MUTU 13
“Nkhutemwa Adada”
1, 2. Kasi mpositole Yohane wakavumbura chinthu wuli chakukhwaskana na Yesu pa usiku waumaliro uwo ŵakaŵa na ŵapositole ŵake?
MUNTHU muchekuru wakatora chakulembera chake na kubizga mu inki, uku wakukumbuka vinthu vinandi chomene. Zina lake wakaŵa Yohane, ndipo pa nyengo iyi ndiyo pera wakaŵa wamoyo pa ŵapositole wose ŵa Yesu Khristu. Pa nyengo iyi, wakaŵa na vyaka pafupifupi 100, ndipo wakaghanaghananga vinthu ivyo vikachitika usiku unyake wambura kuluwika kumasinda, pakati pajumpha vyaka pafupifupi 70. Uwu ukaŵa usiku waumaliro uwo iyo na ŵapositole ŵanyake ŵakaŵira pamoza na Yesu pambere wandafwe. Pakulongozgeka na mzimu utuŵa wa Chiuta, Yohane wakakumbuka na kulemba vinthu vyose makoraghene.
2 Usiku wura, Yesu wakalongosora makora kuti wakaŵa pafupi kukomeka. Ni Yohane pera uyo wakavumbura chifukwa icho Yesu wakayowoyera kuti wafwenge nyifwa yakuŵinya, wakati: “Mwakuti charu chimanye kuti ine nkhutemwa Adada, ntheura nkhuchita nga umo Adada ŵaniphalilira. Wukani, tiyeni tifumepo pano.”—Yohane 14:31.
3. Kasi Yesu wakalongora wuli kuti wakatemwanga Adada ŵake?
3 “Nkhutemwa Adada.” Chakuzirwa chomene kwa Yesu chikaŵa kutemwa Yehova. Mazgu agha wakayowoya mwakuwerezgawerezga yayi. Nakuti mpha Yohane 14:31 pera mu Baibolo apo Yesu wakayowoya mwakudunjika kuti wakutemwa Adada ŵake. Ndipouli, Yesu wakachitanga vinthu mwakuyana na mazgu agho wakayowoya. Ivyo wakachitanga zuŵa na zuŵa vikalongoranga kuti wakutemwa Yehova. Chikanga, kupulikira na kuzizipizga ivyo wakalongora, ukaŵa ukaboni wakuti Yesu wakatemwanga Chiuta. Nakuti chitemwa ichi ndicho chikamovwira kuti wachitenge uteŵeti.
4, 5. Kasi Baibolo likuyowoya za mtundu wuli wa chitemwa, ndipo tingayowoya vichi za umo Yesu wakutemwera Yehova?
4 Ŵanyake mazuŵa ghano ŵangaghanaghana kuti ŵanthu awo ŵakutemwa ŵanyawo mbakulopwa. Ŵangaghanaghanira za sumu panji mapowemu gha chitemwa, panji ŵangaghanaghana za vinthu vyauzeleza ivyo ŵanalume na ŵanakazi ŵanyake ŵakuchita pa chibwezi. Baibolo likulongosorapo za chitemwa chapakati pa mwanalume na mwanakazi, kweni likulongosora mwantchindi kuluska umo ŵanthu ŵakulongosolera mazuŵa ghano. (Zintharika 5:15-21) Ndipouli, Mazgu gha Chiuta ghakulongosora chomene za chitemwa cha mtundu unyake. Chitemwa ichi ntchakanyengo kachoko waka yayi, nesi cha kuyegheka waka maghanoghano. Chikukhwaska vyose, mtima na maghanoghano. Chitemwa ichi chikufumira pasi pa mtima, chikujintha pa fundo zapachanya za kakhaliro, ndipo chikulongoreka na milimo yiwemi. Ntchankhongono chomene. Mazgu gha Chiuta ghakuti: “Chitemwa chikumara yayi.”—1 Ŵakorinte 13:8.
