1, 2. Kasi ni nkhondo wuli yikuru iyo yichitikenge sonosono apa, ndipo pali mafumbo wuli? (Wonani chithuzi chakwamba.)

 CHARU CHAPASI chathimbilira na ndopa za ŵanthu awo ŵakomeka pa nkhondo kwamba kale chomene. Ndopa zinyake ni za awo ŵakakomeka pa nkhondo ziŵiri za charu chose. Kweni ŵanthu ŵali pafupi kuwona nkhondo yakununkha chomene iyo ŵandayiwonepo nakale. Nkhondo iyi yizamuŵa pakati pa ŵanthu na ŵanthu yayi. Kweni yizamuŵa “nkhondo ya zuŵa likuru la Chiuta Wankhongonozose.” (Chivu. 16:14) Mulwani wakujikuzga ndiyo wazamusokora nkhondo iyi para wazakawukira charu chakuzirwa cha Chiuta. Ivi vizamuvundura ukali wa Fumu Yikuru Yehova ndipo yizamulongora nkhongono zake zikuru zakuparanya.

² Ntheura tingajifumba kuti: Kasi mulwani uyu ni njani? Kasi charu icho wazamuwukira ni ntchi? Kasi wazamuwukira pawuli charu ichi? Chifukwa wuli, ndipo wazamuchiwukira wuli? Pakuti vyakuchitika ivi vizamutikhwaska ise tikusopa Yehova, ipo tikwenera kumanya mazgoro ghake. Mazgoro tikughasanga mu uchimi uwo uli mu Ezekiyeli chaputara 38 na 39.

3. Longosorani ivyo mboniwoni ya Ezekiyeli yikuyowoya vyakukhwaskana na Gogi wa Magogi.

³ Ŵazgani Ezekiyeli 38:1, 2, 8, 18; 39:4, 11. Fundo zikuru mu uchimi uwu ni izi: “Mu vyaka vyaumaliro,” mulwani wakuchemeka “Gogi wa . . . Magogi” wazamuwukira “charu” cha ŵanthu ŵa Chiuta. Kweni kuwukira uku kuzamupemba ‘ukali ukuru’ wa Yehova ndipo wazamunjilirapo na kuthereska Gogi. a Para wamuthereska, Yehova wazamupeleka mulwani uyu na wose awo ŵali nayo “kuŵa chakurya cha viyuni vyamtundu uliwose ivyo vikukora na kurya nyama na ku vikoko vyamuthondo.” Paumaliro, Yehova wazamupeleka “malaro” kwa Gogi. Kuti timanye umo uchimi uwu uzamufiskikira, timanye dankha Gogi.

4. Kasi tasambira vichi vyakukhwaskana na Gogi wa Magogi?

⁴ Ipo kasi Gogi wa Magogi ni njani? Kuyana na umo Ezekiyeli wali kulongosolera, tingati Gogi ni mulwani wa awo ŵakusopa mwaunenesko. Kasi tingati Gogi ni zina linyake la Satana, uyo ni mulwani mukuru wa kusopa kutuŵa? Kwa vyaka vinandi, mu mabuku ghithu tikatenge Gogi ni Satana. Kweni tati tasandaso uchimi wa Ezekiyeli, tikawona kuti ntchiwemi kusintha umo tikupulikiskira uchimi uwu. Gongwe la Mulinda likalongosora kuti Gogi wa Magogi ntchilengiwa chauzimu yayi, kweni mbanthu. Ni mitundu ya ŵanthu iyo yizamukolerana kuti yilimbane na kusopa kutuŵa. b Pambere tindayowoye chifukwa icho tikafikira pa fundo iyi, tiyeni tiwone vinthu viŵiri mu uchimi wa Ezekiyeli, ivyo vikulongora kuti Gogi ntchilengiwa chauzimu yayi.

5, 6. Ni fundo wuli mu uchimi wa Ezekiyeli izo zikulongora kuti Gogi wa Magogi ntchilengiwa chauzimu yayi?

