Cipaturo 35

Upharazgi Wakumanyikwa Comene Kuluska Uliwose

ICI nchimoza mwa vyakucitika vyambura kuluwika mu mdauko wa mu Baibolo. Yesu wakhala musi mu lupiri, wakuyowoya Nkhani yake yakumanyikwa comene ya pa Lupiri. Ivi vikucitikira pafupi na Nyanja ya Galileya, panyake kufupi na Kaperenaumu. Wati wachezera usiku wose kulomba, Yesu wasora ŵanalume 12 pa ŵasambiri ŵake kuŵa ŵapositole. Ndipo pamoza na wose, wakukhilira pa malo ghakuthambalara agha musi mu lupiri.

Panji mungaghanaghana kuti pasono Yesu wavuka comene ndipo wakukhumba kugona. Kweni mizinda yikuru yiza, ŵanji ŵafuma ku Yudeya na Yerusalemu, mtunda wa makilomita pafupifupi 97 panji 113. Ŵanji ŵafuma mu vigaŵa vya mumphepete mwa nyanja vya Ture na Sidoni, ivyo vili kumpoto. Ŵiza kuzakapulikizga Yesu na kucizgika ku matenda ghawo. Paliso ŵanthu ŵanji awo ŵakusuzgika na viŵanda, ivyo mbangelo ŵaheni ŵa Satana.

Apo Yesu wakukhira, ŵanthu ŵalwari ŵakusendelera kufupi kuti ŵamukhwaske, ndipo wakuŵacizga wose. Kufuma apo, Yesu wakwenera kuti wakukwelera mu lupiri pacoko. Wakukhala pasi na kwamba kusambizga mizinda iyo yawungana pa malo ghakuthambalara panthazi pake. Ndipo ghanaghanirani waka. Sono palije munthu nanga njumoza mu wumba wose uyo wali na nthenda yikuru.

Ŵanthu mbakunweka kupulika kwa msambizgi uyo wakucita minthondwe iyi. Ndipouli, Yesu wakupharazga na cilato cakuti wawovwire ŵasambiri ŵake, awo ŵakwenera kuti ŵawungana pafupi nayo. Kweni mwakuti nase tisange candulo, Mateyu na Luka ŵali kulemba upharazgi uwu.

Nkhani ya Mateyu ya upharazgi uwu njitali comene kuluska iyo wali kulemba Luka. Mwakuti nkhani ya Luka yikunjiramo pafupifupi kanayi mu nkhani ya Mateyu. Kweniso vigaŵa vinyake ivyo Mateyu wali kulemba, Luka wali kuvilemba nga kuti vikayowoyeka na Yesu nyengo yinyake mukati mu uteŵeti wake. Tingapulikiska fundo iyi para tingayaniska Mateyu 6:9-13 na Luka 11:1-4, ndiposo Mateyu 6:25-34 na Luka 12:22-31. Ndipouli, tikwenera kuzizwa yayi na ici. Yesu wakasambizganga vinthu ivi kanandi waka, ndipo Luka wakasankha kulemba vinyake mwa ivi mwakuyana na umo Yesu wakayowoyera ku malo ghanyake.

Ico cikupangiska upharazgi wa Yesu kuŵa wakuzirwa comene ni fundo zauzimu pera yayi kweniso umo wakuziyowoyera mu nthowa yipusu ndiposo mwakupulikikwa makora. Wakuyowoya vyakucitika vipusu ndiposo vinthu ivyo ŵanthu ŵakuvimanya makora. Pa cifukwa ici, fundo zake zikupulikikwa luŵiro na wose awo ŵakupenja umoyo uwemi mu nthowa ya Ciuta.

Kasi Mbanthu Wuli Awo Mbakukondwa Nadi?