5 Yesu ndiyo wakutemwa chomene Yehova kuluska ŵanthu wose awo ŵali kuŵako. Palije munyake uyo wali kumuluskapo Yesu pakulondezga dango ilo wakati ndikuru pa malango ghose, lakuti: “Utemwenge Yehova Chiuta wako na mtima wako wose na umoyo wako wose na maghanoghano ghako ghose na nkhongono zako zose.” (Mariko 12:30) Kasi vikenda wuli kuti Yesu waŵe na chitemwa ichi? Kasi wakachita wuli kuti walutilire kutemwa chomene Chiuta apo wakaŵa pa charu chapasi? Ndipo ise tingachita wuli kuti timuyezge?
Ubwezi Wakale Chomene Kweniso Wakukhora
6, 7. Kasi tikumanya wuli kuti lemba la Zintharika 8:22-31 likuyowoya za Mwana wa Chiuta, apo likuzunura za vinjeru?
6 Kasi muli kugwirapo ntchito na munthu munyake na kwamba kutemwana chomene? Usange ni nthena vingawovwira kuti mupulikiske chitemwa icho chikaŵapo pakati pa Yehova na Mwana wake wapadera yekha. Lemba la Zintharika 8:30 lalembekapo kanandi waka mu buku ili, kweni sono tiyeni tisande mwakupwelelera umo nkhani yose yiliri. Mu vesi 22 m’paka 31, tikuwona kuti vinjeru vili kulongosoleka nga ni munthu. Kasi tikumanya wuli kuti mazgu agha ghakuyowoya vya Mwana wa Chiuta?
7 Mu vesi 22, vinjeru vikuti: “Yehova wakanipanga nga nkhwamba kwa nthowa zake, Wakwambilira wa milimo yake yakale.” Apa vikuwoneka kuti ntchinthu chinyake icho chikuyowoyeka padera pa vinjeru, chifukwa vinjeru ‘vikalengeka’ chara. Vikachita kwamba yayi chifukwa Yehova ngwapapo kale ndipo ngwavinjeru nyengo zose. (Salimo 90:2) Ndipouli, Mwana wa Chiuta wakaŵa “wakwamba kubabika wa chilengiwa chose.” Wakachita kulengeka; ndiyo wakamba kulengeka pa vilengiwa vyose vya Yehova. (Ŵakolose 1:15) Mwana uyu wakaŵako pambere charu chapasi na kuchanya vindaŵeko, nga umo likulongosolera buku la Zintharika. Pakuŵa Mazgu, panji kuti Muyowoyeri wa Chiuta, wakalongoranga mwakufikapo vinjeru vya Yehova.—Yohane 1:1.
8. Kasi Mwana wakachitanga vichi kuchanya pambere wandize pa charu chapasi, ndipo tingaghanaghana vichi para tikudaŵira chilengiwa?
8 Kasi Mwana uyu wakachitanga vichi nyengo yose iyi pambere wandize pa charu chapasi? Vesi 30 likutiphalira kuti wakaŵa pafupi na Chiuta nga ni “misiri.” Kasi ichi chikung’anamurachi? Lemba la Ŵakolose 1:16 likuti: “Vinthu vinyake vyose vikalengeka kuchanya na pa charu chapasi kwizira mwa iyo. . . . Vinthu vinyake vyose vikalengeka kwizira mwa iyo.” Ntheura Yehova, Mlengi, wakagwiliskiranga ntchito Mwana wake, pakulenga vinthu vinyake vyose. Kwambira vilengiwa vyauzimu vyakuchanya, vinthu vya mu mlengalenga, na vinthu vyakutowa vya pa charu chapasi nga ni vyakumera, vinyama, kweniso ŵanthu. Ubwezi uwo ukaŵa pakati pa Dada na Mwana uyu, tingawuyaniska na uwo ukuŵa pakati pa munthu uyo wakulemba mapulani na munthu uyo wakuzenga. Para tikuzizikika na chilengiwa chilichose, ndikuti tikulumba Yehova uyo ni Mulembi Mukuru wa Mapulani. (Salimo 19:1) Ndipouli, tingakumbukaso kukolerana kweniso chimwemwe icho chikaŵapo pakatipa Mlengi na “misiri” wake, apo ŵakaŵira lumoza kwa nyengo yitali chomene.
