Cipaturo 7

Ivyo Tikusambirapo pa Uheni Uwo Ciuta Wazomerezga Kuti Uŵepo

1, 2. (a) Usange Yehova waparanyenge luŵiro ŵantu ŵara ŵakamugarukira mu Edeni, ni mwauli umo ise ntena takhwaskikira? (b) Ni ndondomeko wuli yiweme iyo Yehova watipangira?

 ‘NGACOKO na ghaheni mazuŵa gha virimika vya umoyo wane,’ umu ndimo wakayowoyera Yakobe, sekuru wa Ŵahebere. (Genesis 47:9) Mwakuyana waka, Job wakayowoya kuti muntu “wakubabika na mwanakazi mazuŵa ghake ngacoko waka na kuzura visuzgo.” (Job 14:1) Nga ni umo ŵakayowoyera ŵantu aŵa, ŵanji ŵa ise takumana na vipyo, nkaza na ngozi. Ndipouli, Ciuta wakabuda yayi kutilenga. Mwaunenesko, tilije thupi na mtima waurunji, ndiposo cikaya ca Paradiso ico Adamu na Heva ŵakaŵa naco pakudanga. Kasi ntena vintu viri wuli usange Yehova waparanyenge luŵiro ŵantu ŵara ŵakamugarukira? Nangauli ntena kulije matenda, vitima panji nyifwa, kweni ŵantu ntena nawoso kulije. Ise ntena tindababike ha. Mwalusungu, Ciuta wakapereka mwaŵi kuti Adamu na Heva ŵababe ŵana, nangauli ŵana ŵara ŵakaŵa ŵarunji cara. Ndipo kwizira mwa Kristu, Yehova walikupanga ndondomeko yakuti ise tisange ico Adamu wakataya—kuŵa na umoyo wamuyirayira mu Paradiso pano pa caru capasi.—Yohane 10:10; Ŵaroma 5:12.

² Mwee, nawo mbuweme para tikulaŵiska kuntazi kuti tizakakhale mu caru ca Paradiso kwamuyirayira, umo muzamuŵavya matenda, citima na nyifwa; ndiposo ŵantu ŵaheni!  (Zintharika 2:21, 22; Civumbuzi 21:4, 5) Kweni mwakuyana na ivyo Baibolo likuyowoya, nangauli tikusambira kuti ciponosko cithu ncintu cakuzirwa kwa ise taŵene na kwa Yehova, paliso cintu cinyake ico ncakuzirwa comene.

Cifukwa ca Zina Lake Likuru

3. Ncici ico cikunjizgikamo mu nkani ya kukhwaskana na kufiskika kwa cilato ca Yehova kurazga ku caru capasi na ŵantu?

³ Kuti cilato ca Ciuta cifiskike cakukhwaskana na caru capasi na ŵantu, zina lake likunjizgikamo. Zina lakuti Yehova, likung’anamura “Uyo Wakupangiska Kuŵako.” Anteura zina lake likurongora kuti iye ni Muwusi wa Cilengiwa cose, Wapacanya comene uyo wakuyowoya vilato vyake ndipo nyengo zose wakuvifiska, iye ni Ciuta waunenesko. Cifukwa cakuti Yehova ni muwusi mukuru, kuti mtende uŵepo ndiposo kuti ŵantu wose awo ŵali mu caru ŵasangwe, pakukhumbikwira kuti zina lake likuru lipike ncindi ndipo ŵantu wose ŵakwenera kumupulikira.

4. Kasi cilato ca Yehova kurazga ku caru capasi cikusazgapo vici?

⁴ Wakati walenga Adamu na Heva, Yehova wakaŵapa ncito yakuti ŵacite. Iye wakaŵaphalira kuti cilato cake cikaŵa ca kuthereska caru pera yayi, kweniso ŵakeneranga kubaba ŵana kuti ŵakhalemo ndiposo ŵakeneranga kusanuzga mphaka za Paradiso. (Genesis 1:28) Kasi cilato ici cikeneranga kutondeka cifukwa cakuti ŵantu ŵaŵiri ŵara ŵakabuda? Mwee, ntena zina la Yehova likayuyurika comene usange cilato cake kurazga ku caru capasi na ŵantu citondekenge!

