Lutani apo pali nkhani

Lutani apo pali mitu ya nkhani

MUTU 12

Yowoyani “Mazgu Ghawemi Ghakuzenga Ŵanyinu”

Yowoyani “Mazgu Ghawemi Ghakuzenga Ŵanyinu”

“Pa mulomo winu pangafumanga mazgu ghakuvunda yayi, kweni mazgu ghawemi ghakuzenga ŵanyinu.”—ŴAEFESO 4:29.

1-3. (a) Kasi chimoza mwa vyawanangwa ivyo Yehova wali kutipa ntchivichi? Kasi tingachigwiliskira wuli ntchito uheni? (b) Kasi tikwenera kuchigwiliskira wuli ntchito chawanangwa cha kuyowoya?

TIYELEZGERE kuti dada wapeleka njinga kwa mwana wake munyamata. Dada wakondwa kumupa mwana wake chawanangwa chapadera ichi. Kweni wuli usange mwana uyu wakwendeska bweka kuko njinga iyi, waganda munthu, na kumupweteka? Kasi dada wangajipulika wuli?

2 Yehova ndiyo wakutipa “chawanangwa chilichose chiwemi na chawanangwa chilichose chakufikapo.” (Yakobe 1:17) Chimoza mwa vyawanangwa ivyo wali kutipa nkhuyowoya. Chawanangwa ichi chikutovwira kuti tifumiske ivyo vili mu mtima na maghanoghano ghithu. Tikuyowoya vinthu ivyo vingawovwira ŵanthu na kuŵapangiska kuti ŵajipulikenge makora. Kweni ivyo tikuyowoya vingapweteka ŵanyithu na kuŵaŵinyiska mtima.

3 Mazgu ngankhongono chomene, ndipo Yehova wakutisambizga umo tingagwiliskira ntchito makora chawanangwa cha kuyowoya. Wakutiphalira kuti: “Pa mulomo winu pangafumanga mazgu ghakuvunda yayi, kweni mazgu ghawemi ghakuzenga ŵanyinu mwakuyana na icho chikukhumbikwa, kuti ghakhozge awo ŵakupulika.” (Ŵaefeso 4:29) Tiyeni tiwone umo tingachitira na chawanangwa ichi chakufuma kwa Chiuta munthowa iyo wakukondwa nayo kweniso kuti tikhozge ŵanyithu.

MUŴE MASO NA KAYOWOYERO KINU

4, 5. Kasi ntharika za mu Baibolo zikutisambizgachi pa nkhani ya kayowoyero?

4 Mazgu ghali na nkhongono, ntheura tikwenera kuŵa maso na ivyo tikuyowoya kweniso umo tikuyowoyera. Pa Zintharika 15:4 pakuti: “Lulimi lwakuzikira ni khuni la umoyo, kweni kayowoyero kakubendera kakufipiska mtima.” Khuni lakutowa likupeleka mfwiri na kuzikiska mtima, mazgu ghawemi nagho ghakukondweska uyo wakughapulika. Kweni mazgu ghaukali ghakupweteka ŵanji ndipo ŵakujipulika makora yayi.—Zintharika 18:21.

Mazgu ghawemi ghakukhozga

5 Pa Zintharika 12:18 pakuti: “Kayowoyero kawakawaka kali nga nkhulasa kwa lupanga.” Mazgu ghaheni ghakupweteka munthu mu mtima ndipo ghakutimbanizga ubwezi. Panyake mungakumbuka apo munyake wakamuyowoyerani mazgu ghaheni ndipo vikamuŵinyani chomene. Kweni ntharika iyi yikulutizga kuti: “Lulimi lwa wavinjeru lukuchizga.” Kayowoyero kawemi kangalunga mtima wa munthu uyo wapwetekeka ndipo kakovwira kuti ubwezi uwo wangunangika chifukwa cha kuleka kupulikiskana uwelerepo. (Ŵazgani Zintharika 16:24.) Usange tikukumbuka kuti mazgu ghangapweteka panji kukondweska ŵanyithu, tipwelelerenge pakuyowoya.

