Boma Leneilo Lizenge na Paradiso
Boma Leneilo Lizenge na Paradiso
Apo Yesu wakaŵa pa caru capasi, iye wakaphalira ŵarondezgi ŵake kurombera Ufumu wa Ciuta: “Ufumu winu wize. Khumbo linu licitike pano pasi, nga nkucanya.” (Mateyu 6:9, 10) Iye wakayowoyaso kaŵiri-kaŵiri za “makani ghaweme gha Ufumu.” (Mateyu 4:23) Mwaunenesko, iye wakayowoya vinandi vya Ufumu kuruska ivyo iye wakacitanga. Kasi ncifukwa uli? Cifukwa ncakuti Ufumu ndiwo ncirwero ico Ciuta wizamkugwiriskira ncito kumalira vyakumara mahara vyeneivyo vikuwupangiska umoyo kuŵa unonono nteura lero. Mwantowa ya Ufumu, Ciuta sono-sono nkanira wati wamalizge zinkondo, njara, matenda, na ucigeŵenga, ndipo iye wati wize nawo umoza na mtende.
Kasi imwe mungakhumba kukhalamo mu caru ca nga ndi ici? Usange ndi nteura, ipo mukwenera kuŵazga kabuku aka. Mu iko, imwe muti musambire kuti Ufumu ndi boma, kweni ilo ndiweme kuruska boma linyake lirilonse ilo liri kuwusapo pa mtundu wa ŵantu. Imwe muti muwoneso ntowa yakusamphuska mtima iyo Ciuta mwapacoko-pacoko wakarongosolera ku ŵateŵeti ŵake makhumbiro ghake pakunena za Ufumu. Mu kusazgapo, imwe muti muwone umo Ufumu wungamanya kumovwilirani imwe nanga ndi lero.
Mwaunenesko, imwe mungamanya kuzgoka wakujilambika wa Ufumu wa Ciuta sono pano. Kweni pambere mundasanke kucicita ici, imwe muti mukhumbikwire kumanya vinandi pakunena za uwo. Nteura ise tikumukhuŵirizgani imwe kukasanda-sanda kabuku aka. Ciricose ico iko kati kamuphalirani imwe pakunena za Ufumu ncakutoreka kufuma mu Baibolo.
Cakudanga ca vyose, tiyeni tiwone cifukwa ico ise tikukhumbikwira Ufumu wa Ciuta comene nteura.
Pa mtendeko wa mdauko wa muntu, Ciuta wakalenga muntu wakufikapo ndipo wakamuŵika iye mu paradiso. Panyengo iyo pakaŵavye kukhumbikwa kwa Ufumu.
Ndipouli, Adamu na Heva, ŵapapi ŵithu ŵakudanga, ŵakategherezga kwa Satana, mungelo wa kugaruka. Iye wakaŵaphalira iwo utesi pakunena za Ciuta ndipo wakaŵacitiska iwo nawo kugaruka kwimikana na Ciuta. Mwanteura iwo ŵakenera kufwa, cifukwa ncakuti “njombe ya kwananga ndi nyifwa.”—Ŵaroma 6:23.
Muntu wambura-kufikapo, wakwananga kuti wangamanya cara kuŵa na ŵana ŵakufikapo. Nteura ŵana ŵa Adamu ŵose ŵakababika ŵambura kufikapo, ŵakwananga, ŵakufwa.—Ŵaroma 5:12.
Kwambira penepapo kuya kuntazi, ŵantu ŵakakhumbikwiranga Ufumu wa Ciuta kuwovwira iwo kucira kufuma ku thombozgo la kwananga na nyifwa. Ufumu wizamkulitozgaso zina la Ciuta kufuma ku utesi uwo Satana wakayowoya mwakwimikana nalo.
Yehova Ciuta wakalayizga kuti “mbuto” (panji mphapu) yapadera yikenera kubabika kuthaska mtundu wa ŵantu kufuma ku kwananga. (Genesis 3:15) “Mbuto” iyi yikenera kuŵa karonga wa Ufumu wa Ciuta.
Kasi uyo wakenera kuŵa njani?
Pafupi-fupi virimika 2,000 Adamu wati wananga, kukaŵako muntu wakugomezgeka comene zina lake Abrahamu. Yehova wakamuphalira Abrahamu kuwuleka msumba wa kwawo na kuyakakhala mu mahema mu caru ca Palestina.
Abrahamu wakacita ciricose ico Yehova wakamuphalira iye kucita, kusazgapo cintu cimoza cinonono comene. Yehova wakamuphalira iye kumupereka sembe mwana wake Yisake pa jocero la sembe.