Waliyose wakukhumba kuŵa wakukondwa. Pakumanya fundo iyi, Yesu wakwamba Upharazgi wake wa pa Lupiri mwa kulongosora ŵanthu awo mbakukondwa nadi. Wumba wose ukutoleka mtima na ivyo Yesu wakuyowoya. Ndipouli, ŵanandi ŵangawona nga kuti mazgu ghake ghakwamba ghakususkana.

Pakuyowoya ku ŵasambiri ŵake, Yesu wakwamba kuti: “Ŵakukondwa ndimwe ŵakavu, cifukwa ufumu wa Ciuta ngwinu. Ŵakukondwa ndimwe muli na njara sono, cifukwa muzamukhuta. Ŵakukondwa ndimwe mukulira sono, cifukwa muzamuseka. Ŵakukondwa ndimwe para ŵanthu ŵakumutinkhani, . . . Sekelerani mu zuŵa ilo na kudukira mucanya, cifukwa wonani! njombe yinu njikuru kucanya.”

Umu ndimo Luka wali kulembera mazgu ghakwamba gha upharazgi wa Yesu. Kweni mwakuyana na ivyo Mateyu wali kulemba, Yesu wakuyowoyaso kuti ŵakuzika, ŵacisungusungu, ŵakutowa mu mtima, ndiposo ŵamtende mbakukondwa. Yesu wakuti aŵa mbakukondwa cifukwa cakuti ŵazamuhara caru capasi, ŵazamulongoreka cisungusungu, ŵazamuwona Ciuta, ndiposo ŵazamucemeka ŵana ŵa Ciuta.

Ndipouli, kukondwa uko Yesu wakunena apa kuti nkhuzaya panji kusangwa, nga ni para munthu wakusanguluka yayi. Kukondwa kweneco kukujumpha apa. Kukung’anamura kuŵa wakukhorwa na ivyo uli navyo ndiposo kukhorwa na umoyo.

Ntheura Yesu wakulongora kuti awo mbakukondwa nadi mbanthu awo ŵakumanya kusoŵerwa kwawo kwauzimu, ŵakucita citima cifukwa cakuti mbakwananga, ndiposo ŵakumanya Ciuta na kumuteŵetera. Ndipo nanga ŵatinkhike panji kutambuzgika cifukwa ca kucita khumbo la Ciuta, mbakukondwa cifukwa ŵakumanya kuti ŵakukondweska Ciuta ndipo ŵazamupokera njombe ya umoyo wamuyirayira.

Ndipouli, ŵanandi mwa awo ŵakupulikizga kwa Yesu, ŵakugomezga kuti munthu wakuŵa wakukondwa para ni musambazi ndipo wakusangwa na vyakukondweska, nga umo ŵanthu ŵanji ŵakugomezgera lero. Yesu ndimo wakuwonera yayi. Yesu wakuyowoyaso fundo yinyake iyo ŵanandi mwa awo ŵakumutegherezga ŵakwenera kuzizwa nayo, wakuti:

“Soka kwa imwe ŵanthu ŵasambazi, cifukwa mukupembuzgikirathu. Soka kwa imwe mukukhuta sono, cifukwa muzamuŵa na njara. Soka, imwe mukuseka sono, cifukwa muzamutengera na kulira. Soka, para ŵanthu wose ŵakuyowoya viwemi vya imwe, pakuti vinthu vyanthena ivi ndivyo ŵasekuru ŵawo ŵakacitira nchimi zitesi.”

Kasi Yesu wakung’anamuraci? Cifukwa wuli kuŵa na usambazi, kupenja vyakukondweska, ndiposo kusangwa para ŵanthu ŵakutihaya ni soka? Cifukwa nchakuti para munthu wali na vinthu ivi ndipo wakuvitemweseska, wakuŵikako mahara yayi ku uteŵeti wa Ciuta, uwo ukupangiska munthu kuŵa wakukondwa nadi. Ndipouli, Yesu wakung’anamura kuti ukavu pawekha, panji njara, nesi kutengera ndivyo vikupangiska munthu kuŵa wakukondwa yayi. Kweni kanandi ŵanthu ŵanthena aŵa ŵakupulikira visambizgo vya Yesu ndipo ŵakuŵa ŵakukondwa nadi.

