NCIFUKWA wuli ŵantu ŵanandi ŵakuvuka pawaka kuti ŵasange cilato ceneco ca umoyo? “Muntu wakubabika na mwanakazi mazuŵa ghake ngacoko waka na kuzura visuzgo. Wakufuma ngati liruŵa, wakufota; wakucimbiraso ngati mfwiri, nta wakukhalirira.” (Job 14:1, 2) Cintu cinyake ico cikatimbanizga muntazi muweme mwa ŵantu cikacitikira ŵantu ŵakwamba mu Paradiso.

² Kuti mbumba ya ŵantu yiŵe na cimwemwe ceneco, iyo yikwenera kuŵa na ubwezi uweme na Ciuta—ubwezi wakufumira pasi pamtima, wakucicizgika cara. (Duteronome 30:15-20; Joshua 24:15) Yehova wakukhumba kuti timupulikirenge na kumusopa kufumira mu mtima, ndiposo kwakucitika mwacitemwa. (Duteronome 6:5) Mwanteura, m’munda wa Eden, Yehova wakimika dango ilo likapereka mwaŵi kwa mwanarumi wakwamba kuti warongore kugomezgeka kwake kwa kufumira pasi pamtima. Ciuta wakamuphalira Adamu kuti: “Vya makuni ghose gha mu munda uryenge kwawanangwa; kweni vya kuni la kumanyiska uweme na uheni ungaryanga, cifukwa mu zuŵa leneilo tiuryerengepo, tiufwenge nadi.” (Genesis 2:16, 17) Ici cikaŵa ciyezgo cipusu. Yehova wakamukanizga Adamu kurya cipambi ca khuni limoza pera mwa makuni ghose gha m’munda. Khuni lira likayimira mazaza gha Mlengi wa vinjeru-vyose pakuyowoya za ico nciweme na ico nciheni. Mwanarumi yura wakamuphalira muwoli wake za dango la Ciuta, mweneuyo Yehova wakamulenga nga ni “movwiri [wake].” (Genesis 2:18) Wose ŵaŵiri ŵakakondwa na kacitiro aka—ka kuwusika na Ciuta—kujilambika mwakusangwa ku khumbo lake na kurongora citemwa cawo pa Mlengi wawo na Mupi wa Umoyo.

³ Zuŵa linyake njoka yikayowoya kwa Heva na kumufumba kuti: “Ŵati, kasi Ciuta wanena kuti, ‘Mureke kurya vipambi vya makuni ghose gha mu munda?’” Heva wakazgora kuti ŵakakanizgika kurya cipambi cekha ca “kuni ilo liri pakatikati pa munda,” khuni la kumanyiska  uweme na uheni, ‘mwakuti ŵaleke kufwa.’—Genesis 3:1-3.

⁴ Ninjani uyo wakaŵa njoka iyi? Buku la Civumbuzi likuphara “njoka ya ciyamwaka” kuŵa “Musesi na Satana uyo wakupusika caru cose ca pasi.” (Civumbuzi 12:9) Kasi Ciuta wakalenga Satana Diabolosi? Yayi, cifukwa milimo ya Yehova njakufikapo ndipo njiweme. (Duteronome 32:4) Cilengiwa cauzimu ici cikajipanga cekha kuŵa Diabolosi, kung’anamura “Mwendanato,” na Satana, kung’anamura “Wakususka.” Iye ‘wakasongeka na kukopeka na kakhumbiro kake,’ khumbiro lakuti wapoke malo gha Ciuta, ndipo wakanweka nadi kuti wagarukire Mlengi.—Yakobe 1:14.

⁵ Satana Diabolosi wakarutilira kuyowoya kwa Heva kuti: “Mutimufwenge cara. Cifukwa Ciuta wakumanya kuti mu zuŵa leneilo timuryerengepo maso ghinu tighajurikenge, timuŵenge nga ndi Ciuta, kumanya uweme na uheni.” (Genesis 3:4, 5) Satana wakapangiska cipambi cakukanizgika, ca khuni la kumanyiska uweme na uheni kuŵa cakudokeka. Apa comene-comene wakang’anamuranga kuti: ‘Ciuta wakumunorani kantu kanyake kaweme. Yezganiko waka pacoko kurya cipambi ca khuni ili, ndipo muŵenge nga ni Ciuta ndipo mumanyenge kujisankira mwekha ico nciweme na ico nciheni.’ Mu nyengo yino, Satana wacaliso kugwiriskira ncito kaghanaghaniro kenekaka aka kupuruskira ŵantu ŵanandi kuleka kuteŵetera Ciuta. ‘Citani waka ico mukukhumba, ruwaniko waka za mulimo winu kwa Uyo wakamupani umoyo’ ndimo Satana wakuyowoyera ntena.—Civumbuzi 4:11.

