1, 2. Chifukwa wuli tikwenera kupwelelera pakusankha vyakusanguluska?

TIYELEZGERE kuti mwatora chipambi kuti murye, mbwenu mukuwona kuti palwande ntchakuvunda. Kasi muchitenge wuli? Muryenge waka? Kasi muchitayenge? Panji muchekengeko chigaŵa chakuvunda na kurya chiwemi?

² Vyakusanguluska navyo vingayana waka na chipambi ichi. Vinyake vingaŵa viwemi, kweni vinandi ni vyakuvunda chifukwa ni vyakuzura na uzaghali, nkhaza,  panji vyamizimu. Ntheura pakusankha vyakusanguluska, kasi mukughanaghana kuti: “Udindo ngwane. Ningasankha vyakusanguluska vilivyose ivyo nakhumba”? Panji kasi mukuti: “Vyakusanguluska vyose ni viheni”? Panji mukusankha mwakupwelelera vyakusanguluska, mukuleka viheni na kusangwa na viwemi?

3. Kasi tikwenera kughanaghanira vichi pakusankha vyakusanguluska?

³ Tose tikukhumba vinthu vyakusanguluska, ndipo tikukhumba kusankha makora. Ntheura tikwenera kughanaghanira umo vyakusanguluska vithu vingakhwaskira kusopa kwithu.

4. Kasi ni fundo wuli ya mu Baibolo iyo yingatovwira pakusankha vyakusanguluska?

⁴ Para tikujipeleka kwa Yehova, tikumulayizga kuti timuteŵeterenge na umoyo withu wose. (Ŵazgani Mupharazgi 5:4.) Tikulayizga kuti tichitenge vinthu “vyose kuti Chiuta wachindikike.” (1 Ŵakorinte 10:31) Ichi chikung’anamura kuti nyengo zose tikuŵa ŵakujipeleka kwa Chiuta, kwali tikupumura panji tikusangwa na vinthu vinyake, kuti para tili pa maungano na mu uteŵeti pera yayi.

5. Kasi Yehova wakukhumba kusopa kwa mtundu wuli?

⁵ Vyose ivyo tikuchita pa umoyo withu vikukolerana na kusopa Yehova. Paulosi wakalongosora fundo iyi apo wakati: “Mupeleke mathupi ghinu kuŵa sembe yamoyo, yituŵa, na yakuzomerezgeka kwa Chiuta.” (Ŵaroma 12:1) Yesu wakati: “Utemwenge Yehova Chiuta wako na mtima wako wose na umoyo wako wose na maghanoghano  ghako ghose na nkhongono zako zose.” (Mariko 12:30) Nyengo zose tikukhumba kumupa Yehova viwemi chomene. Kale, para Ŵaisrayeli ŵakukhumba kupeleka chiŵeto kuŵa sembe kwa Yehova, dango likatenge ŵapelekenge nyama yambura kulwara. Chiuta wakapokeleranga yayi sembe iyo yikaŵanga na kalema. (Levitiko 22:18-20) Nase nyengo zinyake Yehova wangapokelera yayi kusopa kwithu. Chifukwa wuli?

6, 7. Kasi vyakusanguluska vingakhwaska wuli kusopa kwithu?

⁶ Yehova wakutiphalira kuti: “Muŵenge ŵatuŵa, chifukwa ine nili mutuŵa.” (1 Petrosi 1:14-16; 2 Petrosi 3:11) Yehova wangapokelera kusopa kwithu pekha usange nkhutuŵa, panji kuti kwambura kufipiskika. (Dotoronome 15:21) Kusopa kwithu kungaŵa kwakufipiskika para tikuchita vinthu ivyo Yehova wakutinkha, nga mbuzaghali, nkhaza, panji vyamizimu. (Ŵaroma 6:12-14; 8:13) Kweniso Yehova wangakwiya usange tikusangwa na vinthu vyanthena ivi. Ichi chingafipiska kusopa kwithu ndipo Yehova wangakondwa nako yayi, nakuti ubwezi withu na iyo ungamara.

⁷ Ipo tingachita wuli kuti tisankhenge mwamahara vyakusanguluska? Kasi ni fundo wuli izo zingatovwira kumanya usange vyakusanguluska ni viwemi panji yayi?

8, 9. Kasi ni vyakusanguluska wuli ivyo tikwenera kukana? Chifukwa wuli?

⁸ Mazuŵa ghano kuli vyakusanguluska vinandi chomene. Vinyake ni vyakuzomerezgeka ku Ŵakhristu, vinyake ni vyakuzomerezgeka yayi. Chakwamba, tiyeni timanye vyakusanguluska ivyo tikwenera kukana.

