MUTU 1
“Lutaninge Mukazgore Ŵanthu . . . Kuŵa Ŵasambiri”
Ivyo vili mu buku la Milimo ya Ŵapositole na umo vikutikhwaskira mazuŵa ghano
1-6. Longosorani ivyo Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakuchita kuti ŵapharazge ku malo ghakupambanapambana.
REBECCA, msungwana uyo njumoza wa Ŵakaboni ŵa Yehova ku Ghana, wakawonanga sukulu kuŵa chigaŵa chake chakupharazgako. Nyengo zose para wakalutanga ku sukulu, wakayeghanga mabuku ghakulongosora Baibolo mu chikwama chake. Pa nyengo yakupumura, wakapenjanga mipata yakupharazgira ŵanyake ŵa pa sukulu. Rebecca wakamba kusambira Baibolo na ŵanandi ŵa mu kilasi lake.
2 Ku Madagascar, chirwa icho chili kumafumiro gha dazi kwa Africa, ŵapayiniya ŵanyengozose ŵaŵiri kanandi ŵakalutanga ku muzi uwo uli kutali, ŵakendanga makilomita 25 uku kukotcha uheni chomene. Ku muzi uwu, ŵakasambiranga Baibolo na ŵanthu ŵanandi ŵakunweka.
3 Ŵakaboni ŵa ku Paraguay, pamoza na ŵanyake ŵakujipeleka ŵakufuma ku vyaru 15, ŵakakhoma boti kuti ŵakafike ku ŵanthu awo ŵakukhala mumphepete mwa milonga ya Paraguay na Paraná. Boti ilo ŵakakhoma likanyamuranga ŵanthu 12. Boti ili likawovwira ŵapharazgi ŵa Ufumu aŵa kupharazga mwamwamphu makani ghawemi ku vigaŵa ivyo mphanyi ŵandafikeko.
4 Ku Alaska, Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakayezgayezga kupharazgira ŵanthu awo ŵakalutanga kukawona malo kwenekura pa chihanya. Para sitima izo zikunyamura ŵalendo ŵa mitundu yakupambanapambana ziza, Ŵakaboni aŵa ŵakimiliranga pa siteji na mabuku ghakulongosora Baibolo mu viyowoyero vyakupambanapambana. Mu chigaŵa ichi, ndege yikawovwira chomene kuti ŵapharazgi ŵakafike ku mizi yakutali chomene, ndipo vikawovwira kuti makani ghawemi ghapharazgike mu vikaya vya Aleut, Athabascan, Tsimshian, na Tlingit.
5 Larry, wa ku Texas, ku U.S.A., wakaŵa na chigaŵa chapadera chakupharazgako, icho ni malo ghakusungirako ŵachekuru, uko wakakharanga. Nangauli wakendanga pa njinga ya ŵanthu ŵakupendera chifukwa chakuti wakapwetekeka pa ngozi, kweni Larry wakaŵikapo mtima chomene kupharazga. Wakaphalirangako ŵanji uthenga wa Ufumu, na chigomezgo cha mu Baibolo icho wali nacho chakuti mu Ufumu uwu wazamwendaso.—Yes. 35:5, 6.
6 Ŵakaboni ŵakufuma ku Mandalay ŵakenda pa boti ulendo wa mazuŵa ghatatu kuti ŵakafike ku ungano wa dera ku Myanmar. Pakuti iwo mbakunozgeka kupharazga makani ghawemi nyengo zose, ŵakayegha mabuku ghakulongosora Baibolo, agho ŵakagaŵiranga ŵanyawo awo ŵakaŵira lumoza mu boti. Nyengo yiliyose para boti layima pa tawuni panji muzi, ŵapharazgi ŵamwamphu aŵa ŵakakhiranga na kugaŵira ŵanthu mabuku. Apo iwo ŵakatangwanikanga na kugaŵira mabuku, ŵanthu ŵanyake ŵakakweranga boti, ndipo para ŵakukweraso ŵapharazgi ŵa Ufumu aŵa ŵakasanganga ŵanthu ŵaphya ŵakuti ŵaŵapharazgire.
7. Kasi ŵateŵeti ŵa Yehova ŵakuchitira ukaboni vya Ufumu wa Chiuta mu nthowa wuli, ndipo chilato chawo ntchivichi?
7 Nga umo viyelezgero vichoko waka ivi vikulongolera, ŵateŵeti ŵamwamphu ŵa Yehova pa charu chose chapasi ‘ŵakuchitira ukaboni mwakukwana vya Ufumu wa Chiuta.’ (Mil. 28:23) Ŵakupharazga nyumba na nyumba, mu misewu, kulemba makalata kweniso pa foni. Kwali ŵali mu basi, malo ghakuchezgerako, panji pa nyengo yakupumura para ŵali ku ntchito, ŵakupenja mipata kuti ŵachitire ukaboni vya Ufumu wa Chiuta. Nthowa zakuchitira mulimo uwu zingapambana, kweni chilato chawo ntchimoza, icho nkhupharazga makani ghawemi kulikose uko ŵanthu ŵakusangika.—Mat. 10:11.
