Pulikirani Urongozgi na Kupokera Ncenyo
Cipaturo 15
Pulikirani Urongozgi na Kupokera Ncenyo
1. (a) Ncifukwa wuli ise tose tikukhumbikwira urongozgi na ncenyo? (b) Kasi tikwenera kujifumba fumbo wuli?
‘TIKUKHUŴARA [“nyengo zinandi,” NW],’ umu ndimo likuyowoyera Baibolo pa Yakobe 3:2. Namwe mungazomerezga kuti tatondeka nyengo zinandi kucita vintu mwakuyana na umo Mazgu gha Ciuta ghakuticiskira. Anteura tikuzomerezga ivyo Baibolo likuyowoya kuti: ‘Pulikirani urongozgi ndipo mupokerere ncenyo, mwakuti muŵe ŵavinjeru mu mazuŵa agho tighizenge.’ (Zintharika 19:20) Mwambura kukayika, tapanga kale masintiro mu umoyo withu kuti ticite mwakuyana na ivyo Baibolo likusambizga. Kasi tikucita wuli para Mkristu munyithu watipa urongozgi pa nkani yinyake?
2. Ni mwauli umo tikwenera kucitira para tapika urongozgi?
2 Ŵanji para ŵapika urongozgi ŵakujikhungurufya, ŵakuwona ico ŵacita nga ncintu cicoko, ndiposo ŵakuyowoya kuti uyo wabuda ni munyawo, iwo yayi. Kweni nciweme kupulikira urongozgi na kuwugwiriskira ncito. (Ŵahebere 12:11) Ndipouli, tireke kuwona ŵanyithu nga mbarunji, nesi kupereka urongozgi nyengo na nyengo pa nkani izo Baibolo likupereka mwaŵi kuti muntu wapange yekha cakusanka. Mutepanji muntu uyo wapereka urongozgi wandasande makora yayi fundo zose, anteura muntu wakupuvya wakwenera kuphalirika mwacitemwa za kupuvya uko wapanga. Kweni mu nkani yino, tiyeni tiyerezgere kuti urongozgi panji ncenyo iyo yaperekeka njakwenelera, yafumira mu Baibolo. Ni mwauli umo muntu wakwenera kuwonera urongozgi panji ncenyo yanteura iyo?
Viyerezgero Vyakuti Tisambireko
3, 4. (a) Kasi Baibolo liri na vici vyakutovwira umo tingacitira makora pakupokera urongozgi na ncenyo? (b) Kasi Sauli wakacita wuli na urongozgi, ndipo cakufumapo cake cikaŵa civici?
3 Mazgu gha Ciuta ghali na viyerezgero vya ŵantu awo ŵakapokera urongozgi. Nyengo zinyake urongozgi uwu ukasazgangapo ncenyo. Cimoza mwa ciyerezgero ni Themba Sauli la Israyeli. Themba ili likatondeka kupulikira Yehova pa nkani yakukhwaskana na mtundu wa Amaleki. Ŵaamaleki ŵakacitira nkaza ŵateŵeti ŵa Ciuta, anteura cilango ico Yehova wakapereka cikaŵa cakuti Ŵaamaleki na viŵeto vyawo ŵakomeke. Kweni Themba Sauli likaleka kukoma themba la Ŵaamaleki na viŵeto vyawo vyakututuŵa.—1 Samuel 15:1-11.
4 Yehova wakatuma mprofeti Samuel kuti wakacenye Sauli. Kasi Sauli wakacita wuli? Iye wakayowoya kuti wakathereska Ŵaamaleki kweni wakaghanaghana kuti nciweme kulileka lamoyo themba lawo. Kweni kacitiro aka kakapambana na ranguro ilo Yehova wakapereka. (1 Samuel 15:20) Sauli wakaguruzgira ŵantu kuti ndiwo ŵakacitiska kuti viŵeto vileke kukomeka, wakati: “Nkopa ŵantu, nkapulikira mazgu ghaŵo.” (1 Samuel 15:24) Iye wakaŵa wakujitemwa comene, ndico cifukwa cake wakapempa Samuel kuti wamucindike pamaso gha ŵantu. (1 Samuel 15:30) Paumaliro pake Yehova wakamukana Sauli kurutirizga kuŵa themba.—1 Samuel 16:1.
