MUTU 21
Yesu Wakuvumbura “Vinjeru Vya Chiuta”
1-3. Kasi ŵazengezgani ŵa Yesu ŵakachita wuli na visambizgo vyake, ndipo ntchivichi icho ŵakatondeka kumanya pakuyowoya za iyo?
ŴATEGHEREZGI ŵakazizwa. Yesu uyo pa nyengo iyi wakaŵa munyamata wakayimilira kunthazi kwawo mu Sunagoge na kwamba kusambizga. Wakaŵa mulendo yayi kwa iwo, chifukwa wakakulira mu msumba wawo ndipo kwa vyaka vinandi wakagwiranga ntchito ya ukalipentara mu msumba uwu. Panji nthena ŵanyake mwa ŵanthu aŵa ŵakakhalanga mu nyumba izo Yesu wakazengako, panji kulima minda yawo na mapulawu panji majoko agho Yesu wakapanga na mawoko ghake. a Kweni kasi ŵachitenge wuli na visambizgo vya munthu uyo kale wakaŵa kalipentara?
2 Ŵanthu ŵanandi awo ŵakapulikanga ivyo wakuyowoya ŵakazizwanga chomene, ndipo ŵakafumbanga kuti: “Kasi munthu uyu wali kuvitora nkhu vinjeru ivi?” Kufuma apo ŵakati: “Uyu ni kalipentara, mwana wa Mariya.” (Mateyu 13:54-58; Mariko 6:1-3) Chachitima ntchakuti nyengo yinyake ŵazengezgani ŵa Yesu, ŵakayowoya kuti, ‘uyu ni munthu bweka nga ndise.’ Nangauli ivyo wakayowoyanga vikaŵa na vinjeru kweni ŵanthu ŵakamukana. Ŵakamanya yayi kuti vinjeru ivyo wakaŵaphaliranga vikaŵa vyake yayi.
3 Kasi Yesu wakavitora nkhu vinjeru ivi? Iyo wakati: “Ivyo nkhusambizga ni vyane chara, kweni vya uyo wakanituma.” (Yohane 7:16) Mpositole Paulosi wakalongosora kuti Yesu Khristu “wakutivumbulira vinjeru vya Chiuta na urunji.” (1 Ŵakorinte 1:30) Vinjeru vya Yehova vikavumbulika kwizira mwa Mwana wake, Yesu. Uwu ukaŵa unenesko wambura kususkika, nakuti Yesu wakayowoya kuti: “Ine na Adada tili ŵamoza.” (Yohane 10:30) Tiyeni tisande vigaŵa vitatu ivyo Yesu wakalongolera “vinjeru vya Chiuta.”
Ivyo Wakasambizga
4. (a) Kasi mutu wa uthenga wa Yesu ukaŵa wakuti wuli, ndipo chifukwa wuli ukaŵa wakukhumbikwa chomene? (b) Chifukwa wuli ulongozgi wa Yesu ukaŵa wakovwira nyengo zose ndipo ŵategherezgi ŵake ŵakapinduranga nawo wuli?
4 Chakwamba, ghanaghanirani ivyo Yesu wakasambizga. Mutu wa uthenga wake ukaŵa wakuti “makani ghawemi gha Ufumu.” (Luka 4:43) Mutu uwu ukaŵa wakuzirwa chomene chifukwa Ufumu uwu ndiwo uzamulongora kuti muwuso wa Yehova ndiwo nguwemi, kweniso uzamutuŵiska zina la uyo wakuwusa ndipo uzamupeleka vitumbiko vyamuyirayira ku ŵanthu. Kwizira mu ivyo wakasambizganga, Yesu wakapelekaso ulongozgi wamahara uwo ungatovwira pa umoyo wa zuŵa na zuŵa. Wakalongora kuti ni Msambizgi panji kuti “Wakupeleka Fundo Wakuzizwiska” uyo wakayowoyekerathu. (Yesaya 9:6) Ntchakupulikwikwa kuti ulongozgi wake uŵe wakuzizwiska. Chifukwa wakamanyanga chomene Mazgu gha Chiuta na khumbo lake, wakamanyanga makora umo ŵanthu ŵaliri, ndipo wakaŵatemwanga chomene. Ntheura ulongozgi wake ukaŵa wakovwira, ndipo ŵategherezgi ŵake ŵakapinduranga nawo. Yesu wakayowoya “mazgu gha umoyo wamuyirayira.” Enya, para munthu wangalondezga ulongozgi wake, wazamuponoskeka.—Yohane 6:68.
