“Mba Caru Cara”
Cipaturo 18
“Mba Caru Cara”
1. (a) Pambere wandafwe, ni lurombo wuli ilo Yesu wakarombera ŵasambiri ŵake? (b) Ncifukwa wuli kuleka ‘kuŵa ŵa caru’ nkhwakuzirwa?
MU USIKU wakuti wandakomeke, Yesu wakarombera ŵasambiri ŵake. Cifukwa wakamanya kuti iwo ŵakumanenge na masuzgo ghanandi kufuma kwa Satana, Yesu wakaromba ku Ŵawiske kuti: “Kuti nkuromba cara kuti muŵafumyemo mu caru, kweni kuti muŵasungirire ku muheni. Kuti mba caru cara, nga ndi umo Ine kuti ndiriri wa caru cara.” (Yohane 17:15, 16) Ncifukwa wuli kulekana na caru nkhwakuzirwa? Ni cifukwa cakuti Satana ndiye muwusi wa caru. Anteura ncakwenerera yayi kuti Ŵakristu ŵanjizgikemo mu vyakucitika vya caru ico cikuwusika na iye.—Luka 4:5-8; Yohane 14:30; 1 Yohane 5:19.
2. Ni mwa ntowa wuli izo Yesu wakaŵira wa caru cara?
2 Kuleka kuŵa wa caru kuti kukang’anamura kuti Yesu wakatinka ŵantu yayi. Mwakupambana nkanira, wakacizga ŵarwari, wakawuska ŵakufwa, ndiposo wakasambizga ŵantu za Ufumu wa Ciuta. Wakapereka umoyo wake cifukwa ca ŵantu. Kweni wakatemwa yayi kaghanaghaniro na kacitiro ka vintu ka ŵantu awo ŵakacitanga khumbo la Satana. Ndico cifukwa cake wakacenjezga za vintu nga ni makhumbiro ghaheni, umoyo wa kutemwa vintu vyakuthupi na kutemwa kumanyikwa comene. (Mateyu 5:27, 28; 6:19-21; Luka 20:46, 47) Ndico cifukwa cake Yesu wakakana kunjira mu ndyari. Nangauli iye wakaŵa Muyuda, kweni wakanjizgikamo yayi mu viwawa vya ndyari vyapakati pa Ŵaroma na Ŵayuda.
“Ufumu Wane Kuti Ngwa Caru Cino Cara”
3. (a) Mbutesi wuli uwo ŵarongozgi ŵa cisopo ca Ciyuda ŵakayowoyera Yesu kwa Pilato, cifukwa wuli? (b) Ncivici cikurongora kuti Yesu wakakhumba yayi kuti wimikike na ŵantu kuŵa themba?
3 Rangurukani pa ivyo vikacitika apo ŵarongozgi ŵa cisopo ŵa Ciyuda ŵakakora Yesu na kuruta naye kwa Pontiyo Pilato, uyo wakaŵa mwimiliri wa boma la Roma. Unenesko wa nkani iyi ukaŵa wakuti, ŵarongozgi ŵara ŵakahangayiskika waka cifukwa Yesu wakavumbura utesi wawo. Kuti Pilato wacitepo kantu pa Yesu, ŵarongozgi ŵara ŵakaguruzgira Yesu kuti: “Muntu uyu tikamusanga wakupuruska mtundu withu, na kukanizga kumusonkera Kesare, na kunena kuti iye mweneco ndi Kristu Karonga.” (Luka 23:2) Mwanadi, uwu ukaŵa utesi cifukwa cirimika cimoza pambere utesi uwu undayowoyeke, apo ŵantu ŵakakhumba kwimika Yesu kuŵa themba, iye wakakana. (Yohane 6:15) Wakamanya kuti wazamuŵa Themba la kucanya mu nyengo ya kuntazi. (Luka 19:11, 12) Mwakusazgirapo, iye wakeneranga kwimikika kuŵa themba na ŵantu yayi, kweni na Yehova.
4. Kasi ni kawonero wuli ka vintu ako Yesu wakaŵa nako kakukhwaskana na kusonka?
4 Ghakati ghakhalako mazuŵa ghatatu pambere Yesu ŵandamukore, Ŵafarisi ŵakayezga Yesu kuti ŵamusange kafukwa kuti wakukanizga ŵantu kusonka msonko. Kweni iye wakayowoya kuti: ‘Ndirongorani kopara. Ni vya njani cikozgo na lembo ivyo liri navyo?’ Apo iwo ŵakazgora kuti ‘ni vya Kesare,’ iye wakati: “Ipo vya Kesare perekani kwa Kesare, ndipo vya Ciuta kwa Ciuta.”—Luka 20:20-25.
