1, 2. Chifukwa wuli mukukhumbikwira kulongozgeka para muli ku malo ghachilendo? Kasi Yehova wali kutipa vichi kuti chitilongozge?

TIYELEZGERE kuti mukwenda mu chipalamba chikuru. Apo chimphepo chankhongono chikuchupura mchenga uku na uku, malo nagho ghakusintha. Mu malo ghanthena mungakaŵa yayi kuzgeŵa. Kasi mungamanya wuli uko mukuya? Mukwenera kuŵa na munthu panji chinthu chinyake kuti chimulongozgani. Mungalongozgeka na kampasi, zuŵa na nyenyezi, mapu, GPS (Global Positioning  System), panji munthu uyo wakuchimanya makora chipalamba icho. Ntchakuzirwa chomene kuŵa na munthu panji chinthu chakumulongozgani chifukwa para mukumanya uko mukuya mungaponoska umoyo winu.

² Tose tikusangana na masuzgo ghanandi pa umoyo, ndipo nyengo zinyake tikupukuluka waka. Kweni Yehova wali kutipa njuŵi waliyose wa ise kuti yitilongozgenge. (Yakobe 1:17) Tiyeni timanye ng’anamuro la njuŵi na umo yikugwilira ntchito. Kufuma apo, tisambirenge umo tingasambizgira njuŵi yithu, chifukwa icho tikwenera kughanaghanira njuŵi za ŵanyithu, kweniso umo njuŵi yiwemi yingatovwilira kuti tikhalenge makora pa umoyo withu.

3. Kasi njuŵi ni vichi?

³ Njuŵi ntchawanangwa chiwemi chakufuma kwa Yehova. Ni wunthu wamukati uwo ukutiphalira usange chinthu ntchiwemi panji chiheni. Lizgu Lachigiriki ilo lang’anamulika kuti “njuŵi” likung’anamura “kujimanya wamwene.” Para njuŵi yithu yikugwira makora ntchito, yikutovwira kuti tijisande umo tiliri nadi. Yingatovwira kuti timanye makora maghanoghano ghithu na umo tikujipulikira. Yingatilongozga kuti tichite icho ntchiwemi na kutikanizga kuchita chiheni. Kweniso yingatipangiska kuti tiŵe ŵakukondwa para tachita vinthu mwamahara panji kujipa mulandu para tindachite makora vinthu.—Wonani Mazgu Ghakuumaliro 5.

4, 5. (a) Kasi chikachitika ntchivichi Adamu na Eva ŵakati ŵazerezga ivyo njuŵi zawo zikaŵaphalira? (b) Kasi ni nkhani wuli za mu Baibolo izo zikulongora umo njuŵi yikugwilira ntchito?

⁴ Waliyose wa ise wangasankha kupulikira njuŵi yake  panji yayi. Adamu na Eva ŵakatondeka kupulikira njuŵi yawo, ndipo ŵakananga. Nangauli pamanyuma chitima chikaŵakora, kweni vinthu vikaŵa kuti vyanangika kale. Ŵakaŵa kuti ŵatondeka kale kupulikira Chiuta. (Genizesi 3:7, 8) Nangauli ŵanthu aŵa ŵakaŵa na njuŵi yiwemi chomene kweniso ŵakamanyanga kuti ntchiheni kuleka kupulikira Chiuta, ŵakazerezgera dala kupulikira njuŵi yawo.

⁵ Kweni ŵanthu ŵanandi ŵakwananga ŵakapulikira njuŵi zawo. Yobu wakaŵa yumoza wawo. Yobu wakachitanga vinthu mwamahara, lekani wakati: “Mtima wane unisuskengepo chara umoyo wane wose.” (Yobu 27:6) Pakuyowoya kuti “mtima” Yobu wakang’anamuranga njuŵi yake, wunthu wake wamukati wakumanyira chiwemi na chiheni. Nyengo yinyake Davide wakayizerezga njuŵi yake ndipo wakaleka kupulikira Yehova. Pamanyuma, wakajipa mulandu mwakuti vikaŵa nga mtima wake ‘ukumususka.’ (1 Samuyeli 24:5) Apa njuŵi ndiyo yikamuphaliranga Davide kuti ivyo wakachita vikaŵa viheni. Kuti Davide waleke kubudiskaso vinthu, chikaŵa chakukhumbikwa kuti wapulikirenge njuŵi yake.