5. Kasi ni nkhani wuli zinyake izo Yesu wakayowoya pa Upharazgi wake wa pa Phiri?
5 Ivyo Yesu wakayowoya pa Upharazgi wake wa pa Phiri ntchiyelezgero chiwemi chomene cha vinjeru vyapachanya ivyo vikaŵa mu visambizgo vyake. Upharazgi uwu, wuli kulembeka pa Mateyu 5:3–7:27, ndipo ungatora maminiti 20 pera kuti munthu wawupharazge. Kweni, ukutchujuka yayi, ngwakovwira chomene pa nyengo yasono nga umo ukaŵiraso wakovwira mu nyengo yakale. Pa upharazgi uwu, Yesu wakakhwaska vigaŵa vinandi vyakukhumbikwa, kusazgapo umo munthu wangakhalira makora na ŵanyake (5:23-26, 38-42; 7:1-5, 12), umo wangaŵira na mikhaliro yituŵa (5:27-32), na umo wangaŵira na umoyo wakukhorweska (6:19-24; 7:24-27). Kweni Yesu wakachita vinandi kuluska kuphalira waka awo ŵakategherezganga vinthu vyamahara ivyo wakasambizganga. Wakaŵalongosolera umo ŵangachitira, kusanda nawo lumoza, na kupeleka ukaboni wa chinthu icho wayowoyanga.
6-8. (a) Kasi Yesu wakupeleka vifukwa wuli vyakukhorweska vyakuti munthu wagege kwenjerwa? (b) Kasi ntchivichi chikulongora kuti ulongozgi wa Yesu ukaŵa na vinjeru vyakufuma kuchanya?
6 Mwachiyelezgero, wonani ulongozgi wamahara uwo Yesu wakapeleka wa umo tingachitira para tikwenjerwa na vinthu vyakuthupi, uwo ukusangika mu chaputara 6 cha buku la Mateyu. Yesu wakutipa ulongozgi wakuti: “Lekani kwenjerwa na umoyo winu kuti muryengechi panji mumwengechi, nesi ivyo muvwalikenge mathupi ghinu.” (Vesi 25) Chakurya na chakuvwara ni vinthu vyakukhumbikwa chomene pa umoyo ndipo mwakawiro, ŵanthu ŵakwenjerwa na umo ŵangavisangira. Kweni Yesu wakutiphalira kuti ‘tileke kwenjerwa’ na vinthu ivi. b Chifukwa wuli?
7 Tegherezgani apo Yesu wakulongosora mwakufika pa mtima. Pakuti Yehova wali kutipa umoyo na thupi, kasi wangatipa yayi chakurya chakuti tirye, na malaya ghakuti tivwalike thupi ilo wali kutipa? (Vesi 25) Usange Chiuta wakupeleka chakurya ku viyuni na kuvwalika maluŵa, asi wapwelelerenge chomene ŵanthu awo ŵakumusopa! (Vesi 26, 28-30) Enya, kwenjerwa mwakujumphizga nkhwambura mahara. Kungasazgirako yayi umoyo withu na pachoko pose. c (Vesi 27) Kasi tingachita wuli kuti tigege kwenjerwa chomene? Yesu wakutipa ulongozgi wakuti: Lutilirani kuŵika kusopa Yehova pa malo ghakwamba. Awo ŵakuchita nthena ŵangaŵa na chigomezgo chose kuti Adada ŵakuchanya ‘ŵasazgirengeko’ vinthu vyose vyakukhumbikwa pa umoyo wawo. (Vesi 33) Paumaliro, Yesu wakupeleka sachizgo lakovwira chomene, wakuti, ghanaghanirani za vinthu vya zuŵa ilo mulimo. Chifukwa wuli tikusazga vyenjezgo vya mwahuno na vya machero? (Vesi 34) Kweniso, chifukwa wuli tikufipa mtima na vinthu ivyo panji vizamuŵakoso yayi? Kulondezga ulongozgi wamahara uwu kungativikilira kuti tileke kusuzgika maghanoghano mu charu cha kuzura na masuzgo.