Kufuma apo, Yesu wakuphalira ŵasambiri ŵake kuti: “Ndimwe mcere wa caru capasi.” Apa Yesu wakung’anamura kuti ŵasambiri ni mcere weneco yayi. Mcere ukusunga vinthu kuti vileke kunangika. Pafupi na jochero pa tempele la Yehova pali mcere unandi, ndipo ŵasofi awo ŵakuteŵeta pa jochero ŵakulunga mcere uwu ku sembe.

Ŵasambiri ŵa Yesu ni “mcere wa caru capasi” mu fundo yakuti ŵakovwira ŵanthu kuti ŵaleke kunangika, ŵaŵe ŵamoyo. Nadi, uthenga uwo ŵakupharazga uzamusunga umoyo wa wose awo ŵakupulikira. Uwovwirenge ŵanthu ŵanthena kuŵa na umoyo wakukhaliska, ŵakugomezgeka, kuŵa na cipulikano, kuwovwira kuti ŵaleke kuvunda mwauzimu ndiposo mu makhaliro.

Yesu wakuphalira ŵasambiri ŵake kuti: “Ndimwe ungweru wa caru.” Nyali yikuŵikika kusi ku cidunga yayi kweni yikuŵikika pa cakuŵikapo nyali. Ntheura Yesu wakulutilira kuti: “Mwakuyana waka, ungweru winu uŵale panthazi pa ŵanthu.” Ŵasambiri ŵa Yesu ŵakuŵaliska ungweru wawo mwa kupharazgira ŵanthu, kweniso mwa kuŵa cakuwonerapo pakuyowoya za nkharo yiwemi iyo yikukolerana na fundo za mu Baibolo.

Fundo Zapacanya Izo Ŵasambiri Ŵake Ŵakwenera Kulondezga

Ŵalongozgi ŵa cisopa ŵakuwona Yesu nga ni munthu wakuswa Dango la Ciuta ndipo sonosono apa ŵakapangana kuti ŵamukome. Ntheura apo Yesu wakulutilira na Upharazgi wake wa pa Lupiri, wakulongosora kuti: “Mungaghanaghananga cara kuti nkhizira kuparanya Dango panji ivyo Zinchimi zikalemba. Nkhizira kuzakaparanya cara, kweni kufiska.”

Yesu wakucindika comene Dango la Ciuta ndipo wakukhuŵilizga ŵanji kuti nawo ndimo ŵacitirenge. Nakuti iyo wakuyowoya kuti: “Ntheura yose uyo wakuswa limoza la malango ghacoko comene agha na kusambizga ŵanthu kucita ntheura, wazamucemeka ‘mucoko comene’ mu ufumu wa kucanya,” kung’anamura kuti munthu wantheura wazamunjiramo yayi mu Ufumu.

M’malo mwa kuyuyura Dango la Ciuta, Yesu wakukana nanga ni nkharo iyo yingapangiska munthu kuswa dango. Wati wawona kuti Dango likuti, “Ungakomanga munthu cara,” Yesu wakusazgirapo kuti: “Ndipouli, ine nkhumuphalirani kuti waliyose uyo wakulutilira kutukutwa na mbali wake wazamuzgora ku mphara ya milandu.”

Pakuti nchakofya kulutilira kutukutwa na mbali withu, ndipo ukali wanthena ungapangiska kuti tikome munthu, Yesu wakulongosora ivyo munthu wakwenera kucita kuti wawezgerepo mtende. Iyo wakuti: “Ipo usange ukwiza na cawanangwa cako ku jochero ndipo penepara wakumbuka kuti mbali wako wali nawe na kafukwa, uciside cawanangwa cako penepara panthazi pa jochero, ndipo ulute; ukawezgerepo dankha mtende na mbali wako, ndipo para wawerako, peleka cawanangwa cako.”