⁶ Pamanyuma pake cipambi ca khuni lira cikamba kudokeka comene! Heva wakaphayura cipambi, wakarya, ndipo wakamupako na mufumu wake. Nangauli Adamu wakamanya makora za vyakurondezgapo vyake, iye wakapulikira mazgu gha muwoli wake ndipo wakarya cipambi cira. Ncici cikarondezgapo? Ku mwanakazi, Yehova wakati: “Tindandaniske comene suzgo yako pa kutora ntumbo kwako; tiusuzgike pa kubaba ŵana, ndipouli khumbo lako lamkuŵa ku mfumu wako, ndipo iye tiwaŵusenge pacanya pako.” Nanga ku mwanarumi? Iye wakati: ‘Caru catembeka cifukwa ca iwe; mu suzgo tiuryenge mazuŵa ghose gha umoyo wako; minga na ntura ticikumezgere; ndipo tiuryenge nteta za ku tengere. Tiuryenge cakurya kufumira mu thukuta la pa cisko  cako usuke uwerere ku fuvu, cifukwa ukatoreka mwenemumo; ndiwe fuvu, ndipo ku fuvu tiuwerereko.’ Kufumira apo, Adamu na Heva ŵakalekeka kuti ŵajipenjere ŵekha umoyo wacimwemwe na wakukhorweska. Padera pa cilato ca Ciuta, kasi kuyezgayezga kwa ŵantu pa iwo ŵekha kuti ŵaŵe na umoyo wakukhorweska kwaŵa kwamacitiko? Ncito yakukondweska ya kusungilira munda wa Paradiso na kuwukuzgirako mupaka kufika uko caru cikugota, yikahalirika na ncito yakuvuska mwakuti ŵajisunge ŵamoyo, ŵakaleka kucita cilicose kuti ŵacindike Mlengi wawo.—Genesis 3:6-19.

⁷ Pa zuŵa ilo ŵakaryera cipambi ca khuni la kumanyiska uweme na uheni, mbumba ya ŵantu ŵakwambilira yikafwa mu maso gha Ciuta ndipo yikarongozgekera ku nyifwa. Ncivici cikacitika kwa iwo ŵakati ŵafwa? Baibolo likungweruska makora za mukhaliro wa ŵakufwa. “Ŵamoyo ŵakumanya kuti ŵafwenge, kweni ŵakufwa kuti ŵakumanya kantu cara, nanga nkuŵa nayo njombe; kweni cikumbukiro caŵo ncakuruwika.” (Mupharazgi 9:5; Salmo 146:4) Pakuŵavya cintu cinyake cakucemeka “mzimu” ico cikuŵa na umoyo pamanyuma pa nyifwa. Cirango ca kwananga ni nyifwa, kuti ni ntambuzgo yamuyirayira cara mu hero wakugolera moto. Mwakusazgirapo, nyifwa yikurongozgera muntu cara ku mtende wandanda kucanya. *

⁸ Nga ncikomboli cakuphikira buledi ico ncakudifuka umo cingafumiskira buledi wakudifuka, mwakuyana waka, ŵantu ŵakwamba ŵara ŵambura urunji ndimo ŵakababira ŵana ŵambura urunji. Kuyana na kaŵiro aka, Baibolo likulongosora kuti: ‘Kwananga kukanjira mu caru na muntu yumoza, ndipo mu kwananga mukizira nyifwa; ndipo nteura nyifwa yikambukira ku ŵantu ŵose, cifukwa ŵose ŵakananga.’ (Ŵaroma 5:12) Ndico cifukwa cake tose tilikubabikira mu kwananga, kuŵa mu ukhaliro wa wakawaka. Umoyo ku ŵana ŵa Adamu ukaŵa wakuvuska na wakupereka citima. Kweni kasi wulipo munkhwara wakunozgera umoyo uwu?