6. Chifukwa wuli tingati njuŵi ntchawanangwa chakufuma kwa Chiuta?

⁶ Nanga mbanthu awo ŵakumumanya yayi Yehova nawo ŵakumanya kuti pali vinthu viwemi na viheni. Baibolo likuti: “Mu maghanoghano ghawo ŵakususkika panji kuzomerezgeka.” (Ŵaroma 2:14, 15) Ŵanthu ŵanandi ŵakumanya kuti ntchiheni kukoma munthu panji kwiba. Nangauli ŵenecho ŵangamanya yayi, kweni apa ndikuti ŵakupulikira njuŵi zawo, wunthu wamukati wakumanyira chiwemi na chiheni uwo Yehova wali kuŵapa. Ŵanthu  aŵa ŵakulondezgaso fundo za Chiuta, panji kuti unenesko wakuzirwa uwo Yehova watipa kuti utovwire kusankha vinthu mwamahara pa umoyo.

7. Chifukwa wuli nyengo zinyake njuŵi yithu yingatipusika?

⁷ Nyengo zinyake njuŵi yithu yingatipusika. Panji yingaŵa kuti yili kunangika na maghanoghano ghithu ghaheni ndipo yingatilongozgera ku uheni. Vikuchitika vyekha yayi kuti munthu waŵe na njuŵi yiwemi. (Genizesi 39:1, 2, 7-12) Ntheura yikukhumbikwira kusambizgika. Yehova watipa mzimu utuŵa na fundo za mu Baibolo kuti tisambizge makora njuŵi zithu. (Ŵaroma 9:1) Tiyeni tiwone umo tingasambizgira njuŵi zithu.

8. (a) Kasi ivyo vili mu mtima withu vingatimbanizga wuli njuŵi yithu? (b) Kasi tikwenera kujifumba vichi pambere tindasankhe chakuchita?

⁸ Ŵanthu ŵanyake ŵakughanaghana kuti kupulikira njuŵi yawo chikung’anamura kulondezga waka ivyo mtima wawo ukuŵaphalira. Ŵakughanaghana kuti ŵangachita chilichose icho ŵakhumba chikuru ŵeneko ŵakuwonapo suzgo yayi. Kweni mtima withu ngwakwananga, ndipo ungatipuluska. Ivyo vili mu mtima withu vingaŵa na nkhongono chomene mwakuti vingatimbanizga njuŵi yithu. Baibolo likuti: “Mtima nguryarya kuluska chilichose, nguheni wambura kukoleka. Kasi ni njani wangawumanya?” (Yeremiya 17:9) Ntheura nyengo zinyake chinthu chiheni tingamba kuchiwona nga ntchiwemi. Wonani umo vikaŵira na Paulosi. Pambere wandaŵe Mkhristu, wakatambuzganga chomene ŵanthu ŵa Chiuta ndipo wakawonanga kuti vili makora waka. Mwenecho wakawonanga kuti wali na njuŵi yiwemi. Kweni pamanyuma wakati:  “Yehova ndiyo wakuneruzga.” (1 Ŵakorinte 4:4; Milimo 23:1; 2 Timote 1:3) Paulosi wakati wamanya umo Yehova wakawoneranga ivyo wakachitanga, wakamanya kuti wakwenera kusintha. Apa fundo njakuti pambere tindasankhe chakuchita, tijifumbenge kuti, ‘Kasi Yehova wakukhumba kuti nichite vichi apa?’

