuseluska” ici cikwima apo cikwenera kwima yayi.

Pakufiskika kukuru kwa cimanyikwiro ici, cinthu cakuseluska ni League of Nations kweniso wupu uwo uli kunjira mu malo ghake wa United Nations. Vyaru Vyacikhristu vikuwona wupu uwu, uwo cilato cake nkhuŵika mtende pa caru cose, nga Mbufumu wa Ciuta. Ici nchakuseluska nadi. Ntheura, pa nyengo yake, ŵandyali awo ŵakukolerana na wupu wa United Nations ŵazamuwukira Cikhristu ca caru (ico cili nga ni Yerusalemu) na kuciparanya.

Ntheura Yesu wakuyowoyerathu kuti: “Kuzamuŵa suzgo yikuru, iyo yindacitikepo yantheura kufuma ku mtendeko wa caru mpaka sono, cara nadi, nesi yizamucitikaso cara.” Nangauli pharanyiko la Yerusalemu mu 70 C.E. ni suzgo yikuru nadi, pakuti ŵanthu ŵakujumpha miliyoni yimoza ŵakukomeka, kweni ni suzgo yikuru comene yayi pakuyaniska na Ciwowota ca pa caru cose ca mu nyengo ya Nowa. Ntheura cigaŵa ici ca ucimi wa Yesu cizamufiskika comene munthazi.

Kuŵa Ŵakukhwima Mtima mu Mazuŵa Ghaumaliro

Apo zuŵa la Ciŵiri, Nisani 11, lili pafupi kumara, Yesu wakulutilira kudumbiskana na ŵapositole ŵake za cimanyikwiro ca kuŵapo kwake mu nkhongono za Ufumu ndiposo ca umaliro wa mgonezi. Iyo wakuŵacenjezga za kulondezga ŵatesi awo ŵakujicema Khristu. Yesu wakuyowoya kuti aŵa ŵazamuyezga kuti “ŵapuluske na ŵakusoleka wuwo, usange nchamacitiko.” Kweni nga ni nombo iyo yikulaŵiska patali, ŵakusoleka aŵa ŵazamuwungana uko kuli cakurya canadi cauzimu cakufuma kwa Khristu wanadi pa nyengo ya kuŵapo kwake kwambura kuwoneka. Ŵazamupuluskika yayi na kuwungana ku ŵatesi awo ŵakujicema Khristu.

Ŵatesi awo ŵakujicema Khristu ŵangawoneka na maso. Kweni kuŵapo kwa Yesu kuzamuŵa kwambura kuwoneka. Kuzamucitika mu nyengo yakofya mu mdauko wa ŵanthu, nga umo Yesu wakuyowoyera kuti: “Dazi lizamufipiskika, ndipo mwezi uzamupeleka cara ungweru wake.” Enya, iyi yizamuŵa nyengo yakofya comene mu mdauko wa ŵanthu. Kuzamuŵa nga ni para dazi lafipiskika nyengo ya muhanya, ndiposo nga ni para mwezi ukuŵala yayi usiku.

Yesu wakulutizga kuti: “Nkhongono za kucanya zizamusunkhunyika.” Ntheura wakulongora kuti mtambo uzamuŵa wakofya. Mu mtambo muzamuduka viyuni pera yayi, kweniso muzamuzura ndege zankhondo, mabomba ndiposo masetilayiti. Wofi na vivulupi vizamuluska ivyo vili kucitikapo kumasinda kose.

Pa cifukwa ici, Yesu wakuti kuzamuŵa “kukomwa kwa mitundu, pakusoŵa cakucita cifukwa ca kupoma kwa nyanja na kuŵinduka kwake, apo ŵanthu ŵazamupuzuka cifukwa ca wofi na kulindilira vinthu ivyo vikwiza pa caru.” Nadi, vinthu vyakofya ivi mu mdauko wa ŵanthu, vizamulongozgera ku nyengo iyo Yesu wakuti “cimanyikwiro ca Mwana wa munthu cizamuwonekera kucanya, ndipo mafuko ghose gha caru capasi ghazamujipamantha cifukwa ca kutengera.”