9, 10. (a) Ntchivichi icho chikakhozga ubwezi pakati pa Yehova na Mwana wake? (b) Ntchivichi icho chingakhozga ubwezi winu na Adada ŵinu ŵakuchanya?
9 Para ŵanthu ŵambura kufikapo ŵakugwira ntchito lumoza, nyengo zinyake ŵakukolerana yayi. Kweni ndimo vikaŵira yayi pakati pa Yehova na Mwana wake. Mwana uyu wakagwira ntchito nyengo yitali chomene na Adada ŵake, ndipo wakuyowoya yekha kuti: “Nkhakakondwanga pamaso pawo nyengo zose.” (Zintharika 8:30) Enya, wakakondwanga kuŵa pamoza na Adada ŵake, ndipo iwo nawo ŵakakondwanga. Mwana wakamba kutolera mikhaliro ya Adada ŵake. Lekani tikuzizwa yayi kuti ubwezi uwo ukaŵa pakati pa Dada na Mwana uyu ukaŵa wakukhora chomene. Nakuti uwu mbubwezi wakale chomene kweniso wakukhora mu chilengiwa chose.
10 Kweni kasi ichi chikung’anamurachi kwa ise? Nyengo zinyake mungaghanaghana kuti vingachitika yayi kuti muŵe paubwezi wakukhora nthena na Yehova. Mbunenesko kuti palije uyo wali na udindo ukuru nga ni Yesu. Ndipouli, tili na mwaŵi wapadera chomene. Kumbukani kuti Yesu wakaŵa paubwezi wakukhora na Adada ŵake chifukwa wakagwira nawo ntchito kwa nyengo yitali. Yehova wali kutilongora chitemwa pakutipa mwaŵi wakuti tiŵe “ŵantchito ŵanyake.” (1 Ŵakorinte 3:9) Apo tikuchita vinthu nga ni Yesu mu uteŵeti, tikwenera kukumbuka kuti tili ŵantchito ŵanyake na Chiuta. Ivi vitovwirenge kuti tilutilire kumutemwa chomene Yehova ndipo tiŵenge paubwezi wa kandapo nane nikandepo. Kasi ni mwaŵi wa maseŵero uwu?
Ivyo Vikawovwira Yesu Kuti Walutilire Kutemwa Yehova
11-13. (a) Chifukwa wuli ntchakuzirwa kuwona chitemwa nga ntchinthu chamoyo, ndipo kasi Yesu wakachita wuli kuti walutilire kutemwa Yehova apo wakaŵa mwana? (b) Kasi Mwana wa Chiuta wakalongora wuli kuti wakakhumbisiskanga chomene kusambizgika na Yehova pambere wandize pa charu chapasi kweniso apo wakaŵa pano pasi?
11 Tingachita makora chomene kuwona chitemwa nga kuti ntchinthu chamoyo. Nga ni mbuto mu munda, chitemwa nacho tikwenera kuchipwelelera kuti chikure na kutikitira. Para tingaleka kuchipwelelera, mbwenu chifotenge na kufwa. Yesu wakawonanga kuti kutemwa Yehova ndicho ntchinthu chakuzirwa chomene. Apo wakaŵa pa charu chapasi, wakafwilirapo kuti walutilire kutemwa chomene Yehova. Tiyeni tiwone umo wakachitira.
