Cipaturo 10

Ufumu “Uwo Kuti Wamkuparanyika Cara Muyirayira”

1. Ni fundo wuli iyo yawoneka makoraghene kwizira mu vyakucitika vya caru mu mdauko wa ŵantu?

 ZUŴA lirilose vyakucitika vya caru vikurongora kuti ŵantu ŵakutondeka kusanga cimwemwe cifukwa ca kukana muwuso ukuru wa Yehova na kuyezga kujiwusa ŵekha. Palije mtundu wa boma la ŵantu uwo wapereka vitumbiko ku ŵantu. Nangauli ŵantu ŵaŵa na luso lukuru comene mu vintu vya sayansi, kweni ŵatondeka kumazga matenda panji kumazga nyifwa, ŵatondekerathu kucitira ici nanga kungaŵa kwa muntu yumoza. Muwuso wa ŵantu watondeka kumazga nkondo, ciwawa, kuswa-marango, vimbundi panji ukavu. Maboma ghankaza ghacali kuwusa ŵantu mu vyaru vinandi. (Mupharazgi 8:9) Kuruta pantazi mu vintu vya sayansi, cigolo na uburutu, ivi ni vinyake mwa vintu ivyo vyapangiska kuti caru, maji na mpepo vinangike. Cifukwa cakuti ŵarara ŵa boma ŵanyake ŵakusampanya ndarama, cikuŵa cakusuzga comene kuti ŵantu ŵanandi ŵasange vintu vyakukhumbikwira pa umoyo. Pa virimika vinandi ivyo ŵantu ŵajiwusa ŵekha, fundo iyi yawoneka kuŵa yaunenesko: “Kuti nkwa muntu uyo wakwenda cara kurunjika mendero ghake.”—Yeremiya 10:23.

2. Kasi ncici ico cili cakumazgira masuzgo gha ŵantu?

² Kasi cakumazgira masuzgo agha ncivici? Ni Ufumu wa Ciuta, weneuwo Yesu wakasambizga ŵarondezgi ŵake kuromba kuti: “Ufumu winu wize. Khumbo linu licitike pano pasi, nga nkucanya.” (Mateyu 6:9, 10) Ufumu  wa Ciuta wakonkoskeka pa lemba la 2 Petros 3:13 kuŵa “macanya ghapya,” uwo uzamuwusa “caru cipya,” ceneico cikwimira ŵantu ŵarunji. Ufumu wa Ciuta uwu ukaŵa wakuzirwa comene mwakuti kulikose uko Yesu wakapharazganga, mutu wa upharazgi wake ukaŵanga wenewuwu. (Mateyu 4:17) Iye wakarongora kuti Ufumu uwu ukwenera kuŵa pa malo ghakudanga mu umoyo withu, wakaciska kuti: ‘Penjani danga Ufumu wake, na urunji wake.’—Mateyu 6:33.

3. Ncifukwa wuli pakukhumbikwira kusambira luŵiro Ufumu wa Ciuta sono?

³ Muntu waliyose wakwenera kusambira luŵiro za Ufumu wa Ciuta sono, ici ncifukwa cakuti Ufumu uwu usintenge kawusiro ka caru capasi. Lemba la Daniel 2:44 likayowoyerathu kuti: “Mu mazuŵa gha mathemba agha [maboma agho ghakuwusa sono] Ciuta wa kucanya wati wimike uthemba [kucanya], uwo kuti wamkuparanyika cara muyirayira, panji mazaza ghake ghasidike ku fuko linyake cara [ŵantu ŵazamuwusaso pa caru capasi cara]. Wamkuteketa mauthemba ghose agha [agho ghalipo sono] na kughamara kweni uwu tiwimirire muyirayira.” Anteura, Ufumu uwu umazgenge mazuŵa gha ku umaliro agha, mwakuwuskirapothu nyengo yiheni iyo tilimo. Muwuso wa pa caru capasi, uwo uzamucitika na Ufumu wakucanya, wuzamuŵavya muntu wakuwususka. Mwee, nawo ni mupumulo uwo wizenge sono-sono apa!