8, 9. (a) Chifukwa wuli tingayowoya kuti umo mulimo wa kupharazga vya Ufumu wathandazgikira ni munthondwe? (b) Kasi ni fumbo wuli ilo tikwenera kughanaghanirapo, ndipo tikwenera kuchitachi kuti tisange zgoro?
8 Kasi imwe, muŵazgi wakutemweka, namwe ndimwe yumoza wa ŵapharazgi ŵa Ufumu awo sono ŵakupharazga mu vyaru vyakujumpha 235? Usange ni nthena, ndikuti namwe mukuchitako mulimo wakukondweska wa kupharazga vya Ufumu, uwo ukusazgikira. Ivyo vyachitika pa mulimo wa kupharazga pa charu chose chapasi ni munthondwe. Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakuchitira ukaboni mwakukwana vya Ufumu wa Chiuta ku ŵanthu ŵa mitundu yose, nangauli ŵakukumana na masuzgo ghanandi chomene, nga nkhukanizgika na maboma panji kutambuzgika.
9 Fumbo ilo tikwenera kughanaghanirapo ndakuti, Chifukwa wuli masuzgo agho tikukumana nagho nga kutambuzgika na Satana, ghangatondeska yayi mulimo wa kupharazga vya Ufumu? Kuti tizgore fumbo ili, tikwenera kughanaghanira ivyo vikachitikanga mu nyengo ya Ŵakhristu ŵakwambilira. Nakuti ise Ŵakaboni ŵa Yehova tikulutizga waka ntchito iyo yikambika nyengo yira.
Mulimo Uwo Wafika Patali
10. Kasi Yesu wakajipeleka kuchita vichi, ndipo wakamanyanga vichi vyakukhwaskana na mulimo uwu?
10 Yesu Khristu, uyo wakambiska mpingo Wachikhristu, wakajipeleka pa kupharazga makani ghawemi gha Ufumu wa Chiuta; ndicho chikaŵa chinthu chakuzirwa chomene pa umoyo wake. Iyo wakalongosora kuti: “Nkhweneraso kukapharazga makani ghawemi gha Ufumu wa Chiuta . . . pakuti ndicho nkhatumikira.” (Luka 4:43) Yesu wakamanya kuti wakamba mulimo uwo iyo wawumalizgenge yayi. Wati wakhala pachoko kuti wafwe, iyo wakayowoyerathu kuti uthenga wa Ufumu uzamupharazgika “mu mitundu yose.” (Mrk. 13:10) Kweni kasi uthenga uwu ukate upharazgikenge wuli, ndipo na njani?
11. Kasi ni mulimo wuli wakuzirwa uwo Yesu wakapeleka ku ŵasambiri ŵake, ndipo wakaŵapa wovwiri wuli kuti ŵafiske mulimo uwu?
11 Wati wawuka ku ŵakufwa, Yesu wakawonekera ku ŵasambiri ŵake ndipo wakaŵapa mulimo wakuzirwa. Iyo wakaŵaphalira kuti: “Lutaninge mukazgore ŵanthu ŵa mitundu yose kuŵa ŵasambiri, mukaŵabatize mu zina la Adada na la Mwana na la mzimu utuŵa, mukaŵasambizge kusungilira vinthu vyose ivyo namuphalirani. Ndipo wonani, ine nili namwe mazuŵa ghose m’paka umaliro wa charu ichi.” (Mat. 28:19, 20) Mazgu ghakuti “ine nili namwe” ghakalongora kuti Yesu waŵawovwirenge ŵasambiri ŵake pa mulimo wa kupharazga na kuzgora ŵanthu kuŵa ŵasambiri. Ŵasambiri ŵakakhumbikwiranga nadi wovwiri uwu chifukwa Yesu wakayowoyerathu kuti ‘ŵazamutinkhika na mitundu yose.’ (Mat. 24:9) Kweniso ŵasambiri ŵakeneranga kugomezga wovwiri unyake. Pambere wandakwere kuchanya, Yesu wakaŵalayizga kuti wazamuŵapa mzimu utuŵa uwo uzamuŵawovwira kuti ŵalutilire kuchitira ukaboni mwakukwana “ku vigaŵa vyakutali chomene vya charu chapasi.”—Mil. 1:8.