⁵ “Nizamukupeleka kuŵa chakurya cha viyuni vyamtundu uliwose ivyo vikukora na kurya nyama.” (Ezek. 39:4) Kanandi para Malemba ghakuchenjezga ŵanthu vya cheruzgo cha Chiuta, ghakuyowoyapo za viyuni ivyo vikurya vitanda. Chiuta wakapelekapo chenjezgo lanthena ili ku Ŵaisrayeli kweniso ku mitundu yinyake. (Doto. 28:26; Yer. 7:33; Ezek. 29:3, 5) Wonani kuti machenjezgo agha ghakapelekeka ku vilengiwa vyauzimu yayi, kweni ku ŵanthu ŵa thupi na ndopa. Nakuti viyuni na vikoko vikurya thupi, mzimu yayi. Ntheura chenjezgo la mu uchimi wa Ezekiyeli likulongora kuti Gogi ntchilengiwa chauzimu yayi.

⁶ “Nizamupa Gogi malaro mu Israyeli.” (Ezek. 39:11) Malemba ghandayowoyepo kuti vilengiwa vyauzimu vikusungika mu dindi pa charu chapasi. Kweni ghakuyowoya kuti Satana na viŵanda vyake ŵazamuponyeka mu chizongwe vyaka 1,000. Kufuma apo, ŵazamuponyeka mu nyanja ya moto, kung’anamura pharanyiko lamuyirayira. (Luka 8:31; Chivu. 20:1-3, 10) Pakuti uchimi ukuyowoya kuti Gogi wakupika “malaro” pa charu, ipo tingati Gogi ntchilengiwa chauzimu yayi.

7, 8. Kasi mphawuli apo “themba lakumpoto” lizamufikira kuumaliro, ndipo vikuyana wuli na ivyo vizamuchitikira Gogi wa Magogi?

⁷ Usange Gogi, mulwani uyo wazamuwukira awo ŵakusopa mwaunenesko, ntchilengiwa chauzimu yayi, ipo ni njani pera? Wonani mauchimi ghaŵiri agho ghakutovwira kumanya Gogi wa Magogi.

 ⁸ “Themba lakumpoto.” (Ŵazgani Daniyeli 11:40-45.) Daniyeli wakayowoyerathu vya maufumu ghankhongono ghakuwusa charu mu mdauko wa ŵanthu. Uchimi uwu ukuyowoyaso vya “themba lakumwera” na “themba lakumpoto,” agho ghakulimbana. Pasono ntchakusuzga kumanya ilo ni themba lakumwera panji lakumpoto chifukwa kwa vyaka vinandi mitundu yinandi yalimbanapo mazaza. Pakuyowoya ivyo themba lakumpoto lizamuchita “mu nyengo yaumaliro,” Daniyeli wakati: “Lizamufuma na kutukutwa kukuru kuti likamare na kuparanya ŵanandi.” Themba lakumpoto ili maso ghake ghali pakuwukira awo ŵakusopa Yehova. c Nga umo vizamuŵira na Gogi wa Magogi, themba lakumpoto nalo “lizamufika kuumaliro wake” para lazakatondeka kuwukira ŵanthu ŵa Chiuta.

9. Kasi ivyo vizamuchitikira Gogi wa Magogi na ivyo vizamuchitikira “mathemba gha charu chose,” vikuyana wuli?

⁹ “Mathemba gha charu chose.” (Ŵazgani Chivumbuzi 16:14, 16; 17:14; 19:19, 20.) Buku la Chivumbuzi likayowoyerathu kuti “mathemba gha charu” ghazamuwukira Yesu, “Themba la mathemba,” uyo wali kuchanya. Kweni pakuti kuchanya ŵangafikako yayi, ŵalwani aŵa ŵazamuwukira ŵanthu awo ŵakukhozgera Ufumu wa Yesu pa charu chapasi. Mathemba gha charu agha ghazamuluza nkhondo pa Aramagedoni. Wonani kuti ŵazamumara para ŵawukira ŵanthu ŵa Yehova. Ivi vikuyana waka na ivyo vizamuchitikira Gogi wa Magogi. d