4. Mwakukhwaskana na Ufumu, ncivici ico cikacitika kucanya mu 1914, ncifukwa wuli ici ncakuzirwa kwa ise?

⁴ Mu 1914, Yesu Kristu wakaŵikika kuŵa Themba ndipo wakapika mazaza gha ‘kuwusa mkati mwa ŵarwani ŵake!’ (Salmo 110:1, 2) Mu cirimika cinecico, “mazuŵa gha ku umaliro” gha nyengo yiheni iyo tilimo ghakayamba. (2 Timote 3:1-5, 13) Pa nyengo yeneyiyo, vintu ivyo  Daniel wakawona mu mboniwoni ya ucimi vikacitika kucanya. “Murara wa Mwaka,” Yehova Ciuta, wakapereka kwa Mwana wa Muntu, Yesu Kristu, ‘muwuso na ncindi na ufumu, kuti ŵantu ŵose, ŵamitundu yose, na mayowoyero ghose ŵamuteŵetere.’ Pakuyowoya za mboniwoni iyi, Daniel wakalemba kuti: “Kuŵusa kwake nkwa muyirayira, uko kuti kumare cara, ndipo ufumu wake kuti uparanyikenge cara.” (Daniel 7:13, 14) Kwizira mu Ufumu wa kucanya uwu, uwo ukuwusika na Yesu Kristu, Ciuta wazamupangiska kuti ŵantu ŵakutemwa urunji ŵazakazaye na vintu viweme ivyo iye wakalinganizga pa nyengo iyo wakaŵika ŵapapi ŵithu ŵakudanga mu Paradiso.

5. Ni vintu wuli vyakukhwaskana na Ufumu ivyo ni vyakukondweska kwa ise, cifukwa wuli?

⁵ Kasi muli na khumbo lakuti muŵe ŵakuwusika na Ufumu uwu? Usange ni nteura, musangwenge kumanya umo boma la kucanya ili liliri ndiposo umo licitilenge vintu. Mutepanji mukukhumba kumanya ivyo likucita sono, ivyo lizamucita muntazi, ndiposo ivyo imwe  mukwenera kucita. Peneapo musandenge makoraghene Ufumu uwu, muwongerenge comene. Usange mucitenge vintu mwakuyana na muwuso uwu, muŵenge ŵakwenereskeka makora kuti muphalire ŵanji vintu viweme ivyo Ufumu wa Ciuta uzamucitira ŵantu ŵakupulikira.—Salmo 48:12, 13.

Ŵawusi ŵa Ufumu wa Ciuta

6. (a) Kasi Malemba ghakurongora kuti mweneco wa Ufumu wakuwusika na Mesiya ninjani? (b) Ni mwauli umo tikwenera kukhwaskikira na ivyo tasambira vyakukhwaskana na Ufumu?

⁶ Cimoza mwa vintu ivyo vyavumbukwa ncakuti, Ufumu wakuwusika na Mesiya uwu, ncirongorero ca muwuso ukuru wa Yehova iyemwene. Ni Yehova uyo wakapereka ‘muwuso na ncindi na ufumu’ ku Mwana wake. Pamanyuma pakuti Mwana wa Ciuta wapika mazaza ghakuti wambe kuwusa nga ni Themba, mazgu ghakufuma kucanya ghakabangura kuti: “Ufumu wa caru wazgoka wa  Fumu yithu [Yehova Ciuta] na wa Kristu wake: ndipo yiti yiŵusenge muyirayira swi.” (Civumbuzi 11:15) Anteura cintu cilicose ico tikumanya ca Ufumu uwu na ivyo ukucita, vingatovwira kuti tisenderere kufupi na Yehova. Ivyo tikusambira vikwenera kutovwira kuti tiŵe na khumbo la kujilambika ku muwuso wake ukuru nyengo zose.