9. Kasi kopa Chiuta chikung’anamurachi?

⁹ Para tikutemwa munthu munyake tikukhumba yayi kumukwiyiska. Pakuti tikumutemwa Yehova, tikukhumba yayi kuchita chilichose icho chingamukwiyiska. Tikwenera kopa chomene kukwiyiska Yehova. Tingasambirako kwa Nehemiya. Iyo wakakana kusambazgikira pa udindo wake wa ukazembe. Chifukwa wuli? Wakalongosora kuti wakachita nthena “chifukwa cha kopa Chiuta.” (Nehemiya 5:15) Nehemiya wakakhumba yayi kuchita chilichose icho chingakwiyiska Yehova. Nga ni Nehemiya, nase tikopa kuchita chilichose icho chingakwiyiska Yehova. Para tikusambira Baibolo tikumanya vinthu ivyo Yehova wakukondwa navyo.—Wonani Mazgu Ghakuumaliro 6.

10, 11. Kasi ni fundo wuli za mu Baibolo izo zingawovwira munthu kuti wasankhe makora pa nkhani ya chakumwa?

¹⁰ Nyengo zinyake Mkhristu wangakhumbikwira kusankha kumwapo moŵa panji yayi. Kasi ni fundo wuli izo zingamovwira kuti wasankhe makora? Zinyake ni izi: Baibolo likukanizga yayi kumwapo moŵa. Nakuti likutiphalira kuti vinyo ntchawanangwa chakufuma kwa Chiuta. (Salimo 104:14, 15) Kweni Yesu wakaphalira ŵasambiri ŵake kuti ŵaleke “kumwa chomene.” (Luka 21:34) Paulosi wakaphalira Ŵakhristu kuti ŵaleke kwenda mu “viphikiro ivyo mukuŵa vyongo na kuloŵera.” (Ŵaroma 13:13) Wakayowoya kuti ŵaloŵevu “ŵazamuhara yayi Ufumu wa Chiuta.”—1 Ŵakorinte 6:9, 10.

 ¹¹ Mkhristu wangachita makora kujifumba kuti: ‘Kasi nkhuwona kuti chakumwa ntchakukhumbikwa chomene kwa ine? Kasi nkhumwa kuti nijipulikeko waka makora? Kasi nkhumwa kuti nileke kuchita soni? Kasi ningachepeskako unandi wa moŵa uwo nkhumwa kweniso nyengo iyo nkhumwera? * Kasi ningachezga makora waka na ŵanyane nanga pangaŵavya chakumwa?’ Wangapempha Yehova kuti wamovwire kusankha vinthu mwamahara. (Ŵazgani Salimo 139:23, 24.) Para wakuchita nthena ndikuti wakusambizga njuŵi yake kuti yimanyenge fundo za mu Baibolo. Kweni ni ivi pera yayi, nga umo tiwonerenge.

12, 13. Chifukwa wuli njuŵi zithu zikupambana? Kasi tingachita wuli usange njuŵi zithu zapambana?

¹² Njuŵi zithu zikugwira ntchito mwakuyana yayi. Imwe njuŵi yinu yingamuzomerezgani kuchita chinthu chinyake icho munyinu njuŵi yake yikumukanizga. Imwe mungasankha kumwapo moŵa, apo munyinu wakuwona kuti ntchiwemi yayi kumwa. Chifukwa wuli ŵanthu ŵangawona mwakupambana pa nkhani iyi?

¹³ Kanandi munthu wakuwona vinthu kuyana na umo wali kukulira, umo ŵabali ŵake ŵakuviwonera, ivyo vili kumuchitikirapo, na vifukwa vinyake. Pa nkhani ya chakumwa, vingachitika kuti munyake kumanyuma vikamusuzganga kujikora pa nkhani iyi, ndipo wali kusankha kuleka waka kumwa. (1 Mathemba 8:38, 39) Ntheura usange  mwamupa munthu chakumwa ndipo wakana, kasi muchitenge wuli? Kasi mukhuŵarenge? Kasi mumuchichizgenge? Kasi mungamufumba chifukwa icho wakukanira? Mungachita nthena yayi, usange mukuchindika njuŵi yake.