Yehova kuti wakakhumbanga nadi sembe ya wuntu cara. Kweni iye wakakhumbanga kumanya umo Abrahamu wakamutemwera iye comene. Abrahamu wakaŵa pafupi kumukoma Yisake apo Yehova wakamurekeska iye.
Cifukwa ca cipulikano cikuru ca Abrahamu, Yehova wakalayizga kupereka caru ca Palestina ku mphapu yake ndipo wakanena kuti Mbuto yakulayizgika yikenera kuŵa yakufumira mu mzere wake, na wula wa mwana wake Yisake.—Genesis 22:17, 18; 26:4, 5.
Yisake wakaŵa na ŵana ŵanarume ŵamleza, Esau na Yakobe. Yehova wakanena kuti Mbuto yakulayizgika yikenera kwiza kufumira mwa Yakobe.—Genesis 28:13-15.
Yakobe, mweneuyo Yehova wakamuthyaso kuti Israyeli, wakaŵa na ŵana ŵanarume 12, awo wose paumaliro ŵakaŵa na ŵana. Nteura ŵana ŵa Abrahamu ŵakamba kwandana.—Genesis 46:8-27.
Apo kukaŵa njara yiheni mu cigaŵa ico, Yakobe na mbumba yake ŵakakhilira ku Egupto pakucemeka na Faro, muwusi wa ku Egupto.—Genesis 45:16-20.
Mu Egupto kukavumbukwa kuti Mbuto yakulayizgika yikenera kuŵa ya mpapu ya mwana wa Yakobe, Yuda.—Genesis 49:10.
Paumaliro Yakobe wakafwa, ndipo ŵa mpapu yake ŵakandana mpaka ŵakaŵa ŵakulingana na mtundu. Penepapo ŵina Egupto ŵakaŵa naŵo na ŵofi ndipo ŵakaŵapanga iŵo kuŵa ŵazga.—Exodus 1:7-14.
Paumaliro Yehova wakatuma Moses, muntu wakugomezgeka comene, kuti wamucicizge Faro wa nyengo iyo kuŵazomerezga ŵana ŵa Israyeli kuruta mwawanangwa.—Exodus 6:10, 11.
Faro wakakana, nteura Yehova wakiziska vilengo khumi pa ŵina Egupto. Nga ncilengo caumaliro, iye wakatuma mungelo wanyifwa kukoma ŵana ŵakwamba kubabika wose ŵanarume ŵa Egupto.—Exodus, vipaturo 7 mupaka 12.
Ciuta wakaphalira Ŵaisrayeli kuti usange iwo ŵakomenge mwana-mberere cifukwa ca cakurya cawo camise na kuŵika zinyake za ndopa zake pa mphanjizgo za nyumba zawo, mungelo wa nyifwa wakenera kujuphilira pa nyumba zawo. Nteura ŵana ŵakwamba kubabika ŵa Israyeli ŵakaponoskeka.—Exodus 12:1-35.
Nga ncakufumapo, Faro wakalangura Ŵaisrayeli kuti ŵafume mu Egupto. Kweni wakasinta maghonoghano ghake ndipo wakaŵacimbilira pa nyuma zaŵo kuti waŵawezgere kunyuma.
Yehova wakajura ntowa cifukwa ca Ŵaisrayeli kuti wacimbire kujumpha mkati mwa nyanja Yiswesi. Ndipo apo Faro na vita vyake ŵakayezga kuŵarondezga, iwo ŵakamirwa.—Exodus 15:5-21.
Yehova wakaŵarongozgera ŵana ŵa Israyeli ku lupiri zina lake Sinayi mu mapopa. Kwenekuko, iye wakaŵapa iwo Dango lake ndipo wakanena kuti usange iwo ŵalisungenge, iwo ŵakenera kuzgoka ufumu wa ŵasofi na mtundu utuŵa. Mwanteura, mu nyengo yakwenerera, Ŵaisrayeli ŵakaŵa na mwaŵi wakuŵa cigaŵa cakuzirwa ca Ufumu wa Ciuta.—Exodus 19:6; 24:3-8.
Panyuma Ŵaisrayeli ŵati ŵaŵa pa Lupiri Sinayi pafupi-fupi cirimika cimoza, Yehova wakaŵarongozgera iwo kurazga ku Palestina, caru ceneico wakalayizga kwa Abrahamu wiskewokuru.
Mu Palestina, Ciuta wakazomerezga Ŵaisrayeli kuwusika na ŵakaronga. Penepapo, Ciuta wakaŵa na Ufumu pa caru capasi.
Karonga waciŵiri wa Israyeli wakaŵa Davide, wa mpapu ya Yuda. Davide wakaŵathereska ŵarwani ŵa Israyeli wose, ndipo iye wakapanga Yerusalemu kuŵa msumba ukuru wa mtundu.