5. (a) Kasi ni sambiro wuli ilo Yesu wakasambizga ŵasambiri ŵake pa nyengo iyo wakakoreka? (b) Ni mwauli umo Yesu wakarongosolera cifukwa ico wakacitira nteura? (c) Kasi cakufumapo cake ca keruzgiro ka Pilato cikaŵa civici?
5 Yesu kuti wakaphaliranga ŵantu kuti ŵagarukirenge ŵarongozgi ŵa maboma yayi. Apo ŵasirikari na ŵantu ŵanji ŵakiza kuti ŵakore Yesu, Petros wakatora lupanga na kuheta khutu la mwanarumi yunji. Kweni Yesu wakati: “Wezgera lupanga lwako mu malo ghake; cifukwa ŵose aŵo ŵakukora lupanga ŵati ŵamarenge na lupanga.” (Mateyu 26:51, 52) Zuŵa lakurondezgapo Yesu wakaphalira Pilato kuti: “Ufumu wane kuti ngwa caru cino cara: Ufumu wane uŵenge wa caru cino, mphanyi ŵantu ŵane ŵapota homwa [kutora malupanga na kurwa], kuti ndireke kuperekeka ku Ŵayuda.” (Yohane 18:36) Nanga wangaŵa Pilato naye wakazomerezga kuti ‘wakasangamo kafukwa cara’ mwa Yesu. Kweni cifukwa ca kucita wofi na ŵantu, Pilato wakapereka Yesu kuti wakapayikike.—Luka 23:13-15; Yohane 19:12-16.
Ŵasambiri Ŵakurondezga Ciyerezgero ca Yesu
6. Ni mwauli umo Ŵakristu ŵakwambilira ŵakarongolera kuti ŵakatceŵa kucita vintu vya caru kweni ŵakatemwa ŵantu?
6 Ŵasambiri ŵa Yesu ŵakamanya makora ng’anamuro la kuleka kuŵa ŵa caru. Ici cikang’anamuranga kuti ŵatceŵe kucita vintu vya caru ivyo vikupambana na khumbo la Ciuta, ivyo vikasazgapo masoŵero gha ciwawa na vyakusanguruska viheni ivyo vikacitikiranga mu malo ghakucitiramo masoŵero gha Ŵaroma. Cifukwa ca kuleka kunjizgikamo mu vyakucitika vyanteura ivi, ŵantu ŵanji ŵakaghanaghananga kuti ŵasambiri ŵakatinkanga ŵantu. Kweni iwo ŵakatinkanga ŵantu yayi, mu malo mwake, ŵakatokatoka comene kuti ŵawovwire ŵantu kuti ŵasange ciponosko kufuma kwa Ciuta.
7. (a) Cifukwa cakuti ŵakaleka kunjizgikamo mu vyakucitika vya caru, kasi ŵasambiri ŵakwambilira ŵakakumana na vici? (b) Ni mwauli umo ŵakawoneranga ŵarara ŵa ndyari na kusonka, cifukwa wuli?
7 Ŵarondezgi ŵa Yesu ŵakayuzgika nga ni umo iyemwene wakayuzgikira, ici cikacitika cifukwa ŵarara ŵa boma ŵakaphalirikanga utesi wakukhwaskana na ŵasambiri. Ndipouli, mu 56 C.E., mpostole Paulos wakaciska Ŵakristu awo ŵakaŵa mu Roma kuti ‘ŵajilambike ku ŵa mazaza ŵarara [ŵarara ŵa ndyari]; cifukwa palive wa mazaza kweni mweneuyo ngwa Ciuta.’ Ici kuti cikung’anamura kuti Yehova ndiyo mweneco wa maboma gha ŵantu yayi, kweni waghazomerezga waka kuti ghaŵepo mupaka apo Ufumu wake uzamuyamba kuwusa caru capasi. Ndico cifukwa cake Paulos wakarongozga Ŵakristu kuti ŵacindikenge ŵarara ŵa boma na kusonka msonko.—Ŵaroma 13:1-7; Tito 3:1, 2.
8. (a) Kasi Ŵakristu ŵakwenera kujilambika ku ŵarara ŵa ndyari kufika mphani? (b) Ni mwauli umo Ŵakristu ŵakwambilira ŵakarondezgera Yesu?