14, 15. Kasi vinthu vikaŵa wuli mu nyengo ya Paulosi? Kasi Paulosi wakapeleka ulongozgi wuli uwemi?

¹⁴ Mu nyengo ya mpositole Paulosi, pakachitika chinthu chinyake icho chikalongora umo njuŵi zikupambanirana. Ŵanthu ŵanyake mu misika ŵakaguliskanga nyama iyo yakhalako pakupeleka sembe ku vikozgo. (1 Ŵakorinte 10:25) Paulosi wakawonanga kuti ntchiwemi waka kugura nyama iyi na kurya. Iyo wakawonanga kuti vyakurya vyose vikufuma kwa Yehova. Kweni ŵabali ŵanyake awo pakwamba ŵakasopanga vikozgo ŵakawonanga nthena yayi. Iwo ŵakatenge ntchiheni kurya nyama yanthena iyi. Kasi Paulosi wakaghanaghanapo kuti: ‘Njuŵi yane yikunisuzgapo yayi. Nili mwanangwa kurya chilichose icho nakhumba’?

¹⁵ Paulosi wakaghanaghanapo nthena yayi. Wakachindikanga chomene maghanoghano gha ŵabali ŵake mwakuti wakaŵa wakunozgeka kuleka kukosera pa wanangwa wake. Paulosi wakayowoya kuti “tingajikondweskanga taŵene chara.” Wakatiso: “Chifukwa nanga ni Khristu wakajikondweska yekha yayi.” (Ŵaroma 15:1, 3) Nga ni Yesu, Paulosi wakaghanaghaniranga chomene vya ŵanyake kuluska vyake.—Ŵazgani 1 Ŵakorinte 8:13; 10:23, 24, 31-33.

16. Chifukwa wuli tikwenera yayi kweruzga mubali pa ivyo njuŵi yake yamuzomerezga kuchita?

¹⁶ Kweni tingachita wuli usange munthu munyake njuŵi yake yamuzomerezga kuchita chinthu icho ise tikuwona  kuti ntchakubudika? Tikwenera kuŵa maso chomene kuti tileke kususka munyithu panji kukosera pa fundo yakuti ise tikuneneska, iyo wakuteta. (Ŵazgani Ŵaroma 14:10.) Yehova wali kutipa njuŵi kuti yiteruzgenge tekha, kweruzgira ŵanyithu yayi. (Mateyu 7:1) Tikukhumba yayi kuti mpingo ugaŵikane chifukwa cha ivyo waliyose wasankha kuyana na njuŵi yake. Kweni tikuyezgayezga kuti pakati pithu paŵenge chitemwa na umoza.—Ŵaroma 14:19.

17. Kasi njuŵi za ŵanthu ŵanyake zachitika wuli?

¹⁷ Mpositole Petrosi wakalemba kuti: “Lutilirani kuŵa na njuŵi yiwemi.” (1 Petrosi 3:16) Chachitima ntchakuti  para ŵanthu ŵakusulako fundo za Yehova, njuŵi zawo zikuleka kuŵachenjezga. Paulosi wakati njuŵi zanthena “zili kukulungara nga zawotcheka na chisulo chamoto.” (1 Timote 4:2) Kasi muli kuphyapo chomene na moto? Para muli kuphyapo mukumanya kuti thupi linu likuŵa na bamba ilo likupulika kalikose yayi. Usange munthu wakulutilira kuchita viheni, njuŵi yake ‘yikotcheka’ ndipo pamanyuma yikuleka kugwira ntchito.