Vyakucitika mu muwuso wa Davide vikurongora kuti para Yehova wakumuvikilira karonga, palije
muwusi wa pacaru capasi wangamanya
kumuthereska iye.
Yehova wakanena kuti Mbuto yakulayizgika yikenera kuŵa yumoza wa ŵampapu ya Davide.—1 Midauko 17:7, 11, 14.
Solomoni, mwana wa Davide, wakawusa panyuma pa iye. Iye wakaŵa karonga wamahara, ndipo Israyeli wakasakata pasi pa muwuso wake.
Solomoni wakazengaso tempele liweme comene la Yehova mu Yerusalemu. Mikhaliro mu Israyeli pasi pa muwuso wa Solomoni ghakutirongora ise vinyake vya vitumbiko ivyo Ufumu uwo ukwiza wa Ciuta wizenge navyo ku mtundu wa ŵantu.—1 Mathemba 4:24, 25.
Ndipouli, ŵanandi ŵa ŵakaronga panyuma pa Solomoni ŵakaŵa ŵambura kugomezgeka.
Kweni peneapo ŵa mpapu ya Davide ŵakaŵa ŵacali kuwusa mu Yerusalemu, Yehova wakagwiriskira ncito mucimi wake Yesaya kuphara za Mwana wa Davide wa kuntazi mweneuyo wakenera kwizakawusa caru cose capasi mwakugomezgeka. Uyu wakenera kuŵa Mbuto yakulayizgika.—Yesaya 9:6, 7.
Mucimi Yesaya wakaphalirathu za muwuso Wake kuŵa waucindami comene kuruska nanga ngwa Solomoni.—Yesaya, vipaturo 11 na 65.
Sono, kwakuruska nanga ndi kale, ŵateŵeti ŵa Ciuta ŵakazizwanga kuti Mbuto iyi waŵenge njani.
Pambere Mbuto yindize, ŵakaronga ŵa Israyeli ŵakazgoka ŵaheni comene cakuti mu 607 B.C.E. Yehova wakazomerezga mtundu uwo kuthereskeka na ŵina Babulone, ndipo ŵantu ŵanandi ŵakayolekera ku Babulone. Kweni Ciuta kuti wakaluwa layizgano lake cara. Mbuto yikenera ndipera kuwonekera mu mzere wa Davide.—Ezekiel 21:25-27.
Ico cikacitika ku Israyeli cikurongora kuti nanga kwali karonga wamahara, wakugomezgeka wangiza na vyandulo, vyandulo ivi vikuŵa vya mpherera. Ŵantu ŵakugomezgeka ŵakufwa ndipo ŵahariri ŵawo ŵangaŵa ŵambura kugomezgeka. Kasi munkhwala wake ukaŵa vici? Mbuto yakulayizgika.
Paumaliro, panyuma pa virimika vikwi-vikwi, Mbuto yikawonekera. Kasi iye wakaŵa njani?
Mungelo wakufumira kwa Ciuta wakapereka zgoro ku msungwana waci-Israyeli wambura kutengwa zina lake Mariya. Iye wakamuphalira iye kuti wati waŵenge na mwana mwanarume mweneuyo zina lake wakenera kuŵa Yesu. Pano pali ico mungelo wakayowoya:
“Uyu wati waŵenge mukuru ndipo wati wacemeke Mwana wa Wakucanya Nkanira; ndipo Yehova Ciuta wati wamupenge iye mpando waufumu wa Davide wa ŵawiske, ndipo iye wati wawusenge nga ndi karonga.”—Luka 1:32, 33, NW.
Nteura Yesu wakenera kuŵa Mbuto yakulayizgika ndipo paumaliro pake karonga wa Ufumu wa Ciuta. Kweni kasi ncifukwa uli Yesu wakaŵa wakupambana kufuma ku ŵantu ŵakugomezgeka ŵene aŵo ŵakaŵako kale?
Yesu wakababika mwa kuziziswa. Nyina wake wakaŵa mwali wambura kumanya mwanarume, ndipo iye wakaŵavye wiske wa wuntu. Yesu wakaŵako papo kale kucanya ndipo mzimu utuŵa wa Ciuta, panji nkongono yakugwira ncito, yikasamiska umoyo wa Yesu kufuma kucanya kunjira mu ntumbo ya Mariya. Mwanteura, iye kuti wakaharira kwananga kwa Adamu cara. Mu umoyo wake wose, Yesu kuti wakanangapo cara.—1 Petros 2:22.
Apo iye wakaŵa wa msinku wa virimika 30, Yesu wakababatizika.
Iye wakaŵaphalira ŵantu za Ufumu wa Ciuta ndipo paumaliro wakajiphara yekha nga ndi Karonga wa Ufumu uwo.
Iye wakacitaso vyakuziziswa vinandi.