5. (a) Usange ŵantu ŵaŵiri ŵakudanga ŵaryenge vipasi vya khuni la kumanyiska uweme na uheni, kasi iwo ŵakeneranga kufwa panyengo wuli? (b) Ni mwauli umo Yehova wakafiskira mazgu ghake agho ghalembeka pa Genesis 2:17 ghakukhwaskana na cilato cake kurazga ku caru capasi?

⁵ Yehova wakacenjezgerathu Adamu na Heva kuti para  ŵaŵenge ŵambura kupulikira mwakurya vipasi vya khuni la kumanyiska uweme na uheni, iwo ŵakeneranga kufwa “mu zuŵa leneilo” ŵakaryera. (Genesis 2:17) Nga ni umo wakayowoyera, Yehova wakeruzgira ŵantu ŵara ku nyifwa mu zuŵa lenelira ŵakabudira. Mwakuyana na kawonero ka Ciuta, Adamu na Heva ŵakafwa mu zuŵa lenelira. Ndipouli, kuti ŵafiske cilato ca Ciuta kurazga ku caru capasi, Yehova wakapereka mwaŵi wakuti ŵababe ŵana pambere ŵandafwe. Kweni nipera, pakuti Ciuta wakuwona virimika 1,000 nga ni zuŵa limoza, ndipo Adamu wakafwa na virimika 930, mwanadi, iye wakafwa mu “zuŵa” lenelira. (2 Petros 3:8; Genesis 5:3-5) Anteura Yehova wakaneneska pakuyowoya za nyengo yakuperekera cilango, ndipo cilato cake kurazga ku caru capasi cikatondeka yayi kufiskika cifukwa ca nyifwa ya ŵantu ŵara. Kwa nyengo yitari, ŵantu ŵambura urunji, kusazgapo na ŵaheni, ŵazomerezgeka kuti ŵaŵe ŵamoyo.

6, 7. (a) Mwakuyana na lemba la Exodus 9:15, 16, ncifukwa wuli Yehova wazomerezga ŵantu ŵaheni kurutilira kuŵapo? (b) Mu cakucitika ca Faro, ni mwauli umo nkongono za Yehova zikarongorekera, ndipo ni mwauli umo zina Lake likamanyikwira? (c) Ncici ico cizamucitika para caru ciheni cazakaparanyika?

⁶ Mazgu agho Yehova wakayowoya kwa muwusi wa Egupto mu nyengo ya Moses ghakurongora cifukwa ico Ciuta wazomerezgera ŵantu ŵaheni kuti ŵarutilire kuŵapo. Peneapo Faro wakakana kuti ŵana Ŵaisrayeli ŵafumemo mu Egupto, Yehova kuti wakaparanya Faro nyengo yeneyiyo yayi. Caru cira cikatimbika na Vilengo Khumi, vyose ivi vikarongora nkongono yikuru ya Yehova. Pa nyengo iyo wakacenjezganga kuti cilengo ca cinkondi na ciŵiri caneng’enera kwiza, Yehova wakaphalira Faro kuti cikaŵa cipusu comene kuti Iye waparanye Faro na ŵantu ŵake wose. “Kweni kwa cifukwa ici,” Yehova wakayowoya nteura, “ndakureka wamoyo kuti ndikuwoneske nkongono yane,  kuti zina lane lituwuskike mu caru cose capasi.”—Exodus 9:15, 16.