8 Ntchakuwonekerathu kuti ulongozgi uwo Yesu wakapeleka ngwakovwira chomene mazuŵa ghano nga umo ukaŵira apo ukayowoyekanga vyaka pafupifupi 2,000 ivyo vyajumpha. Kasi uwu mbukaboni yayi wakuti wakaŵa na vinjeru vyakufuma kuchanya? Nanga ungaŵa ulongozgi uwemi wa ŵanthu ŵamahara, mukuluta kwa nyengo ukuŵa wambura ntchito ndipo ŵakuwunozgaso panji kuwusintha. Ndipouli, visambizgo vya Yesu vichali kugwira ntchito mpaka sono. Kweni ichi chikwenera kutizizika yayi chifukwa Msambizgi Wakuzizwiska uyu, wakayowoyanga “mazgu gha Chiuta.”—Yohane 3:34.
Umo Wakasambizgiranga
9. Kasi ŵasilikari ŵanyake ŵakayowoya vichi vyakukhwaskana na umo Yesu wakasambizgiranga? chifukwa wuli tingati wakatalulira waka yayi?
9 Nthowa yachiŵiri iyo Yesu wakalongolera vinjeru vya Chiuta ni umo wakasambizgiranga. Nyengo yinyake ŵasilikari awo ŵakatumika kuti ŵakamukore ŵakawera mawoko ghawaka, na kuyowoya kuti: “Palije munthu uyo wali kuyowoyapo nthena.” (Yohane 7:45, 46) Ŵasilikari aŵa ŵakatalulira waka yayi pakuyowoya. Kuluska munthu waliyose uyo wali kuŵapo na umoyo pa charu chapasi, Yesu uyo wakafuma ‘kuchanya’ wakamanyanga na kuwona vinthu vinandi mwakuti wakayowoyanga vinthu kufumira mu ivyo wakumanya na kuwona. (Yohane 8:23) Wakasambizganga nadi mu nthowa iyo munthu waliyose wangafikapo yayi. Wonani waka nthowa ziŵiri izo Msambizgi wavinjeru uyu wakagwiliskira ntchito.
“Mizinda yikazizikika na kasambizgiro kake”
10, 11. (a) Chifukwa wuli tikunweka chomene na umo Yesu wakagwiliskiranga ntchito viyelezgero? (b) Kasi ntharika ni vichi, ndipo ntchiyelezgero wuli icho chikulongora chifukwa icho ntharika za Yesu zikaŵira za kufika pa mtima pakusambizga?
10 Kugwiliskira ntchito viyelezgero vya kufika pa mtima. Baibolo likuti: “Yesu wakayowoya vinthu vyose ivi ku mizinda mu ntharika. Enya, kwambura ntharika wakayowoyanga nawo chara.” (Mateyu 13:34) Tikuzizwa na luso lake lapadera chomene la kusambizga unenesko wakukhumbikwa mwa kugwiliskira ntchito vyakuchitika vya zuŵa na zuŵa. Ŵalimi ŵakuseŵa mbuto, ŵanakazi ŵakunozgekera kuphika chingwa, ŵana ŵakuseŵera pa musika, ŵalovi ŵakuponya mikwawu, ŵaliska ŵakupenja mberere yakuzgeŵa. Ivi ni vinthu ivyo ŵategherezgi ŵake ŵakaviwonanga nyengo zinandi. Para unenesko wakukhumbikwa wayelezgereka na vinthu ivyo ŵanthu ŵakuvimanya makora, ukunjira chomene ndiposo mwaluŵiro mu mitima ya ŵanthu.—Mateyu 11:16-19; 13:3-8, 33, 47-50; 18:12-14.