Pakuyowoya za dango lacinkhondi na ciŵiri pa Malango Khumi, Yesu wakulutilira kuti: “Mukapulika kuti kukayowoyeka, ‘Ungacitanga uleŵi cara.’” Ndipouli, Yesu wakukanizga nanga ni nkharo iyo yikulongozgera ku uleŵi. Wakuti: “Ine nkhumuphalirani kuti waliyose uyo wakulutilira kulaŵiska mwanakazi na kuŵa nayo na khumbiro, wacita nayo kale uleŵi mu mtima wake.”

Apa Yesu wakuyowoya za maghanoghano ghaheni agho ghakucita kwizamo waka yayi, kweni ‘kulutilira kulaŵiska.’ Kalaŵiskiro kanthena aka kangawuska khumbo la kugonana, ilo para mpata ungasangika, munthu wangacita uleŵi. Kasi munthu wangacita wuli kuti ivi vileke kucitika? Yesu wakulongosora umo munthu wangacitira, wakuti: “Sono usange jiso lako lamalyero likukukhuŵazga, ulikozombole na kulitaya. . . . Kweniso, usange woko lako lamalyero likukukhuŵazga, ulidumure na kulitaya.”

Kanandi ŵanthu ŵakuzomera kudumulika woko panji lundi ilo ndakunangika na matenda mwakuti ŵaponoske umoyo wawo. Kweni mwakuyana na Yesu, nchakukhumbikwa comene kuti munthu ‘wataye’ cilicose, nanga nchinthu cakuzirwa nga ni jiso panji woko, mwakuti waleke kughanaghana na kucita vinthu viheni. Para wakuleka kucita nthena, Yesu wakulongosora kuti munthu wantheura wazamuponyeka mu Gehena (malo ghakocherako viswaswa kufupi na Yerusalemu), uyo wakwimira pharanyiko lamuyirayira.

Yesu wakulongosoraso umo ŵasambiri ŵake ŵangacitira na ŵanthu awo ŵangaŵapweteka panji kuŵakhuŵazga. Wakuŵaphalira kuti: “Ungalimbananga na uyo ni muheni cara; kweni yose uyo wakukupamantha pa thama lako lamalyero, uzgolereso linyake kwa iyo.” Yesu wakung’anamura kuti munthu waleke kujithaska panji kuthaska mbumba yake para ŵanthu ŵamuwukira yayi. Munthu wakupamantha munyake na khofi, kuti wamupweteke yayi kweni kuti wamulengeske. Ntheura ico Yesu wakuyowoya nchakuti usange munthu munyake wakukwavya kuti mutimbane panji kuti mukwesanenge, kwali mwa kukutimba na khofi panji kukuyowoyera mazgu ghakulengeska, cingaŵa ciheni kumuwezgera.

Wati wayowoya dango la Ciuta la kutemwa mzengezgani, Yesu wakuti: “Ndipouli, ine nkhumuphalirani kuti: Lutilirani kutemwa ŵalwani ŵinu na kulombera awo ŵakumutambuzgani.” Pakulongosora cifukwa cikuru cakucitira ntheura, wakusazgirapo kuti: “[Ntheura kuti] mujilongore mwaŵene kuŵa ŵana ŵa Ŵawiskemwe awo ŵali kucanya, pakuti iwo ŵakukwezgera dazi lawo pa ŵanthu ŵaheni na ŵawemi.”

Yesu wakumalizga cigaŵa ici ca upharazgi wake na mazgu ghakuti: “Mwakuyana waka, muŵe ŵakufikapo, nga ni umo Ŵawiskemwe ŵa kucanya ŵaliri ŵakufikapo.” Yesu wakung’anamura kuti ŵanthu ŵangaŵa ŵakufikapo nkhanira yayi. Kweni ŵangaŵa ŵakufikapo mwa kuyezga Ciuta, kusazgirako citemwa cawo mwa kutemwa nanga mbalwani ŵawo. Mwakuyana na nkhani iyo Luka wali kulemba, Yesu wakuti: “Lutilirani kuŵa ŵacisungusungu, umo Ŵawiskemwe ŵaliri ŵacisungusungu.”