Kweni ni wose yayi awo ŵazamutengera apo ‘Mwana wa munthu wakwiza na nkhongono’ kuzakaparanya mgonezi uheni uwu. “Ŵakusoleka” ŵa 144,000 awo ŵazamuŵa pamoza na Khristu mu Ufumu wake wakucanya, ŵazamutengera yayi, nesi ŵanyawo, awo Yesu wakaŵacema kuti ‘mberere zake zinyake.’ Nangauli ŵakukhala mu nyengo yakofya comene mu mdauko wa ŵanthu, aŵa ŵakupulikira mazgu gha Yesu ghakuti: “Apo vinthu ivi vikwamba kucitika, yimilirani na kwinuska mitu yinu, cifukwa kuwombokwa kwinu kukusendelera.”

Mwakuti ŵasambiri ŵake awo ŵakukhala mu mazuŵa ghaumaliro ŵamanye kuti umaliro waneng’enera, Yesu wakuyowoya ntharika iyi: “Laŵiskani khuni la mkuyu na makuni ghanyake ghose: Para ghasunda, mwa kuwona ici, mukumanya mwaŵene kuti cifuku cili pafupi. Mwakuyana waka, namwe para mukuwona vinthu ivi vikucitika, manyani kuti ufumu wa Ciuta uli pafupi. Nadi pano nkhumuphalirani kuti, Muwiro uwu umalenge cara mpaka vinthu vyose vicitike.”

Ntheura para ŵasambiri ŵake ŵakuwona vigaŵa vyakupambanapambana vya cimanyikwiro vikufiskika, ŵakwenera kumanya kuti umaliro wa mgonezi uli pafupi ndiposo kuti Ufumu wa Ciuta uwuskengepo uheni wose sonosono. Nakuti umaliro wizenge apo ŵanthu awo ŵakuwona kuti vyose ivyo Yesu wakayowoyerathu vikufiskika ŵacali ŵamoyo. Pakuciska ŵasambiri awo ŵaŵenge ŵamoyo mu mazuŵa ghaumaliro ghapadera agha, Yesu wakuti:

“Muŵe maso pa mwaŵene kuti mitima yinu yileke kuzotofyeka na kurya mwakujumphizga na kumwa comene na vyenjezgo vya umoyo, ndipo mwamabuci, zuŵa lira lizakaŵe lakucilukizga pa imwe nga nchipingo. Pakuti lizamwiza pa wose awo ŵakukhala pa cisko ca caru cose capasi. Ipo muŵenge maso, nyengo zose kuŵeyelera kuti mumanye kupona ku vinthu ivyo vyatemeka kucitika, na kwimilira panthazi pa Mwana wa munthu.”

Ŵamwali Ŵavinjeru na Ŵakupusa

Yesu wazgora fumbo la ŵapositole ŵake lakuti waŵaphalire cimanyikwiro ca kuŵapo kwake mu nkhongono za Ufumu. Sono wakuyowoyaso vigaŵa vinyake vya cimanyikwiro ici mu ntharika zitatu.

Ŵanthu awo ŵazamuŵa ŵamoyo mu nyengo ya kuŵapo kwake ŵazamuwona kuti ntharika zose zitatu zikufiskika. Wakwamba kuyowoya ntharika yakwamba na mazgu ghakuti: “Penepapo ufumu wa kucanya uzamulinganizgika na ŵamwali khumi awo ŵakatora nyali zawo ndipo ŵakaluta kukapokelera mwenenthengwa. Ŵankhondi ŵa iwo ŵakaŵa ŵakupusa, ndipo ŵankhondi ŵakaŵa ŵakucenjera.”