11 Kanandi Yesu wakagwiliskiranga ntchito ntharika, nkhani zifupi izo zikusambizga munthu nkharo yiwemi panji unenesko unyake wakukhwaskana na vinthu vyauzimu. Pakuti nkhani zikusuzga yayi kuzipulikiska na kukumbukira kuluska kuyowoya waka chinthu, nkhani za Yesu zikapangiska kuti visambizgo vyake viŵe vyambura kuluwika. Mu nkhani zake zinandi, Yesu wakalongosora Awiske mu nthowa iyo munthu wangaluwa yayi. Mwachiyelezgero, ninjani uyo wangatondeka kupulikiska fundo iyo yili mu ntharika ya mwana wakuzgeŵa, yakuti usange munthu uyo wakapuluka walapa, Yehova wakumuchitira lusungu na kumupokelera na mawoko ghaŵiri?—Luka 15:11-32.
12. (a) Kasi Yesu wakagwiliskiranga wuli ntchito mafumbo pakusambizga? (b) Kasi Yesu wakaŵazgora wuli ŵanthu awo ŵakafumba za mazaza ghake?
12 Kugwiliskira ntchito mafumbo mwaluso. Yesu wakagwiliskiranga ntchito mafumbo kuti ŵategherezgi ŵake ŵamanye ŵekha iyo ni fundo, kuti wamanye ivyo vili mu mtima wawo, panji kuti ŵapange ŵekha chakusankha. (Mateyu 12:24-30; 17:24-27; 22:41-46) Apo ŵalongozgi ŵa chisopa ŵakamufumba usange wali na mazaza ghakufuma kwa Chiuta, Yesu wakazgora kuti: “Kasi ubatizo wa Yohane ukafuma kuchanya panji ku ŵanthu?” Fumbo ili likaŵahangayiska chomene, ndipo ŵakamba kuyowoyeskana ŵekhaŵekha kuti: “Usange titenge, ‘Ukafuma kuchanya,’ iyo watenge, ‘Ipo mukalekerachi kumugomezga?’ Kweni usange titenge, ‘Ukafuma ku ŵanthu’?” Ŵakawopanga mzinda, chifukwa wose aŵa ŵakawonanga Yohane kuti wakaŵa ntchimi nadi.” Paumaliro, ŵakazgora kuti: “Tikumanya chara.” (Mariko 11:27-33; Mateyu 21:23-27) Mwakugwiliskira ntchito fumbo lipusu, Yesu wakaŵapangiska kuti ŵasoŵe chakuyowoya na kuvumbura upusikizgi uwo ukaŵa mu mitima yawo.
13-15. Kasi nkhani ya Musamariya uyo wakalongora kuti ni mzengezgani yikulongora wuli kuti Yesu wakaŵa na vinjeru?
13 Nyengo zinyake para Yesu wakuyowoya viyelezgero wakaŵikangamoso mafumbo ghakupangiska kuti munthu waghanaghane. Apo Muyuda munyake wakumanya za malango wakafumba Yesu ivyo munthu wangachita kuti wazakasange umoyo wamuyirayira, Yesu wakamuphalira za Dango la Mozesi, ilo likuyowoya za kutemwa Yehova na muzengezgani wako. Kuti wajiwoneske kuti ni murunji, munthu uyu wakafumba kuti: “Kasi mzengezgani wane ni njani?” Yesu wakamuzgora kuti: “Munthu munyake wakakhiranga kufuma ku Yerusalemu kuya ku Yeriko ndipo wakasangana na vigeŵenga ivyo vikamuvura na kumutimba, ndipo vikaluta, kweni vikamuleka kuti wakhala pa singo pera. Sono wasembe munyake wakakhiranga mu msewu wenewura, kweni wakati wamuwona, wakajumpha kumphepete. Mulevi nayo wakati wafika pa malo ghara na kumuwona, wakajumpha kumphepete. Kweni Musamariya munyake uyo wakendanga mu msewu uwu wakati wafika pa iyo na kumuwona, chitima chikamukora. Ntheura wakiza pafupi na kumukaka vilonda, wakapungulirapo mafuta na vinyo. Wakamukwezga pa mbunda yake na kuluta nayo ku nyumba ya ŵalendo na kumupwelelera. Zuŵa lakulondezgapo, wakatora madinari ghaŵiri, wakapeleka kwa uyo wakalaŵiliranga nyumba ya ŵalendo, ndipo wakati: ‘Mumupwelelere, ndipo ndalama zose izo mungananga padera pa izi, nizamuwezgerapo para nakawera.’ Ni nju pa ŵatatu aŵa, uyo iwe ukuwona kuti wakaŵa mzengezgani wa munthu uyo wakapwetekeka na vigeŵenga?” Wakati: “Uyo wakamulengera lusungu.”—Luka 10:25-37.