7. Ncifukwa wuli ncakukondweska kwa ise kuti Yesu Kristu ni Muwusi Waciŵiri kwa Yehova?

⁷ Mwakusazgirapo, Yehova waŵika Yesu Kristu pa cizumbe nga ni Muwusi Waciŵiri kwa iye. Nga ni Fundi (nkhwanta pakucita vintu) uyo Ciuta wakamugwiriskira ncito pakulenga caru na ŵantu, Yesu wakumanya makora comene vintu ivyo ise tikusoŵerwa kuruska muntu waliyose. Kweniso, kufuma apo ŵantu ŵakalengekera, warongora ‘kukondweskeka kwake na ŵana ŵa ŵantu.’ (Zintharika 8:30, 31; Ŵakolose 1:15-17) Cifukwa cakuti wakaŵatemwa comene ŵantu, wakiza pa caru capasi na kupereka umoyo wake kuŵa ciwombolero cithu. (Yohane 3:16) Mwanteura ncamacitiko kwa ise kuti tiwombokwe ku zakwananga na nyifwa na kuŵa na mwaŵi wakukhala na umoyo wandanda.—Mateyu 20:28.

8. (a) Mwakupambana na miwuso ya ŵantu, ncifukwa wuli boma la Ciuta nda muyirayira? (b) Kasi ni mulimo wuli uwo “muzga wa magomezgeko na wa vinjeru” wakucita wakukhwaskana na boma la kucanya?

⁸ Ufumu wa Ciuta ni boma lakukhazikika ndiposo lamuyirayira. Ilo nda muyirayira cifukwa cakuti Yehova iyemwene wafwenge yayi. (Salmo 146:3-5, 10) Mwakupambana na mathemba gha ŵantu, Yesu Kristu, uyo Ciuta wamupa uthemba, nayeso wafwenge yayi. (Ŵaroma 6:9; 1 Timote 6:15, 16) Ŵantu ŵakukwana 144,000 ŵamuwusira lumoza na Kristu kucanya, aŵa mbateŵeti ŵakugomezgeka ŵa Ciuta awo ŵafuma mu “fuko lose, na lulimi, na ŵantu, na mtundu.” Aŵa nawo ŵapika umoyo wambura  kufwa. (Civumbuzi 5:9, 10; 14:1-4; 1 Ŵakorinte 15:42-44, 53) Mzinda wa ŵantu aŵa uli kale kucanya, ndipo ŵakukhalira awo ŵali pano pa caru capasi ŵakupanga gulu la “muzga wa magomezgeko na wa vinjeru,” iwo ŵakurutiska pantazi vintu vyakukhwaskana na Ufumu.—Mateyu 24:45-47.

9, 10. (a) Kasi ni vintu wuli viheni ivyo Ufumu uzamufumiskapo? (b) Usange tikukhumba yayi kuŵa ŵarwani ŵa Ufumu wa Ciuta, ni vintu wuli ivyo tikwenera kuleka kucita?

⁹ Sono-sono apa, pa nyengo yake yakuŵikika, Yehova watumenge magulu ghake ghakucanya gha nkondo kuti ghatozge caru capasi. Igho ghazamuparanya ŵantu awo ŵakukana kuzomerezga muwuso wake ukuru na awo ŵanyozera ndondomeko iyo iye wapanga kwizira mwa Yesu Kristu. (2 Ŵatesalonika 1:6-9) Ili lizamuŵa zuŵa la Yehova, ilo lalindizgika kwa nyengo yitali kuti Muwusi wa Cilengiwa cose wazakacindikike. “Wona, zuŵa la Yehova likwiza, la nkaza, la mbembe na ukari wakofya, . . . na kuŵaparanya ŵakwananga, kuŵafumyamo.” (Yesaya 13:9) “Zuŵa ilo ndi zuŵa la mbembe, zuŵa la suzgo na kukweŵeka mtima, zuŵa la pasulo na paranyiko, zuŵa la mdima na cifipizi, zuŵa la mabingu na munkhorwe.”—Zefaniya 1:15.

¹⁰ Visopo vyautesi vyose pamoza na maboma gha ŵantu na ŵasirikari ŵawo awo ŵapuruskika na muwusi wambura kuwoneka wa caru capasi, vyose ivi vizamuparanyikirathu kwamuyirayira. Wose awo ŵakurondezga vyakucitika vya caru, nga ni kuŵa na mtima wambura kupulika vya ŵanyako, utesi, na nkaro yiheni yiliyose ŵazamukomeka. Satana na viŵanda vyake ŵazamuŵikika mu cizongwe kwa virimika cikwi kuti ŵazakaleke kutimbanizga ŵantu. Pa nyengo iyi Ufumu wa Ciuta uzamuwusa caru cose capasi. Mwee, nawo ni mupumulo uwo ŵantu ŵakutemwa  urunji ŵazamuŵa nawo!—Civumbuzi 18:21, 24; 19:11-16, 19-21; 20:1, 2.