12 Ghanaghaniraniso ivyo Yesu wakayowoya pa tempile ku Yerusalemu apo wakaŵa mwana. Wakafumba ŵapapi ŵake kuti: “Mwanipenjerangachi? Kasi mwamanyanga chara kuti nkhwenera kuŵa mu nyumba ya Adada?” (Luka 2:49) Apo wakaŵa msepuka, Yesu wakwenera kuti wakakumbukanga yayi vinthu ivyo wakachitanga apo wakaŵa kuchanya. Ndipouli, wakaŵatemwanga chomene Adada ŵake, a Yehova. Wakamanyanga kuti para munthu wakusopa chikuŵa chipusu kulongora chitemwa ichi. Ntheura pakaŵavya malo ghanyake agho ghakaŵa ghakukondweska kwa Yesu kuluska ku tempile, nyumba iyo wakasoperangako Adada ŵake mwaunenesko. Wakakondwanga chomene para waluta ku malo agha, ndipo wakakhumbanga yayi kufumako. Kweniso wakawoneleranga waka yayi. Wakatemwanga chomene kusambira za Yehova na kuyowoya ivyo wakamanyanga. Wakamba kuchita ivi apo wakaŵa na vyaka 12 yayi, kweniso vikamalira papo yayi.
13 Pambere wandize pa charu chapasi, Mwana uyu wakakondwanga kusambira vinthu kwa Adada ŵake. Uchimi uwo uli kulembeka pa Yesaya 50:4-6 ukuvumbura kuti Yehova wakasambizga Mwana wake mwapadera vinthu vyakukhwaskana na mulimo wake nga ni Mesiya. Iyo wakakukhumbisiskanga chomene kusambira, nangauli ivyo wakasambiranga vikasazgangapo masuzgo ghanyake agho wazamukumana nagho kunthazi. Pamanyuma, Yesu wati wiza pa charu chapasi na kukura, wakatemwanga chomene kuluta ku nyumba ya Adada ŵake kukasopa na kusambira ivyo Yehova wakukhumba. Baibolo likuti Yesu wakaŵa na kaluso kakuluta ku tempile na ku sunagoge mwakugomezgeka. (Luka 4:16; 19:47) Usange tikukhumba kulutilira kutemwa Yehova, tikwenera kuluta ku maungano gha mpingo, uko tikusopa, kusambira na kumuwonga.
“Wakakwera ku phiri kuti wakalombe payekha”
14, 15. (a) Chifukwa wuli nyengo zinyake Yesu wakakhumbanga kuŵa payekha? (b) Kasi Yesu wakalongora wuli chitemwa na ntchindi apo wakalombanga kwa Adada ŵake?
14 Lurombo nalo lukamovwira chomene Yesu kuti walutilire kutemwa chomene Yehova. Nangauli wakaŵa munthu waubwezi kweniso wakutemwa kuchezga na ŵanthu, kweni nyengo zinyake wakapaturanga nyengo kuti waŵe payekha. Mwachiyelezgero, lemba la Luka 5:16 likuti: “Kanandi wakalutanga ku mayiyi kukalomba.” Ndipo lemba la Mateyu 14:23 likuti: “Wakati wawezga mizinda kuti yilutenge, wakakwera ku phiri kuti wakalombe payekha. Kukamufipira kwenekura.” Yesu wakakhumbanga kuŵa payekha pa nyengo izi ndiposo zinyake, chifukwa chakuti wakatinkhanga kukhala pamoza na ŵanji yayi, kweni wakakhumbanga kuŵa payekha na Yehova, kuti wayowoye mwakufwasa na Adada ŵake mu lurombo.
15 Pakulomba, nyengo zinyake Yesu wakayowoyanga mazgu ghakuti “Abba, Adada.” (Mariko 14:36) Mu nyengo ya Yesu, “Abba” likaŵa lizgu lachitemwa lakuchemera “dada” mu mbumba. Likaŵa limoza mwa mazgu agho mwana wakambanga kusambira. Ndipouli, likayowoyekanga mwantchindi. Nangauli lizgu ili likalongoranga chitemwa cha Mwana pakuyowoya na Adada ŵake ŵakutemweka, kweni likalongorangaso umo Yesu wakachindikiranga chomene mazaza gha Yehova. Mu malurombo ghose gha Yesu agho ghali kulembeka, wakayowoyanga mwachitemwa kweniso mwantchindi. Mwachiyelezgero, mu chaputara 17 cha Yohane, mpositole Yohane wakalemba lurombo lutali na lwakufumira pasi pa mtima ulo Yesu wakalomba pa usiku wake waumaliro. Ntchakukhumbikwa chomene kwa ise kuti tisambire ndiposo kuti tilombenge nga ndiyo, kuwerezgapo ivyo wakayowoya yayi, kweni kusanga nthowa zakuyowoyera kwa Adada ŵithu ŵakuchanya nyengo zose kufumira pasi pa mtima. Para tingachita nthena, tilutilirenge kuŵatemwa chomene.