14 Kasi nkhani iyi yikulongora wuli vinjeru vya Yesu? Mu nyengo ya Yesu, Ŵayuda ŵakatenge “mzengezgani” ni munthu yekha uyo wakulondezga mitheto yawo, ndipo Ŵasamariya ŵakaŵawonanga kuti mbazengezgani ŵawo yayi. (Yohane 4:9) Kasi Yesu wayowoyenge kuti Musamariya ndiyo wakapwetekeka ndipo Muyuda ndiyo wakamovwira, mphanyi vikawovwira kuti sankho limare? Mwamahara, Yesu wakayinozga makora nkhani iyi kuti yiŵe yakuti Musamariya ndiyo wakapwelelera Muyuda. Wonaniso fumbo ilo Yesu wakafumba kuumaliro wa nkhani yake. Wakasintha apo mazgu ghakuti “mzengezgani” ghakajintha. Tingati munthu wakumanya za malango uyu wakafumba kuti: ‘Ninjani uyo nkhwenera kumulongora chitemwa nga ni mzengezgani wane?’ Yesu wakamufumba kuti: “Ni nju pa ŵatatu aŵa, uyo iwe ukuwona kuti wakaŵa mzengezgani wa munthu uyo wakapwetekeka na vigeŵenga?” Yesu wakaŵika chomene maghanoghano pa munthu uyo ŵakamuchitira lusungu, panji kuti wakupwetekeka yayi, kweni pa Musamariya uyo wakalongora lusungu. Mzengezgani mweneko ni uyo wakwamba kuchitapo kanthu kuti walongore lusungu ku ŵanji, mwambura kupwelerako kanthu za mtundu wawo. Kuti fundo iyi yipulikikwe makora, Yesu wakatenge wayowoyenge munthowa yinyakeso yayi kujumpha pa iyi.
15 Kasi tikwenera kuzizwa nthena na “kasambizgiro kake” kweniso ivyo vikapangiska ŵanthu kusendelera kwa iyo? (Mateyu 7:28, 29) Nyengo yinyake “mzinda ukuru” ukakhala nayo lumoza kwa mazuŵa ghatatu, nangauli ukaŵavya chakurya!—Mariko 8:1, 2.
Umo Wakachitiranga Vinthu
16. Kasi Yesu wakalongora “ukaboni” wuli kuti wakalongozgekanga na vinjeru vya Chiuta?
16 Nthowa yachitatu iyo Yesu wakalongolera vinjeru vya Yehova ni umo wakakhaliranga. Vinjeru ni viwemi, vikovwira. Msambiri Yakobe wakafumba kuti: “Ni njani ngwavinjeru . . . pakati pinu?” Ndipo wakajizgora yekha kuti: “Na nkharo yake yiwemi walongore milimo yakuzika.” (Yakobe 3:13) Nkharo ya Yesu ‘yikachitira ukaboni’ kuti wakalongozgekanga na vinjeru vya Chiuta. Tiyeni tiwone umo wakalongolera kuti ni munthu wakughanaghana makora kwizira mu nkharo yake kweniso umo wakachitiranga vinthu na ŵanji.
