Imwe mukutemwa maseŵero, kweni mfumu panji muwoli winu wakutemwa kuŵazga mabuku. Imwe mukutemwa kupakira vinthu na kuviŵika pamalo ghake, kweni mfumu panji muwoli winu wakumbwelereska waka vinthu. Imwe mukutemwa kuchezga na ŵanthu, kweni mfumu panji muwoli winu ngwa chete.

Nyengo zinyake mungayowoya kuti ‘Nkhuwona kuti tikuyana yayi! Kasi tikachitika wuli kuti tileke kuviwona ivi apo tikaŵa pa chibwezi?’

Fundo njakuti apo mukaŵa pa chibwezi, mukawonanga kuti vinyake mukupambana. Kweni nyengo yira mukazerezganga waka vinyake. Ntheura sono pakuti muli kutorana, mungachita makora kwambiraso kuzerezga waka vinyake. Nkhani iyi yimovwiraninge kuti muchite nthena. Kweni chakwamba wonani fundo zinyake izo ŵanyake ŵakuti mbukaboni wakuti iwo na mfumu panji muwoli wawo ŵakwenelerana yayi.

Vinyake ivyo mukupambana vingaŵa vikuru. Chikuru icho ŵanthu ŵakuŵira pa chibwezi ntchakuti ŵamanyane usange mbakwenelerana. Lekani para ŵanyake ŵawona kuti ŵakupambana vyakuchita na munyawo pa chibwezi mbwe ŵakumazga waka, m’malo mwa kutorana na kuzakasuzgika. Kweni mungachita wuli usange ivyo mukupambana ni vichokovichoko, vyakuti vikuchitika mu nthengwa zose?

Vingachitika yayi kuti ŵanthu ŵaŵiri ŵayane ndendende. Ntheura mphake kuti mfumu na muwoli ŵaŵe ŵakupambana mu vinthu ivi:

Ivyo ŵakutemwa. Mwanakazi munyake zina lake Anna * wakuti: “Ine nkhutemwa yayi vya kutembeya, kweni mfumu wane wakamba kukwera mapiri na kwenda mu thengere wachali muchoko.”

Ivyo ŵali kuzgoŵera. Brian wakuti: “Muwoli wane wangagona mwakuchedwa, kweni para yikukwana waka 5 koloko mulenji wakuwuka. Apo ine para nindagone maora ghakukwana 7 panji 8 mbwenu nisiwenge muhanya wose.”

Umo ŵakuchitira vinthu. Nyengo zinyake imwe mukutemwa kukhala waka chete, kweni mfumu panji muwoli winu wakutemwa kuyowoya. Davide wakuti: “Umo nili kukulira nkhutemwa yayi kuyowoya vya masuzgo ghane, kweni uko muwoli wane wali kufuma ŵakudumbiskana vilivyose.”

Kupambana vyakuchita kuli na uwemi wake. Mwanakazi munyake zina lake Helena wakati: “Nyengo zinyake nthowa iyo  ine nkhuchitira vinthu yingaŵa yiwemi, kweni chikung’anamura kuti ni nthowa yekha yakuchitira vinthu yayi.”

Koleranani na munyinu. Adam wakuti: “Muwoli wane Karen wakutemwa yayi vya maseŵero. Kweni kanandi wakuluta nane ku maseŵero ndipo tikuhayilira lumoza. Karen wakutemwa kuluta ku nyumba zakuwoneskeramo vinthu vyakale, ntheura nkhuluta nayo, ndipo tikukhalako nyengo yitali umo iyo wakhumbira. Nkhuyezgayezga kuti nane nitemwenge vyakujambura chifukwa chakuti ni vyakuzirwa kwa muwoli wane.”—Fundo ya mu Baibolo: 1 Ŵakorinte 10:24.

Kwendera ivyo imwe mukutemwa pera yayi. Nyengo zinyake mungawona nga kuti ivyo mfumu panji muwoli winu wakughanaghana ni vyawakawaka chifukwa chakuti vikupambana na umo imwe mukughanaghanira. Ichi ndicho Alex wali kuwona. Iyo wakuti: “Ine nkhagomezganga kuti pali nthowa yimoza pera yakuchitira vinthu. Kweni nati natora, nkhamanya kuti pali nthowa zinandi zakuchitira vinthu. Ndipo nthowa yiliyose njakovwira payekha.”—Fundo ya mu Baibolo: 1 Petrosi 5:5.

Lekani kukhazga vinandi. Para tikuti ŵanthu mbakwenelerana tikung’anamura kuti ŵakuchita vyose mwakuyana ndendende yayi. Ntheura usange pali vichoko waka ivyo mukupambana na mfumu panji muwoli winu, lekani kughanaghana kuti mukabuda kutorana. Buku linyake likuti: “Ŵanthu ŵanandi ŵakutemwa kuyowoya kuti ‘chitemwa ndicho chikanipusika.’” Kweni buku ili likuyowoyaso kuti: “Zuŵa lose ilo mukachitiranga vinthu pamoza mwakukondwa, mbukaboni wakuti nangauli pali vinyake ivyo mukupambana, kweni mungatemwana nipera.” Yezgani “kuzizipizgirana . . . usange munthu wali na chifukwa chakudandawulira.”—Ŵakolose 3:13.

Yezgani kuchita ivi: Lembani ivyo mukutemwa, ndipo wonani ivyo mukuyanako na mfumu panji muwoli winu. Kufuma apo, lembani ivyo mukupambana. Mungasanga kuti ivyo mukupambana ni vyakufipiska mtima viŵi yayi. Kweniso ivyo mwalemba vingamovwirani kumanya apo mungazerezga waka panji kukolerana na mfumu panji muwoli winu. Kenneth wakuti: “Nkhuwonga para muwoli wane wakusintha vinyake kuti tikolerane, ndipo nkhumanya kuti nayo wakuwonga para ine nkhusintha kuti nikolerane nayo. Nanga chinganiŵira chakusuzga chomene, kweni para nawona kuti muwoli wane wakukondwa, nane nkhukondwa.”—Fundo ya mu Baibolo: Ŵafilipi 4:5.