16, 17. (a) Kasi mazgu agho Yesu wakayowoyanga ghakalongora wuli kuti wakatemwanga Adada ŵake? (b) Kasi Yesu wakalongora wuli kuti Adada ŵake ŵali na mtima wakupa?
16 Nga umo tawonera kukwambilira, Yesu wakayowoyanga mazgu ghakuti “Nkhutemwa Adada” mwakuwerezgawerezga yayi. Ndipouli, kanandi wakayowoyanga mazgu ghakulongora kuti wakatemwanga Adada ŵake. Kasi wakayowoya wuli? Yesu wakati: “Nkhumulumbani pakweru Adada, Fumu ya kuchanya na charu chapasi.” (Mateyu 11:25) Mu Chigaŵa 2 cha buku ili, tikasambira kuti Yesu wakatemwanga kulumba Adada ŵake na kovwira ŵanthu kuti ŵaŵamanye. Mwachiyelezgero, wakayaniska Yehova na dada uyo wakaŵa wakunozgeka kugowokera mwana wake wakupuluka, mwakuti wakalindiliranga kuti mwana wake wawerengeko. Ndipo wati wamuwona patali, wakamuchimbilira na kumufyofyontha. (Luka 15:20) Ni njani uyo wangaŵazga nkhani iyi kwambura kukhwaskika na umo Yesu wakalongosolera umo Yehova wakutitemwera kweniso kutigowokera?
17 Kanandi Yesu wakalumbanga Adada ŵake chifukwa cha mtima wawo wakupa. Wakayowoya chiyelezgero cha ŵapapi ŵambura kufikapo kuti walongore kuti Adada ŵithu ŵakuchanya ŵatipenge mzimu utuŵa uwo tikukhumbikwira. (Luka 11:13) Kweniso Yesu wakayowoya za chigomezgo icho Yehova wali kupeleka ku ŵanthu mwawanangwa. Yesu wakalongosora mwakunweka chigomezgo icho wakaŵa nacho cha kuweleraso kuchanya kukaŵa pamoza na Adada ŵake. (Yohane 14:28; 17:5) Wakaphalira ŵalondezgi ŵake za chigomezgo icho Yehova wakupeleka ku ‘kamskambo kachoko’ ka ŵalondezgi ŵake, chakuti ŵamukhala kuchanya na kuwusa nayo lumoza mu Ufumu wake. (Luka 12:32; Yohane 14:2) Ndipo wakapembuzga munthu wakwananga uyo wakaŵa pafupi kufwa na chigomezgo cha umoyo mu Paradiso. (Luka 23:43) Chifukwa chakuti Yesu wakaphaliranga ŵanthu kuti Adada ŵake mbakupa chomene, vikamovwira kuti walutilire kuŵatemwa chomene. Ŵalondezgi ŵanandi ŵa Khristu ŵasanga kuti palije nthowa yinyake yakukhozgera chitemwa panji chipulikano chawo mwa Yehova kuluska kuyowoya vya iyo ndiposo chigomezgo icho wapeleka ku awo ŵakumutemwa.
Kasi Namwe Mutemwenge Yehova nga Ni Yesu?