Pakuyowoya mazgu ghakuti “ufumu wa kucanya uzamulinganizgika na ŵamwali khumi,” Yesu wakung’anamura kuti hafu ya ŵanthu awo ŵazamuhara Ufumu wakucanya mbakupusa ndipo hafu yinyake mbakucenjera yayi. Kweni wakung’anamura kuti pali cinthu cinyake cakukhwaskana na Ufumu wa kucanya ico cikuyana na cinthu cinyake, panyake kuti vinthu vinyake vyakukhwaskana na Ufumu vizamuŵa nga nchakuti na cakuti.

Ŵamwali khumi ŵakwimira Ŵakhristu wose awo ŵali mu gulu la awo ŵazamunjira mu Ufumu wakucanya, panji awo ŵakuti ŵazamunjira mu Ufumu wakucanya. Pakaŵa pa Pentekoste mu 33 C.E., apo mpingo Wacikhristu ukalayizgika nthengwa kwa Yesu Khristu, Mwenenthengwa uyo wali kuwuskika na kucindikika. Kweni nthengwa iyi yikenera kucitikira kucanya pa nyengo yinyake yambura kumanyikwa munthazi.

Mu ntharika iyi, ŵamwali khumi ŵakuluta kukapokelera mwenenthengwa kweniso kulongozgana na ŵanthu ŵa ukwati. Para mwenenthengwa wakufika, ŵazamungweluska nthowa na nyali zawo, pakucita ntheura ŵazamumucindika apo wakwiza na mwali wake ku nyumba iyo yamunozgekera. Ndipouli, Yesu wakulongosora kuti: “Ŵakupusa ŵakatora nyali zawo kweni ŵakatora cara mafuta, peneapo ŵakucenjera ŵakatora mafuta mu supa zawo pamoza na nyali zawo. Apo mwenenthengwa wakacedwanga, wose ŵakagomphora ndipo ŵakaluta kukagona.”

Pakuti mwenenthengwa wakacedwa cikulongora kuti kuŵapo kwa Khristu nga ni Themba lakuwusa kuzamucitika munthazi comene. Paumaliro wakukhala pa mpando wake mu 1914. Mu usiku utali pambere ici cindacitike, ŵamwali wose ŵakugona tulo. Kweni ŵakususkika cifukwa ca kugona yayi. Ŵamwali ŵakupusa ŵakususkika cifukwa cakuti ŵalije mafuta mu supa zawo. Yesu wakulongosora umo ŵamwali ŵakuwukira pambere mwenenthengwa wandafike, wakuti: “Usiku pakati, kukawuka nchemerezgo, yakuti, ‘Mwenenthengwa wafika! Fumani mukamupokelere.’ Penepapo ŵamwali wose ŵara ŵakawuka na kunozga nyali zawo. Ŵakupusa ŵakati kwa ŵakucenjera, ‘Tipaniko mafuta ghinu, cifukwa nyali zithu zili pafupi kuzimwa.’ Ŵakucenjera ŵakazgora na mazgu ghakuti, ‘Panji ghangatikwanira cara ise na imwe. Kweni lutani ku awo ŵakuguliska ndipo mukajigulire mwaŵene.’”

Mafuta ghakwimira cinthu ico cikupangiska Ŵakhristu ŵaunenesko kuŵala nga ni miliko. Cinthu ici ni Mazgu gha Ciuta, agho Ŵakhristu ŵaunenesko ŵakughakoleska, pamoza na mzimu utuŵa, uwo ukuŵawovwira kupulikiska Mazgu agha. Mafuta ghauzimu agha ghakovwira ŵamwali ŵakucenjera kuŵaliska ungweru pakupokelera mwenenthengwa kuya nayo ku ciphikiro ca nthengwa. Kweni ŵamwali ŵakupusa ŵalije mafuta ghauzimu mwa iwo, panji kuti mu supa zawo. Ntheura Yesu wakulongosora ico cikucitika, wakuti:

“Apo [ŵamwali ŵakupusa] ŵakalutanga kukagura [mafuta], mwenenthengwa wakafika, ndipo ŵamwali awo ŵakaŵa ŵakunozgeka ŵakanjira nayo mu ciphikiro ca nthengwa; ndipo mulyango ukajalika. Pamanyuma pake, ŵamwali ŵanyake ŵara nawo ŵakiza, ŵakati, ‘Dada, dada, tijulirani!’ Pakuzgora iyo wakati, ‘Nkhumuphalirani unenesko kuti nkhumumanyani cara.’”