10. Kasi tingati Gogi wa Magogi ni njani?

¹⁰ Kuyana na ivyo tawona, ipo tingati Gogi ni njani? Chakwamba, Gogi ntchilengiwa chauzimu yayi. Chachiŵiri, Gogi wakwimira mitundu ya pa charu iyo yizamuwukira ŵanthu ŵa Chiuta munthazi. Tikukayika yayi kuti mitundu iyi yizamukolerana, kung’anamura kuti, yizamupanga wupu. Chifukwa wuli? Pakuti ŵanthu ŵa Chiuta ŵakusangika pa charu chose, mitundu yizamukhumbikwira kukolerana nadi pakuŵawukira. (Mat. 24:9) Manyani kuti Satana ndiyo wazamuchochozera mitundu kuwukira ŵanthu ŵa Chiuta. Wakamba nikale kupuluska mitundu kuti yilimbanenge na kusopa kutuŵa. (1 Yoh. 5:19; Chivu. 12:17) Kweni uchimi wa Ezekiyeli wa Gogi wa Magogi ukulongosora chomene ivyo mitundu, iyo yizamuwukira ŵanthu ŵa Yehova yizamuchita. e

11. Kasi mboniwoni ya Ezekiyeli yikulongosora wuli “charu” icho Gogi wazamuwukira?

¹¹ Nga umo tasambilira mu ndime 3, Gogi wa Magogi wazamuvundura ukali ukuru wa Yehova para wazakawukira charu icho ntchakuzirwa kwa Yehova. Kasi charu ichi ni ntchi? Tiyeni tiwelere ku uchimi wa Ezekiyeli. (Ŵazgani Ezekiyeli 38:8-12.) Uchimi uwu ukuti Gogi wazamuwukira ‘charu icho ŵanthu ŵake ŵakawezgekeramo kufuma mu ŵamitundu’ na “awo ŵakawunjikika kufuma mu ŵamitundu.” Wonaniso ivyo ukuyowoya vyakukhwaskana na ŵanthu ŵakuwezgekeramo awo ŵakukhala mu charu  ichi: “Ŵakukhala mwakufwasa” mu “mizi yambura kuvikilirika na malinga, mphingilizgo, panji vipata”; ndipo “ŵakuwunjika vyuma.” Charu ichi ndicho ŵanthu awo ŵakusopa Yehova mwakugomezgeka ŵakukhalamo pa charu chose. Kasi tingachimanya wuli?

12. Kasi nkhuwezgerapo wuli uko kukachitika mu charu cha Israyeli?

¹² Icho chingatovwira nkhuwona ivyo vikachitika, ŵanthu ŵa Chiuta ŵakati ŵawelera ku charu cha Israyeli. Charu ichi ndicho ŵanthu ŵakusoleka ŵa Chiuta ŵakakhalangamo, kugwira ntchito, na kusopa Chiuta wawo vyaka vinandi. Ŵaisrayeli ŵakati ŵaleka kugomezgeka, Yehova wakaŵaphalira kwizira mwa Ezekiyeli kuti charu chawo chizamuparanyika ndipo chizamuzgoka mayiyi. (Ezek. 33:27-29) Kweni Yehova wakayowoyaso kuti ŵanthu awo ŵalapa ŵazamuwerako ku wuzga ku Babuloni na kwambaso kusopa kutuŵa mu charu chawo. Yehova wakati wazamuŵatumbika, ndipo charu chawo chizamusintha na kuŵa chakutowa “nga ni munda wa Edeni.” (Ezek. 36:34-36) Ivi vikachitika nadi kwambira mu 537 B.C.E. apo ŵazga Ŵachiyuda ŵakawelera ku Yerusalemu na kuwezgerapo kusopa kutuŵa mu charu chawo.

13, 14. (a) Kasi charu chauzimu ni vichi? (b) Chifukwa wuli charu ichi ntchakuzirwa pamaso pa Yehova?