Iye wakacizga ŵarwari.—Mateyu 9:35.
Iye mwakuziziswa wakaryeska ŵanjara.—Mateyu 14:14-22.
Iye wakawuska na ŵakufwa wuwo.—Yohane 11:38-44.
Vyakuziziswa ivi vikurongora mtundu wa vintu ivyo Yesu wizamkucitira mtundu wa ŵantu nga ndi Karonga wa Ufumu wa Ciuta.
Kasi mukukumbukira umo Karonga Davide wakapangira Yerusalemu kuŵa msumba ukuru wa ufumu wake? Yesu wakarongosora kuti Ufumu wa Ciuta kuti ukenera kuŵa pa caru capasi cara, kweni kucanya. (Yohane 18:36) Ndico ncifukwa Ufumu uwo ukucemeka “Yerusalemu wa kucanya.”—Ŵahebere 12:22, 28.
Yesu wakandondomeka marango gheneagho awo ŵati ŵaŵe ŵakujilambika ŵa Ufumu ŵakwenera kughapulikira. Marango agha lero ghali mu Baibolo. Marango ghakuzirwa comene ghakaŵa ghakuti ŵantu ŵakwenera kumutemwa Ciuta na kutemwana uyu na munyake.—Mateyu 22:37-39.
Yesu wakavumbulaso kuti iye kuti wati waŵenge yekha cara pakuwusa mu Ufumu wake. Ŵati ŵaŵeko ŵantu ŵakusoreka kuruta kucanya na kuyakawusa kwenekuko pamoza na iye. (Luka 12:32; Yohane 14:3) Kasi mbalinga awo ŵakenera kuŵako? Civumbuzi 14:1 cikuzgora: 144,000.
Usange mba 144,000 pera awo ŵakuya kucanya kuyakawusa pamoza na Yesu, kasi ncici ico ŵanyake wose ŵa mtundu wa ŵantu ŵangamanya kulindizga?
Baibolo likuti: “Ŵakunyoroka ŵamkuhara caru na kukhala mwenemumo kwandanda.”—Salmo 37:29.
Ŵeneawo ŵizamkukhala pa caru capasi kwandanda ŵakucemeka “mberere zinyake.”—Yohane 10:16.
Nteura pali vilindizga viŵiri. Pali ŵa 144,000 ŵakucemeka na Yehova Ciuta kuruta kucanya kuyakawusa pamoza na Yesu Kristu. Kweni mamiliyoni gha ŵanji ghali na cilindizga ca kukhala na umoyo pa caru capasi kwandanda nga mbakujilambika ku Ufumu wake.—Civumbuzi 5:10.
Satana wakamutinka Yesu ndipo wakamususka iye. Panyuma Yesu wati wapharazga kwa virimika vitatu na hafu, Satana wakamucitiska iye kukoreka na kukomeka mwa kuŵa wakukhomerereka ku khuni. Kasi ncifukwa uli Ciuta wakacizomerezga ici?
Kumbukirani, cifukwa cakuŵa ŵakubabika kufuma kwa Adamu, ise tose tikwananga ndipo tikwenerera kufwa.—Ŵaroma 6:23.
Kumbukiraniso, kuti, cifukwa ca ntowa yakuziziswa iyo Yesu wakababikiramo, iye wakaŵa wakufikapo ndipo kuti wakenerera kufwa cara. Ndipouli, Ciuta wakamuzomerezga Satana ‘kuluma Yesu kucitende,’ kumukoma iye. Kweni Ciuta wakamuwuskira iye ku umoyo kaciŵiri nga ndi mzimu wambura kumanya kufwa. Pakuti iye wakaŵa wacali na wenerero wa umoyo wa wuntu wakufikapo, iye sono wakenera kuwugwiriskira ncito uwu kutiwombolera ise taŵantu kufuma ku kwananga.—Genesis 3:15; Ŵaroma 5:12, 21; Mateyu 20:28.
Kutovwira ise kupulikiska ico sembe ya Yesu yikung’anamula, Baibolo likuyowoya za iyo mwa nthowa ya viyerezgero vyaucimi.
Mwaciyerezgero, kasi mukukumbukira umo Yehova wakamuphalilira Abrahamu kumupereka sembe mwana wake, nga nciyezgo ca kutemwa kwake?
Ici cikaŵa ciyerezgero caucimi ca sembe ya Yesu. Ico cikarongora umo kutemwa kwa Yehova cifukwa ca mtundu wa ŵantu kukaŵira kukuru nteura cakuti iye wakazomerezga Mwana wake, Yesu, kutifwira ise kuti tenere kuŵa na umoyo.—Yohane 3:16.