6. Chifukwa wuli nyengo zinyake chikuŵa chakusuzga kujikora pakuyowoya?

6 Chinyake icho tikwenera kuŵira maso na kayowoyero kithu ntchakuti tose tili ŵakwananga. “Maghanoghano gha mtima wa munthu ngaheni,” ndipo kanandi mazgu ndigho ghakuvumbura ivyo vili mu mtima withu. (Genizesi 8:21; Luka 6:45) Chingaŵa chakusuzga chomene kujikora pakuyowoya. (Ŵazgani Yakobe 3:2-4.) Kweni tikwenera kulutulira kuyezgayezga kuti tiyowoyenge makora na ŵanyithu.

7, 8. Kasi ivyo tikuyowoya vingakhwaska wuli ubwezi withu na Yehova?

7 Tikwenera kuŵaso maso na kayowoyero kithu chifukwa Yehova wazamutifumba pa ivyo tikuyowoya na umo tikuviyowoyera. Pa Yakobe 1:26 pakuti: “Usange munthu wakujiwona kuti wakusopa Chiuta kweni wakutondeka kukora lulimi lwake, wakupusika mtima wake, ndipo kusopa kwa munthu uyu nkhwawaka.” Lizgu Lachigiriki ilo apa lang’anamulika kuti “nkhwawaka” lingang’anamuraso kuti ‘nkhwambura ntchito.’ (1 Ŵakorinte 15:17) Ntheura usange tikupwelerako yayi pakuyowoya, tingatimbanizga panji kunanga ubwezi withu na Yehova.—Yakobe 3:8-10.

8 Tili na vifukwa vyakupulikikwa vyakuŵira maso na ivyo tikuyowoya kweniso umo tikuviyowoyera. Kuti tigwiliskire ntchito chawanangwa cha kuyowoya umo Yehova wakukhumbira, tikwenera kumanya dankha kayowoyero ako tikwenera kugega.

MAZGU AGHO GHAKUPASURA

9, 10. (a) Kasi nkhayowoyero wuli ako kazara chomene mazuŵa ghano? (b) Chifukwa wuli tikwenera kugega kayowoyero kaheni?

9 Mazuŵa ghano, kayowoyero kaheni, panji kaukazuzi kazara chomene. Ŵanandi ŵakughanaghana kuti para ŵayowoya msinjiro panji vyamuziro ndipo ŵanthu ŵangapulika makora ivyo ŵakuyowoya. Kanandi ŵanthu awo ŵakuchita madirama ŵakuyowoya milangwe yabweka na vinthu vyamuziro kuti ŵasekeske ŵanthu. Kweni mpositole Paulosi wakayowoya kuti: “Vyose ivi muvisezgere kutali na imwe, kutukutwa, ukali, uheni, kayowoyero kaheni, na kuyowoya vyamuziro pa milomo yinu.” (Ŵakolose 3:8) Wakayowoyaso kuti “milangwe yabweka” yikwenera yayi “nanga nkhuzunulika pakati” pa Ŵakhristu ŵaunenesko.—Ŵaefeso 5:3, 4.

10 Yehova na awo ŵakumutemwa ŵakukondwa yayi na kayowoyero kaheni. Mbukazuzi. Baibolo likulongora kuti “ukazuzi” ngumoza mwa “milimo ya thupi.” (Ŵagalatiya 5:19-21) “Ukazuzi” ungasazgapo zakwananga zinandi, ndipo para munthu wachita ukazuzi umoza wangachitaso unyake. Usange munthu wali na chizgoŵi cha kuyowoya mazgu ghaukazuzi na ghamuziro, ndipo wakuleka yayi, wakulongora kuti wakukhumba yayi kukhala mu mpingo.—2 Ŵakorinte 12:21; Ŵaefeso 4:19; wonani Mazgu Ghakuumaliro 23.

11, 12. (a) Kasi kunena ŵanyithu chikung’anamurachi? (b) Chifukwa wuli tikwenera kugega kusesa ŵanyithu?