Lurombo na Kugomezga Ciuta

Apo Yesu wakulutilira na upharazgi wake, wakususka upusikizgi wa ŵanthu awo ŵakujilongora waka kuti ŵakusopa. Wakuti: “Para ukuluta kukapeleka vyawanangwa . . . ungalizganga mbata panthazi pako cara, nga ni umo ŵapusikizgi ŵakucitira.”

Yesu wakulutilira kuti: “Kweniso, para mukulomba, mungaŵanga nga mbapusikizgi cara; cifukwa ŵakutemwa kulomba cakwimilira mu masunagoge na mu vingodya vya nthowa zisani kuti ŵawoneke ku ŵanthu.” M’malo mwake, wakusambizga kuti: “Iwe para ukulomba, njira mu cipinda cako ndipo para wajarako ku mulyango wako, lomba ku Ŵawuso awo ŵali kwakubisika.” Yesu iyomwene wakalombanga pa wumba, ntheura kuti wakususka kulomba pa wumba yayi. Kweni ico wakukana ni malurombo agho ghakuyowoyeka na cilato ca kukondweska waka ŵanthu panji kuti ŵatitamikenge.

Yesu wakuyowoyaso kuti: “Para ukulomba, ungayowoyanga vinthu vimoza pera mwakuwerezgawerezga cara, nga ni umo ŵanthu ŵa mitundu ŵakucitira.” Apa Yesu wakung’anamura kuti kuwerezga pa iko kwekha nkhuheni yayi. Nyengo yinyake, Yesu iyomwene wakawerezga “mazgu gheneghagho pera” apo wakalombanga. Kweni ico wakukana nkhuyowoya mazgu ghakucita kusunga pa mtima “mwakuwerezgawerezga,” nga umo ŵakucitira awo ŵakupenda mikanda uku ŵakuwerezga malurombo ghawo agho ŵali kusunga pa mtima.

Kuti wawovwire ŵategherezgi ŵake pa nkhani ya kulomba, Yesu wakuŵaphalira lurombo lwakuwonerapo ulo luli na fundo zinkhondi na ziŵiri izo ŵangalomba. Fundo zitatu zakwambilira zikukhwaskana na kumanya muwuso wa Ciuta na khumbo lake. Ni malurombo ghakuti zina la Ciuta lituŵiskike, Ufumu wake wize, ndiposo kuti khumbo lake licitike. Fundo zinyake zinayi ni izo munthu wangajilombera yekha, nga nkhulomba cakurya ca zuŵa na zuŵa, kugowokereka zakwananga, kuti waleke kuyezgeka kujumpha ivyo wangazizipizga, ndiposo kuti wathaskike kwa muheni.

Yesu wakulutilira na upharazgi wake, ndipo sono wakuyowoya za cipingo ca kujiwunjikira vinthu vyathupi. Wakuciska kuti: “Leka kujiŵikira wamwene usambazi pa caru capasi, apo vidoyo na mlosko vikunanga, ndiposo apo ŵankhungu ŵakugumura na kwiba.” Usambazi uwu ukuvunda, kweniso ukovwira yayi munthu kuŵa pa ubwezi na Ciuta.

Ntheura Yesu wakuti: “Kweni ujiŵikire wamwene usambazi kucanya.” Ici cikucitika para munthu wakudangizga kuteŵetera Ciuta mu umoyo wake. Palije uyo wangamupoka ubwezi wake uwo wapanga na Ciuta panji njombe yake. Ndipo Yesu wakusazgirapo kuti: “Uko kuli usambazi wako, ndiko mtima wako uŵengeso.”