Umo Vilato vya Ufumu Vikufiskikira

11. (a) Ni mwauli umo Ufumu wakuwusika na Mesiya uzamufiskira cilato ca Yehova kurazga ku caru capasi? (b) Ncivici ico Ufumu uzamucitira ŵantu awo ŵazamukhala pa caru capasi pa nyengo iyo?

¹¹ Ufumu wakuwusika na Mesiya uwu uzamufiska cilato ca Ciuta cakudanga kurazga ku caru capasi. (Genesis 1:28; 2:8, 9, 15) Mupaka na muhanya uno, ŵantu ŵatondeka kufiska cilato ici. Mwakupambaniranathu, “caru ceneico cikwiza” cizamuwusika na Mwana wa muntu, Yesu Kristu. Wose awo ŵazamupona pa nkondo ya ceruzgo ca Yehova ca nyengo iyi tilimo ŵazamucita vintu mwakukolerana pasi pa urongozgi wa Kristu uyo ni Themba, ŵazamucita mwakukondwa cilicose ico ŵazamuphalirika, ndipo paumaliro pake caru capasi cizamuŵa paradiso. (Ŵahebere 2:5-9) Ŵantu wose ŵazamukondwa na mulimo wa mawoko ghawo ndipo ŵazamuŵa na vintu vinandi ivyo caru cizamupereka.—Salmo 72:1, 7, 8, 16-19; Yesaya 65:21, 22.

12. Ni mwauli umo ŵantu awo ŵazamuwusika na Ufumu ŵazamuŵira ŵarunji mu maghanoghano na thupi?

¹² Apo Adamu na Heva ŵakalengekera, ŵakaŵa ŵarunji, ndipo cikaŵa cilato ca Yehova kuti caru capasi cizule na ŵana ŵawo, wose ŵakeneranga kusangwa cifukwa ca kuŵa na maghanoghano na thupi laurunji. Cilato ici cizamufiskika para Ufumu wazakamba kuwusa. Vintu vyose ivyo vilikwiza cifukwa ca zakwananga vizamumalirathu te-te-te, ndipo ici cizamucitika cifukwa Kristu wali kwimikika kuŵa Themba na Musofi Mukuru. Mwakuzizipizga comene, wazamuwovwira ŵantu ŵakupulikira kuti ŵazakasange candulo kwizira mu sembe yake yakuwombora ŵantu ku zakwananga.

13. Ni vyandulo wuli vyakuthupi ivyo ŵantu ŵazamusangwa navyo pasi pa muwuso wa Ufumu?

 ¹³ Pasi pa muwuso wa Ufumu, ŵantu awo ŵazamukhala pa caru capasi pa nyengo iyo ŵazamusanga vyandulo vinandi vyakuthupi. “Penepapo maso gha vinthuru ghamkujurika, makutu gha ŵakumangwa nagho ghamkubanuka; ndipo mugonti wadukenge nga ndi mpala, lulimi lwa mbuwu lwimbenge.” (Yesaya 35:5, 6) Thupi la mankhwanda cifukwa ca ucekuru panji matenda lizamuŵa la tchere-re-re kuruska la bonda, ndipo vyakuŵinya vyose vizamumara cifukwa waliyose wazamuŵa na umoyo uweme. “Munofu [thupi] wake uŵenge nga ngwa mwana; wawerere ku mazuŵa gha upya wake.” (Job 33:25) Zuŵa lizenge apo muntu waliyose wazamureka kuyowoya kuti: “Ndarwara.” Cifukwa? Ni cifukwa cakuti ŵantu ŵakuwopa Ciuta ŵazamufwatuka ku wuzga wa zakwananga na vyakufumapo vyake viheni. (Yesaya 33:24; Luka 13:11-13) Inya nadi, Ciuta “wati wafyurenge sozi lose ku maso ghaŵo; ndipo nyifwa kuti yiti yiŵengekoso cara; panji nesi citengero kuti citi ciŵengekoso cara, nesi kulira, panji nesi kuŵinya: cifukwa vyakudanga viri kuruta.”—Civumbuzi 21:4.