11 Kweniso tikwenera kugega kunena ŵanyithu. Ntchiwemi waka kukhumba kumanya umo vinthu vikwendera ku ŵanyithu kweniso kuphalirako ŵanyithu vya ŵabwezi na ŵabali ŵithu. Kale napo, Ŵakhristu ŵakwambilira ŵakakhumbanga kumanya umo ŵabali na ŵadumbu ŵakachitiranga kweniso ivyo ŵangachita kuti ŵaŵawovwire. (Ŵaefeso 6:21, 22; Ŵakolose 4:8, 9) Kweni para tikuchezga ntchipusu chomene kuti tambe kunena ŵanyithu. Usange tikuwerezgapo nkhani yinyake iyo tapulika, tingamba kuyowoya vinthu ivyo ni vyautesi panji vinthu ivyo tikwenera yayi kuyowoya pa ŵanthu. Para tingapusa, tingamba kuŵatetera mautesi ŵanyithu, panji kuti kuŵasesa. Ŵafarisi ŵakamusesa Yesu apo ŵakamutetera utesi wakuti wakachita vinthu ivyo iyo wakachitapo yayi. (Mateyu 9:32-34; 12:22-24) Mbiri ya munthu yikunangika chifukwa cha kusesa, ŵanthu ŵakwambana na kupwetekana, ndipo ŵakuleka kukolerana.—Zintharika 26:20.

12 Yehova wakukhumba kuti mazgu ghithu tiwovwilirenge na kukhozgera ŵanyithu, kupangiska ŵabwezi kutinkhana yayi. Yehova wakutinkha uyo “wakuseŵa mphindano pakati pa ŵabali.” (Zintharika 6:16-19) Wakusesa wakwamba wakaŵa Satana Dyabulosi, uyo wakayowoyera viheni Chiuta. (Chivumbuzi 12:9, 10) Mazuŵa ghano, ŵanthu ŵakutemwa chomene kuyowoyerana mautesi. Kweni ndimo vikwenera kuŵira yayi mu mpingo wa Ŵakhristu. (Ŵagalatiya 5:19-21) Ntheura tikwenera kuŵa maso na ivyo tikuyowoya, ndipo nyengo zose tighanaghanirengepo dankha pambere tindayowoye chinthu. Pambere mundaphalireko ŵanyinu nkhani ya munthu munyake iyo mwapulika, jifumbani kuti: ‘Kasi ivyo nkhukhumba kuyowoya ni vyaunenesko? Kasi mbuwemi kuti niyowoye? Kasi viwovwirenge vichi? Kasi ningatemwa kuti munthu uyo nkhukhumba kumuyowoya wapulike ivyo nkhuyowoya? Kasi ine ningajipulika wuli usange munthu munyake wanganiyowoyera vyanthena ivi?’—Ŵazgani 1 Ŵatesalonika 4:11.

13, 14. (a) Kasi kayowoyero kaheni kangachita nawo wuli ŵanthu? (b) Kasi kutuka ni vichi? Chifukwa wuli Ŵakhristu ŵakwenera yayi kutuka ŵanyawo?

13 Tose nyengo zinyake tikuyowoya vinthu ivyo pamanyuma tikudandawura navyo. Kweni tikukhumba yayi kuŵa na chizgoŵi cha kususka ŵanyithu panji kuŵayowoyera vinthu viheni na vyakupweteka. Kayowoyero kaheni nkhakukhumbikwa yayi pa umoyo withu. Paulosi wakati: “Wuskaniko kwa imwe mtima wa thinkho, ukali, kutukutwa, kukolomoka, na kayowoyero kaheni.” (Ŵaefeso 4:31) Pa mazgu ghakuti “kayowoyero kaheni,” Mabaibolo ghanyake ghakuti “mazgu ghaheni,” “kayowoyero kakupweteka,” na “kayowoyero kamsinjiro.” Kayowoyero kaheni kakuvura ŵanthu ntchindi ndipo ŵakwamba kujiwona kuti mbawakawaka. Ŵana ŵakukaŵa yayi kukhuŵara, ntheura tikwenera kuŵa maso chomene kuti tileke kuŵapweteka na mazgu.—Ŵakolose 3:21.