⁹ Mu mafilimu, mawebusayiti, pa TV, magemu gha  pa vidiyo, na sumu mwazura nkhani za uzaghali, nkhaza, panji za viŵanda. Ŵanthu ŵakupanga vinthu viheni kuti viwonekenge nga kuti ni viwemi waka na vyakusekeska. Kweni Ŵakhristu ŵakukanirathu vyakusanguluska ivyo vikususkana na fundo ziwemi za Yehova. (Milimo 15:28, 29; 1 Ŵakorinte 6:9, 10) Para tikukana vyakusanguluska vyanthena ivi, tikulongora Yehova kuti tikutinkha icho ntchiheni.—Salimo 34:14; Ŵaroma 12:9.

10. Kasi chingachitika ntchivichi para tikusankha uheni vyakusanguluska?

¹⁰ Kweni ŵanyake ŵakuwona kuti vyakusanguluska ivyo vikulongora nkhaza, uzaghali, panji vyamizimu, vilije suzgo. Ŵakughanaghana kuti: ‘Suzgo ni vichi? Ine ningachita yayi vinthu ivi, nkhuwonelera waka.’ Usange ndimo tikughanaghanira, mbwenu tikujipusika waka. Baibolo likuti: “Mtima nguryarya kuluska chilichose, nguheni wambura kukoleka.” (Yeremiya 17:9) Usange tikusangwa na vinthu ivyo Yehova wakukana, kasi tingayowoya kuti tikuvitinkha vinthu ivi? Para tikulutilira kusangwa na vinthu ivi, paumaliro tambenge kuwona nga ni viwemi waka. Pamanyuma, njuŵi yithu yingalopwa na kuleka kutichenjezga para tikukhumba kuchita chinthu chiheni.—Salimo 119:70; 1 Timote 4:1, 2.

11. Kasi lemba la Ŵagalatiya 6:7 lingatovwira wuli pakusankha vyakusanguluska?

¹¹ Mazgu gha Chiuta ghakutiphalira kuti: “Icho munthu wakuseŵa, ndicho wazamuvuna.” (Ŵagalatiya 6:7) Fundo njakuti usange tikusangwa na vinthu viheni, pamanyuma tizamuvichita nadi. Ŵanthu ŵanyake ŵakutemwa chomene vyakusanguluska vyakulongora uzaghali, ndipo pamanyuma nawo ŵakuchita uzaghali. Kweni Yehova  wakutovwira kuti tisankhenge mwamahara vyakusanguluska.

12. Kasi ntchivichi chitovwirenge kuti tisankhe makora vyakusanguluska?

¹² Vyakusanguluska vinyake vikuwonekerathu kuti ni vyakukanizgika pamaso pa Yehova. Tikumanya kuti tikwenera kuvigega. Kweni wuli usange vikumanyikwa makora yayi kuti ni viwemi? Yehova wandatiŵikire malango ghakudunjika pa vinthu ivyo tingawonelera, kupulikizga, panji kuŵazga. M’malo mwake, wakukhumba kuti ise tilondezgenge njuŵi yithu iyo tili kuyisambizga Baibolo. (Ŵazgani Ŵagalatiya 6:5.) Yehova wakutipa fundo, kung’anamura unenesko wakuzirwa uwo ukutisambizga umo iyo wakuwonera vinthu. Fundo izi zikutovwira kuti tisambizge njuŵi yithu. Zikutovwira kuti timanyenge “khumbo la Yehova” na kusankha vinthu ivyo vikumukondweska.—Ŵaefeso 5:17.

13. Chifukwa wuli Ŵakhristu ŵakusankha mwakupambana pa nkhani ya vyakusanguluska? Kweni chakukhumbikwa chomene ku Ŵakhristu ntchivichi?

¹³ Kanandi Ŵakhristu ŵakupambana pakusankha vyakusanguluska. Chifukwa wuli? Tose tikutemwa vinthu vyakuyana yayi. Chinthu icho munthu yumoza wangachiwona chiwemi, kwa munyake chingaŵa chiheni. Nanga vingaŵa nthena, Ŵakhristu wose ŵakwenera kulondezga fundo za mu Baibolo kuti ŵasankhe makora. (Ŵafilipi 1:9) Fundo izi zitovwirenge kuti tisankhe vyakusanguluska ivyo ni vyakuzomerezgeka pamaso pa Chiuta.—Salimo 119:11, 129; 1 Petrosi 2:16.

14. (a) Chifukwa wuli ntchakukhumbikwa kughanaghanira nyengo iyo tikumalira pa vyakusanguluska? (b) Kasi Paulosi wakaŵasoka vichi Ŵakhristu?