Khristu wati wafika mu Ufumu wake wakucanya, gulu la ŵamwali ŵakucenjera la Ŵakhristu ŵaunenesko ŵakuphakazgika likuwuka na kucita mulimo wake wa kungweluska nthowa mu caru ca cisi ici pakulumba Mwenenthengwa uyo wawerako. Kweni awo ŵakuyana na ŵamwali ŵakupusa mbambura kunozgeka kupokelera mwenenthengwa na malumbo. Ntheura para nyengo yakwana, Khristu wakuŵajulira yayi mulyango wa ku ciphikiro ca nthengwa kucanya. Wakuŵaleka kuwaro ku cisi ca usiku wa caru kuti ŵaparanyike pamoza na ŵakucita ucikanamalango ŵanji wose. Yesu wakumalizga kuti: “Ntheura, muŵenge maso, cifukwa mukumanya cara zuŵa nesi ora.”

Ntharika ya Matalente

Yesu wakulutilira kudumbirana na ŵapositole ŵake pa Lupiri lwa Maolive, wakuŵaphalira ntharika yinyake, yaciŵiri pa zitatu. Mazuŵa ghacoko waka kumasinda, apo wakaŵa ku Yeriko, wakayowoya ntharika ya mamina kulongora kuti Ufumu uzamukhazikika munthazi comene. Ntharika iyo wakuyowoya sono, iyo yikuyanako na ya mamina, yikulongosora vyakucitika ivyo vikufiskika mu nyengo ya kuŵapo kwa Khristu mu nkhongono za Ufumu. Yikulongora kuti ŵasambiri ŵake ŵakwenera kugwira nchito apo ŵacali pa caru capasi kuti ŵasazgireko “vinthu vyake.”

Yesu wakwamba na mazgu ghakuti: ‘[Vyakucitika vyakukhwaskana na Ufumu vili] nga ni para munthu, uyo wakaŵa pafupi kuya ku caru cinyake, wakacema ŵazga ŵake na kupeleka vinthu vyake kwa iwo.’ Yesu ndiyo ni munthu uyo pambere wandalute ku caru cinyake panji kucanya, wakupeleka vinthu vyake ku ŵazga ŵake, awo mbasambiri awo ŵazamunjira mu Ufumu wakucanya. Vinthu ivi kuti ni katundu wathupi yayi, kweni vikwimira munda uwo ukulimika ndipo wakumanya kuti musangikenge ŵasambiri ŵanandi.

Yesu wakupeleka vinthu vyake ku ŵazga ŵake nyengo yicoko waka pambere wandakwere kucanya. Kasi wakucita wuli ici? Wakuŵaphalira kuti ŵalutilire kugwira nchito mu munda uwo ukulimika, ŵapharazge uthenga wa Ufumu mpaka ku vigaŵa vyakutali vya caru capasi. Nga umo Yesu wakuyowoyera: “Kwa yumoza wakapeleka matalente ghankhondi, kwa munyake ghaŵiri, kwa munyakeso limoza, waliyose mwakuyana na maluso ghake, ndipo wakaluta ku caru cinyake.”

Ntheura matalente ghankhondi na ghatatu, agho ni vinthu vya Khristu, ghakugaŵika mwakuyana na maluso gha ŵazga, panji kuti mwakuyana na umo waliyose wangakwaniskira mwauzimu. Ŵazga ŵakwimira magulu gha ŵasambiri. Mu nyengo yakale, ŵapositole ŵakaŵa mu gulu la awo ŵakapokera matalente ghankhondi. Yesu wakulutilira kulongosora kuti ŵazga awo ŵakapokera matalente ghankhondi na ghaŵiri ŵakaghasazgirako kaŵiri mwa kupharazga Ufumu na kuzgora ŵanthu kuŵa ŵasambiri. Ndipouli, muzga uyo wakapokera talente limoza wakalibisa pasi pa dongo.