Kasi mukukumbukira ntowa iyo Yehova wakaponoskera Ŵaisrayeli kufuma ku Egupto ndipo wakataska ŵana ŵawo ŵakwamba kubabika mwa kucitiska mungelo wa nyifwa kuŵajumphilira iwo?—Exodus 12:12, 13.
Ici cikaŵa ciyerezgero caucimi. Nga ndi umo ndopa za mwana-mberere zikang’anamula umoyo cifukwa ca ŵana ŵakwamba kubabika ŵa Ŵaisrayeli, ndopa zakuthiskika za Yesu zikung’anamula umoyo cifukwa ca awo ŵakugomezga mwa iye. Ndipo nga ndi umo vyakucitika vya usiku wula vikang’anamula wanangwa kwa Ŵaisrayeli, nyifwa ya Yesu yikupereka ku mtundu wa ŵantu wanangwa kufuma ku kwananga na nyifwa.
Ndico ncifukwa Yesu wakucemeka “Mwana-mberere wa Ciuta, Uyo wakuwuskako kwananga kwa caru.”—Yohane 1:29.
Ndipouli, Yesu wacali pa caru capasi iye wakawunganyaso ŵasambiri ndipo wakaŵasambizga iwo kupharazga makani ghaweme gha Ufumu, nanga mpanyuma pa nyifwa yake.—Mateyu 10:5; Luka 10:1.
Aŵa ŵakaŵa ŵantu ŵakudanga kusoreka na Ciuta kuyakawusa pamoza na Yesu mu Ufumu wake.—Luka 12:32.
Kasi mukukumbukira kuti Ciuta wakalayizga Ŵayuda kuti usange iwo ŵasungenge Dango, iwo ŵakenera kuŵa “ufumu wa ŵasofi”? Sono iwo ŵakaŵa na mwaŵi wakuŵa cigaŵa ca Ufumu wa Ciuta na kuteŵetera nga mbasofi ŵakucanya usange iwo ŵamupokererenge Yesu. Kweni ŵanandi ŵa iwo ŵakamukana Yesu.
Nteura kufuma pa nyengo iyo kuya kuntazi, Ŵayuda kuti ŵakaŵaso mtundu wakusoreka wa Ciuta cara; Palestina kuti cikaŵaso Caru ca Layizgano cara.—Mateyu 21:43; 23:37, 38.
Kufuma mu nyengo ya Yesu mpaka lero, Yehova waŵa wakuŵawunganya aŵa ŵeneawo ŵakwenera kuyakawusa kucanya pamoza na Yesu. Ŵacalipo vikwi vicoko waka pa caru capasi lero. Tikuŵacema iwo ŵakukhalira ŵakuphakazgika. —Civumbuzi 12:17.
Sono, mukwambapo kuwona ico ndi Ufumu wa Ciuta. Ilo ndi boma la kucanya, Karonga wake ndi Yesu Kristu, ndipo iye wali pamoza na ŵa 144,000 ŵantu ŵakufumira pa caru capasi. Ilo lizamkuwusa pa mtundu wa ŵantu wakugomezgeka pa caru capasi ndipo lizamkuŵa na mazaza kwiza na mtende pa caru capasi.
Panyuma pa nyifwa yake, Yesu wakawuskika ndipo wakaya kucanya. Kwenekuko, iye wakalindirira Ciuta kunena apo yikwenera kuŵa nyengo kwa iye kwamba kuwusa nga ndi Karonga wa Ufumu wa Ciuta. (Salmo 110:1) Kasi apo pakenera kuŵa pauli?
Nyengo zinyakhe Yehova wakaŵatumizgiranga ŵantu maloto kuti waŵaphalire vintu vya Ufumu wakhe.
Muzuŵa la Danieli, Yehova wakatuma loto lanteura kwa Nebukadnezara, karonga wa ku Babulone. Ilo likaŵa la khuni likuru.—Daniel 4:10-37.
Khuni likadumulikira pasi ndipo cisinku cikazingirizgika na cisulo kwa virimika vinkhonde na viŵiri.
Khuni likayerezgeranga Nebukadnezara. Nga ndi umo cisinku cikazingirizgikira na cisulo kwa virimika vinkonde na viŵiri, Nebukadnezara wakacita vifusi kwa virimika vinkonde na viŵiri. Penepapo vinjeru vyake vikawezgekeramoso.
Cose ici cikaŵa ciyerezgero caucimi. Nebukadnezara wakacitira ciyerezgero muwuso wa caru cose wa Yehova. Pakudanga, uwu ukacitikanga kufumira mu ŵampapu ya Karonga Davide mu Yerusalemu. Apo Babulone wakathereska Yerusalemu mu 607 B.C.E., mzere uwo wa ŵakaronga ukatimbanizgika. Kuti kukenera kuŵakoso karonga munyake mu mzere wa Davide cara “wasuke wize iyo uyo ndi mweneco.” (Ezek 21:27) Uyo wakaŵa Yesu Kristu.