17. Kasi pali ukaboni wuli uwo ukulongora kuti Yesu wakachitanga vinthu mwakutalulira yayi pa umoyo wake?
17 Kasi muli kuwonapo kuti ŵanthu awo ŵakughanaghana makora yayi ŵakutalulira pakuchita vinthu? Pakukhumbikwa vinjeru kuti munthu waleke kuchita vinthu mwakujumphizga. Yesu wakalondezganga vinjeru vya Chiuta ndipo wakachitanga vinthu mwamahara. Kuluska vyose, wakaŵika vinthu vyauzimu pa malo ghakwamba mu umoyo wake. Wakatangwanika chomene na ntchito ya kupharazga makani ghawemi. Wakati “chifukwa ndicho nkhizira.” (Mariko 1:38) Mwakawiro, vinthu vyakuthupi vikaŵa vyakuzirwa chomene yayi kwa iyo. Vikuwoneka kuti wakaŵa na vinthu vichoko waka vyakuthupi. (Mateyu 8:20) Ndipouli, kuti wakaŵa munthu wambura chimwemwe panji wakujinora mwakujumphizga yayi. Nga Mbadada ŵake awo ni “Chiuta wakukondwa,” Yesu wakaŵa munthu wakukondwa, ndipo wakapangiskangaso ŵanji kuti nawo ŵaŵe ŵakukondwa. (1 Timote 1:11; 6:15) Apo wakaluta ku ukwati, chakuchitika icho pakaŵanga sumu, kwimba na kusangwa, iyo wakalutirapo kukatimbanizga vinthu yayi. Vinyo likati lamara, wakazgora maji kuŵa vinyo liwemi chomene, chakumwa icho ‘chikukondweska mtima wa munthu.’ (Salimo 104:15; Yohane 2:1-11) Nyengo zinandi Yesu wakazomeranga para wachemeka ku chakurya, ndipo wakagwiliskiranga ntchito nyengo iyi kuti wasambizge.—Luka 10:38-42; 14:1-6.
18. Kasi Yesu wakalongora wuli kuti wakughanaghana makora pakuchita vinthu na ŵasambiri ŵake?
18 Yesu wakaghanaghananga makora pakuchita vinthu na ŵanji. Kumanya makora umo ŵanthu ŵaliri kukamovwira kuti wawonenge ŵasambiri ŵake mwakwenelera. Wakamanyanga makora kuti mbambura kufikapo. Ndipouli, wakawonanga ivyo ŵakuchita makora. Wakawonanga kuti ŵanalume aŵa, awo Yehova wakaŵaguza, ŵangachita makora vinthu. (Yohane 6:44) Mwambura kupwelerako kanthu za maubudi ghawo, Yesu wakalongoranga kuti wakuŵagomezga. Kuti walongore kuti wakuŵagomezga ŵasambiri ŵake, Yesu wakaŵapa mulimo ukuru chomene. Wakaŵatuma kupharazga makani ghawemi, ndipo wakaŵa na chigomezgo kuti ŵangakwaniska ntchito iyi. (Mateyu 28:19, 20) Buku la Milimo likupeleka ukaboni wakuti ŵanalume aŵa ŵakachita mwakugomezgeka ntchito iyo Yesu wakaŵapa. (Milimo 2:41, 42; 4:33; 5:27-32) Ipo Yesu wakachita makora kuŵagomezga.
19. Kasi Yesu wakalongora wuli kuti wakaŵa munthu “wakuzika na wakujiyuyura mu mtima”?
19 Nga umo tikawonera mu Mutu 20, Baibolo likulongora kukolerana uko kuli pakati pa kujiyuyura, kuzika na vinjeru. Nakuti Yehova wakupeleka chiyelezgero chiwemi chomene pa nkhani iyi. Kweni wuli pakuyowoya za Yesu? Ntchakukondweska chomene kuwona umo Yesu wakajiyuyuliranga pakuchita vinthu na ŵasambiri ŵake. Pakuti wakaŵa murunji, iyo wakaŵa wapachanya kwa iwo. Nangauli ndimo vikaŵira, kweni wakaŵayuyuranga yayi. Kweniso, wakaŵapangiskanga kuti ŵajiwone kuŵa ŵapasi panji ŵawakawaka yayi. M’malo mwake, wakaŵaghanaghaniranga na kumanya ivyo ŵangatondeka kufiska, ndipo para ŵabuda, wakachitanga nawo mwakuzika. (Mariko 14:34-38; Yohane 16:12) Kasi tingazizwa nthena chifukwa icho ŵana ŵachoko nawo ŵakafwatukanga para ŵali na Yesu? Ŵakamutemwanga chomene chifukwa ŵakawona kuti ni munthu “wakuzika na wakujiyuyura mu mtima.”—Mateyu 11:29; Mariko 10:13-16.