18, 19. (a) Kasi kujipa mulandu panji kuchita soni vikutisambizgachi? (b) Kasi tingachita wuli usange tikujipa mulandu pa zakwananga izo tili kusintha kale?

¹⁸ Para tikujisuska ndikuti njuŵi yithu yikutiphalira kuti tanangiska chinthu chinyake. Ichi chingatovwira kuti timanye icho tabuda na kuleka kuchichitaso. Tikukhumba kusambirako ku ivyo tabudiska mwakuti tileke kuwerezgapo.  Nangauli Themba Davide likananga, njuŵi yake yikamovwira kuti wasinthe. Wakakwenyelera na ivyo wakachita ndipo wakaŵikapo mtima kuti wapulikirenge Yehova. Chifukwa cha ivyo vikamuchitikira, Davide wakayowoya kuti Yehova ni “muwemi, wakunozgeka kugowokera.”—Salimo 51:1-19; 86:5; wonani Mazgu Ghakuumaliro 7.

¹⁹ Kweni munthu munyake wangasuzgika maghanoghano na viheni ivyo wakabuda kale ndipo sono wali kusintha. Maghanoghano ghakujipa mulandu ngakupweteka chomene ndipo munthu wangamba kujiwona wawakawaka. Usange nyengo zinyake namwe mukujiwona nthena, kumbukani kuti mungasintha yayi ivyo vikachitika kumasinda. Kwali pa nyengo iyo mukamanyanga icho ntchiwemi na chiheni panji yayi, Yehova wali kumugowokerani, ndipo wali kusisita zakwananga izo mukachita.  Yehova wakumuwonani kuti ndimwe ŵakutowa pamaso pake ndipo manyani kuti sono mukuchita icho ntchiwemi. Baibolo likuti: “Chiuta ni mukuru kuluska mitima yithu.” (Ŵazgani 1 Yohane 3:19, 20.) Ichi chikung’anamura kuti chitemwa na chigowokero chake ni vyankhongono chomene kuluska mulandu uwo mukujipa panji soni izo mungaŵa nazo. Gomezgani kuti Yehova wali kumugowokerani. Para munthu wakugomezga kuti Yehova wamugowokera, njuŵi yake yikuŵa pamtende ndipo wakukondwa pakuteŵetera Chiuta.—1 Ŵakorinte 6:11; Ŵahebere 10:22.

20, 21. (a) Kasi buku ili lalembeka kuti limovwirani vichi? (b) Kasi Yehova wali kutipa wanangwa wuli? Kasi tikwenera kuchita nawo wuli?

²⁰ Buku ili lili kunozgeka kuti limovwirani kuti musambizge njuŵi yinu mwakuti yimuchenjezganinge na kumuvikilirani mu mazuŵa ghakusuzga agha. Limovwiraningiso kuti mulondezgenge fundo za mu Baibolo mu vyakuchita vyakupambanapambana vya umoyo winu. Mu buku ili mulije malango ghakudunjika pa chakuchitika chilichose. Ise tikwendera “dango la Khristu,” ilo ndakujintha pa fundo za Chiuta. (Ŵagalatiya 6:2) Pakuti palije malango ghakudunjika, tileke kughanaghana kuti mbwenu tili na mwaŵi kuchita chilichose nanga chingaŵa chiheni. (2 Ŵakorinte 4:1, 2; Ŵahebere 4:13; 1 Petrosi 2:16) M’malo mwake, tikugwiliskira ntchito wanangwa withu kuti timulongore Yehova kuti tikumutemwa.

²¹ Para tikughanaghanira pa fundo za mu Baibolo na kuzilondezga, tikusambira kugwiliskira ntchito ‘nkhongono zithu zakamanyiro’ ndipo tikughanaghana nga umo Yehova wakughanaghanira. (Ŵahebere 5:14) Paumaliro tikuŵa na njuŵi yakusambizgika makora iyo yingatilongozga pa umoyo withu na kutovwira kuti tilutilire kutemweka na Chiuta.