Kasi ndi utali uli uwo ukenera kuŵako kufumira 607 B.C.E. mupaka Yesu wambe kuwusa? Virimika vinkonde na viŵiri vyaucimi. Ndiko kuti, virimika 2,520. (Civumbuzi 12:6, 14) Ndipo virimika 2,520 kufuma mu 607 B.C.E. vikutifiska ise ku 1914 C.E.
Nteura Yesu wakamba kuwusa kucanya mu 1914. Kasi ico cikang’anara vici?
Baibolo likutiphalira ise mwantowa ya mboniwoni yakuwoneka na mpostole Yohane.
Iye wakawona mwanakazi kucanya wakubaba mwana-mwanarume.—Civumbuzi 12:1-12.
Mwanakazi wakayerezgeranga gulu lakucanya la Ciuta, lakupangika na ŵateŵeti ŵaungelo wose ŵa Ciuta kucanya. Mwana-mwanarume wakuyerezgera Ufumu wa Ciuta. Uwu “ukababika” mu 1914.
Kasi ncivici ico mwakurondezgapo cikacitika? Cintu cakudanga ico Yesu wakacita nga ndi Karonga cikaŵa ca kumucimbizga Satana, na ŵangelo ŵeneawo ŵakagarukira nayo pamoza, kufumako kucanya kukhilira ku caru capasi.—Civumbuzi 12:9.
Baibolo likutiphalira ise cakufumapo: “Nteura sekererani, mwa macanya ‘mwe, na imwe mukukhala mwenemumo. Soka ku caru capasi na nyanja! cifukwa Satana wali kwikhira kwa imwe, wakuŵa na ukali ukuru, uku wakumanya kuti nyengo yake njicoko waka.”—Civumbuzi 12:12.
Nteura apo Yesu wakamba kuwusa kucanya, ŵarwani ŵake ŵakaŵa ŵakugwira ncito comene pa caru capasi. Nga ndi umo Baibolo likaphalirathu, iye wakamba kuwusa pakati pa ŵarwani ŵake.—Masalmo 110:1, 2.
Kasi ici cikenera kung’anamulaci kwa mtundu wa ŵantu?
Yesu wakatiphalira ise: zinkhondo, kucepa kwa vyakurya, matenda, na vindindindi.—Mateyu 24:7, 8; Luka 21:10, 11.
Ise taviwona vintu ivi vikucitika kwambira 1914, ceneico ncifukwa cinyakhe ico ise tikumanyira kuti Ufumu ukamba kuwusa penepapo.
Buku la Civumbuzi likutiphalira kuti ŵantu ŵati ‘ŵaparanye caru.’ (Civumbuzi 11:18) Taona ici comene-comene kwamba mu 1914.
Mpostole Paulos wakasazgapo kuti ŵantu ŵamkuŵa “ŵakujitemwa, ŵakutemwa ndrama, . . . ŵambura kupulikira ŵapapi, . . . ŵanonono, ŵakusesa, ŵambura kujikora.”—2 Timote 3:1-5.
Sono mukumanya cifukwa ico umoyo uliri unonono comene nteura lero. Satana waŵa wakugwira ncito comene. Kweni Ufumu wa Ciuta nawo waŵa wakugwira ncito comene.
Mwaluŵiro panyuma pa 1914, ŵakukhalira awo ŵakulindizga kuyakawusa kucanya pamoza na Yesu ŵakamba kupharazga makani ghaweme ghakuti Ufumu ukakhazikiskika. Ncito iyi sono yathandazgika zingirizge caru capasi, nga ndi umo Yesu wakanenera kuti yamkuŵira.—Mateyu 24:14.
Kasi ncici ico ndi khumbo la ncito yakupharazga uku?
Cakudanga, ndico kuŵaphalira ŵantu za Ufumu wa Ciuta.
Caciŵiri, ndico kuwovwira ŵantu kusankhapo usange ŵakukhumba kuŵa ŵakujilambika ŵa Ufumu.
Yesu wakanena kuti mazuŵa ghithu mtundu wose wa ŵantu wamkugaŵikana mu ŵantu ŵakulingana na mberere na ŵakulingana na mbuzi.—Mateyu 25:31-46.
“Mberere” zikenera kuŵa awo ŵakumutemwa iye na ŵabali ŵakhe. “Mbuzi” zikenera kuŵa ŵeneawo ŵakucita nteura cara.
”Mberere” zikenera kusanga umoyo wamuyirayira ndipo “Mbuzi” zikenera cara.
Ncito yakupatulanya iyi yikufiskika mwa kupharazgika kwa makani ghaweme gha Ufumu.