¹³ Mazuŵa ghano, ŵanthu ŵa Chiuta nawo ŵakawona kuti kusopa kutuŵa kwawezgekerapo. Nga umo tikasambilira mu Mutu 9 wa buku ili, kuzakafika mu 1919 ŵanthu ŵa Chiuta ŵakafwatulika ku wuzga wa Babuloni Mukuru uko ŵakakhalako nyengo yitali. Mu chaka ichi, Yehova wakatolera ŵanthu ŵake ku charu chauzimu. Charu ichi ni paradiso wauzimu, malo ghawemi,  ghakuvikilirika, agho ŵakusoperamo Chiuta waunenesko. Mu charu ichi, tikukhala mwakufwasa, ndipo tili na mtende mu mtima na maghanoghano. (Zinth. 1:33) Tikupokera chakurya chinandi chauzimu, ndipo tili na ntchito yakukhorweska yakupharazga Ufumu wa Chiuta. Tikujiwonera tekha ivyo yikuyowoya ntharika iyi: “Thumbiko la Yehova ndilo likusambazga munthu, ndipo wakusazgako vyakuŵinya yayi.” (Zinth. 10:22) Kulikose uko tikukhala pa charu chapasi, tili mu paradiso wauzimu, chikuru tikulimbikira kukhozgera kusopa kutuŵa mu vyakuyowoya na vyakuchita vithu.

¹⁴ Charu chauzimu ichi ntchakuzirwa kwa Yehova. Chifukwa wuli? Yehova wakuwona kuti awo ŵakukhalamo ni “vinthu vyakuzirwa vya mitundu yose,” ŵanthu awo waŵaguzira ku kusopa kutuŵa. (Hag. 2:7; Yoh. 6:44) Ŵanthu aŵa ŵakuyezgayezga kuvwara wunthu uphya, uwo ukukolerana na makhaliro ghapachanya gha Chiuta. (Efe. 4:23, 24; 5:1, 2) Pakuŵa ŵasopi ŵaunenesko, ŵakujipeleka chomene pakumuteŵetera, ntheura ŵakupeleka uchindami kwa iyo na kulongora kuti ŵakumutemwa. (Rom. 12:1, 2; 1 Yoh. 5:3) Yehova wakwenera kuti wakukondwa chomene para wakuwona ŵanthu ŵake ŵakulimbikira kutozga charu chauzimu. Fundo yake njakuti: Para tikudangizga kusopa kutuŵa pa umoyo withu, tikutozga paradiso wauzimu kweniso tikukondweska mtima wa Yehova.—Zinth. 27:11.

15, 16. Mphawuli apo Gogi wa Magogi wazamuwukira charu chithu chauzimu?

¹⁵ Ntchakukhumbikwa chomene kukumbuka kuti sonosono apa mitundu pa charu yikoleranenge na kuwukira charu chithu chauzimu icho ntchakuzirwa. Pakuti mitundu iyi yizamuwukira ise ŵanthu ŵa Yehova, tikukhumba kumanya vinandi pa nkhani iyi. Wonani mafumbo ghatatu agho tingajifumba.

¹⁶ Kasi Gogi wa Magogi wazamuwukira pawuli charu chithu chauzimu? Uchimi ukuzgora kuti: “Mu vyaka vyaumaliro, uzamunjira mu charu.” (Ezek. 38:8) Fundo iyi yikalongoranga kuti ivi vizamuchitika mu nyengo yaumaliro wa charu ichi. Kumbukani kuti suzgo yikuru yizamwamba na kuparanyika kwa Babuloni Mukuru, kung’anamura visopa vyose vyautesi. Para visopa vyautesi vyazakaparanyika, kweni pambere Aramagedoni yindambe, Gogi wazamuwukira ŵanthu ŵa Chiuta kaumaliro.

17, 18. Kasi Yehova wazamwendeska wuli vinthu pa suzgo yikuru?

¹⁷ Chifukwa wuli Gogi wazamuwukira charu icho ŵanthu ŵa Yehova ŵakukhalamo? Uchimi wa Ezekiyeli ukutiphalira vifukwa viŵiri. Chakwamba, Yehova ndiyo wazamwendeska vinthu, ndipo chachiŵiri, ni maghanoghano ghaheni gha Gogi.