⁷ Peneapo Yehova wakaponoska Ŵaisrayeli, zina lake mwaunenesko wose likathuwuskika kose-kose. (Joshua 2:1, 9-11) Lero, pafupifupi virimika 3,500 vyajumpapo, ivyo Ciuta wakacita pa nyengo yira vindaruwike ha. Padera pa kuthuwuskika kwa zina la Yehova, unenesko wa Mweneco wa zina ili wamanyikwa. Ivyo vikacitika vikarongora kuti Yehova ni Ciuta uyo wakusunga vilayizgo vyake ndiposo wakurwera ŵateŵeti ŵake. (Joshua 23:14) Vikarongoraso kuti, cifukwa ca nkongono zake zikuru comene, palije ico cingatondeska cilato ca Ciuta kuti cicitike. (Yesaya 14:24, 27) Anteura, tingaŵa na cigomezgo kuti iye warwerenge ŵateŵeti ŵake ŵakugomezgeka mwakuparanya caru ciheni ca Satana. Ucindami uwo ukurongoreka kwizira mu nkongono zake zikuru ukupangiska zina la Yehova kuti lireke kuruwika nyengo zose. Vyandulo ivyo ŵantu ŵazamusanga vizamuŵa vyambura kumara.—Ezekiel 38:23; Civumbuzi 19:1, 2.

‘Nawo Mbucindimba wa Mahara gha Ciuta!’

8. Ni fundo wuli izo Paulos wakuticiska kuti tizighanaghanire?

⁸ Mu karata iyo wakalembera Ŵaroma, mpostole Paulos wakafumba kuti: “Kasi uliko ubendezi kwa Ciuta?” Wakazgora mwankongono kuti: “Cara nadi!” Pamanyuma pake wakayowoya mwakudidimizga za lusungu lwa Ciuta mwakuyowoya mazgu agho Yehova wakayowoya apo wakazomerezga Faro kuti warutilire kuŵa wamoyo kwa nyengo yicoko. Paulos wakarongoraso kuti taŵantu tiri nga ni dongo lakuwumbira vintu mu mawoko gha muwumbi. Iye wakayowoya kuti: “Kweni usange Ciuta pakukhumba kuvumbula ukali wake na kurongora nkongono zake, wakavizizipizgira na ucivindwe ukuru viŵiya  vya ukali vyakurongosorekera paraniko, ipo tite uli? Ndipo tite uli usange wakakhumbanga kumanyiska usambazi wa ucindami wake mu viŵiya vya lusungu, ivyo wakavirongosorera nkanira ku ucindami, vyeneivyo ndise, ta ŵeneise wakaticema, ku Ŵayuda pera cara, kweni na ku Ŵamitundu wuwo?”—Ŵaroma 9:14-24.

9. (a) Kasi mbanjani awo ni “viŵiya vya ukali vyakurongosorekera paraniko”? (b) Ni mwauli umo Yehova wazizipizgira comene ŵantu awo ŵakumususka, ndipo ncintu wuli caumaliro ico ŵantu awo ŵakutemwa Ciuta ŵazamusangwa naco?

⁹ Kufumira pa nyengo iyo cigaruka cikacitika mu Edeni, ŵantu wose awo ŵasuska Yehova na marango ghake ŵaŵa “viŵiya vya ukali vyakurongosorekera paraniko.” Mkati mwa nyengo yose iyi Yehova wazizipizga comene. Ŵantu ŵaheni ŵatuka kendeskero kake ka vintu, ŵatombozga ŵateŵeti ŵake, ndiposo ŵakakoma Mwana wake. Mwakurongora kuzizipizga kukuru, Yehova wapereka nyengo yikuru kuti ŵantu wose ŵawone ŵekha vyakufumapo viheni vyakugarukira Ciuta, na uheni wakuti ŵantu ŵajiwuse ŵekha. Kulwande linyake, nyifwa ya Yesu yapereka ntowa ya kuponoskera ŵantu ŵakupulikira, na ya ‘kuparanyira milimo ya Satana.’—1 Yohane 3:8; Ŵahebere 2:14, 15.