Pano pali ucimi wakuyowoyeka na mucimi Yesaya.
“Kwamkuti mu mazuŵa gha umariro kuti lupiri lwa nyumba ya Yehova lwamkwimikika kugharuska mapiri ghose utali wake, na kukwezgeka kujumpha mitununta; ndipo mitundu yose ya ŵantu yamkuwungana kura.”—Yesaya 2:2.
Mtundu wa ŵantu sono wakumana na “mazuŵa gha umariro.”
“Nyumba” ya Yehova ya kulambiramo yiri “kukwezgeka” kujumpha visopo vyautesi.
“Ŵantu ŵanandi tiŵarute, na kuti, ‘Tiyeni tikwerere ku lupiri lwa Yehova, ku nyumba ya Ciuta wa Yakobe; kuti watisambizge ntowa zakhe ndipo tamkwenda mu mendero ghake.’”—Yesaya 2:3.
Nteura, ŵanandi kufumira ku mitundu yose ŵakwiza kulambira Yehova ndipo ŵakuŵacema ŵanji kusangana nawo. Iwo ŵakusambira umo ŵangacitira mu ntowa iyo Yehova wakukhumbira.
“Tiŵafure malupanga ghawo ghazgoke vyakulimira, na mikondo yawo kuyizgora vimphopo; fuko la ŵantu nta tiliwuskire linyake lupanga, nanga nkusambira nkhondo nako cara.”—Yesaya 2:4.
Awo ŵakumulambira Yehova mbakukolererana ndipo mba mtende.
Cipambi ca uteŵeti uwu na Ufumu wa Ciuta ndico cakuti sono pali mamillioni yanandi ya ŵanthu caru cose zingirizge ŵeneawo mbakujilambika ku Ufumu.
Iwo ŵawungana kuzingirizga ŵakukhalira, ŵeneawo cilindizga cawo nca kuruta kucanya kuyakawusa pamoza na Kristu.
Iwo ŵakupokera cakurya cauzimu kufumira mu gulu la Ciuta.—Mateyu 24:45-47.
Iwo ndi ubali wa mu mitundu yose ya Ŵakristu ŵeneawo ŵakutemwana nadi uyu na munyake.—Yohane 13:35.
Iwo ŵakukondwera na mtende wa maghanoghano, cilindizga ca kuntazi.—Ŵafilipi 4:7.
Sono-sono nkanira, makani ghaweme ghaŵenge ghapharazgika. “Mberere” ziŵenge zawunganyiskika. Penepapo, kasi ncici ico Ufumu wizamkucita?
Kasi mukukumbukira kuti Karonga Davide wakugomezgeka wakathereska ŵarwani wose ŵa ŵantu ŵa Ciuta? Eya, Karonga Yesu wizamkucita vyakuyana waka.
Karonga Nebukadnezara nyengo yimoza wakaŵapo na loto la cikozgo cikuru ceneico cikacitira ciyerezgero maufumu ghose gha mu caru kufumira mu nyengo yake mupaka ku yithu.
Penepapo iye wakawona libwe lakuŵajika kufumira mu lupiri, ndipo ilo likateketa cikozgo tucoko-tucoko. Libwe likayerezgeranga Ufumu wa Ciuta.
Ici cikung’anamura pharaniko la kaŵiro kavintu kaheni ako kalipo sono.—Daniel 2:44.
Pano pali vintu vinyakhe ivyo Ufumu wizamkugadabula.
Cisopo cautesi cizamkupwalalikira, kwakulingana na libwe likuru lakuponyeka mkati mwa nyanja.—Civumbuzi 18:21.
Ndico cifukwa cake wose awo ŵakumutemwa Ciuta ŵakukhuŵirizgika kufumamo mu cisopo cautesi SONO.—Civumbuzi 18:4.
Cakurondezgapo Karonga Yesu wati “wahete mitundu . . . ndipo wizamkuyiliska na ndodo ya cuma.”—Civumbuzi 19:15.
Mwanteura, Ŵakaboni ŵa Yehova, nangauli ŵakusonka musonko na kupulikira marango gha mu caru, kuti ŵakunjizgikamo mu ndyali za caru cara.
Paumaliro, Satana iye mweneco, “cinjoka” cikuru wakuponyeka mu cizongwe.—Civumbuzi 20:2, 3.
Zekha “mberere,” izo zikujilambika kwa Yesu nga ndi Karonga, ndizo zizamkupona cisuzgo ici.—Mateyu 25:31-34, 41, 46.
Mpostole Yohane wakawona mboniwoni ya “mberere” zeneizo zikupona pa cisuzgo.