5. Ncivici cikacitikira Themba Uziya apo likakana urongozgi?
5 Themba Uziya la Yuda ‘likanangira Yehova Ciuta wake, likanjira mu tempele la Yehova kukavyotca vyakununkira pa jocero.’ (2 Midauko 26:16) Awo ŵakeneranga kotcha vyakununkira [sembe] ŵakaŵa ŵasofi pera mbwenu. Apo Musofi murara wakayezga kukanizga Uziya, themba ili likakaripa. Kasi ncivici cikacitika? Baibolo likuti: ‘Vyoni vikabulika pa cisko cake . . . cifukwa Yehova wakamutimba. Ndipo themba Uziya likaŵa la vyoni kufikira zuŵa la nyifwa yake.’—2 Midauko 26:19-21.
6. (a) Ncifukwa wuli Sauli na Uziya ŵakakana urongozgi? (b) Ncifukwa wuli kukana urongozgi nciheni comene?
6 Ncifukwa wuli Sauli na Uziya ŵakatondeka kuzomera urongozgi? Cifukwa cikuru ncakuti ŵakaŵa ŵakujitemwa, waliyose wakaŵa wakujiwona. Ŵantu ŵanandi ŵaŵa na citima cifukwa ca kurondezga ukhaliro wa nga ni uwu. Iwo ŵakughanaghana kuti para ŵangazomera urongozgi, mbwenu cirongorenge kuti mbajira panji lumbiri lwawo lunangikenge. Kweni kujitemwa ndiko mbujira. Kujitemwa kukutimbanizga kaghanaghaniro ka muntu, anteura muntu wanteura uyu wakukana urongozgi wakuperekeka na Yehova kwizira mu Mazgu ghake na gulu lake. Yehova wakucenjezga kuti: “Kujikuzga kukudangirira paraniko, ndipo mzimu wakujitunta ukudangirira kuwa.”—Zintharika 16:18; Ŵaroma 12:3.
Tizomerezge Urongozgi
7. Ni sambiro wuli liweme ilo tingasambira mwakuyana na umo Moses wakacitira na urongozgi uwo wakapokera?
7 Malemba ghaliso na viyerezgero viweme vya ŵantu awo ŵakazomerezga urongozgi, ndipo tingasambira kufuma ku iwo. Aghanaghanirani Moses uyo a wiskevyara ŵakamupa urongozgi wa umo wakeneranga kwendeskera mulimo wake ukuru. Moses wakapulikira urongozgi uwo wakapika ndipo mwaluŵiro wakawugwiriskira ncito. (Exodus 18:13-24) Nangauli Moses wakaŵa na mazaza ghanandi, ncifukwa wuli wakazomerezga urongozgi? Ncifukwa cakuti wakaŵa wakujiyuyura. “Sono muntu uyu Moses wakaŵa wakuzika comene kwakuruska wose aŵo ŵakaŵa pa caru.” (Maŵazgo 12:3) Ncifukwa wuli kuzika nkhwakuzirwa? Kuzika nkhwakuzirwa cifukwa kukung’anamura umoyo, mwakuyana na umo lemba la Zefaniya 2:3 likuyowoyera.
8. (a) Kasi ni zakwananga wuli izo Davide wakacita? (b) Kasi Davide wakacita wuli na ncenyo ya Natani? (c) Kasi nivici ivyo vikaŵa vyakufumapo vyake vya zakwananga za Davide?
8 Themba Davide likacita ureŵi na Batisheba ndipo likayezgayezga kuti lileke kumanyikwa mwakupangiska mfumu wake, Yuraya, kukomeka. Kweni Yehova wakatuma mprofeti Natani kuti wakacenye Davide. Iye wakarapa zakwananga zake ndipo mwaluŵiro wakazomera kuti: “Ndanangira Yehova.” (2 Samuel 12:13) Nangauli Ciuta wakazomera kurapa kwa Davide, kweni wakeneranga kusuzgika na vyakufumapo vyake vya ubudi uwo wakacita. Yehova wakamuphalira kuti “lupanga nta tilufumemo mu nyumba yako,” ndiposo ŵawoli ŵake ŵakaperekeka ‘ku muzengezgani wake,’ mwakusazgirapo, mwana uyo wakeneranga kubabika mu ureŵi uwu wakeneranga ‘kufwa nadi.’—2 Samuel 12:10, 11, 14.
9. Ncivici ico tingaruwanga yayi para tapika urongozgi panji ncenyo?
9 Themba Davide likamanya kuti kuzomera urongozgi uweme nkhwacandulo. Pa nyengo yinyake, themba ili likawonga Ciuta cifukwa ca kutuma muntu kuti wazakalipe urongozgi. (1 Samuel 25:32-35) Kasi nase ndimo tikucitira? Usange ndimo tiliri, mbwenu titceŵenge kuyowoya na kucita vintu ivyo pamanyuma pake tingazakayamba kudandaura navyo. Kasi tingacita wuli usange tacita vintu ivyo vikukhumbikwira kuti tipike urongozgi panji ncenyo? Tingaruwanga yayi kuti kupika urongozgi na ncenyo ncirongolero cakuti Yehova wakutitemwa, ndiposo wakutikhumbira viweme.—Zintharika 3:11, 12; 4:13.
