1, 2. Kasi nciyerezgero wuli ico cikurongora kuti mukwenera kupima danka pambere mundasanke cisopo?

KASI tingamumanya wuli Ciuta? Kasi ncintu cakwenerera kusanda visambizgo vyose vya visopo? Ici ncambura macitiko. Nangauli tingamanya kucita nteura, kasi tingamanya wuli cisambizgo ico ncaunenesko?

² Mwanadi, cifukwa ca maghanoghano ghakupambana-pambana ghakuyowoya za Ciuta, tikwenera kumanya uwo mbunenesko, cisambizgo ico ŵantu ŵangakolerana naco. Mwaciyerezgero: Tiyowoye kuti pali suskano yakukhwaskana na utali wa salu. Uyo wakuguliska wakuti, salu iyi nja mamita ghatatu, kweni uyo wakugura wakughanaghana kuti yikukwana cara mamita ghatatu. Kasi nkani iyi yingamara wuli? Yingamara mwakupima salu iyo na tepi.

3. Ncifukwa wuli Baibolo likalembeka?

³ Kasi yilipo tepi iyo yingawovwira kupimira nkani zakukhwaskana na cisopo? Enya yilipo nadi, tepi iyi ni Baibolo. Ciuta wakapanga manozgero ghakuti Baibolo lilembeke mwakuti ŵantu ŵasambire unenesko wakuyowoya za iye. Mabaibolo ghanandi ghasindikizgika. Baibolo la msuma panji cigaŵa cake lang’anamurika mu viyowoyero vyakujumpa 2,100. Pafupifupi waliyose wangasambira unenesko wakuyowoya za Ciuta mu ciyowoyero cake.

4. Ncimanyisko wuli cakuzirwa ico cikusangika mu Baibolo?

⁴ Baibolo ncawanangwa ca mtengo wapacanya comene cakufuma kwa Ciuta. Likurongosora vintu ivyo ise nga tikavimanya cara. Ilo likutiphalira za ŵantu awo ŵakukhala ku  malo gha mizimu. Likuvumbura maghanoghano gha Ciuta, wuntu wake na khumbo lake. Likutiphalira vintu ivyo iye wakacitira ŵantu virimika vinandi ivyo vyajumpa. Likutiphalira vintu ivyo vizamucitika muntazi. Ndiposo likutiphalira umo tingasangira ntowa yakuya ku umoyo wamuyirayira.

5. Kasi nciyerezgero wuli ico cikurongora kuti Baibolo ndakukolerana na sayansi?

⁵ Pali vifukwa vinandi ivyo tingagomezgera kuti Baibolo ni Mazgu nadi gha Ciuta. Cifukwa cimoza ncakuti Baibolo ndakukolerana na sayansi. Mu nyengo za kale ŵantu pa caru cose ŵakaghanaghananga kuti caru ncakukhazikika pa cintu cinyake. Mwaciyerezgero, kuzambwe kwa Africa, ŵantu wakagomezganga kuti caru ciri kukhazikika pacanya pa njoka yakuzingana iyo yikaŵa na vizingo 3,500 pacanya pa caru na vinyake 3,500 pasi. Kweni, mwakukolerana na sayansi, virimika 3,500 ivyo vyajumpa, mulembi wa Baibolo wakalemba kuti Ciuta “wakuning’inya caru pa waka.”—Job 26:7.

6. Kasi ukaboni ukuru uwo ukurongora kuti Baibolo ndakufuma kwa Ciuta ni ngu?

⁶ Ukaboni ukuru comene uwo ukurongora kuti Baibolo ndakufuma nadi kwa Ciuta ni unenesko wa fundo zake pakuyowoyerathu za vintu ivyo vizamucitika muntazi. Mwakupambana na ivyo ŵantu ŵakuyowoya, Ciuta wakumanya nadi vyamuntazi; ndipo vyose ivyo wakuyowoya vikucitika nadi.

7. Ni maucimi wuli ghanyake agho ghakafiskika mu nyengo za kale?

⁷ Maucimi ghanandi ghakukhwaskana na Baibolo ghakafiskika mu nyengo zakale. Mwaciyerezgero, Baibolo likayowoyerathu kuti virimika 700 muntazi Yesu wazamubabika mu msumba wa Betelehemu, ndipo ici cikacitika nadi. (Mika 5:2; Mateyu 2:3-9) Kusazgapo pa maucimi ghanyake ghakuyowoya za Yesu, Baibolo likayowoyaso kuti iye wazamubabika mwa mwali, ndipo mukuruta kwanyengo iye wazamuguriskika ku ŵarwani wake na ndarama zakukwana 30 za siliva. Maucimi agha nagho ghakafiskika. Mwee, palije nadi muntu uyo nga wakamanya kuyowoyerathu vintu ivi!—Yesaya 7:14; Zekariya 11:12, 13; Mateyu 1:22, 23; 27:3-5.

8. Kasi ni maucimi wuli agho ghakufiskika lero ndipo kasi ghakupereka ukaboni wuli?

⁸ Maucimi ghanandi ghakufiskika mu nyengo yithu. Pano pali ghacoko waka:

•   “Mtundu wamkuwukirana na mtundu [mu nkondo], ufumu na ufumu: viti viŵengeko vindindindi vikuru, ndipo mu malo na malo [muzamuŵa njara, NW] na vilengo.”—Luka 21:10, 11.

• Kuzamuŵa kuthandazgika kwa “ucikana-marango”—Mateyu 24:12.

• “Mu mazuŵa gha ku umaliro . . . ŵantu ŵati ŵaŵenge ŵakujitemwa, ŵakutemwa ndrama, . . . ŵambura kupulikira ŵapapi, . . . ŵambura kujikora, ŵakali, ŵambura kutemwa uweme, . . . ŵakajilangi, ŵakutukumuka, ŵakutemwa vyakusekereska kwakuruska kutemwa Ciuta.”—2 Timote 3:1-5.

Kasi mukuzomerezga yayi kuti vintu ivi vikucitika mu nyengo yithu yino? Unenesko na kurondora kwa Baibolo vikurongora kuti Baibolo ni buku bweka cara. Mwee, Baibolo ni Mazgu ghakufunyilirika nadi na Ciuta!—2 Timote 3:16.

9, 10. Ncivici ico cikurongora kuti Ciuta wandazomerezge cara ŵantu kuti ŵasinte ivyo vili kulembeka mu Baibolo?

⁹ Tiyowoye kuti imwe mukaŵa mweneko wa Kampani yakupanga vintu, ndipo mukaŵika marango ghakuti ŵancito winu ŵarondezgenge. Usange ŵarwani ŵanyake ŵasinta ivyo mukalemba, kasi mungacitaci? Kasi munganyolorera yayi ivyo vyasintika? Mu ntowa yakuyana waka, Ciuta wakuzomerezga cara ŵantu kusinta unenesko wa Mazgu ghake, Baibolo.

¹⁰ Ŵantu awo ŵakuyezga-yezga kusinta visambizgo vya Mazgu gha Ciuta ŵatondekerathu nkanira. Usange tingayaniska Baibolo ilo tili nalo sono na Baibolo lakale, tisangenge kuti vikuyana waka ndendende. Ici cikurongora kuti Baibolo lindasintike mu virimika ivyo vyajumpa.