Yesu wakulutilira kuti: “Yikati yajumphapo nyengo yitali, fumu ya ŵazga ŵara yikiza ndipo yikapenderana nawo ndalama.” Ivi vikacitika yayi mpaka mu nyengo yithu, vilimika 1,900 pamanyuma pake, apo Khristu wakiza kuzakapenda ndalama, ntheura “nyengo yitali” yikajumphapo nadi. Ndipo Yesu wakulongosora kuti:

“Uyo wakapokera matalente ghankhondi wakafika ndipo wakiza na matalente ghankhondi ghakusazgikira, wakati, ‘Fumu, mukanipa matalente ghankhondi; wonani, nasangirapo matalente ghanyake ghankhondi pacanya.’ Fumu yake yikati kwa iyo, ‘Wacita makora, muzga muwemi na wakugomezgeka! Ukaŵa wakugomezgeka pa vinthu vicoko. Nikwimikenge pa vinthu vinandi. Njira mu cimwemwe ca fumu yako.’” Muzga uyo wakapokera matalente ghaŵiri nayo wakasazgirapo kaŵiri matalente agho wakapokera ndipo wakalumbika na kupika njombe yakuyana na ya wakwamba.

Kweni kasi ŵazga ŵakugomezgeka aŵa ŵakunjira wuli mu cimwemwe ca Fumu yawo? Cimwemwe ca Fumu yawo, Yesu Khristu, nkhupokera Ufumu apo wakaluta ku caru cinyake kwa Ŵawiske kucanya. Pakuyowoya za ŵazga ŵakugomezgeka mu nyengo yithu yino, ŵali na cimwemwe cikuru cifukwa ca kupika milimo yinyake ya Ufumu, ndipo apo ŵakumalizga uteŵeti wawo pa caru capasi, ŵakuŵa na cimwemwe cikuru ca kuwuskikira ku Ufumu wakucanya. Kweni muzga wacitatu vikumwendera wuli?

Muzga uyu wakudandawura kuti: “Fumu, nkhamanya kuti ndimwe munthu wakusuzga . . . Ntheura nkhawopa ndipo nkhaluta na kubisa talente linu pasi. Enani pokani ico nchinu.” Muzga uyu wakakanira dala kugwira nchito mu munda uwo ukulimika, wakaleka kupharazga na kuzgora ŵanthu kuŵa ŵasambiri. Ntheura fumu yikumucema kuti “muheni na mukata” ndipo yikuyowoya ceruzgo, yikuti: “Pokani talente kwa iyo . . . Ndipo ponyani muzga wawakawaka uyu kuwaro ku cisi. Kwenekura ndiko kuzamuŵa kulira na kuska mino ghake.” Awo ŵali mu gulu la muzga muheni uyu ŵalije cimwemwe cilicose cauzimu, pakuti ŵali kuponyeka kuwaro.

Ili ni sambiro lapadera ku wose awo ŵakuti mbalondezgi ŵa Khristu. Usange ŵakukhumba kuti wazakaŵalumbe na kuŵapa njombe, ndiposo ŵaleke kuponyeka kuwaro ku cisi na kuparanyika, ŵakwenera kugwira nchito kuti ŵasazgireko vinthu vya Fumu yawo yakucanya mwa kucitako mwakukwana mulimo wa kupharazga. Kasi imwe mukulimbikira pa nkhani ya kupharazga?

Para Khristu Wiza mu Nkhongono za Ufumu

Yesu wacali na ŵapositole ŵake pa Lupiri lwa Maolive. Pakuzgora fumbo lawo lakuti waŵaphalire cimanyikwiro ca kuŵapo kwake na ca umaliro wa mgonezi, sono wakuŵaphalira ntharika iyo njaumaliro pa zitatu. Yesu wakwamba na mazgu ghakuti: “Para Mwana wa munthu wakwiza mu ucindami wake, na ŵangelo wose pamoza nayo, penepapo wazamukhala pa cizumbe cake caucindami.”