Pakulutilira kuyowoya za cipingo ca kutemwa vinthu vyathupi, Yesu wakuyowoya ciyelezgero ici: “Nyali ya thupi ni jiso. Ipo usange jiso lako likulata pa cimoza, thupi lako lose liŵenge lakungweluka; kweni usange jiso lako ndiheni, thupi lako lose liŵenge mu cisi.” Jiso ilo likugwira makora nchito lili nga ni nyali yakubuka mu malo ghacisi. Kweni kuti liwone makoraghene, jiso likwenera kuŵa lakulata pa cinthu cimoza. Jiso ilo likuwona makora yayi lingapangiska munthu kuwona vinthu mwambura kwenelera, kudangizga kupenja vinthu vyathupi m’malo mwa Ciuta, mwakuti “thupi lose” likuŵa cisi.

Yesu wakudidimizga fundo iyi na ciyelezgero ici: “Palije uyo wangateŵetera nga ni muzga wa ŵeneco ŵaŵiri; cifukwa panji watinkhenge yumoza na kutemwa munyake, panji wademelerenge kwa yumoza na kwelura munyake. Mungateŵetera nga mbazga ŵa Ciuta na Usambazi pa nyengo yimoza cara.”

Wati wapeleka ulongozgi uwu, Yesu wakusimikizgira ŵategherezgi ŵake kuti ŵakwenera kwenjerwa na vyakukhumbikwira vyathupi yayi usange ŵakudangizga kuteŵetera Ciuta. Iyo wakuti: “Laŵisiskani viyuni vya mu dera, cifukwa vikuseŵa mbuto cara panji kuvuna panji kulonga mu nthamba; ndipouli, Ŵawiskemwe ŵakucanya ŵakuvilyeska.” Ndipo wakufumba kuti: “Asi imwe muli ŵakuzirwa kuluska ivyo?”

Kufuma apo, Yesu wakuyowoya za maluŵa gha mu thengere ndipo wakuti “nanga ni Solomoni mu ucindami wake wose wakavwarapo nga ndimoza la igho cara.” Wakulutilira kuti: “Sono usange Ciuta wakuvwalika vyakumera vya mu thengere mwantheura, . . . asi kwakuluska wavwalikenge imwe, ŵa cipulikano cicoko?” Ntheura Yesu wakumalizga na mazgu ghakuti: “Kwenjerwa cara napacoko na kuyowoya kuti, ‘Tiryengeci?’ panji, ‘Timwengeci?’ panji, ‘Tivwarengeci?’ . . . Pakuti Ŵawiskemwe ŵakucanya ŵakumanya kuti mukusoŵerwa vinthu vyose ivi. Ipo lutilirani kupenja dankha ufumu na urunji wake, ndipo vinthu vinyake vyose ivi visazgikengeko kwa imwe.”

Nthowa Yakuya ku Umoyo

Kupulikira visambizgo vya Yesu ndiyo nthowa yakuya ku umoyo. Kweni nchipusu yayi kucita nthena. Mwaciyelezgero, Ŵafarisi ŵakutemwa kweruzga mwankhaza, ndipo ŵanthu ŵanandi ŵakwenera kuti ndimo ŵakucitira. Ntheura apo Yesu wakulutilira na Upharazgi wake wa pa Lupiri, wakucenjezga kuti: “Lekani kweruzga kuti muleke kweruzgika; pakuti ceruzgo ico mukweruzgira, ndico muzamweruzgika naco.”

Nchakofya comene kulondezga nkharo ya Ŵafarisi. Mwakuyana na umo Luka wali kulembera, Yesu wakuyowoya ciyelezgero cakulongora kofya kwa kulondezga Ŵafarisi, wakuti: “Kasi munthu wacibulumutira wangalongozga wacibulumutira munyake? Asi wose ŵaŵiri ŵawenge mu mbuna?”