 ¹⁴ Chinyake icho tikwenera kughanaghanirapo ni nyengo iyo tikumalira pa vyakusanguluska. Ichi ndicho chingavumbura umo tikuwonera vyakusanguluska. Pakuŵa Ŵakhristu, chinthu chakuzirwa chomene pa umoyo withu nkhuteŵetera Yehova. (Ŵazgani Mateyu 6:33.) Kweni para tingapusa, tingamba kumalira nyengo yinandi chomene pa vyakusanguluska. Paulosi wakasoka Ŵakhristu kuti: “Muŵe maso chomene na umo mukwendera, nga mbambura vinjeru yayi, kweni nga mbanthu ŵavinjeru. Mugwiliskirenge ntchito makora nyengo yinu.” (Ŵaefeso 5:15, 16) Ntheura tikwenera kuchepeskako nyengo  iyo tikumalira pa vyakusanguluska na kuwoneseska kuti chinthu chakwamba pa umoyo withu nkhuteŵetera Chiuta.—Ŵafilipi 1:10.

15. Kasi tingachita wuli kuti tijivikilire ku vyakusanguluska ivyo vingananga ubwezi withu na Yehova?

¹⁵ Apa chikulongolerathu kuti tikwenera kukana vyakusanguluska vyose ivyo tikumanya kuti ni vyambura kuzomerezgeka pamaso pa Yehova. Kweni wuli vyakusanguluska ivyo tikuvikayikira? Kasi napo tikwenera kuŵa maso? Wonani fundo iyi. Tiyelezgere kuti mukwenda pachanya pa phiri litali, kasi mungafika m’paka pa kaneng’aneng’a ku chigodobu? Yayi. Usange umoyo mukuwutemwa, mungayezga yayi kufika pa kaneng’aneng’a. Vikuyana waka na para tikusankha vyakusanguluska. Mazgu gha Chiuta ghakutiphalira kuti: “Wuskako malundi ghako ku uheni.” (Zintharika 4:25-27) Ntheura tikukana vyakusanguluska ivyo tikumanya kuti ni viheni, kweniso tikukana vyakusanguluska ivyo tikuvikayikira ndipo vingananga ubwezi withu na Yehova.

16. (a) Kasi ni vinthu wuli ivyo Yehova wakutinkha? (b) Kasi tingalongora wuli kuti tikutinkha ivyo Yehova wakutinkha?

¹⁶ Wamasalimo wakalemba kuti: “Imwe mukutemwa Yehova, tinkhani icho ntchiheni.” (Salimo 97:10) Baibolo likutisambizga umo Yehova wakughanaghanira na umo wakujipulikira. Jifumbani umo ivyo mwasambira vingamovwilirani kuti muwonenge vinthu umo Yehova wakuviwonera. Chiyelezgero, tikusambira kuti Yehova wakutinkha “lulimi lwautesi, na mawoko agho ghakuthiska ndopa zambura mulandu, mtima uwo ukwata viŵembu, na malundi agho ghakuchimbilira ku uheni.” (Zintharika 6:16-19) Tikusambira kuti tikwenera kukana “uzaghali,  . . . kusopa vikozgo, kuchita vyamizimu, . . . sanji, kukalipa, . . . bina, uloŵevu, kwenda mu viphikiro ivyo mukuŵa vyongo, na vinyake vyanthena.” (Ŵagalatiya 5:19-21) Kasi mukuwona umo fundo za mu Baibolo izi zingamovwilirani pakusankha vyakusanguluska? Tikukhumba kulondezga fundo za Yehova mu vigaŵa vyose vya umoyo withu, kwali tili na ŵanyithu panji tili kwatekha. (2 Ŵakorinte 3:18) Nakuti ivyo tikusankha para tili kwatekha ndivyo vikuvumbura mtundu wa munthu uwo tili.—Salimo 11:4; 16:8.

17. Kasi tikwenera kujifumba mafumbo wuli pambere tindasankhe vyakusanguluska?

¹⁷ Ntheura, para mukusankha vyakusanguluska, jifumbani kuti: ‘Kasi ivyo nasankha vikhwaskenge wuli ubwezi wane na Yehova? Kasi vikhwaskenge wuli njuŵi yane?’ Tiyeni tiwone fundo zinyakeso izo zingatovwira pakusankha vyakusanguluska.

18, 19. (a) Kasi Paulosi wakaŵapa ulongozgi wuli Ŵakhristu? (b) Kasi ni fundo wuli izo zingatovwira pakusankha vyakusanguluska?

¹⁸ Para tikusankha vyakusanguluska, ndikuti tikusankha ivyo tingaŵika mu maghanoghano ghithu. Paulosi wakalemba kuti: “Vinthu vyose vyaunenesko, vinthu vyose vyakuzirwa, vinthu vyose vyaurunji, vinthu vyose vituŵa, vinthu vyose vyakutemweka, vinthu vyose vya mbiri yiwemi, nkharo yiliyose yiwemi, na vinthu vyose vyakulumbika, lutilirani kughanaghanira vinthu ivi.” (Ŵafilipi 4:8) Para tazuzga vinthu viwemi ivi mu maghanoghano ghithu, nase tingayowoya kuti: “Mphanyi mazgu gha mu mulomo wane na ivyo nkhughanaghana mu mtima wane vyamukondweskani, A Yehova.”—Salimo 19:14.