10. Ncifukwa wuli Yehova warutirizga kuzizipizga kuti ŵantu ŵaheni ŵarutirire kuŵa ŵamoyo kwa virimika 1,900?

¹⁰ Virimika 1,900 kufuma apo Yesu wakawuka ku ŵakufwa, Yehova warutirizga kuzizipizga mwakuleka kuparanya “viŵiya vya ukali vyakurongosorekera paraniko.” Cifukwa wuli? Ncifukwa cakuti wapanganga manozgero ghakuti ŵantu ŵanyake ŵakawusire lumoza na Yesu Kristu mu Ufumu wa kucanya. Ŵantu aŵa ŵakukwana 144,000, ndipo aŵa ndiwo “viŵiya vya lusungu” ivyo vikayowoyeka na mpostole Paulos. Pakwambilira, ŵantu awo ŵakasankika kuti ŵakawuse kucanya ŵakaŵa Ŵayuda pera. Pamanyuma pake Ciuta wakasanka ŵantu kufuma ku Mitundu yinyake.  Yehova wandacicizgepo yayi ŵantu aŵa kuti ŵamuteŵetere. Kweni pa ŵantu awo ŵawongera ndondomeko ya Ciuta ya kacitiro ka vintu, iye wapereka mwaŵi wapacanya comene ku ŵantu ŵanteura aŵa wakuti ŵakawusire lumoza na Mwana wake mu Ufumu wa kucanya. Kusanka ŵantu ŵacoko waka awo ŵarutenge kucanya kwakhala pacoko waka kuti kumare.—Luka 22:29; Civumbuzi 14:1-4.

11. (a) Ni gulu wuli la ŵantu ilo sono likusanga vyandulo cifukwa ca kuzizipizga kukuru kwa Yehova? (b) Ni mwauli umo ŵakufwa ŵazamusangira candulo?

¹¹ Wuli pakuyowoya za ŵantu ŵa caru capasi? Kuzizipizga kwa Yehova kwapangiska kuti “mzinda ukuru” wakufuma mu mitundu yose uwunganiskike. Ciŵerengero ca mzinda uwu sono ciri mu mamiliyoni. Yehova wali kulayizga kuti mzinda uwu wuzamupona peneapo mgonezi uwu uzamuparanyika, ndipo uzamukhala na umoyo wamuyirayira mu paradiso pa caru capasi. (Civumbuzi 7:9, 10; Salmo 37:29; Yohane 10:16) Mu nyengo ya Ciuta yakuŵikika, ŵantu ŵanandi comene ŵazamuwuskika ku ŵakufwa ndipo ŵazamupika mwaŵi wakuti ŵaŵe ŵakuwusika na Ufumu wa kucanya. Mazgu gha Ciuta ghakayowoyerathu pa Milimo 24:15 kuti: ‘kuzamuŵa ciwuka ca ŵarunji na ŵambura urunji wuwo.’—Milimo 24:15; Yohane 5:28, 29.

12. (a) Kasi Tasambirapo vici cifukwa cakuti Yehova wazizipizga kuti uheni urutilire kuŵapo? (b) Kasi imwe mukujipulika wuli umo Yehova wendeskera ndondomeko yake ya kacitiro ka vintu?

¹² Kasi cilipo cambura urunji pa vintu vyose ivi? Yayi, cifukwa ca kuleka kuparanya ŵaheni, panji kuti “viŵiya vya ukali vyakurongosorekera paraniko,” Yehova wakurongora lusungu ku ŵantu, mwakuyana na cilato cake. Ici cikurongora kuti iye ngwalusungu ndiposo ngwacitemwa. Mwakusazgirapo, cifukwa cakuti taŵa na nyengo yikuru yakumanyira cilato cake, tasambira vintu vinandi vyakukhwaskana na Yehova. Tikusangwa cifukwa ca kumanya  mikhaliro yakupambana-pambana ya Ciuta—urunji wake, lusungu lwake, kuzizipizga kwake na mahara ghake ghapacanya. Cifukwa cakuti Yehova wayendeska makora ndondomeko yakukhwaskana na muwuso wake ukuru—mazaza ghake ghakuwusa—muwuso wake ukuru ukhalilirenge kuŵa ukaboni wakuti ntowa yake ya kuwukira ndiyo njiweme comene. Pamoza na Paulos, tikuti: “Nawo mbucindimba wa usambazi wa mahara na kumanya kwa Ciuta! meruzgiro ghake ngambura mapendeko ’mwe, na ntowa zake zambura marondezgeko!”—Ŵaroma 11:33.