18. Kasi ni nthowa wuli yakuzirwa chomene yakulondezgera Yesu, ndipo chifukwa wuli?
18 Pa nthowa zose zakukhumbikwa zakulondezgera Yesu, palije yakuzirwa chomene kuluska iyi yakuti titemwenge Yehova na mtima withu wose, umoyo, maghanoghano, na nkhongono. (Luka 10:27) Ntchakukwana yayi kujipulika waka kuti tikutemwa Yehova, kweni ivyo tikuchita navyo vikwenera kulongora. Yesu wakakhorwa na kujipulika waka kuti wakutemwa Adada ŵake yayi, nesi kuyowoya waka kuti “Nkhutemwa Adada.” Iyo wakati: “Mwakuti charu chimanye kuti ine nkhutemwa Adada, ntheura nkhuchita nga umo Adada ŵaniphalilira.” (Yohane 14:31) Satana wakati palije munthu uyo wangateŵetera Yehova chifukwa chakuti wakumutemwa waka. (Yobu 2:4, 5) Kuti wazgore makora mautesi gha Satana, mwachikanga Yesu wakachitapo kanthu na kulongora charu umo wakatemweranga chomene Adada ŵake. Wakapulikira m’paka kupeleka umoyo wake. Kasi imwe mulondezgenge Yesu? Kasi namwe mulongorenge charu kuti mukumutemwa nadi Yehova Chiuta?
19, 20. (a) Chifukwa wuli ntchakuzirwa kuluta ku maungano nyengo zose? (b) Kasi tikwenera kuviwona wuli vinthu ivi: sambiro la taŵene, kughanaghanirapo, na lurombo?
19 Tili kubabika na khumbo lakuti titemwenge Chiuta. Ntheura Yehova wanozga ndondomeko yakuti timusopenge na chilato chakuti tilutilire kumutemwa. Para muli pa maungano, kumbukani kuti mwizira kusopa Chiuta. Pa kusopa uku, pali vinthu nga nkhutegherezga malurombo ghakufumira pasi pa mtima, kwimbira lumoza sumu za malumbo, kutegherezga maungano mwakupwelelera, na kuzgorapo usange ntchamachitiko. Kweniso maungano agha ghakumupani mwaŵi wa kukhozga Ŵakhristu ŵanyinu. (Ŵahebere 10:24, 25) Para mukusopa Yehova nyengo zose pa maungano, mumutemwenge chomene.
20 Ndimo tikwenera kuwonera sambiro la taŵene, kughanaghanirapo, na kulomba. Wonani vinthu ivi kuŵa mwaŵi wakuti mumalirane vyakusingo na Yehova. Para mukusambira Mazgu gha Chiuta na kughanaghanirapo, ndikuti Yehova wakumuphalirani maghanoghano ghake. Ndipo para mukulomba, mukujulira Yehova mtima winu. Kumbukani kuti lurombo nkhupempha waka vinthu kwa Chiuta yayi. Lurombo lukumupaniso mwaŵi wakuti muwonge Yehova chifukwa cha vitumbiko ivyo mwapokera ndiposo kumulumba chifukwa cha milimo yake yakuzizwiska. (Salimo 146:1) Kweniso kulumba Yehova pakweru mwachimwemwe kweniso mwankhongono, ni nthowa yiwemi chomene yakumuwongera ndiposo yakulongolera kuti mukumutemwa.
21. Kasi kutemwa Yehova nkhwakuzirwa wuli, ndipo mu mitu yakulondezgapo tizamusambira vichi?
21 Kutemwa Chiuta ndiko kungamovwirani kuti muŵe ŵakukondwa muyirayira. Adamu na Eva ŵaŵenge na chitemwa ichi mphanyi vinthu vikaŵendera makora. Chitemwa ndicho chingatovwira kuti titonde para chipulikano chithu chayezgeka kweniso kuti tilutilire kuzizipizga. Chitemwa ndicho ntchakuzirwa chomene ku ŵalondezgi wa Yesu. Ndipouli, kutemwa Chiuta vikwendera lumoza na kutemwa ŵanyithu. (1 Yohane 4:20) Mu mitu yakulondezgapo, tizamuwona umo Yesu wakalongolera kuti wakatemwanga ŵanthu. Ndipo mu mutu 14, tizamuwona chifukwa icho ŵanthu ŵanandi ŵakafwatukiranga kwiza kwa Yesu.