8 Ndipouli, kujilambika ku ŵarara ŵa ndyari kuli na mphaka. Para marango gha ŵantu ghasuskana na gha Yehova, awo ŵakuteŵetera Yehova ŵakwenera kurondezga marango Ghake. Pakuyowoya za Ŵakristu ŵakwambilira, pulikani ivyo buku lakuti On the Road to Civilization—A World History likuyowoya: “Ŵakristu ŵakakana kucita milimo yinyake iyo ŵantu ŵakuwusika na boma la Ciroma ŵakeneranga kucita. Ŵakristu ŵakawona kuti . . . nkhwanangira cipulikano cawo kuti ŵanjire usirikari. Ŵakeneranga yayi kuŵa na udindo mu vintu vya ndyari. Ŵakakana kusopa muwusi wa caru.” Apo khoti likuru la Ciyuda ‘likacinyintizga comene’ ŵasambiri kuti ŵaleke kupharazga, iwo ŵakazgora kuti: “Tikwenera kupulikira Ciuta kwakuruska ŵantu.”—Milimo 5:27-29.
9. (a) Ncifukwa wuli Ŵakristu ŵakafumamo mu Yerusalemu mu 66 C.E.? (b) Ni mwa ntowa wuli iyo ciyerezgero cawo ciliri cakuzirwa kwa ise?
9 Pakuyowoya za viwawa vya ndyari na nkondo, ŵasambiri ŵakanjizgikangamo cara. Mu 66 C.E., Ŵayuda ŵa mu Yudeya ŵakagarukira Kesare. Mwaluŵiro ŵasirikari ŵa Ciroma ŵakazingirizga na kujoŵerera ŵantu ŵa mu Yerusalemu. Kasi Ŵakristu ŵa mu msumba wula ŵakacita wuli? Ŵakakumbukira urongozgi wa Yesu wakuti ŵafumemo mu msumba. Peneapo ŵasirikari ŵa Ciroma ŵakawelera ku kwawo kwa nyengo yicoko waka, Ŵakristu ŵara ŵakacimbilira kusirya kwa Mronga wa Yordani na kukhala mu mapiri gha mu cigaŵa ca Pella. (Luka 21:20-24) Iwo ŵakupereka ciyerezgero ciweme ku Ŵakristu ŵakugomezgeka lero kuti ŵaleke kunjizgikamo mu vintu vya ndyari.
Ŵakristu Ŵakunjizgikamo Yayi mu Vyakucitika vya Caru mu Mazuŵa gha ku Umariro Agha
10. (a) Ni ncito wuli iyo Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakutangwanika nayo, cifukwa wuli? (b) Kasi iwo ŵakuleka kunjizgikamo mu vici?
10 Kasi mdauko warongora kuti pali ŵantu ŵanyake mu mazuŵa gha ku umaliro agha awo ŵaleka kunjizgikamo mu vyakucitika vya caru, nga ni umo ŵakacitira Ŵakristu ŵakwambilira? Enya, Ŵakaboni ŵa Yehova ndiwo ŵacita nteura. Kwa nyengo yose iyi, iwo ŵarutilira kupharazga Ufumu wa Ciuta cifukwa ndiwo wekha uwo wizenge na mtende wambura kumara na cimwemwe ku ŵantu wose ŵakutemwa urunji. (Mateyu 24:14) Kweni pakuyowoya za viwawa ivyo vikucitika mu vyaru, iwo ŵakunjizgikamo yayi.
11. (a) Kasi ni mphambano wuli iyo yilipo pakati pa Ŵakaboni ŵa Yehova na ŵarongozgi ŵa visopo? (b) Ni mwauli umo Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakuwonera ŵantu awo ŵakunjira mu ndyari?
11 Mwakupambana nkanira na Ŵakaboni, ŵarongozgi ŵa visopo ŵanjizgikamo comene mu ndyari. Mu vyaru vinyake, ŵakhozgera panji kususka ŵantu awo ŵakwima pa cisora. Ŵanji mwa ŵarongozgi ŵa visopo aŵa ŵali na udindo mu ndyari. Ŵanji ŵacicizga ŵarara ŵa ndyari kuti ŵacite vintu mwakuyana na umo ŵarongozgi ŵa visopo aŵa ŵakukhumbira. Mwakupambana na umo iwo ŵakucitira, Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakunjizgikamo yayi mu ndyari. Iwo ŵakukanizga ŵanji yayi kunjira mu cipani ca ndyari, kuŵa na udindo mu vintu vya ndyari panji kuvota pa nyengo ya cisora. Yesu wakayowoyerathu kuti ŵasambiri ŵake ŵaŵenge ŵa caru yayi, anteura ndico cifukwa cake Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakunjizgikamo mu ndyari yayi.
12. Kasi ncivici cacitika cifukwa cakuti visopo vyanjizgika mu vyakucitika vya caru?
12 Nga ni umo Yesu wakayowoyera, vyaru vyacita nkondo kwa nyengo zinandi. Nanga ŵangaŵa ŵantu ŵa mu vipani vya mu caru cimoza ŵatimbana comene. (Mateyu 24:3, 6, 7) Ŵarongozgi ŵa visopo ŵakutemwera caru cinyake na kutinka cinyake, ndiposo ŵakuphalira ŵantu ŵa mu visopo vyawo kuti nawo ndimo ŵacitirenge. Kasi cakufumapo cake ncivici? Ŵantu ŵa mu cisopo cimoza ŵakukomana ŵekha-ŵekha mu nkondo, ici cili nteura cifukwa cakuti ŵakupambana vyaru panji fuko. Ici cikupambaniranathu na khumbo la Ciuta.—1 Yohane 3:10-12; 4:8, 20.