Mwaŵi Wakuti Tirongore Kujipereka Kwithu

13. Para tikusuzgika, ni mwaŵi wuli uwo tikuŵa nawo, ndipo ncici ico cingatovwira kuti ticite mwamahara?

¹³ Ŵateŵeti ŵanandi ŵa Ciuta ŵakukhala mwakusuzgika comene. Ŵakurutilira kusuzgika cifukwa cakuti Ciuta wandaparanye yayi ŵantu ŵaheni ndipo pamanyuma pake kwiziska umoyo uweme uwo wuli kulayizgika. Kasi tikwenera kukwiya cifukwa cakuti umoyo uweme wacedwa kwamba? Kasi tingawona masuzgo agho tikukumana nagho kuŵa mwaŵi withu wakuti tirongore kuti Diabolosi ni mutesi? Tingakhozgeka comene usange tingakumbukira mazgu agha: “Mwana wane, khala wavinjeru na kukondwereska mtima wane, mwakuti ndimuzgore uyu wandicenya [“uyo wakuniyowoyera musinjiro,” NW].” (Zintharika 27:11) Satana, uyo wakuyowoyera musinjiro Yehova, wakayowoya kuti usange ŵantu ŵangakavuka panji kurwara, mbwenu ŵamunenenge Ciuta panji kumutuka. (Job 1:9-11; 2:4, 5) Tikukondweska mtima wa Yehova para tikuŵa ŵakugomezgeka kwa iye mu nyengo za masuzgo, ndipo mwakucita nteura tikurongora kuti ivyo Satana wakayowoya ni vyautesi.

14. Usange tikutamira pa Yehova mu nyengo za viyezgo, ni vyandulo wuli ivyo tingavisanga?

¹⁴ Usange tikutamira pa Yehova mu nyengo za viyezgo, tingaŵa  na mikhaliro yiweme comene. Mwaciyerezgero, cifukwa ca vintu ivyo Yesu wakakomwa navyo, “wakasambira kapulikiriro” mu ntowa yakuti wakaŵa wandayimanyepo na kale. Ise nase tingatorapo sambiro pa viyezgo ivyo tikukumana navyo ndipo tingaŵa na mikhaliro nga ni ucivindwe, kuzizipizga na kuwongera comene ntowa zaurunji za Yehova.—Ŵahebere 5:8, 9; 12:11; Yakobe 1:2-4.

15. Peneapo tikuzizipizga masuzgo, ni mwauli umo ŵanji ŵangasangira candulo?

¹⁵ Ŵanji ŵawonenge ivyo tikucita. Kwizira mu vintu ivyo takumana navyo cifukwa ca kutemwa kwithu urunji, mukuruta kwa nyengo ŵanji ŵangamanya awo Mbakristu  ŵaunenesko mu nyengo yithu yino. Ndipo para ŵangamba kusopera nase pamoza, mbwenu nawo ŵangaŵa ŵakwenereskeka kuti ŵazakapokere thumbiko la umoyo wamuyirayira. (Mateyu 25:34-36, 40, 46) Yehova na Mwana wake ŵakukhumba kuti ŵantu ŵaŵe na mwaŵi wanteura uwu.