20. Kasi Yesu wakalongora wuli kuti wakugwamira pa chinthu chimoza yayi pakuchita vinthu na mwanakazi Wamitundu uyo mwana wake wakaŵa na mizimu yiheni?
20 Yesu wakalongoraso kujiyuyura kwa Yehova munthowa yinyakeso yakuzirwa. Wakazomeranga kuchita ivyo ŵanji ŵakukhumba, panji titi kuleka kugwamira pa chinthu chimoza, usange wawona kuti mphakwenelera kulongora lusungu. Mwachiyelezgero, kumbukani apo mwanakazi uyo wakaŵa Muyuda yayi wakamupempha kuti wachizge mwana wake uyo wakasuzgikanga chomene na mizimu yiheni. Katatu kose, Yesu wakalongora kuti wakukhumba yayi kumovwira. Pakwamba wakazgora yayi, kachiŵiri wakayowoya mwambura kubisa kuti wakatumika ku Ŵamitundu yayi kweni ku Ŵayuda, ndipo kachitatu wakapeleka chiyezgelero icho chikakhozgeranga fundo yachiŵiri. Ndipouli, mwanakazi wakakosera ndipo uwu ukaŵa ukaboni wakuti wakaŵa na chipulikano chikuru. Pakuwona umo vinthu vikaŵira, kasi Yesu wakachita wuli? Wakachita chinthu icho wakayowoya kuti wachitenge yayi. Wakachizga mwana wa mwanakazi uyu. (Mateyu 15:21-28) Uku kukaŵa kujiyuyura kukuru chomene, asi nthena? Ndipo kuluwa yayi kuti vinjeru vyeneko vyagona pa kujiyuyura.
21. Chifukwa wuli tikwenera kuyezgayezga kulondezga nkharo ya Yesu, umo wakayowoyeranga, kweniso umo wakachitiranga vinthu?
21 Tikuwonga chomene kuti mabuku gha Makani Ghawemi ghakutivumbulira vinthu ivyo munthu wavinjeru chomene uyo wali kuŵapo na umoyo wakayowoya na kuchita. Tiyeni tikumbuke kuti Yesu wakalongora ndendende mikhaliro ya Awiske. Para tingalondezga nkharo ya Yesu, umo wakayowoyeranga kweniso umo wakachitiranga vinthu, tizamuŵa na vinjeru vyakufuma kuchanya. Mu mutu wakulondezgapo, tiwonenge umo tingagwiliskilira ntchito vinjeru vya Chiuta pa umoyo withu.
a Mu nyengo iyo Baibolo likalembekanga, makalipentara ŵakalembekanga ntchito ya kuzenga nyumba, kupanga katundu wa mu nyumba, na kupanga vinthu vyakulimira. Justin Martyr, uyo wakaŵako mu vyaka vya mu m’ma 200 C.E., wakalemba kuti: “Yesu wakaŵa na chizgoŵi cha kugwira ntchito ya ukalipentara para wali na ŵanthu, kupanga mapulawu na majoko gha ng’ombe.”
b Mazgu gha Chigiriki agho ghali kung’anamurika kuti “kwenjerwa” ghakung’anamura “kusuzgika maghanoghano.” Nga umo ghali kugwiliskirika ntchito pa Mateyu 6:25, ghakuyowoya za munthu uyo wakusuzgika maghanoghano chifukwa cha kopa chinthu chinyake ndipo wakuŵavya chimwemwe.
c Nakuti kafukufuku wa ŵasayansi wakulongora kuti kwenjerwa na kudandawura chomene kungatipangiska kuti tiŵe na nthenda ya mtima na matenda ghanyake agho ghangadumura umoyo withu.