“Nkawona, ndipo ehena, mzinda ukuru, uwo pakaŵavye muntu wakamanya kupenda, kufuma ku mtundu wose, na ku mafuko na ku ŵantu na ku malulimi, ŵakwimirira pa ntazi pa cizumbe na pamaso pa Mwana-mberere, ŵakavwarikika minjirira yituŵa, ndipo na mani gha vincindo mu mawoko ghawo.”—Civumbuzi 7:9.
“Mzinda ukuru” wapangika na wose awo ŵakuzomerezga ku kupharazgika kwa makani ghaweme.
Iwo “ŵafuma mu cisuzgo cikuru cira.”—Civumbuzi 7:14.
“Mani gha vincindo” ghakurongora kuti iwo ŵakumupokerera Yesu nga ndi Karonga wawo.
Kuvwara kwawo “minjirira yituŵa” kukuyerezgera kuti iwo ŵali na cipulikano mu sembe ya Yesu.
“Mwana-mberere” ndi Yesu Kristu.
Kasi ndi vitumbiko uli ivyo iwo ŵali navyo? Kasi mukukumbukira za kukondwera mu Isryeli apo Karonga Solomoni wakugomezgeka wakawusanga? ici cikapereka ciyerezgero cicoko ca kukondwera pa caru capasi pasi pa Karonga Yesu.
Kwizamkuŵa mtende weneco pakati ŵantu na vinyama, nga ndi umo Yesaya wakaphalira nkanira.—Salmo 46:9; Yesaya 11:6-9.
Nga ndi umo Yesu wakacizgira ŵarwari apo wakaŵa wacali pa caru capasi, nteura iye wizamkufumyapo urwari kufuma pa mtundu wose wa ŵantu.—Yesaya 33:24.
Nga ndi umo iye wakaryeskera vikwi-vikwi, nteura iye wizamkumaliska kucepa kwa vyakurya kufuma ku mtundu wose wa ŵantu.—Salmo 72:16.
Nga ndi umo iye wakawuskira ŵakufwa, nteura iye wizamkuŵawuska ŵakufwa awo ŵakareka kuŵa na mwaŵi wakukwana kujilambikira ŵekha ku Ufumu wa Ciuta.—Yohane 5:28, 29.
Mwapacoko-pacoko, iye wizamkutorera mtundu wa ŵantu kuwereraso ku ukongorekwa uwo Adamu wakawutaya.
Kasi iyi ni nyengo yakuntazi yakuziziswa cara? Kasi imwe mungakhumba kwizakayiwona? Usange ndi nteura, citanipo kantu nteura kuti mujilambike mwekha sono ku Ufumu wa Ciuta na kuzgoka yumoza wa “mberere.”
Ŵazgani Baibolo ndipo ŵamanyani Yehova Ciuta na Yesu Kristu.—Yohane 17:3.
Mwendezgane na ŵanji ŵeneawo mbakujilambika ku Ufumu.—Ŵahebere 10:25.
Sambirani marango gha Ufumu ndipo ghapulikirani igho.—Yesaya 2:3, 4.
Jiperekani umoyo winu ku kuteŵetera Yehova, ndipo babatizikani.—Mateyu 28:19, 20.
Lambalalani vintu viheni, nga ndi kwiba, utesi, uzaghali, na uroŵevu, vyeneivyo vikumukwiyiska Yehova Ciuta.—1 Ŵakorinte 6:9-11.
Sanganani mu kupharazga makani ghaweme gha Ufumu.—Mateyu 24:14.
Na covwiro ca Ciuta, imwe muti muwone Paradiso mweneuyo Adamu wakataya wakuwezgekaso, ndiposo muti muwone layizgano ili likufiskika: “Ndipo nkapulika lizgu likuru lakufuma ku cizumbe lakuti, Ehena, hema la Ciuta liri na ŵantu, ndipo wati wakhalenge nawo, ndipo iwo ŵati ŵaŵenge ŵantu ŵake, ndipo Ciuta iyo wati waŵenge pamoza nawo, na kuŵa Ciuta wawo: ndipo wati wafyurenge sozi lose ku maso ghawo; ndipo nyifwa kuti yiti yiŵengekoso cara; panji nesi citengero kuti citi ciŵengekoso cara, nesi kulira, panji nesi kuŵinya: cifukwa vyakudanga viri kuruta.”—Civumbuzi 21:3, 4.
[Chati pa peji 20]
(Mu buku lakusindikizga ndimo vikuwoneka makora)
607 B.C.E. 1914 C.E.
B.C.E. C.E.
500 1,000 1,500 2,000 2,520
[Vithuzithuzi pa peji 11]
Abrahamu
Yisake
Yakobe
Yuda
Davide
[Cithuzithuzi pa peji 14]
144,000
[Vithuzithuzi pa peji 16]
Adamu
Yesu