Mikhaliro Yiweme Iyo Tikwenera Kukuliska
10. Kasi mbukhaliro wuli uwo Yesu wakati ngwakukhumbikwa kuti muntu wazakanjire mu Ufumu?
10 Kuti tiŵe pa ubwezi na Yehova na Ŵakristu ŵanyithu, tikwenera kukuliska mikhaliro yinyake. Yesu wakazunura ukhaliro umoza wa mikhaliro iyi peneapo wakimika mwana pantazi za ŵasambiri ŵake na kuyowoya kuti: “Nadi nkumunenerani, kwambura kuti mung’anamuke, na kuzgoka nga mbanici, kuti muti munjirengemo mu Ufumu wa kucanya cara. Nteura yose uyo wajipepurenge nga ndi mwanici uyu, ndiyo mukuru mu Ufumu wa kucanya.” (Mateyu 18:3, 4) Ŵasambiri ŵa Yesu ŵakeneranga kukuliska ukhaliro wa kujipepura, pakuti ŵakagazgananga uyo wakaŵa murara pa gulu lawo.—Luka 22:24-27.
11. (a) Kasi tikwenera kuŵa ŵakujiyuyura kwa njani, cifukwa wuli? (b) Para ndise ŵakujiyuyura, ni mwauli umo tingacitira na urongozgi?
11 Mpostole Petros wakalemba kuti: ‘mose mujiphinye [mujivwarike] kujiyuyura mtima pa kuteŵeterana: pakuti Ciuta wakwimikana na ŵakujikuzga, kweni wakuŵapa ucizi ŵakujiyuyura.’ (1 Petros 5:5) Tikumanya kuti tikwenera kuŵa ŵakujiyuyura kwa Ciuta, kweniso lemba ili likurongora kuti tikwenera kuŵaso ŵakujiyuyura ku ŵanyithu. Para tingaŵa ŵakujiyuyura, mbwenu tingakana yayi masacizgo gha ŵanyithu, kweni tisambirenge kufuma kwa iwo.—Zintharika 12:15.
12. (a) Ni mukhaliro wuli uwo ukuyana na kujiyuyura? (b) Ncifukwa wuli tikwenera kucenjera na nkaro yithu kurazga ku ŵanyithu?
12 Ukhaliro unyake wakuyana na kujiyuyura ni kupwererera ukhaliro wa ŵanji. Mpostole Paulos wakalemba kuti: “Paŵavye muntu wajipenjere ico nca yeka, kweni ca munyake. . . . Nteura manyi mukurya, manyi mukumwa, manyi mukucita kantu uli, citirani vyose ku ucindami wa Ciuta. Mungaŵanga ŵakukhuŵazga, panji ku Ŵayuda, nesi ku Ŵagiriki, panji nesi ku Ekleziya [mpingo] la Ciuta.” (1 Ŵakorinte 10:24-33) Paulos kuti wakati tireke kucita vintu ivyo tikuvitemwa yayi, kweni wakaticiska kuti titceŵe kucita cintu cilicose ico cingapangiska munyithu kucita vintu ivyo pakwamba njuŵi yake yikati ni viheni.
13. Nciyerezgero wuli ico cingarongora usange tikugwiriskira ncito nadi urongozgi wa mu Malemba?
13 Kasi mukuŵika pa malo ghakwamba ivyo ŵanyinu ŵakutemwa kuruska vinu? Tose tikwenera kusambira kucita nteura. Pali ntowa zinandi za umo tingacitira nteura. Mwaciyerezgero, aghanaghanirani za kavwaliro na kawonekero kithu. Vintu vyanteura ivi vikucitika mwakuyana na umo muntu wakukhumbira, kweni wakwenera kurondezga urongozgi wa mu Malemba wakukhwaskana na kujiyuyura, utozi na kuwoneka makora. Kweni para mwamanya kuti ŵantu ŵanyake ŵa mu dera linu ŵakutondeka kuzomera uthenga wa Ufumu cifukwa ca kavwaliro na kawonekero kinu, kasi mungasinta yayi? Mwanadi, kuwovwira muntu kuti wasange umoyo wamuyirayira nkhwakuzirwa comene kuruska kujikondweska.