Para tikususka comene ŵanyithu, kukuzga maubudi ghawo na kuŵanenerapo, ni mulandu ukuru comene. Ntheura Yesu wakufumba kuti: “Ungayowoya wuli kwa mbali wako, ‘Leka nikuthore ciswaswa mu jiso lako’; apo wona! phaso lili mu jiso lako? Wamupusikizgi iwe! Cakwamba thora phaso mu jiso lako, apo ndipo uwonenge makora umo ungatholera ciswaswa mu jiso la mbali wako.”

Apa Yesu wakukanizga ŵasambiri ŵake kucita vinthu mwa umanyi yayi, pakuti iyo wakuti: “Mungapelekanga ico nchituŵa ku ncheŵe cara, nesi kuponya ngale zinu panthazi pa nkhumba.” Unenesko uwo uli mu Mazgu gha Ciuta ngutuŵa. Ukuyana waka na ngale. Kweni usange ŵanthu ŵanji, awo ŵali nga ni ncheŵe panji nkhumba, ŵakulongora kuti ŵakucindika yayi unenesko uwu, ŵasambiri ŵa Yesu ŵakwenera kuŵaleka ŵanthu aŵa na kupenja awo ŵangapulikira.

Nangauli Yesu walongosora kale za lurombo kukwambilira kwa Upharazgi wake wa pa Lupiri, sono wakulongosora kukhumbikwa kwa kukosera pakulomba. Wakuciska kuti: “Lutilirani kulomba, ndipo kupikenge kwa imwe.” Pakukhumba kulongora kuti Ciuta ngwakunozgeka kupulika malurombo, Yesu wakufumba kuti: “Ni munthu nju pakati pinu uyo usange mwana wake wakulomba cingwa, wamupenge libwe? . . . Ntheura, usange imwe, nangauli muli ŵaheni, mukumanya kupeleka vyawanangwa viwemi ku ŵana ŵinu, ipo comene kwakuluska Ŵawiskemwe awo ŵali kucanya ŵapelekenge vinthu viwemi ku awo ŵakuŵalomba!”

Kufuma apo, Yesu wakuyowoya fundo ya makhaliro iyo njiwemi comene. Iyo wakuti: “Ntheura, vinthu vyose ivyo mukukhumba kuti ŵanthu ŵamucitirani, namwe mukwenera kucita mwakuyana waka kwa iwo.” Kuti tilondezge fundo iyi tikwenera kucitira ŵanyithu vinthu viwemi, kuŵacitira vinthu ivyo nase tikukhumba kuti ŵaticitire.

Fundo yakuti nthowa yakuya ku umoyo njipusu yayi, yalongoreka mu mazgu gha Yesu, ghakuti: “Njirani pa cipata cicoko; cifukwa nthowa yakulongozgera ku pharanyiko njikuru na yisani, ndipo mbanandi awo ŵakwendamo; peneapo cipata nchicoko na nthowa yakulongozgera ku umoyo njifinyi, ndipo mbacoko awo ŵakuyisanga.”

Pakuti nchipusu comene kupuluskika, Yesu wakucenjezga kuti: “Cenjerani na zinchimi zitesi izo zikwiza kwa imwe uku zavwara nga ni mberere, kweni mukati ni mphumphi zanjara.” Nga umo makuni ghawemi na ghaheni ghakumanyikwira cifukwa ca vipambi, Yesu wakuti nchimi zitesi zikumanyikwa na nkharo ndiposo visambizgo vyawo.

Pakulutilira, Yesu wakulongosora kuti ivyo vikulongora kuti munthu ni msambiri wake ni ivyo wakuyowoya yayi kweni ivyo wakucita. Ŵanthu ŵanyake ŵakuyowoya kuti Yesu ni Fumu yawo, kweni usange ŵakucita yayi khumbo la Ŵawiske, iyo wakuti: “Nizamuŵaphalira pakweru kuti: Nkhamumanyani cara! Fumaniko kwa ine, imwe ŵakucita ucikanamalango.”