14. Ni vintu wuli ivyo vikunjizgikamo kuti ŵantu ŵazakaŵe ŵarunji?

¹⁴ Ndipouli, pali vintu vinandi ivyo vikunjizgikamo kuti ŵantu ŵazakaŵe ŵarunji kuruska pa kuŵa waka na thupi liweme na maghanoghano ghaweme. Kuŵa murunji cikusazgaposo kurongora mikhaliro ya Yehova, ici ncamacitiko cifukwa tiri ‘kulengeka mu cikozgo cake, kwakulingana na nkaro yake.’ (Genesis 1:26) Kuti ŵantu ŵazakarongore mikhaliro ya Ciuta, iwo ŵakukhumbikwira kuzakasambizgika comene. Mu caru cipya, ‘muzamukhala urunji.’ Anteura, nga ni umo Yesaya wakaloskera, ‘ŵantu ŵenecaru ŵazamusambira urunji.’  (2 Petros 3:13, 14; Yesaya 26:9) Ukhaliro uwu ukwiziska mtende pakati pa ŵantu ŵa mafuko ghakupambana-pambana, pakati pa mabwezi, mu mbumba, ndipo kuruska vyose, mtende na Ciuta iyemwene. (Salmo 85:10-13; Yesaya 32:17) Awo ŵakusambira urunji ŵazamusambizgikaso kucita khumbo la Ciuta. Peneapo citemwa ca pa Yehova cizamukuranga mu mitima yawo, cizamuŵa cipusu kuti ŵazakacitenge vintu mwakuyana na khumbo la Ciuta. Nawo ŵazamuyowoya nga ni umo Yesu wakayowoyera kuti: ‘Mazuŵa ghose nkucita vyeneivyo vikukondweska Ŵadada ŵane.’ (Yohane 8:29) Mwee, nawo mbuweme wa umoyo uwo ŵantu ŵazamusangwa nawo!

Ivyo Wacita Kale

15. Mwakugwiriskira ncito mafumbo agho ghali mu ndime yino, rongosorani vintu ivyo Ufumu wacita kale ndiposo yowoyani ivyo tikwenera kucita sono.

¹⁵ Ivyo Ufumu wa Ciuta wafiska kale kucita vikuwonekerathu, ndipo ŵantu ŵakuwusika na Ufumu uwu mbakumanyikwa makora comene. Mafumbo ghakurondezgapo agha na malemba ghamukumbuskaninge vinyake mwa vintu ivyo vyacitika, ndiposo na vintu ivyo ŵantu ŵakuwusika na Ufumu ŵangacita ndiposo ivyo ŵakwenera kucita sono.

Kasi Ufumu uwu cakudanga ukimikana na njani, ndipo cakufumapo cake cikaŵa civici? (Civumbuzi 12:7-10, 12)

Kasi ni gulu wuli ilo cakudanga likapika pwererero kufuma apo Kristu wakamba kuwusa? (Civumbuzi 14:1-3)

Kasi ni mulimo wuli uwo Yesu wakayowoyerathu kuti uzamucitika pamanyuma pa suzgo yikuru, nga ni umo palembekera pa Mateyu 25:31-33?

Ni mulimo wuli uwo ukucitika sono? Kasi mbanjani  awo ŵakuwucita? (Salmo 110:3; Mateyu 24:14; Civumbuzi 14:6, 7)

Ncifukwa wuli ŵantu ŵakususka ŵa ndyari na cisopo ŵatondeka kulekeska mulimo wa kupharazga? (Zekariya 4:6; Milimo 5:38, 39)

Kasi ni masintiro wuli agho ŵantu awo ŵakujirambika ku Ufumu uwu ŵapanga? (Yesaya 2:4; 1 Ŵakorinte 6:9-11)

Ufumu wa Virimika Cikwi

16. (a) Kasi nkhwa utali wuli uwo Yesu wazamuwusa? (b) Kasi ni vintu wuli vyakukondweska ivyo vizamucitika mukati mwa nyengo iyo na pamanyuma pake?