13. Kasi ukaboni wakuyowoya za Ŵakaboni ŵa Yehova wakuleka kunjizgikamo mu vyakucitika vya caru wavumburaci?
13 Mwakupambana na ivyo vyayowoyeka, Ŵakaboni ŵa Yehova ŵanjizgikamo yayi mu vyakucitika vya caru ivyo vyapangiska kuti paŵe vivurupi. Gongwe la Mulinda la Cingelezi la November 1, 1939, likarongosora kuti: “Wose awo ŵali ku cigaŵa ca Fumu ŵanjizgikengemo yayi mu nkondo izo vyaru vikucita.” Ŵakaboni ŵa Yehova, mu vyaru vyose ndiposo mu ukhaliro wuliwose, ŵakurutilira kuleka kunjizgikamo mu vyakucitika vya caru. Iwo ŵakukhumba yayi kuti ndyari na nkondo vibwangandule ubali wawo wa pa caru cose. Iwo ‘ŵafura malupanga ghawo kuzgoka vyakulimira, na mikondo yawo kuzgoka vimphopo.’ Cifukwa cakuti ŵakunjizgikamo cara mu vyakucitika vya caru, ŵakusambira yayi usirikari.—Yesaya 2:3, 4; 2 Ŵakorinte 10:3, 4.
14. Cifukwa ca kuleka kunjizgika mu vyakucitika vya caru, kasi Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakumana na vici?
14 Kasi ncivici ico caŵa cakufumapo cifukwa cakuti iwo ŵakunjizgikamo cara mu vyakucitika vya caru? Yesu wakayowoya kuti: “Cifukwa kuti muli ŵa caru cara, . . . caru cikumutinkani.” (Yohane 15:19) Ŵakaboni ŵa Yehova ŵanandi ŵaŵikika mu jere cifukwa ca kuŵa ŵateŵeti ŵa Ciuta. Ŵanji ŵatombozgeka na kukomeka, kuyana na vipyo ivyo Ŵakristu ŵakwambilira ŵakakumana navyo. Ici ncifukwa cakuti Satana, uyo ni “ciuta wacaru cino,” wakususka ŵateŵeti ŵa Yehova, awo mba caru cake cara.—2 Ŵakorinte 4:4; Civumbuzi 12:12.
15. (a) Kasi ŵantu ŵakwenda kuruta nku? (b) Ncifukwa wuli ncakuzirwa kuti tijipature ku caru ca Satana?
15 Ŵateŵeti ŵa Yehova mbakukondwa kuti mba caru cara, ici nciweme cifukwa ŵantu ŵa caru ca Satana ŵakwenda kuruta kuumariro kwa umoyo wawo pa Haramagedoni. (Daniel 2:44; Civumbuzi 16:14, 16; 19:11-21) Titceŵenge ngozi iyi cifukwa tiri ŵa caru ca Satana yayi. Nga mbantu ŵakukolerana pa caru cose capasi, tiri ŵakugomezgeka ku Ufumu wa Ciuta uwo wuli kucanya. Mwanadi, cifukwa cakuti tiri ŵa caru cara, tikuneneka na kutombozgeka. Nangauli vili nteura, vyose ivi vimarenge, ici ncifukwa cakuti caru cose ca kuwusika na Satana cizamuparayika kwamuyirayira. Mwakupambana nkanira, awo ŵakuteŵetera Yehova ŵazamusangwa kukhala mu caru cipya ico cizamuwusika na Ufumu wa Ciuta.—2 Petros 3:10-13; 1 Yohane 2:15-17.
Kudumbiskana Mwakuweleramo
• Ni mwauli umo Yesu wakarongolera ico cikunjizgikamo mwa ‘kuleka kuŵa wa caru’?
• Ni mwauli umo Ŵakristu ŵakwambilira ŵakawoneranga (a) kaghanaghaniro na kacitiro ka vintu ka caru, (b) ŵarara ŵa ndyari, na (c) kusonka?
• Ni mwa ntowa wuli izo Ŵakaboni ŵa Yehova mu nyengo yithu yino ŵarongolera kuti ŵakunjizgikamo cara mu vyakucitika vya caru?
[Mafumbo]
[Cithuzithuzi pa peji 165]
Yesu wakarongosora kuti iye na ŵarondezgi ŵake “mba caru cara”