12. Kasi ni mafumbo wuli ghakuzirwa agho tikwenera kujifumba, ndipo chifukwa wuli ntchakuzirwa kumanya mazgoro ghake?
12 Ntheura mafumbo ghakuzirwa agho tingajifumba ngakuti: Kasi ŵapositole ŵa Yesu na ŵasambiri ŵanyake ŵakwambilira, ŵakaŵikapo mtima pa mulimo wawo? Kasi Ŵakhristu ŵachoko waka aŵa ŵakachitira ukaboni mwakukwana vya Ufumu wa Chiuta nanga ni apo ŵakatambuzgikanga? Kasi ŵakapokera nadi wovwiri wakufuma kuchanya na mzimu utuŵa wa Yehova pa mulimo wawo wa kuzgora ŵanthu kuŵa ŵasambiri? Mafumbo agha kweniso ghanyake ghakuzgoreka mu buku la Milimo. Ntchakuzirwa kuti timanye mazgoro ghake. Chifukwa wuli? Yesu wakalayizga kuti mulimo uwo wakayowoya ulutilirenge “m’paka umaliro wa charu ichi.” Ntheura mulimo uwu ukukhwaska Ŵakhristu wose ŵaunenesko, kusazgapo ise, apo tili mu mazuŵa ghaumaliro agha. Pa chifukwa ichi, tikunweka kusambira nkhani iyo yili mu buku la Milimo.
Ivyo Vili mu Buku la Milimo
13, 14. (a) Kasi ni njani wakalemba buku la Milimo, ndipo ivyo wakalemba wakavitora nkhu? (b) Kasi mu buku la Milimo muli vichi?
13 Kasi ni njani wakalemba buku la Milimo? Buku ili likulongora yayi uyo wakalemba, kweni mazgu ghakwamba gha buku la Milimo ghakulongora kuti uyo wakalemba buku ili ndiyoso wakalemba buku la Makani Ghawemi la Luka. (Luka 1:1-4; Mil. 1:1, 2) Lekani kwamba kale, ŵanthu ŵakuti Luka “dokotala wakutemweka” kweniso uyo wakulemba mdauko ndiyo wakalemba buku la Milimo. (Kol. 4:14) Buku ili likulongosora vinthu ivyo vikachitika mu vyaka 28, kufuma apo Yesu wakakwelera kuchanya mu 33 C.E. m’paka apo mpositole Paulosi wakaŵira mu jele ku Romu cha mu 61 C.E. Pakuti Luka wakujisazgapo pa vinyake ivyo wakulongosora, chikulongora kuti nayo wakaŵangapo apo vinthu vinyake vikachitikanga. (Mil. 16:8-10; 20:5; 27:1) Luka wakasandanga mwakupwelelera chomene vinthu, ntheura wakwenera kuti wakamanya vinthu vinyake kufuma kwa Paulosi, Baranaba, Filipu, kweniso ŵanthu ŵanyake awo ŵakuzunulika mu buku ili.
14 Kasi mu buku la Milimo muli vichi? Mu buku ilo wakadankha kulemba la Makani Ghawemi, Luka wakalemba vinthu ivyo Yesu wakayowoya na kuchita. Ndipouli, mu buku la Milimo, Luka wali kulemba ivyo ŵalondezgi ŵa Yesu ŵakayowoyanga na kuchita. Ntheura, buku la Milimo likuyowoya za ŵanthu awo ŵakafiska mulimo wapadera, nangauli ŵanthu ŵanyake ŵakaŵawonanga kuti mbambura “kusambira ndiposo ŵanthu bweka.” (Mil. 4:13) Mwakudumura, buku ili likutiphalira umo mpingo Wachikhristu ukambira ndiposo umo ukakulira. Buku la Milimo likulongosora nthowa izo Ŵakhristu ŵakwambilira ŵakagwiliskiranga ntchito pakupharazga, kweniso umo ŵakawoneranga mulimo uwu. (Mil. 4:31; 5:42) Likulongosora umo mzimu utuŵa ukaŵawovwilira kuti ŵapharazge makani ghawemi. (Mil. 8:29, 39, 40; 13:1-3; 16:6; 18:24, 25) Buku la Milimo likuvumbura fundo yikuru ya Baibolo, yakukhwaskana na Ufumu wa Chiuta uwo wakuwusa ni Khristu, ndiposo likulongora umo uthenga wa Ufumu ukathandazgikira nangauli pakaŵa ŵakususka.—Mil. 8:12; 19:8; 28:30, 31.
15. Kasi tisangenge vyandulo wuli apo tikusanda buku la Milimo?
15 Kuyowoya unenesko, tikondwenge chomene apo tikusanda buku la Milimo. Kweniso tikhozgekenge chomene na chikanga kweniso kulimbikira uko Ŵakhristu ŵakwambilira ŵakalongora. Ivi vitichiskenge kuti tiyezge chipulikano chawo. Ndipo paumaliro tifiskenge mwakukwana mulimo withu wa ‘kuluta na kuzgora ŵanthu kuŵa ŵasambiri.’ Buku ili litovwirenge kuti tilimanye makora buku la Milimo.