¹⁶ Pamanyuma pa kujalira Satana na viŵanda vyake mu cizongwe, Yesu Kristu na ŵantu ŵakukwana 144,000 awo wazamuwusira nawo lumoza, ŵazamuwusa nga ni mathemba na ŵasofi kwa virimika cikwi. (Civumbuzi 20:6) Mu nyengo iyi ŵantu ŵazamuŵa ŵarunji, zakwananga na nyifwa ivyo vikiza cifukwa ca Adamu vizamumara. Paumaliro pa Muwuso wa Virimika Cikwi, peneapo wazamuŵa wakwaniriska milimo yose nga ni Themba ilo ni Musofi-mukuru, Yesu ‘wazamupereka Ufumu’ kwa Ŵawiske, ‘mwakuti Ciuta wazakaŵe vyose mu vyose.’ (1 Ŵakorinte 15:24-28) Pa nyengo iyo Satana wazamufwaturika kwa nyengo yicoko kuti wazakayezge ŵantu awo ŵazamuponoskeka. Ici cizamucitika kuti ŵazakamanyikwe ŵantu awo ŵazamukhozgera muwuso ukuru wa Yehova. Para ciyezgo caumaliro ici cazakamara, Yehova wazamuparanya Satana na ŵantu wose awo ŵazamugarukira Ciuta. (Civumbuzi 20:7-10) Wose awo ŵazamujirambika ku muwuso ukuru wa Yehova ŵazamurongora kugomezgeka kwawo mwambura kusunkunyika. Paumaliro pake ŵazamuŵa paubwezi na Yehova, ŵazamuŵa ŵamapokelereko kwa iye nga mbana ŵake ŵanarumi  na ŵasungwana, Ciuta wazamuŵapa umoyo wamuyirayira.—Ŵaroma 8:21.

17. (a) Ncici ico cizamucitikira Ufumu paumaliro wa virimika cikwi? (b) Ni mwa ng’anamuro wuli ilo Ufumu uwu “uparanyikenge cara”?

¹⁷ Kufuma pa nyengo iyo, ncito ya Yesu na ya ŵantu ŵakukwana 144,000 kurazga ku caru capasi yizamusinta. Kasi ncito yawo yizamuŵa vici? Baibolo lindayowoye yayi. Kweni usange tingarutilira kujirambika ku muwuso ukuru wa Yehova, tizamuŵa ŵamoyo paumaliro wa Muwuso wa Virimika Cikwi kuti tizakawone ivyo Yehova waŵanozgera ndiposo ivyo wanozgera caru cose. Kweni ndipera, muwuso wa Kristu wa virimika cikwi uzamuŵa ‘wa muyirayira’ ndipo Ufumu wake “uparanyikenge cara.” (Daniel 7:14) Mwauli? Ici ncifukwa cakuti, mazaza gha kuwusa kuti ghazamuperekeka kwa ŵantu ŵanyake yayi awo ŵali na vilato vyakupambana na vyake, pakuti Yehova wazamuŵa Muwusi. Mwakusazgirapo, Ufumu uwu “uparanyikenge cara” cifukwa ivyo uzamucita vizamukhalirira kwa muyirayira. (Daniel 2:44) Ndipo Themba na Musofi wa Ufumu uwu pamoza na ŵawusi ŵanyake awo nawo ŵazamuŵa mathemba na ŵasofi, ŵazamucindikika nyengo zose cifukwa ca kuteŵetera Yehova mwakugomezgeka.

Kudumbiskana Mwakuweleramo

• Ncifukwa wuli ni Ufumu wa Ciuta wekha uwo ungamazga masuzgo gha ŵantu? Mpauli apo Themba la Ufumu wa Ciuta likayamba kuwusa?

• Ncintu wuli cakukhwaskana na Ufumu wa Ciuta ico imwe cikumukondweskani ndipo uzamucita vici?

• Ni vintu wuli ivyo Ufumu uwu wacita kale, ndipo ise tikukhwaskika wuli na vintu ivi?

[Mafumbo]

[Cithuzithuzi pa peji 92, 93]

Pasi pa muwuso wa Ufumu wa Ciuta, ŵantu wose ŵazamusambira urunji