14 Baibolo likutichenjezga za kayowoyero kaheni kakofya chomene, kutuka. Kutuka chikung’anamura kuyowoyera msinjiro ŵanyithu na chilato cha kuŵaŵinyiska mtima. Chingaŵa chachitima chomene usange munyake wangachita ivi kwa mfumu panji muwoli wake panji ku ŵana. Nakuti munthu uyo wakuleka yayi kutuka ngwakwenelera yayi kulutilira kukhala mu mpingo. (1 Ŵakorinte 5:11-13; 6:9, 10) Umo tasambilira, usange tikuyowoya vinthu vyamuziro, vyautesi, panji viheni, tingananga ubwezi withu na Yehova kweniso ŵanyithu.

MAZGU AGHO GHAKUZENGA

15. Kasi nkhayowoyero wuli ako kakukhozga ŵanthu?

15 Kasi tingagwiliskira wuli ntchito chawanangwa cha kuyowoya umo Yehova wakukhumbira? Nangauli Baibolo lindatiphalire mwakudunjika ivyo tikwenera kuyowoya panji yayi, kweni likutiphalira kuti tiyowoyenge “mazgu ghawemi ghakuzenga.” (Ŵaefeso 4:29) Mazgu agho ghakuzenga ghakuŵa ghawemi, ghalusungu, na ghaunenesko. Yehova wakukhumba kuti mazgu ghithu tikhozgerenge na kovwilira ŵanyithu. Nyengo zinyake chingaŵa chakusuzga kuti tichite nthena. Pakukhumbikwa chitatata kuti munthu wayowoye vinthu viwemi kuluska kuyowoya vinthu viheni na vyambura ntchito. (Tito 2:8) Tiyeni tiwone umo tingakhozgera ŵanyithu na ivyo tikuyowoya.

16, 17. (a) Chifukwa wuli tikwenera kulumba ŵanyithu? (b) Kasi tingalumba anjani?

16 Yehova na Yesu mbakaka yayi pakulumba ŵanthu. Tikukhumba kuchita nga ndiwo. (Mateyu 3:17; 25:19-23; Yohane 1:47) Kuti tilumbe ŵanyithu na kuŵakhozga tikwenera kughanaghanirapo dankha na kulongora kuti tikuŵatemwa. Lemba la Zintharika 15:23 likuti: “Lizgu ilo layowoyeka pa nyengo yakwenelera ndiwemi nadi!” Tikukhozgeka chomene para munyithu watilumba na mtima wose chifukwa cha kutokatoka kwithu panji kutiwonga pa ivyo tachita.—Ŵazgani Mateyu 7:12; wonani Mazgu Ghakuumaliro 27.

17 Usange muli na chizgoŵi cha kuwonamo viwemi mu ŵanyinu, chiŵenge chipusu kuti muŵalumbe na mtima wose. Tiyelezgere kuti mwawona kuti munthu munyake mu mpingo wakunozgekera makora nkhani izo wakuyowoya panji wakuyezgayezga kuti wazgorengepo pa ungano uliwose. Munyamata wakukhozgera unenesko ku sukulu, panji muchekuru wakupharazga nyengo zose. Panji icho ŵanthu aŵa ŵakukhumbikwira nkhuŵawonga mbwenu. Kweniso ntchakuzirwa chomene kuti mwanalume wawongenge muwoli wake na kumuphalira kuti wakumutemwa. (Zintharika 31:10, 28) Ŵanthu ŵakukhumbikwira kuŵawonga, nga umo ungweru na maji viliri vyakukhumbikwa ku vyakumera. Ŵana ndiwo ŵakukhumbikwira chomene kuŵawonga. Penjani mipata kuti muŵalumbe pa viwemi ivyo ŵakuchita na kuyezgayezga kwawo. Ŵangaŵa na nkhongono kweniso chikanga para taŵalumba ndipo ŵangalimbikira kuchita icho ntchiwemi.