14. Ncifukwa wuli ncakuzirwa kuŵa wakujiyuyura na kupwererera ŵanyithu?
14 Yesu wakapereka ciyerezgero ca kujiyuyura na kupwererera ŵanji mwakugeziska marundi gha ŵasambiri ŵake. (Yohane 13:12-15) Pakuyowoya za iye, Mazgu gha Ciuta ghakuti: “Muŵenge na mtima uwu, weneuwo ukaŵaso mwa Kristu Yesu: mweneuyo pakuŵa mu kaŵiro ka Ciuta kuti wakapima cara kuti kulingana na Ciuta nkantu kakuti kakwapulike, kweni wakavura ucindami wake, wakajitorera kaŵiro ka muzga, wakaŵa na cikozgo ca ŵantu; ndipo apo wakawoneka kuti ngwakulingana na muntu, wakajiyuyura, pakuŵa wakupulikira kuya kafika na ku nyifwa.”—Ŵafilipi 2:5-8; Ŵaroma 15:2, 3.
Lekani Kukana Ncenyo ya Yehova
15. (a) Ni masintiro wuli agho tikwenera kupanga kuti tiŵe na nkaro yakukondweska Ciuta? (b) Ni mwa ntowa wuli izo Yehova wakutipira urongozgi na ncenyo?
15 Pakuti tose ndise ŵakwananga, tikwenera kusinta kacitiro kithu ka vintu na nkaro yithu kuti tirongore wuntu wa Ciuta. Tikwenera ‘kuvwara wuntu upya.’ (Ŵakolose 3:5-14) Urongozgi na ncenyo vikutovwira kuti timanye vigaŵa ivyo tikukhumbikwira kupanga masintiro mu umoyo withu. Citopoko ca urongozgi uwo tikwenera kuwupokera ni Baibolo. (2 Timote 3:16, 17) Mabuku ghakuzikika mu Baibolo na maungano agho ghakunozgeka na gulu la Yehova, vikutiwovwira umo tingagwiriskira ncito Mazgu gha Ciuta mu umoyo withu. Nangauli tingaŵa kuti tilikuwupulikapo kale urongozgi, nciweme kuti tiwugwiriskire ncito na kunyolorera nkaro yithu.
16. Ni wovwiri wuli uwo Yehova wakupereka kwa muntu waliyose?
16 Pakuti ngwacitemwa, Yehova wakutovwira pa masuzgo agho tikukumana nagho. Ŵantu mamiliyoni ghanandi ŵawovwirika kwizira mu masambiro gha Baibolo gha panyumba. Ŵapapi ŵakurongozga na kucenya ŵana ŵawo kuti ŵavikilirike ku nkaro yiheni yakucitiska citima. (Zintharika 6:20-23) Mu mpingo, ŵanji ŵakufumba ŵapharazgi ŵa cimanyisko cinandi kuti ŵawovwire kunyolorera maluso ghawo gha mu uteŵeti wa m’munda. Nyengo zinyake ŵarara ŵangapempa urongozgi kufuma ku ŵarara ŵanyawo panji kufuma ku awo ŵali na cimanyisko cinandi ca mu uteŵeti. Awo ŵali na viyeneresko vyauzimu ŵakugwiriskira ncito Baibolo kuti ŵapereke wovwiri ku ŵantu awo ŵakukhumbikwira urongozgi, ndipo ŵakucita nteura mwakuzika. Para mukupereka urongozgi, kumbukirani ‘kujighanaghanira [kupwererera ivyo mukuyowoya, NW] mzire namweso muyezgeke.’ (Ŵagalatiya 6:1, 2) Enya, tose tikukhumbikwira urongozgi na ncenyo kuti tisope mwakukolerana Ciuta waunenesko yekha.
Kudumbiskana Mwakuweleramo
• Ni mwauli umo Yehova wakutovwilira mwacitemwa kuti timanye vigaŵa ivyo tikukhumbikwira kupanga masintiro pa umoyo withu?
• Ncifukwa wuli ŵanji ŵakutondeka kuzomera urongozgi, ndipo kacitiro aka nkakofya wuli?
• Ni mikhaliro wuli yakuzirwa iyo yitovwirenge kuti tizomere urongozgi, ndipo ni mwauli umo Yesu wakaperekera ciyerezgero mu mikhaliro iyi?
[Mafumbo]
[Cithuzithuzi pa peji 142]
Uziya wakakana urongozgi ndipo wakatimbika na vyoni
[Cithuzithuzi pa peji 142]
Moses wakasanga candulo cifukwa wakazomera urongozgi kufuma kwa Yetiro