Buku Lakusambilira Baibolo Lakuti Litovwire
16. Kasi chilato cha buku ili ntchakuti wuli?
16 Kasi chilato chikuru cha buku ili ntchakuti wuli? Chilato cha buku ili ntchakuti (1) litisimikizgire kuti Yehova wakugwiliskira ntchito mzimu wake utuŵa kuti watovwire pa mulimo wa kupharazga vya Ufumu na kuzgora ŵanthu kuŵa ŵasambiri, (2) litichiske kuti tiŵikengepo mtima pa mulimo wakupharazga nga umo wakachitiranga Ŵakhristu ŵakwambilira, ndiposo (3) litovwire kuti tichindikenge chomene gulu la Yehova kweniso awo ŵakulongozga pa mulimo wa kupharazga na kulaŵilira mipingo.
17, 18. Kasi buku ili lalembeka wuli, ndipo ni vinthu wuli ivyo vimovwiraninge chomene para mukusambira Baibolo pamwekha?
17 Kasi buku ili lalembeka wuli? Buku ili lagaŵika mu vigaŵa 8. Chigaŵa chilichose, chikulongosora chigaŵa cha buku la Milimo. Mitu iyo yili mu vigaŵa ivi yikulongosora vesi na vesi yayi, kweni kuti tisambireko ku vinthu ivyo vili kulembeka mu buku la Milimo kweniso kutovwira umo tingalondezgera fundo izo tisambirenge. Pakwambilira pa mutu uliwose, pali mazgu agho ghakulongosora fundo yikuru ya mutu kweniso lemba la mu Baibolo ilo likulongora chigaŵa cha buku la Milimo icho tidumbiskanenge.
18 Mu buku ili, muli vinthu vinyake ivyo vimovwiraninge chomene para mukusambira Baibolo pamwekha. Mwachiyelezgero, muli vithuzi vyakutowa ivyo vimovwiraninge kuti mumanye na kughanaghanirapo vinthu ivyo vikachitikanga vyakukhwaskana na nkhani ya mu Baibolo iyo mukuŵazga. Mitu yinandi yili na mabokosi agho ghali na fundo zinyake zakovwira. Mabokosi ghanyake ghakuyowoya za umoyo wa munthu munyake uyo wakuzunulika mu Baibolo, uyo tingayezga chipulikano chake. Mabokosi ghanyake ghakulongosora za malo, vyakuchitika, mitheto, panji ŵanthu ŵanyake awo ŵakuzunulika mu buku la Milimo.
19. Kasi nyengo na nyengo tikwenera kujisanda wuli?
19 Buku ili lingamovwirani kuti mujisande mwakupwelelera. Nanga mungaŵa kuti mwateŵetera nyengo yitali nga mupharazgi wa Ufumu, ntchiwemi kuti nyengo na nyengo musandenge ivyo mukuchita pa umoyo winu kweniso umo mukuwonera uteŵeti. (2 Kor. 13:5) Jifumbani kuti: ‘Kasi nyengo zose nkhuwona kuti ntchakukhumbikwa kuchita uteŵeti wane mwaluŵiro? (1 Kor. 7:29-31) Kasi nkhupharazga makani ghawemi mwakukwana kweniso na mtima wose? (1 Tes. 1:5, 6) Kasi nkhuchitako mwakukwana mulimo wa kupharazga na kuzgora ŵanthu kuŵa ŵasambiri?’—Kol. 3:23.
20, 21. Chifukwa wuli mulimo withu ukwenera kuchitika mwaluŵiro, ndipo tikwenera kuŵikapo mtima kuchitachi?
20 Tikumbukenge kuti tatumika mulimo wakuzirwa, wa kupharazga na kuzgora ŵanthu kuŵa ŵasambiri. Apo mazuŵa ghakuluta, mulimo uwu nawo ukukhumbikwira kuti uchitike mwaluŵiro chomene. Umaliro wa charu ichi uli pafupi chomene. Umoyo wa ŵanthu ŵanandi uli pangozi kuluska kumasinda kose. Tikumanya yayi unandi wa ŵanthu ŵa maghanoghano ghakwenelera awo ŵangapulikira uthenga withu. (Mil. 13:48) Kweni ni mulimo withu kovwira ŵanthu ŵanthena pambere nyengo yindamare.—1 Tim. 4:16.
21 Ipo ntchakuzirwa kuti tiyezgenge ivyo ŵapharazgi ŵamwamphu ŵa Ufumu ŵa mu nyengo yakale ŵakachitanga. Mphanyi buku ili lamovwirani kuti mupharazgenge mwamwamphu ndiposo mwachikanga. Ndipo mphanyi lamukhozgani kuti mulutilire “kuchitira ukaboni mwakukwana vya Ufumu wa Chiuta.”—Mil. 28:23.