 ¹⁸ Yehova wazamwendeska vinthu. (Ŵazgani Ezekiyeli 38:4, 16.) Yehova wakaphalira Gogi kuti: ‘Nizamukukora na mbeja mu miskati yako,’ ndipo “nizamwiza nawe kuti uwukire charu chane.” Kasi mazgu agha ghakulongora kuti Yehova ndiyo wazamuchichizga mitundu kuti yiwukire ŵanthu ŵake? Yayi. Wangazomerezga yayi kuti viheni viwire ŵanthu ŵake. (Yobu 34:12) Kweni Yehova wakuŵamanya makora ŵalwani ŵake, wakumanya kuti ŵazamutinkha awo ŵakusopa mwaunenesko ndipo ŵazamuyezgayezga kuti ŵaŵakome wose petu. (1 Yoh. 3:13) Yehova wazamwendeska vinthu, ndipo wazamuŵa nga kuti waŵika mbeja mu miskati ya Gogi na kumuguguzira kulikose uko wakhumba. Ichi chikulongora kuti vinthu vizamuchitika kuyana na khumbo la Yehova kweniso pa nyengo yake. Pa nyengo yinyake, para Babuloni Mukuru wazakaparanyika, Yehova wangazakachitiska mitundu kuti yichite icho yaghanaghananga nakale. Para vyazakaŵa nthena, mbwenu kanthu kanyeka. Yehova wazamuyichitiska kuti yiwukire ŵanthu ŵake, ivyo vizamupangiska kuti nkhondo yikuru ya Aramagedoni yisweke. Yehova wazamuwombora ŵanthu ŵake, kukuzga muwuso wake, na kutuŵiska zina lake lituŵa.—Ezek. 38:23.

19. Ntchivichi chizamupangiska Gogi kuti wakhumbe kupoka kusopa kutuŵa?

 ¹⁹ Maghanoghano ghaheni gha Gogi. Mitundu yizamughanaghana “kuchita chiŵembu.” Yizamukhumba kulongora ukali na thinkho lawo pa ŵanthu ŵa Yehova, awo ŵazamuwoneka nga mbakusuzga yayi kuŵakoma, chifukwa ŵazamuŵa nga ŵakukhala “mu mizi yambura kuvikilirika na malinga, mphingilizgo, panji vipata.” Mitundu yizamuŵa yakunozgeka kuti ‘yiphange na kupoka’ vinthu vya awo “ŵakuwunjika vyuma.” (Ezek. 38:10-12) Kasi ni “vyuma” wuli? Ŵanthu ŵa Yehova ŵali na usambazi wauzimu unandi chomene. Chinthu chakuzirwa chomene icho tili nacho nkhusopa kutuŵa, uko tikupeleka kwa Yehova pera. Mitundu yizamukhumba kupoka chisopa chaunenesko ichi, chifukwa chakuti yikuchikhumba yayi, kweni chifukwa chakuti yikuchitinkha kweniso yikutinkha awo ŵakuchikhozgera.

20. Kasi Gogi wazamuwukira wuli charu chauzimu, panji kuti paradiso?

²⁰ Kasi Gogi wazamuwukira wuli charu chauzimu, panji kuti paradiso? Panji mitundu yingazakayezga kutimbanizga umoyo withu na kutilekeska kusopa. Panyake yizamutimbanizga ndondomeko iyo tikupokelera chakurya chauzimu, kutikanizga kuwungana pamoza, kutimbanizga umoza withu, na kutikanizga kupharazga uthenga wa Chiuta. Vinthu vyose ivi ndivyo vikovwira kuti paradiso wauzimu waŵepo. Satana wazamuchochozera mitundu kuti yiyezge kuphyerapo ŵasopi ŵaunenesko na kusopa kutuŵa pa charu.

21. Chifukwa wuli mukuwonga kuti Yehova watichenjezgerathu za ivyo vichitikenge munthazi?

²¹ Ŵanthu wose ŵa Chiuta awo ŵakukhala mu charu chauzimu ichi ŵazamukhwaskika na kuwukira kwa Gogi wa Magogi. Tikumuwonga chomene Yehova kuti watichenjezgerathu. Kweni apo tikulindilira suzgo yikuru, tiyeni tiŵikepo mtima kukhozgera kusopa kutuŵa, ndicho chiŵenge chinthu chakwamba pa umoyo withu. Para tikuchita nthena, nase tikovwirapo kuti charu chauzimu ichi chiŵenge chakutowa nanga ni sono. Nakuti tizamuŵaso na mwaŵi wa kuzakawona vinthu vyakukondweska ivyo vichitikenge sonosono. Pa Aramagedoni, tizamuwona umo Yehova wazamuvikililira ŵanthu ŵake na zina lake. Mutu wakulondezgapo ulongosorenge fundo izi.