16. Ni mwauli umo kawonero kithu ka viyezgo kakukhwaskirana na nkani ya kukolerana?

¹⁶ Mwee, nawo mbuweme usange tikuwona viyezgo nga ni mwaŵi wakuti tirongore kujipereka kwithu kwa Yehova nakuti ticite khumbo lake! Usange tingacita nteura mbwenu uŵenge ukaboni wakuti tikukhumba kuŵa ŵakukolerana na Ciuta na Kristu. Yesu wakarombera Ŵakristu ŵaunenesko wose kwa Yehova kuti: “Kweni kuti nkuŵarombera iŵo pera cara, kweni aŵo naŵo ŵamkupulikana na Ine cifukwa ca mazgu ghaŵo: mwakuti ŵose ŵaŵenge ŵamoza; nga ndi umo Imwe, Ŵadada, muriri mwa Ine, na Ine mwa Imwe, kuti ndimo naŵoso ŵaŵirenge mwa ise.”—Yohane 17:20, 21.

17. Ni cigomezgo wuli ico tingaŵa naco usange tingaŵa ŵakugomezgeka kwa Yehova?

¹⁷ Usange tingaŵa ŵakugomezgeka kwa Yehova, iye wazamutipa njombe yikuru comene. Mazgu ghake ghakuti: “Muŵe ŵakukhora, ŵambura kusunkunika, ŵakufwirira mazuŵa ghose mu mulimo wa Fumu, pakumanya kuti kuteŵeta kwinu kuti nkwa waka cara mu Fumu.” (1 Ŵakorinte 15:58) Igho ghakuyowoyaso kuti: “Ciuta kuti ngwambura urunji cara, kuti waruwe mulimo winu na kutemwa uko mukarongora ku zina lake.” (Ŵahebere 6:10) Yakobe 5:11 wakuti: ‘Kumbukani kuti tikuŵapima ŵakukuntirapo ŵa mwaŵi [“ŵacimwemwe,” NW]: mwapulika na kukuntirapo kwa Job, ndipo mwawona umo Fumu yikadumulira mrandu wake, ndipo na umo Fumu yiriri na ciwuravi na lusungu.’ Kasi Job wakapokera vici paumaliro pake? “Ndipo Yehova wakatumbika umariro wa Job kwakuruska  jando lake.” (Job 42:10-16) Enya nadi, Yehova ‘wakupereka njombe kwa awo ŵakumupenja.’ (Ŵahebere 11:6, NW) Mwee, nawo mbuweme wa njombe iyo tizamupokera—umoyo wamuyirayira mu paradiso pano pa caru capasi!

18. Ncici ico cizamucitikira masuzgo agho tikughakumbukira?

¹⁸ Ufumu wa Ciuta uzamumazga uheni wose uwo wacitikira ŵantu kwa virimika vinandi comene. Cimwemwe ico cizamuŵako pa nyengo iyo cizamuŵa cikuru comene kuruska ukuru wa masuzgo agho tikukumana nagho sono. Tizamusuzgikaso yayi na maghanoghano gha masuzgo agho tizamulekana nagho. Cikhuŵirizgo ciweme na milimo ya zuŵa na zuŵa vizamupangiska ŵantu kuruwa uheni wose uwo ŵakakumananga nawo. Yehova wakuyowoya kuti: “Nkulenga mtambo upya [Ufumu wa kucanya uwo uzamuwusa ŵantu] na caru cipya [ŵantu ŵarunji]: vya kale nta vikumbukikenge panji kunjiraso mu mtima. Kweni kondwerani musekerere muyirayira mwa ico nkulenga.” Enya, mu caru cipya ca Yehova, ŵantu ŵarunji ŵazamuyowoya kuti: “Caru cose capumula, ciri bata; cikuzaya na kwimba.”—Yesaya 14:7; 65:17, 18.

Kudumbiskana Mwakuweleramo

• Mwakuzomerezga uheni kuti urutilire kuŵapo, ni mwauli umo Yehova wacindikira zina lake?

• Ni mwauli umo tasangira candulo na lusungu lwa Ciuta cifukwa cakuti wazizipizga kuti “viŵiya vya ukali vyakurongosorekera paraniko” virutilire kuŵapo?

• Ncici ico tikwenera kuyezgayezga kucita mu nyengo ya masuzgo?

[Mafumbo]

[Vithuzithuzi pa peji 67]

“Yehova wakatumbika umariro wa Job kwakuruska jando lake”