Ŵanthu ŵangaŵawona yayi ŵangelo mu ucindami wawo wakucanya. Ntheura kwiza kwa Mwana wa munthu, Yesu Khristu, pamoza na ŵangelo ŵake nkhwambura kuwoneka ku ŵanthu. Kwiza uku kukucitika mu cilimika ca 1914. Kweni na cilato wuli? Yesu wakulongosora kuti: “Mitundu yose yizamuwungana panthazi pake, ndipo iyo wazamupatura ŵanthu, yumoza ku munyake, nga ni umo muliska wakupatulira mberere ku mbuzi. Ndipo wazamuŵika mberere ku woko lake lamalyero, kweni mbuzi ku lamazere.”

Pakulongosora ivyo vicitikirenge awo ŵagaŵikira ku cigaŵa ciwemi, Yesu wakuti: “Penepapo themba lizamuti kwa awo ŵali kumalyero ghake, ‘Zaninge, imwe mwatumbikika na Ŵadada, muhare ufumu uwo ukanozgekera imwe kufuma pa kuzikika kwa caru.’” Mberere izo zikuzunulika mu ntharika iyi zizamuwusa pamoza na Khristu kucanya yayi kweni zizamuhara Ufumu mu fundo yakuti zizamukhala pa caru capasi mu Ufumu uwu. “Kuzikika kwa caru” kukamba apo Adamu na Eva ŵakamba kubaba ŵana awo ŵangasanga candulo na ndondomeko ya Ciuta ya kuwombora ŵanthu.

Kweni cifukwa wuli mberere zikugaŵikira ku woko lamalyero la Themba? Themba likuzgora kuti: “Pakuti nkhaŵa na njara ndipo mukanipa cakuti nirye; nkhaŵa na nyota ndipo mukanipa cakuti nimwe. Nkhaŵa mulendo ndipo mukanipokelera makora; wankhuli, ndipo mukanivwalika. Nkhalwara ndipo mukanipwelelera. Nkhaŵa mu gadi ndipo mukiza kwa ine.”

Pakuti mberere zili pa caru capasi, zikukhumba kumanya umo zikacitira milimo yiwemi iyi kwa Themba lawo lakucanya. Zikufumba kuti: “Fumu, mphawuli apo tikamuwonani mukaŵa na njara ndipo tikamulyeskani, panji ŵanyota, ndipo tikamupani cakuti mumwe? Mphawuli apo tikamuwonani mukaŵa mulendo ndipo tikamupokelerani makora, panji wankhuli, ndipo tikamuvwalikani? Mphawuli apo tikamuwonani mukaŵa ŵalwari panji mu gadi ndipo tikiza kwa imwe?”

Themba likuzgora kuti: “Nadi pano nkhumuphalirani, Pakuti mukacitira ici yumoza wa ŵacoko comene wa ŵabali ŵane aŵa, ndikuti mukacitira ine.” Ŵabali ŵa Khristu mba 144,000 awo ŵacali pa caru capasi, awo ŵazamuwusa pamoza nayo kucanya. Ndipo Yesu wakuti para tikucitira iwo viwemi, vikuyana waka na kucitira iyo.

Kufuma apo, Themba likuyowoya na mbuzi. Likuti: “Fumaniko kwa ine, imwe mwatembeka, muye ku moto wamuyirayira uwo wanozgekera Dyabulosi na ŵangelo ŵake. Pakuti nkhaŵa na njara, kweni mukanipa cara cakuti nirye, ndipo nkhaŵa na nyota, kweni mukanipa cara cakuti nimwe. Nkhaŵa mulendo, kweni mukanipokelera makora cara; wankhuli, kweni mukanivwalika cara; nkhaŵa mulwari ndiposo mu gadi, kweni mukanipwelelera cara.”