Tingakhwimiska na kupembuzga ŵanyithu kwizira mu ivyo tikuyowoya na umo tikuviyowoyera

18, 19. Chifukwa wuli tikwenera kuyezgayezga kukhwimiska na kupembuzga ŵanyithu? Kasi tingachita wuli nthena?

18 Para tikukhwimiska na kupembuzga ŵanyithu, tikuyezga Yehova. Iyo wakughanaghanira chomene “ŵakuyuyuka” na “awo ŵakuteketeka.” (Yesaya 57:15) Yehova wakukhumba kuti tilutilire “kukhwimiskana” kweniso kupembuzga “awo ŵakusuzgika maghanoghano.” (1 Ŵatesalonika 5:11, 14) Para ndivyo tikuchita, iyo wakuwona ndipo wakuwonga chomene.

19 Nyengo zinyake mungawona kuti munthu munyake mu mpingo wagongowa panji wakusuzgika maghanoghano. Kasi mungayowoya vichi kuti mumuwovwire? Mungamazga yayi suzgo lake, kweni wangakondwa kumanya kuti mukumughanaghanira. Mungapatura nyengo kuti mukachezge nayo. Mungamuŵazgira vesi lakukhozga la mu Baibolo panji mungamupempha kuti mulombe nayo. (Salimo 34:18; Mateyu 10:29-31) Ŵasimikizgirani ŵanthu ŵanthena kuti ŵabali na ŵadumbu mu mpingo ŵakuŵatemwa. (1 Ŵakorinte 12:12-26; Yakobe 5:14, 15) Pakuyowoya, longorani kuti mukuneneska ndipo mukugomezga ivyo mukuyowoya.—Ŵazgani Zintharika 12:25.

20, 21. Ntchivichi chingapangiska ulongozgi kuŵa upusu kuwupokelera?

20 Tikuzengaso ŵanyithu para tikupeleka ulongozgi uwemi. Tose tili ŵakwananga, ntheura tikukhumbikwira ulongozgi nyengo na nyengo. Lemba la Zintharika 19:20 likuti: “Pulikira ulongozgi na kupokera chisambizgo, mwakuti uzakaŵe wavinjeru munthazi.” Ŵalara pera ndiwo ŵangapeleka ulongozgi yayi. Ŵapapi ŵakwenera kulongozga ŵana ŵawo. (Ŵaefeso 6:4) Ŵadumbu ŵangapeleka ulongozgi uwemi ku ŵadumbu ŵanyawo. (Tito 2:3-5) Pakuti ŵabali na ŵadumbu ŵithu tikuŵatemwa, tikwenera kuwoneseska kuti tikuŵapa ulongozgi munthowa yakuti ŵaleke kujipulika uheni. Ntchivichi chingatovwira?

21 Panyake mungakumbuka apo munyake wakamupani ulongozgi uwemi ndipo mukawupokelera makora. Ntchivichi chikawovwira kuti muwupokelere? Panji mukawona kuti munthu uyu wakumughanaghanirani nadi. Panji wakayowoya namwe mwalusungu kweniso mwachitemwa. (Ŵakolose 4:6) Nakuti ulongozgi wake ukwenera kuti ukafuma mu Baibolo. (2 Timote 3:16) Kwali tijurenge vesi panji yayi, kweni ulongozgi uwo tikupeleka ukwenera kufuma mu Malemba. Tileke kuchichizga ŵanyithu kuti ŵenderenge maghanoghano ghithu panji kubendezga malemba kuti ghakolerane na fundo zithu. Para mukukumbuka umo munyake wakamupirani ulongozgi vimovwiraninge pakupeleka ulongozgi ku ŵanji.

22. Kasi imwe mukukhumba kugwiliskira wuli ntchito chawanangwa cha kuyowoya?

22 Kuyowoya ntchawanangwa chakufuma kwa Chiuta. Pakuti tikutemwa Chiuta tikwenera kugwiliskira ntchito makora chawanangwa ichi. Kumbukani kuti mazgu ghali na nkhongono za kupasulira panji kuzenga. Ntheura, tiyeni tiyezgeyezge chomene kuti tikhozge na kukhwimiska ŵanyithu kwizira mu mazgu ghithu.