¹⁹ Jifumbani kuti: ‘Kasi mu maghanoghano ghane  nkhuzuzgamo vichi? Para namara kuwonelera filimu panji pulogiramu yinyake, kasi nkhuŵa na maghanoghano ghawemi na ghakukhozga? Kasi nkhuŵa na mtende mu mtima, pakuŵa na njuŵi yiwemi? (Ŵaefeso 5:5; 1 Timote 1:5, 19) Kasi nkhuŵa wakufwatuka kulomba kwa Yehova? Panji nkhujiwona kuti nili muzeleza? Kasi vyakusanguluska ivi vikunipa maghanoghano ghankhaza panji ghauzaghali? (Mateyu 12:33; Mariko 7:20-23) Kasi vyakusanguluska ivyo nkhusankha vikulongora kuti nkhutolera “nkharo ya ŵanthu ŵa mu nyengo iyi”?’ (Ŵaroma 12:2) Para tingazgora kwambura kujipusika mafumbo agha timanyenge ivyo tingachita kuti tikhozge ubwezi withu na Yehova. Nase tikukhumba kulomba nga ngwamasalimo, uyo wakati: “Zgorani maso ghane kuti ghaleke kulaŵiska vyawaka.” *—Salimo 119:37.

20, 21. Chifukwa wuli tikwenera kughanaghanira maghanoghano gha ŵanyithu para tikusankha vyakusanguluska?

²⁰ Fundo yinyake yakuzirwa iyo tikwenera kukumbuka njakuti: “Vinthu vyose ni vyakuzomerezgeka, kweni ni vinthu vyose yayi ivyo vikuzenga. Waliyose waleke kupenja icho ntchachandulo kwa iyo, kweni icho ntchachandulo kwa munthu munyake.” (1 Ŵakorinte 10:23, 24) Pakuti tili na wanangwa kuchita chinthu chinyake chikung’anamura kuti tikwenera kuchichita yayi. Tikwenera kughanaghanira umo vyakusankha vithu vingakhwaskira ŵabali na ŵadumbu ŵithu.

²¹ Njuŵi zithu zikugwira ntchito mwakupambana. Tiyelezgere kuti imwe njuŵi yinu yikumuzomerezgani  kuwonelera pulogiramu yinyake ya pa TV. Kweni mukusanga kuti mubali panji mudumbu munyake njuŵi yake yikumukanira kuwonelera pulogiramu yeneyiyi. Kasi muchitenge wuli? Mungaleka kuwonelera, nangauli muli na wanangwa kuwonelera. Chifukwa wuli? Chifukwa mukukhumba yayi ‘kunangira ŵabali ŵinu,’ kweniso ‘kunangira Khristu.’ (1 Ŵakorinte 8:12) Tikukhumba yayi kuchita chilichose icho chingakhuŵazga Mkhristu munyithu.—Ŵaroma 14:1; 15:1; 1 Ŵakorinte 10:32.

22. Kasi tingalongora wuli mahara pa ivyo Ŵakhristu ŵanyithu ŵasankha?

²² Kweni wuli usange njuŵi yinu yikumukanirani kuwonelera, kuŵazga, panji kuchita chinthu chinyake icho munyinu wakuwona kuti ntchiwemi waka kwa iyo? Pakuti mukutemwa na kumuchindika mubali winu, mungamuchichizga yayi kuti wendere ivyo imwe mwasankha. Munthu uyo wakwendeska galimoto wakumanya kuti madilayivala ghanyake ghangachimbizga galimoto panji kwenda pachokopachoko kuluska iyo, kweni nipera ni madilayivala ghawemi waka. Ndimoso viliri pa nkhani iyi, imwe na mubali munyake mose mungaŵa kuti mukulondezga fundo za mu Baibolo, kweni mungapambana pachoko pa nkhani ya vyakusanguluska ivyo ni vyakuzomerezgeka.—Mupharazgi 7:16; Ŵafilipi 4:5.

23. Ntchivichi chingatovwira kuti tisankhenge makora vyakusanguluska?

²³ Ipo ntchivichi chingatovwira kuti tisankhenge makora vyakusanguluska? Tingasankha vyakusanguluska viwemi para tikulondezga njuŵi yithu iyo tili kuyisambizga fundo za mu Baibolo kweniso para tikughanaghanira ŵabali na ŵadumbu ŵithu. Nakuti tiŵenge ŵakukondwa kuti tikuchita “vinthu vyose kuti Chiuta wachindikike.”