Ndipouli, mbuzi zikudandawura kuti: “Fumu, mphawuli apo tikamuwonani mukaŵa na njara panji nyota panji mulendo panji wankhuli panji mulwari panji mu gadi ndipo tikamuteŵeterani cara?” Mbuzi zikulangika pa cinthu ico mberere zikutumbikikira. Yesu wakuzgora kuti: “Pakuti mukaleka kucitira ici yumoza wa ŵacoko comene [wa ŵabali ŵane] aŵa, ndikuti mukaleka kucitira ine.”

Ntheura kuŵapo kwa Khristu mu nkhongono za Ufumu, pambere umaliro wa mgonezi pa suzgo yikuru undafike, yizamuŵa nyengo ya ceruzgo. Mbuzi zizamufumapo “kuya ku kudumulika kwamuyirayira, kweni ŵarunji [awo ni mberere] ku umoyo wamuyirayira.” Mateyu 24:2–25:46; 13:40, 49; Mariko 13:3-37; Luka 21:7-36; 19:43, 44; 17:20-30; 2 Timote 3:1-5; Yohane 10:16; Uvumbuzi 14:1-3.

▪ Nchivici cikupangiska ŵapositole kufumba fumbo, kweni kasi ŵakwenera kuti ŵakughanaghanaso vici?

▪ Nchigaŵa wuli ca ucimi wa Yesu ico cikufiskika mu 70 C.E., kweni nchivici cikucitika yayi nyengo iyi?

▪ Kasi ucimi wa Yesu ukufiskika pawuli kakwamba, kweni mphawuli apo ukufiskika comene?

▪ Kasi cinthu cakuseluska nchivici apo ucimi ukufiskika kakwamba ndiposo apo uzamufiskika kaumaliro?

▪ Cifukwa wuli suzgo yikuru yikumalira waka pa pharanyiko la Yerusalemu yayi?

▪ Kasi ni vinthu wuli mu caru ivyo vikulongora kuŵapo kwa Khristu?

▪ Mphawuli apo ‘mitundu yose ya caru capasi yizamujipamantha cifukwa ca kutengera,’ kweni ŵalondezgi ŵa Khristu ŵazamucita vici?

▪ Kasi Yesu wakuyowoya ntharika wuli kuti wawovwire ŵasambiri ŵake ŵa munthazi kumanya kuti umaliro waneng’enera?

▪ Kasi Yesu wakuŵaciska kucita vici ŵasambiri ŵake awo ŵazamuŵa ŵamoyo mu mazuŵa ghaumaliro?

▪ Kasi ŵamwali khumi ŵakwimira njani?

▪ Mphawuli apo mpingo Wacikhristu ukalayizgika nthengwa kwa mwenenthengwa, kweni mphawuli apo mwenenthengwa wakufika kuzakatolera mwali wake ku ciphikiro ca nthengwa?

▪ Kasi mafuta ghakwimira vici, ndipo kuŵa nagho kukovwira ŵamwali ŵakucenjera kucita vici?

▪ Kasi ciphikiro ca nthengwa cikucitikira nkhu?

▪ Kasi ni njombe wuli yikuru iyo ŵamwali ŵakupusa ŵakutaya, ndipo umaliro wawo ngwakuti wuli?

▪ Kasi Yesu wakusambizga vici mu ntharika ya matalente?

▪ Kasi ŵazga mbanjani, ndipo ŵapika vinthu wuli?

▪ Kasi fumu yikwiza pawuli kuzakapenda ndalama, ndipo yikusanga vici?

▪ Kasi nchimwemwe wuli ico ŵazga ŵakugomezgeka ŵakunjiramo, ndipo nchivici cikucitikira muzga wacitatu, uyo ni muheni?

▪ Cifukwa wuli kuŵapo kwa Khristu nkhwambura kuwoneka, ndipo ni nchito wuli iyo wakucita pa nyengo iyi?

▪ Kasi mberere zikuhara Ufumu mu fundo wuli?

▪ Kasi “kuzikika kwa caru” kukacitika pawuli?

▪ Kasi ŵanthu ŵakweruzgika pa cifukwa wuli kuti ŵaŵe mberere panji mbuzi?