Paumaliro, Yesu wakumalizga upharazgi wake na fundo yambura kuluwika. Wakuti: “Waliyose uyo wakupulika mazgu ghane agha na kughacita walinganenge na mwanalume wakucenjera, uyo wakazenga nyumba yake pa jalawe. Ndipo vula yikathika, maji ghakatutuka, mphepo yikaputa na kutimba nyumba yira, kweni yikawa cara, cifukwa yikazikika pa jalawe.”

Kweniso Yesu wakuti: “Waliyose uyo wakupulika mazgu ghane agha na kuleka kughacita walinganenge na mwanalume wakupusa, uyo wakazenga nyumba yake pa mcenga. Ndipo vula yikathika, maji ghakatutuka, mphepo yikaputa na kutimba nyumba yira ntheura yikawa, ndipo kuwa kwake kukaŵa kukuru.”

Apo Yesu wakumalizga upharazgi wake, mizinda yikuzizikika na kasambizgiro kake, cifukwa wakuŵasambizga nga ni munthu wamazaza, kuti nga mbalongozgi ŵawo ŵa cisopa yayi. Luka 6:12-23; Mateyu 5:1-12; Luka 6:24-26; Mateyu 5:13-48; 6:1-34; 26:36-45; 7:1-29; Luka 6:27-49.

▪ Kasi Yesu wali nkhu apo wakuyowoya nkhani yake yakumanyikwa comene, mbanjani ŵalipo, ndipo nchivici cangucitika pambere wandambe upharazgi uwu?

▪ Cifukwa wuli nchakuzizwiska yayi kuti Luka wali kulemba visambizgo vinyake vya pa lupiri nga kuti vikacitikira ku malo ghanyake?

▪ Nchivici cikupangiska upharazgi wa Yesu kuŵa wakuzirwa comene?

▪ Kasi mbanthu wuli awo mbakukondwa nadi, ndipo cifukwa wuli?

▪ Kasi mbanjani awo ŵali na soka, ndipo cifukwa wuli?

▪ Kasi ŵasambiri ŵa Yesu ni “mcere wa caru capasi” ndiposo “ungweru wa caru” mu nthowa wuli?

▪ Kasi Yesu wakulongora wuli kuti wakucindika comene Dango la Ciuta?

▪ Kasi Yesu wakuyowoya ulongozgi wuli uwo ukovwira kuwuskamo maghanoghano agho ghangapangiska munthu kukoma munyake na kucita uleŵi?

▪ Kasi Yesu wakung’anamuraci apo wakuyowoya za kumupaso thama linyake munthu para wakupamantha limoza?

▪ Kasi tingaŵa wuli ŵakufikapo nga umo Ciuta waliri wakufikapo?

▪ Kasi Yesu wakuyowoya ulongozgi wuli pa nkhani ya lurombo?

▪ Cifukwa wuli usambazi wakucanya ngwakuzirwa, ndipo ukusangika wuli?

▪ Kasi ni viyelezgero wuli ivyo vyapelekeka kovwira munthu kuleka kutemwa vinthu vyathupi?

▪ Cifukwa wuli Yesu wakuti palije cifukwa cakuŵira ŵakwenjerwa?

▪ Kasi Yesu wakuyowoyaci za kweruzga ŵanji, kweni wakulongora wuli ŵasambiri ŵake kuti umanyi ngwakukhumbikwa pakucita vinthu na ŵanthu?

▪ Kasi Yesu wakuyowoyaso vici pa nkhani ya lurombo, ndipo ni fundo wuli ya makhaliro iyo wakupeleka?

▪ Kasi Yesu wakulongora wuli kuti nthowa yakuya ku umoyo njipusu yayi ndiposo kuti nchipusu kupuluskika?

▪ Kasi Yesu wakumalizga wuli upharazgi wake, ndipo nchivici cikucitika?